qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze qarTuli folklori - Reso Kiknadze

reso.kiknadze.de
from reso.kiknadze.de More from this publisher
23.12.2012 Views

safexurs aRwevs, gadaizrdeba siSmageSi `ver mixvdomisa wyeniTa~. am daTmobam poeziis Sedevrs misca dasabami. xvaramze _ vina xar, vin iarebi, laRo mag laRis cxeniTa? Tavs rad ar Samaibruneb, yanas rad mamkev cremliTa? vaJika _ is gegonaa, qalao, guSin rom medidebodi! Sens dedasa da mamasa saklaviT vexvewebodi, kac-Suakaceb gigzavne, Txa-waleburad xtebodi. ise gagaxdev survilsa, nemss yunwiT aegebode. Cahqonde dilis niavsa, usulod CaelRvebode, pataras naris Citasa TvalSi fxad Caegdebode. xvaramze vercxlis Tasadamc maqcia, ro RviniT agevsebodi. daferili mqna wiTlada, Samsvamdi, Sagergebodi. ana mqna vercxlis saTiTe, ro xelze Cagedebodi. ana mqna oqros burTvai, kalTaSi CageSlebodi. an vercxlis fulad maqcia, jibeSi Cageyrebodi. an Seni namglis yana mqna, ro fxaze SageWrebodi. ana mqna vardi, yoili, ro pirze dageyrebodi. ana mqna mois perangi, rom gulze dagadnebodi. an Seni Zma mqna, mewile, arodis gageyrebodi. an Seni nandauri mqna, guls javrad CageWrebodi. Zalian dawuxebuli gzazedamc Sageyrebodi. [qxp VI:#217} magram xvaramzes arsebaSi erosi ganusazRvrelad ar batonobs, mas SeuZlia vaJis TvaliT Seafasos Tavisi mijnurobis siSmage, romelmac SeiZleba TavzexelaRebuli nabiji gadaadgmvinos. Tumca es virtualur drosa da sivrceSi xdeba: wuxel moida siskari, manaTobeli Ramisa, moida, dadga Cem Tana, mwunebel iyo qmarisa. mexvewna: gadamiyole, cxeni gyav niavqarisa. arc gavyev, arc gaviyole, _ anderZi monda mamisa _ ver vende _ ra gaigebis gulgavardnili qalisa. [xvaramze:22] SeniSvna. Tu qal-vaJis urTierToba, erTi mxriv, saqorwino kavSiris saxes iRebs, rac ijaxis Seqmnas, sameuneo-ekonomikur interesebs emsaxureba, meore mxriv, ori sqesis Tavisufal siyvarulsac aseve aqvs Tavisi gamoxatuleba instituciis saxiT, romelic sworfrobis saxeliT aris cnobili xevsureTSi, fSavSi ki mas wawloba ewodeba. marTalia, sworfruli siyvaruli mxolod wyvils exeba, maTi kerZo intimuri saqmea, masze mainc dawesebulia 206

sazogadoebrivi Cumi kontroli im dauwereli wesebis meSveobiT, romlebic awesrigebs sworfrebs Soris urTierTobas, raTa igi uwesobaSi ar gadaizrdos. sworfruli urTierTobis kodeqsi ara mxolod xorciel kavSirs gamoricxavs Sesworferebul qal-vaJs Soris, aramed erTmaneTTan daqorwinebasac krZalavs. sworfruli siyvaruli, rogorc wesi, wrfel grZnobebzea damyarebuli, rac colqmruli urTierTobisTvis aucilebeli ar aris. sworfroba ki amis gareSe SeuZlebelia. `mere ra, rom ar mogwons, _ eubnebian qals, romelsac ar moswons misTvis SerCeuli saqmro, _ gana sworferia, rom giyvardes. Tu mowoneba da siyvaruli ginda, adeqi da sworfer gaTxovdio...~ [sworfroba:33]. ras miugebs qali am ironiul winadadebaze? qalma icis, rom es SeuZlebelia, rom isini TiTqos erTi sisxlisani arian, erTmaneTis uxvedrelni, rogorc da-Zmani. sworfroba Tavisi SemzRudveli wesebiT inaxavs siyvaruls, ifaravs mas sqesis Zalmomreobisagan. `igi sxvaa, siZva sxva...~ advili SesaZlebelia, aq iyos abesalomisa da eTeris tragikuli urTierTobis saTave. roca xalxuri Tqmuleba ambobs, `abesalom da eTeri RmerTma Sehyara erTferio~, iqneb es erTferoba, Tu mas xevsuruli sworfrobis badlad CavTvliT, maT uxvedrelobas gulisxmobda da maT Soris wuTisoflis wesiT qorwinebas krZalavda. SesaZloa, xvaramzes uari sayvarel vaJikasTan daqorwinebaze am sworfruli motivebiT iyo ganpirobebuli. sayovelTaod cnobili balada `Semomeyara yivCaRi”, romlis variantTa rekorduli simravle (36 varianti) Tavmoyrilia qarTuli xalxuri poeziis IV tomSi [qxp IV:#197]. sagmirosa da satrfialos mijnazea. romeli Tematikaa am baladaSi ganmsazRvreli: sagmiro, raki igi mainc orTabrZoliT mTavrdeba? Tu samijnuro, raki qalia CarTuli am dramaSi? Tu Selaxuli RirsebisTvis samagieros mizRva? an iqneb stumar-maspinZlis wesi? arc erTi calke, yvelaferi erTad qmnis mis substancias. mainc amosavali grZnoba am leqsSi gamijnurebaa, romelmac sabediswero Sedegi gamoiwvia. mZime da Zneli gamodga akrZaluli siyvarulis safasuri. meore mxriv, am baladaSi qmars xelaxla uxdeba erTxel mopovebuli qalis mopoveba. amrigad, baladis ZiriTadi Tema mainc qalisTvis brZolaa. es aris tipuri balada, klasikuri ex abrupto dasawyisiT, “Semomeyara yivCaRi...” vis Semoeyara? vin aris es `me~, muxranis sazRvarTan purad damjdari? vin aris yivCaRad saxeldebuli es adamiani? ar aris aucilebeli masSi daviT aRmaSeneblis Camosaxlebuli eTniuri yivCaRi davinaxoT da amis safuZvelze davaTariRoT balada. yovel SemTxvevaSi, Zalze gaZneldeba misi daTariReba `yivCaRebis Camosaxlebis pirveli periodiT~ [Ciqovani 1956:337]. xom aris variantebi, sadac am moZalades sxva saxeli hqvia? xirCla, xirClas Ze, yibragi, jimSeri, gimSeli, jijibi, yaCaRi, qoroRli, sameba... balada gvxiblavs jer imiT, rom misi enobrivi qsovili warmoadgens saerToqarTuli poeturi enis _ koines brwyinvale realizacias. kidev dasawyisi striqonebis eTikuri (`mTxova da...~) da gramatikuli (vaWmie, vasmie) paradigmatulobiT; da kidev moTminebis zRvarze arcTu msubuqi iumoriT, iqneb sarkazmiTac sakuTari Tavisa Tu Camovardnili situaciis mimarT _ “coli mTxova da ver mivec, mimyavda 207

