qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze qarTuli folklori - Reso Kiknadze
iSviaTia andazebSi _ `madli matlad iqcao”, `aznauri Wadsac ar Wams, moSivdeba _ Wirsac momWams”, `kaci kaciTao, Robe qacviTao”, `roca xorci gavao, gavac dumad gavao” (var. `visic gava gavao, kanWic gavad gavao”), `rac ar mergeba, ar Semergeba” da sxva mravali. paralelizmi andazis arsebiTi niSania. andazis sazrisi swored cnebaTa Tu realiaTa harmoniul an kontrastul paralelizmSi mdgomareobs. andazaSi `ramac gagaCina, iman dagarCina” gamCenisa da mfarvelis paralelizmia. `kaci Tu gonieria, sofeli Ronieria” (kaci_sofeli, goniereba_Roniereba), `kaci zRvas gadaurCa da cvarma daaRrCoo” (zRva_cvari, gadarCena_daRupva), `mTisa mecxvares hkiTxe, barisa _ guTnisdedasao”, “momxvdurs damxvduric undao”, `rac ginaxavs, veRar naxav” (warsuli_momavali), `rkinas mWedeli sWeds, ara uroo” (iaraRi_mkeTebeli), ~kaci bWobda, RmerTi icinodao” (kaci_RmerTi, bWoba_sicili) da mravali sxva. moyvanil magaliTebSi paralelizmi da dapirispirebuli wyvilebi zedapirze Cans. magram arsebobs mTeli wyeba andazebisa, sadac es aSkarad ar Cans, Sefarul-SeniRbulia, siRrmisken aris wasuli, andazis qvemo SreSi Zevs _ iq aris saZiebel-aRmosaCeni. bevri andazis Zala swored am aRmoCenis efeqtzea damyarebuli. rac ufro Rrmad Zevs da Sefarulia dapirispireba, miT ufro metia andazis Zala da efeqti. amrigad, SeiZleba iTqvas, rom andazis Tviseba da Zala mis SefarulobaSia, andaza cdilobs Sefarulad gamoTqvas azri. andaza igavuria, amdenad igi amarTlebs im ganmartebas, sabas leqsikonSi rom aris mocemuli. andaza, klasikuri gansazRvrebiT, Seicavs sibrZnes _ bunebaze, cxovrebaze, samyaroze dakvirvebis Sedegad miRebul codnas, yvelafers, rasac adamiani, sazogadoeba gamocdilebis Sedegad ganazogadebs. magram es ar aris sakmarisi. aucilebelia, magram arasakmarisi. andazaSi mTavari da gadamwyvetia, Tu rogor aris daculi da miwodebuli es sibrZne. andaza sibrZnes igavurad, metaforulad, CaSifrulad inaxavs. teqsti, romelic zedapirulad atarebs codnas da pirdapir, deklaraciulad gadascems mas, ver iandazebs. magram codnac aris da codnac. andaziseul codnas safuZvlad udevs siRrmiseuli, arqetipuli codna. anu andazaSi aSkarad mocemuli dapirispirebis safuZveli arqetipuli dapirispirebaa. arqetipuli, fundamenturi opozicia zurgs umagrebs saaSkaraoze gamotanil fenomenur da yofiT dapirispirebebs [ruseiSvili]. yoveli andaza avlens romelime fundamentur, safuZvlismier, universalur opozicias. “andazis Tema aris ara sityva an raime azri an, Tundac adamianis moRvaweobis romelime sfero, aramed dapirispirebul kategoriaTa invariantuli (ucvleli) wyvili” [permiakovi:105]. amaSi SegviZlia davrwmundeT nebismieri andazis magaliTze. es dapirispirebebia: kargi-cudi, boroti-keTili, zemo-qvemo, axlobeli-Soreuli, Cveni-sxvisi, sasargeblo-usargeblo, simarTletyuili, SeCveuli-SeuCveveli, mTeli-nawili, Tavi-bolo, didi-mcire, maRali-dabali, Zlieri-susti, axali-Zveli, naTeli-bneli, savse-carieli, swrafi-neli, bevri-cota, sityva(Tqma)-saqme(moqmedeba), cocxali-mkvdari, 232
