23.12.2012 Views

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ogorc erTi saerTo fuZe-enidan warmoiSvnen da gantotdnen dedamiwis<br />

zurgze indogermanuli (Semdgom indoevropulis saxelwodebiT)<br />

dialeqtebi, aseve erTiani <strong>folklori</strong>dan warmoiSva am enebze molaparake<br />

xalxebis sityviereba. dadgenili iqna bevri saerTo warmomavlobis<br />

siuJeti, motivi Tu miTologema. kerZod, Zmebi grimebi da sxva<br />

romantikosi <strong>folklori</strong>stebi fiqrobdnen, rom sxvadasxva indogermaneli<br />

xalxebis <strong>folklori</strong> _ zRaprebi Tu Tqmulebebi _ erTiani miTosis<br />

daSlis Sedegad warmoiSva. Tumca es Teoria dRes gaziarebuli aRar<br />

aris (zRapari zRaparia, miTosi _ miTosi da, Tumca maT saerTo motivebi<br />

aqvT, maTi warmoSoba da funqcia diametralurad gansxvavebulia). mainc<br />

man stimuli misca zRapris, miTosisa da sxva epiuri Janrebis Seswavlas.<br />

SeniSvna. amomwurav cnobebs evropuli <strong>folklori</strong>stikis istoriidan<br />

mkiTxveli ipovis kokiaras wignSi [kokiara 1960].<br />

mivxedoT saqarTvelos, ra mdgomareoba iyo am mxriv im qveyanaSi,<br />

romelic Zvelis nangrevebze axal kulturas aSenebda: axali ena, axali<br />

literatura da, bolos, axali eri. gansxvavebiT, dasavleT evropisa,<br />

saqarTveloSi xalxuri SemoqmedebiT daintereseba romantizms an<br />

romantikul ganwyobilebebs ar dakavSirebia. verc aleqsandre WasvWavaZis,<br />

verc grigol orbelianis, verc nikoloz baraTaSvilis SemoqmedebaSi ver<br />

aRmovaCenT raime kvals, romelic migvaniSnebda folklorTan kavSirze an<br />

mis interesze. SemkreblobiT saqmianobaze maTi mxriv xom zedmetia<br />

laparaki. arc erovnuli idea yofila stimuli imisaTvis, rom XIX s-is<br />

pirveli naxevris moRvaweebs xalxuri kulturisken gaexedaT, raTa<br />

sazrdo miecaT TavianTi SemoqmedebisTvis. qarTulma romantizmma gverdi<br />

auara xalxur stiqias, veraviTari gemo ver hpova masSi. am anomaliis (Tu<br />

es anomaliaa) axsnas aq ar SevudgebiT _ es Cveni kulturuli `politikis~<br />

Taviseburebaa.<br />

<strong>qarTuli</strong> <strong>folklori</strong>stikis saTaveebTan dganan ara romantikosebi,<br />

arc poetebi da mwerlebi, rogorc dasavleTSi, aramed iseTi eruditi<br />

(filosofosi, meistorie, RvTismetyveli, eTnografi...), rogoric iyo<br />

platon ioseliani (1809-1875), mravalmxrivi interesebis mecnieri, ruseTis<br />

akademiis wevri Teimuraz batoniSvili (1782-1846), mwerali Tu publicisti<br />

aleqsandre jambakur–orbeliani (1802-1869) _ maTi ricxvi, vinc sagangebod<br />

interesdeboda xalxuri SemoqmedebiT, Zalze SezRudulia., arc maTi<br />

<strong>folklori</strong>stuli memkvidreobaa uxvi. Teimuraz bagrationis arqivSi<br />

daculia `imeruli zRapari~ da `saero leqsebi~ (`saero~ aq, rogorc Cans,<br />

xalxurs niSnavs). es aris da es. platon ioselians darCa xelnawerebad<br />

`gamocanebi qarTulni~ da ~andazebi da gamocanebi~. rac Seexeba,<br />

aleqsandre orbelians, mas ekuTvnis pirveli cda xalxuri leqssimRerebis<br />

Janruli klasifikaciisa, rasac sagangebo narkvevi miuZRvna<br />

saTauriT `iverianelebis galoba, simRera, RiRini~, romelic T.<br />

jagodniSvilis TvalsazrisiT `<strong>qarTuli</strong> romantikuli <strong>folklori</strong>stikis<br />

yvelaze mniSvnelovani samecniero gamokvlevaa~ [jagodniSvili:326]. es<br />

marTlac asea, Tumca eWvs iwvevs sityva `yvelaze~, ramdenadac<br />

romantikosTa sxva gamokvleva, Tundac masze nakleb mniSvnelovanic ki<br />

CvenTvis ucnobia. magram namdvilad romantikulia al. orbelianis erTi<br />

fraza, romelis dRes gansakuTrebiT aqtualuria: `im uwindels Cvens<br />

237

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!