qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze qarTuli folklori - Reso Kiknadze

reso.kiknadze.de
from reso.kiknadze.de More from this publisher
23.12.2012 Views

struqtura miuxedavad spontanurobisa (an iqneb swored am mizeziT), xmiT natirals ara aqvs mkacri, kanonikuri struqtura. misi arqiteqtonikis agebaSi xmiT motirali sruliad Tavisufalia. mas SeuZlia daiwyos micvalebulis pirovnebis dasaxelebiT, misi sikvdilis garemoebis xsenebiT, sikvdilisadmi (`sikvdilo, Svili gagizarde”) an micvalebulisadmi mimarTviT (`gorgi, Sen xara TveleqaTio, mTaCi mxoceli jixvebisao”), dagvianebuli gafrTxilebiT (`geuben, guros nu mixolao”) an sayveduriT (`xomizurao, Sagenacvleo, me imas raad matyuebdio: magiol giorgiobasao”), momklavTa wyevla-krulviT da ex abrupto baladiseburad da sxva. igi arafriT ar aris SezRuduli. zogi xmiT natirali mTlianad eZRvneba sikvdilis garemoebis Tavisebur aRweras da SeiZleba baladadac ki miviCnioT. am mxriv, xmiT natirali Tavisufali Semoqmedebis nayofia. magram es ar niSnavs individualizmis srul gaqanebas am SemoqmedebiT procesSi. tradiciuli mxatvruli arsenali. bunebrivia, xmiT motirali, rogorc xalxuri poeti, iyenebdes tradiciul gamomsaxvelobiT xerxebs _ epiTetebs, Sedarebebs, alegoriebs, metonimiebs, gapirovnebebs, metaforebs, hiperbolebs, romlebic mogzauroben maTi wyalobiT xmiT natirlis teqstebidan teqstebamde da qmnian xmiT natirlis, rogorc Janris, erTian mxatvrul marags. SeiZleba imazec saubari, rom es maragi inarCunebs avtonomias saerTo-saxalxo poeziis konteqstSi. Cven mainc yuradRebas mivaqcevT mxolod natirlebisTvis damaxasiaTebel tropebs, romelTagan bevri mxatvruli azrovnebis Seudarebeli nimuSia. sazogadoebas ismenda, Cven ki SegviZlia wavikiTxoT amgvari tropebi: “xirimis bartyi” (tyvia), “miwis logini” (saflavi), “miwis samoseli” (saflavi), “cremlis Rilebi”, “cremlis Zafebi” (“samares piri gaukereT Cemi cremlebis ZafebiTa”). motirali mimarTavs Rames, romelic masaviT cremls Rvris, oRond misi cremlebi varskvlavebia (“varskvlavni cremlad dagiRvravis”), mimarTavs gaTenebas, romlis cremlebi cvar-namia (“cvar-nami cremlad dagiRvravis”)... datirebis wesi ras vgulisxmobT wesSi? vgulisxmobT imas, rom mkacrad aris reglamentirebuli, Tu vin visi xmiT motirali SeiZleba iyos. rogori wesia am mxriv xevsureTSi? deda ar SeiZleba iyos Svilis xmiT motirali, arc coli _ qmrisa. `Cveuleba sastikad ukrZalavs col-qmars, Svilebi anda erTi-erTmaneTi itiron~ [xizaniSvili::80]. ra Tqma unda, dedas an cols ar ASeiZleba ase kategoriulad aekrZalos Svilze an qmarze tirili _ es misi kerZo, intimuri saqmea, magram is mainc moerideba xmiT anu sityvebiT sajarod, yvelas gasagonad uaxloesi adamianis datirebas. principi aseTia: rac ufro axlobelia gardacvlili, miT ufro meti TavSekaveba marTebs Wirisufals. RviZli Svili da intimuri qmari (romlis saxelis xsenebac ki ekrZaleba cols) 220

axloblobis iseTi kategoriaa, romelTa sajarod xmiT datireba dauSvebelia. Tu moxda da mainc daitires, datirebas wesis darRvevisTvis win mobodiSeba uZRvis. `gitireb, damianis mzemao, agre miwas gasarevao, Sen SamaCvene sruyvelasao, diacma qmari dagitireo~ [qxp V:#190]. aseve bodiSobs qmari, romelic, raRac garemoebaTa gamo, iZulebuli xdeba, daitiros coli. maS, vin tiris vinmes Svils da vinmes qmars? yvela naTesavi, garda dedisa da qmrisa, da aranaTesavi profesionali xmiT motirali? qali tiris Tavis Zmaze da daze, siZeze, mamaze, biZebze, biZaSvilebze, nebismier naTesavze, oRond aramc da aramc Tavis Svilze da qmarze? TiTqos es Seuvali wesia xevsureTSi, magram tradicia mainc aseTi kategoriuli ar aris. Tu qmris datireba iSviaTi gamonaklisia, fSavSi da xevsureTSic mravlad SevxvdebiT dedisgan Svilis datirebas. xmiT natirlis saukeTeso nimuSebi swored Svilis datirebebia. gavecnobiT fSaur da xevsurul nimuSebs (fragmentebs). fSauri xevsuruli `...Cem Svils rad unda samoselnio, Coxa gaxadeT gadaugdeTo. miwis samoseli SeukereTo, sarCulad tiril daudeviTo. Rilad cremlebi daukereTo, samares pirio gaukereTo Cemi cremlebis ZafebiTao...~ [qxp V:#64]. `mzeo, dadeg da dagviandio, mze dgexar ukenobisao, viyrebiT dedaSvilobiTao, mamSvidobeben berdiasao~ [qxp V:#184]. `deda genacvlos, dedis qalao, axal talavar Caicvidio, e Tmani xuTad daiwnidio, suleT bibiniT iaridio, oblis oboli gazardidio, dedo, kalTaCi Caisvidio, ToxolCaT qal or, ikvexnidio~ [qxp V:#222]. `deda genacvlos, baWyurao, dedis ferao, tuntulao, uenarao, uTavgziao... sikvdilo, qrTamsamc aitandio, Tu aitandi, mogcem qrTamsao: ÃarT mogcem, qora jorelaTao, niSasa Sagikazmav cxensao, Ãmals mogcem CiqorTaulasao, qalT mogcem Zilasa, naTelasao, lelasa dagiyeneb winao, diacsa baWyuraisasao, 221

