qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
dadasturebulia am fabulis uZvelesi damuSaveba jer kidev<br />
antikur xanaSi. igi ipoveba ovidiusis “metamorfozebSi”: leanderi,<br />
abidoseli vaJi, Tavis satrfosTan, afrodites qalqurum herosTan<br />
Sesaxvedrad yoveldRiurad gadalaxavs helespontos abidosidan<br />
festomde; gzis manaTobel CiraRdans qariSxali aqrobs, leanderis<br />
cxedars mebadurebi gamoitanen badiT, hero ki Tavs iklavs (<strong>qarTuli</strong><br />
baladis erT iSviaT variantSic asea). igive siuJeti ipoveba virgiliusis<br />
“georgikaSi”, III. arsebobs germanuli xalxuri balada or ufliswulze<br />
(mefis vaJze da mefis asulze), romelTa Sexvedras aseve boroti beberi<br />
uSlis xels sanTlebis CaqrobiT. es siuJeti fr. Silersac aqvs<br />
damuSavebuli.<br />
balada, rogorc wesi, araviTar damatebiT informacias ar iZleva<br />
qal-vaJis Sesaxeb. unda vifiqroT, amas iribad adasturebs abidosuri<br />
legenda, rom maT siyvarulze tabua dadebuli, rogorc festos<br />
qurumqalisa da abidoseli vaJis siyvarulze. vin aris “avsuli beberi”,<br />
romelic win eRobeba maT siyvaruls? koSkSi datyvevebuli qalis<br />
darajia Tu qariSxlis gansaxiereba? avsuli beberi (qalia Tu kaci?)<br />
kicxavs, krulavs qals, “winadac ega gyvarobdao”, magram arc, qals, arc<br />
vaJs, arc meleqses da arc msmenels, ar ainteresebT, ra iyo guSin, saidan<br />
daiwyo maTi siyvaruli. dRes vaJs “zRva” hqonda gadasalaxi da “qali<br />
anTebda sanTelsa”.<br />
baladaSi erTxel momxdari ambavia gadmocemuli, magram<br />
gamoyenebulia ara istoriuli warsuli an awmyo, aramed uwyveteli<br />
warsuli, anu is gramatikuli forma, romelic, Cveulebriv,<br />
dausrulebeli moqmedebis gadmosacemad gamoiyeneba. Tavfaravneli<br />
Wabukis siyvaruli qalisadmi Seuwyveteli xangrZlivobaa, romelic<br />
sxvagvarad arc ki gamoiTqmoda, vidre am zmnuri formiT “hyvarobda”,<br />
magram balada mogviTxrobs mis ukanasknel wiaRsvlas zRvisa da ara<br />
Cveulebriv ganmeorebad qmedebas, rom namyo uwyvetliT gadmoeca ambavi.<br />
“zRva hqonda winad savali, gasvlas Sig ara zarobda”. ara zarobda anu<br />
ar uSindeboda am erTxel, am jerze, Tu yovelTvis, roca ki Seudgeboda<br />
zRvis gadacurvas? cxadia, vaJi mudam mzad iyo am gansacdelisTvis da<br />
ara zarobda swored am mudmiv mzadyofnas gamoxatavs. aseTia am zmnuri<br />
formis azri da mainc mas erTjeradi moqmedebis gamoxatva daekisra.<br />
iqmneba uwyvetelisa da erTjeradi moqmedebis sinTezi, rasac<br />
sxvadasxva zmnur formaTa monacvleoba gviCvenebs. vaJis qmedeba<br />
ganuwyvetelia, mas TiTqos araferi ar unda abrkolebdes Tvis winsvlaSi<br />
meore napirisken. Tu zmnaTa erTi wyeba `hyvarobda~, `ara zarobda~,<br />
`Cqamobda~, `niavqarobda~, `kelaptarobda~, meore wyeba `avsa lamobda~,<br />
`aqrobda~, `abezarobda~, `hgvanobda~, _ aseve ganuwyvetel qmedebaTa<br />
gamomxatveli, mis winaaRmdeg aris mimarTuli. vaJi da stiqia (mis Tanxmob<br />
avsulTan erTad) erTian dialeqtikur proceSi arian Cabmulni. sadRac<br />
unda gatydes vaJis SemarTeba da es xdeba teqstis im adgilas, sadac<br />
uwyvetlis formas wyvetilis forma enacvleba. am dros gardatexa xdeba,<br />
procesis Seyovneba, romlis Semdeg is veRar gagrZeldeba. ai, es<br />
sabediswero adgili: “dahkarga foni, SeSWirda (stiqia ki ganagrZobda<br />
Tavis Seuwyvetel saqmes), morevi boboqarobda”. da bolos, “gaTenda<br />
209