moyvare-mteri, cxadi-dafaruli, Seneba-ngreva da a.S. nebismieri andaza, Tu is namdvilad andazaa, Tavis safuZvelSi am wyvilTagan romelimes usaTuod unda Seicavdes.M magaliTad, Zlier-sustis dapirispirebazea agebuli andazebi: `dedakacma gaiwia da cxra uRelma xarma ver Seamagrao”; `marTali kaci qvaze magariao~; wyvilze “Cveni-sxvisi” agebuli andazebi: `sadac mixvide, iqauri qudi daixureo”; `zogisa bambac Cxrialebs, zogis kakalic arao”. `kargi-cudi”: `erTi mglisken, meore Txiskeno”; `sasargeblo-usargeblo (fuWi)”: `kodalav, Sen sul egre akakuneb, magram Seni gakeTebuli xaratulebi vera vnaxeo”. `mosalodneli-moulodneli”: `mWle Waki lamaz kvics igebso”. `SesaZlebeli-SeuZlebeli”: `erTi wixliskvriT cixe ver daingrevao”. `namdvili-moCvenebiTi”: `erTi mercxlis WikWiki gazafxuls ver moiyvanso”. M `mizezi-Sedegi”: `moxuci imas moimkis, rac siyrmiT dauTesiao”, `mama naxe, deda naxe, Svili ise gamonaxe”. `cxadi-dafaruli”: `mRvdeli WilofSi icnobao”. “xanmokle-xangrZlivi”: `niorma Tavis simyrale Svid wels Seinaxao”. `drouli-gviani”: `sanam pavle movidoda, petres tyavi gaaZvreso”, `sanam Tone cxelia, lavaSi Caakario”. `absoluturi-relatiuri”: `TagvisTvis katac lomiao”. realuri-ararealuri: `zecas wero mifrinavda, Zirs Samfursa Tlidneno”, `bavSvi ar dabadebula da abrams arqmevdeneno” da sxva. es fundamenturi dapirispirebebi andazaSi xorcSesxmulia mravalgvarad, Tavad samyaros mravalferovnebis kvalobaze. marTalia, andazas safuZvlad udevs samyaros Sinagani (siRrmiseuli) zogadi kanonzomierebani, arqetipuli azrobrivi struqturebi, magram isini andazebSi xatovnad, adamianuri yofis enazea gadaTargmnili. andaza aris arqetipul dapirispirebaTa verbaluri gamoxatulebis forma [ruseiSvili:, an imave avtoris ganmartebiT, `andaza gamoxatavs siRrmiseul arqetipul sibrZnes, romelic, Tavis mxriv, opoziciuri azrobrivi struqturis saxiT gamoixateba~. aqve unda SeiniSnos, rom Tavad samyaroa opoziciuri struqturis, ramac religiur sistemaSic hpova gamoZaxili (magaliTad, zoroastrizmi keTilisa da borotisa, kargisa da cudis, fundamentur opoziciaze dafuZnebuli). andaza, Tundac erTi winanadeba, erTi taepi, mxatvruli nawarmoebia. rogor arsebobs is, sad aris misi realizaciis sfero? sxvagan arsad, Tu 233
- Page 181 and 182: xundi gigorams giSrisa, ari aralo,
- Page 183 and 184: is, rac man sicocxlis wil moipova,
- Page 185 and 186: kaimoymeoba, rac Tavad moymisTvis d
- Page 187 and 188: amtvrevs kbiliTa”). magram sul ma
- Page 189 and 190: `axiels TeTrsa cixesa Cardaxi Camos
- Page 191 and 192: Sua gzas SamaaRamda, dron iyvnen Su
- Page 193 and 194: amdenadme gansxvavebulia sxva sagmi
- Page 195 and 196: es misi daRupvis gare mxarea. Temi
- Page 197 and 198: SauZaxnebav xTisad: RmerTo, Sen nu
- Page 199 and 200: TiTqos unda gadmosces ganwiruli mon
- Page 201 and 202: Tqmulebis Tanaxmad, beTqilisa da ja
- Page 203 and 204: odesac folkloruli Janrebis yofiToba
- Page 205 and 206: omelsac araferi aqvs saerTo yofiT q
- Page 207 and 208: sazogadoebrivi Cumi kontroli im dau
- Page 209 and 210: dadasturebulia am fabulis uZvelesi
- Page 211 and 212: alada mecxvaris siyvarulze mravalmx
- Page 213 and 214: miemarTa misTvis: “netavi, qalo l
- Page 215 and 216: mTasa zeda sionsa~ (gam. 14:1), `es
- Page 217 and 218: oselaiZev...~), moxsenebuli, meoreS
- Page 219 and 220: micvalebulis win. STagonebis wyaro,
- Page 221 and 222: axloblobis iseTi kategoriaa, romelT
- Page 223 and 224: Soreuli molodiniT, rom Tavad maszec
- Page 225 and 226: moklulis pirovnebiT aris dakavebuli
- Page 227 and 228: dawyvilebulia es ori saqmianoba da
- Page 229 and 230: omlebic uqorwineblad gardaicvalnen.