struqtura<br />

miuxedavad spontanurobisa (an iqneb swored am mizeziT), xmiT<br />

natirals ara aqvs mkacri, kanonikuri struqtura. misi arqiteqtonikis<br />

agebaSi xmiT motirali sruliad Tavisufalia. mas SeuZlia daiwyos<br />

micvalebulis pirovnebis dasaxelebiT, misi sikvdilis garemoebis<br />

xsenebiT, sikvdilisadmi (`sikvdilo, Svili gagizarde”) an<br />

micvalebulisadmi mimarTviT (`gorgi, Sen xara TveleqaTio, mTaCi<br />

mxoceli jixvebisao”), dagvianebuli gafrTxilebiT (`geuben, guros nu<br />

mixolao”) an sayveduriT (`xomizurao, Sagenacvleo, me imas raad<br />

matyuebdio: magiol giorgiobasao”), momklavTa wyevla-krulviT da ex<br />

abrupto baladiseburad da sxva. igi arafriT ar aris SezRuduli. zogi<br />

xmiT natirali mTlianad eZRvneba sikvdilis garemoebis Tavisebur<br />

aRweras da SeiZleba baladadac ki miviCnioT. am mxriv, xmiT natirali<br />

Tavisufali Semoqmedebis nayofia. magram es ar niSnavs individualizmis<br />

srul gaqanebas am SemoqmedebiT procesSi.<br />

tradiciuli mxatvruli arsenali.<br />

bunebrivia, xmiT motirali, rogorc xalxuri poeti, iyenebdes<br />

tradiciul gamomsaxvelobiT xerxebs _ epiTetebs, Sedarebebs,<br />

alegoriebs, metonimiebs, gapirovnebebs, metaforebs, hiperbolebs,<br />

romlebic mogzauroben maTi wyalobiT xmiT natirlis teqstebidan<br />

teqstebamde da qmnian xmiT natirlis, rogorc Janris, erTian mxatvrul<br />

marags. SeiZleba imazec saubari, rom es maragi inarCunebs avtonomias<br />

saerTo-saxalxo poeziis konteqstSi.<br />

Cven mainc yuradRebas mivaqcevT mxolod natirlebisTvis<br />

damaxasiaTebel tropebs, romelTagan bevri mxatvruli azrovnebis<br />

Seudarebeli nimuSia. sazogadoebas ismenda, Cven ki SegviZlia wavikiTxoT<br />

amgvari tropebi: “xirimis bartyi” (tyvia), “miwis logini” (saflavi), “miwis<br />

samoseli” (saflavi), “cremlis Rilebi”, “cremlis Zafebi” (“samares piri<br />

gaukereT Cemi cremlebis ZafebiTa”). motirali mimarTavs Rames, romelic<br />

masaviT cremls Rvris, oRond misi cremlebi varskvlavebia (“varskvlavni<br />

cremlad dagiRvravis”), mimarTavs gaTenebas, romlis cremlebi cvar-namia<br />

(“cvar-nami cremlad dagiRvravis”)...<br />

datirebis wesi<br />

ras vgulisxmobT wesSi? vgulisxmobT imas, rom mkacrad aris<br />

reglamentirebuli, Tu vin visi xmiT motirali SeiZleba iyos. rogori<br />

wesia am mxriv xevsureTSi? deda ar SeiZleba iyos Svilis xmiT<br />

motirali, arc coli _ qmrisa. `Cveuleba sastikad ukrZalavs col-qmars,<br />

Svilebi anda erTi-erTmaneTi itiron~ [xizaniSvili::80]. ra Tqma unda,<br />

dedas an cols ar ASeiZleba ase kategoriulad aekrZalos Svilze an<br />

qmarze tirili _ es misi kerZo, intimuri saqmea, magram is mainc<br />

moerideba xmiT anu sityvebiT sajarod, yvelas gasagonad uaxloesi<br />

adamianis datirebas. principi aseTia: rac ufro axlobelia<br />

gardacvlili, miT ufro meti TavSekaveba marTebs Wirisufals. RviZli<br />

Svili da intimuri qmari (romlis saxelis xsenebac ki ekrZaleba cols)<br />

220

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!