qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
metic, ubiri, yvelas yuradRebis centrSi eqceva da sikvdili TiTqos<br />
misi gamakeTilSobilebeli sigelia.<br />
`kaci mamkvdari gakargdebao: ZmaT ubirasa geZaxdiano,<br />
aStaRuai geqvinisao, sakvmis sateni dusTuraio...<br />
eexla gadaCinebulxaro, kacTan damdgarxar kacuradao,<br />
CoÃa Cagcvam sklatisaio, CoÃa sadidod dakerulio.<br />
wamogixurav maSTagurio, ZmaT uarias, beCavasao~<br />
[qxp V:#227].<br />
SeniSvnebi. `aStaRuai~ _ dacinviT Serqmeuli saxeli; `dusTarai~ _<br />
Serqmeuli saxeli sityvidan `dusTi~ _ Zvelmani samosi, Cvari, riTac boselSi<br />
RriWoebs tenian; `sklati~ _ maudi; `maSTaguri~ _ qurqi; ~ZmaT uaria~ _ Zmebs<br />
Soris uaresi, uvargisi [WinWarauli 2005].<br />
TuSuri xmiT natirali<br />
TuSebSic igive terminologiaa, rac fSav-xevsureTSi: “xmiT<br />
tirili”, “xmiT motirali”. sainteresoa, rom `xma” aq niSnavs melodias<br />
sityvasTan erTad, magram arsebobs `sityvebiT” tirilic, romelsac<br />
melodia ar axlavs [azikuri:8].<br />
TuSuri natirlebic improvizaciulia, isinic, rogorc fSavxevsurulni,<br />
dedakacebis Semoqmedebaa, magram isini sagrZnoblad<br />
gansxvavdebian fSav-xevsuruli natirlebisgan rogorc formiT, ise<br />
SinaarsiT, tropuli sistemiT. es aris uriTmo Tormetmarcvliani leqsi,<br />
striqonSi zogjer 13 an 14 marcvalia, `oRond am SemTxvevaSi motirali<br />
teqsts ise warmoTqvams, rom Tormet marcvalze gaangariSebul<br />
melodiaSi Catios. gvxvdeba aTmarcvliani striqonic, am dros motirali<br />
melodias daqviTinebiT an amooxvriT avsebs” [azikuri:7]. natirlis<br />
teqstebis ganmeoreba arsad ar xdeba, TiTqos akrZalulic aris: `ar Ãam”.<br />
aqac coli ar tiris qmars; Tu itira, natiralSive Tamamad acxadebs:<br />
`qmariav, magramev me aras mcxvenisav”). xevsuruli Cveulebisgan<br />
gansxvavebiT, dedas ar ekrZaleba Svilis datireba, mxolod<br />
mcirewlovani Svilis datirebaa saZraxisi. gansakuTrebiT tirian uZeod<br />
gadagebul vaJkacs (visac `Ze-bolo” ar darCa). natiralSi ixseneben<br />
micvalebulis `mgebrebs”, maT, vinc saiqioSi egebebian mas. eseni, rogorc<br />
wesi, misi dedisZmebi arian.<br />
aRsaniSnavia TuSuri natirlebis gamomsaxvelobiTi mxare, is<br />
gansakuTrebiT mdidaria tropuli mravalferovnebiT. mas aqvs sakuTari<br />
leqsika, romelic SeiZleba SevadaroT xevsurul “jvarTenas”, romlis<br />
leqsika mxolod sakulto gamoyenebisaa da arc yoveldRiur saubarSi,<br />
arc saero poeziaSi ar ixmareba. aseve TuSuri natirlebis metaforuli<br />
ena mxolod natirlebis sakuTrebaa. am mxriv, TuSuri natirlebi<br />
mkveTrad gansxvavdeba fSav-xevsuruli natirlebisgan.<br />
tradiciulia da meordeba natirlidan natiralSi tropuli<br />
gamoTqma `mzes velodebiTav, RrubliT (var. `budiT”) momavalsav _ am<br />
sityvebiT motirali deda axsenebs daRupuli vaJis naSiers, romelsac<br />
misi fexmZime coli atarebs. `gvirgvin-daSaulni” ki isini arian,<br />
228