- Page 231: ogorc enaSi arsebobs sinonimebi (Tu
- Page 235 and 236: puSkini. osianis italiuri Targmani
- Page 237 and 238: ogorc erTi saerTo fuZe-enidan warmo
- Page 239 and 240: mniSvneloba aqvs, rom rac dRes xalx
- Page 241 and 242: kokiara 1960: Коккьяра Дж
- Page 243 and 244: da mentaliteti? folkloris arsebobis
moyvare-mteri, cxadi-dafaruli, Seneba-ngreva da a.S. nebismieri andaza,<br />
Tu is namdvilad andazaa, Tavis safuZvelSi am wyvilTagan romelimes<br />
usaTuod unda Seicavdes.M<br />
magaliTad, Zlier-sustis dapirispirebazea agebuli andazebi:<br />
`dedakacma gaiwia da cxra uRelma xarma ver Seamagrao”; `marTali<br />
kaci qvaze magariao~;<br />
wyvilze “Cveni-sxvisi” agebuli andazebi:<br />
`sadac mixvide, iqauri qudi daixureo”;<br />
`zogisa bambac Cxrialebs, zogis kakalic arao”. `kargi-cudi”:<br />
`erTi mglisken, meore Txiskeno”;<br />
`sasargeblo-usargeblo (fuWi)”:<br />
`kodalav, Sen sul egre akakuneb, magram Seni gakeTebuli<br />
xaratulebi vera vnaxeo”.<br />
`mosalodneli-moulodneli”:<br />
`mWle Waki lamaz kvics igebso”.<br />
`SesaZlebeli-SeuZlebeli”:<br />
`erTi wixliskvriT cixe ver daingrevao”.<br />
`namdvili-moCvenebiTi”:<br />
`erTi mercxlis WikWiki gazafxuls ver moiyvanso”. M<br />
`mizezi-Sedegi”:<br />
`moxuci imas moimkis, rac siyrmiT dauTesiao”,<br />
`mama naxe, deda naxe, Svili ise gamonaxe”.<br />
`cxadi-dafaruli”:<br />
`mRvdeli WilofSi icnobao”. “xanmokle-xangrZlivi”:<br />
`niorma Tavis simyrale Svid wels Seinaxao”.<br />
`drouli-gviani”:<br />
`sanam pavle movidoda, petres tyavi gaaZvreso”,<br />
`sanam Tone cxelia, lavaSi Caakario”.<br />
`absoluturi-relatiuri”:<br />
`TagvisTvis katac lomiao”.<br />
realuri-ararealuri:<br />
`zecas wero mifrinavda, Zirs Samfursa Tlidneno”,<br />
`bavSvi ar dabadebula da abrams arqmevdeneno” da sxva.<br />
es fundamenturi dapirispirebebi andazaSi xorcSesxmulia<br />
mravalgvarad, Tavad samyaros mravalferovnebis kvalobaze. marTalia,<br />
andazas safuZvlad udevs samyaros Sinagani (siRrmiseuli) zogadi<br />
kanonzomierebani, arqetipuli azrobrivi struqturebi, magram isini<br />
andazebSi xatovnad, adamianuri yofis enazea gadaTargmnili. andaza aris<br />
arqetipul dapirispirebaTa verbaluri gamoxatulebis forma<br />
[ruseiSvili:, an imave avtoris ganmartebiT, `andaza gamoxatavs<br />
siRrmiseul arqetipul sibrZnes, romelic, Tavis mxriv, opoziciuri<br />
azrobrivi struqturis saxiT gamoixateba~. aqve unda SeiniSnos, rom<br />
Tavad samyaroa opoziciuri struqturis, ramac religiur sistemaSic<br />
hpova gamoZaxili (magaliTad, zoroastrizmi keTilisa da borotisa,<br />
kargisa da cudis, fundamentur opoziciaze dafuZnebuli).<br />
andaza, Tundac erTi winanadeba, erTi taepi, mxatvruli nawarmoebia.<br />
rogor arsebobs is, sad aris misi realizaciis sfero? sxvagan arsad, Tu<br />
233