sazogadoebrivi Cumi kontroli im dauwereli wesebis meSveobiT, romlebic<br />

awesrigebs sworfrebs Soris urTierTobas, raTa igi uwesobaSi ar gadaizrdos.<br />

sworfruli urTierTobis kodeqsi ara mxolod xorciel kavSirs gamoricxavs<br />

Sesworferebul qal-vaJs Soris, aramed erTmaneTTan daqorwinebasac krZalavs.<br />

sworfruli siyvaruli, rogorc wesi, wrfel grZnobebzea damyarebuli, rac<br />

colqmruli urTierTobisTvis aucilebeli ar aris. sworfroba ki amis gareSe<br />

SeuZlebelia. `mere ra, rom ar mogwons, _ eubnebian qals, romelsac ar moswons<br />

misTvis SerCeuli saqmro, _ gana sworferia, rom giyvardes. Tu mowoneba da<br />

siyvaruli ginda, adeqi da sworfer gaTxovdio...~ [sworfroba:33]. ras miugebs<br />

qali am ironiul winadadebaze? qalma icis, rom es SeuZlebelia, rom isini<br />

TiTqos erTi sisxlisani arian, erTmaneTis uxvedrelni, rogorc da-Zmani.<br />

sworfroba Tavisi SemzRudveli wesebiT inaxavs siyvaruls, ifaravs mas sqesis<br />

Zalmomreobisagan. `igi sxvaa, siZva sxva...~ advili SesaZlebelia, aq iyos<br />

abesalomisa da eTeris tragikuli urTierTobis saTave. roca xalxuri<br />

Tqmuleba ambobs, `abesalom da eTeri RmerTma Sehyara erTferio~, iqneb es<br />

erTferoba, Tu mas xevsuruli sworfrobis badlad CavTvliT, maT<br />

uxvedrelobas gulisxmobda da maT Soris wuTisoflis wesiT qorwinebas<br />

krZalavda.<br />

SesaZloa, xvaramzes uari sayvarel vaJikasTan daqorwinebaze am<br />

sworfruli motivebiT iyo ganpirobebuli.<br />

sayovelTaod cnobili balada `Semomeyara yivCaRi”, romlis<br />

variantTa rekorduli simravle (36 varianti) Tavmoyrilia <strong>qarTuli</strong><br />

xalxuri poeziis IV tomSi [qxp IV:#197]. sagmirosa da satrfialos<br />

mijnazea. romeli Tematikaa am baladaSi ganmsazRvreli: sagmiro, raki<br />

igi mainc orTabrZoliT mTavrdeba? Tu samijnuro, raki qalia CarTuli<br />

am dramaSi? Tu Selaxuli RirsebisTvis samagieros mizRva? an iqneb<br />

stumar-maspinZlis wesi? arc erTi calke, yvelaferi erTad qmnis mis<br />

substancias. mainc amosavali grZnoba am leqsSi gamijnurebaa, romelmac<br />

sabediswero Sedegi gamoiwvia. mZime da Zneli gamodga akrZaluli<br />

siyvarulis safasuri. meore mxriv, am baladaSi qmars xelaxla uxdeba<br />

erTxel mopovebuli qalis mopoveba. amrigad, baladis ZiriTadi Tema<br />

mainc qalisTvis brZolaa.<br />

es aris tipuri balada, klasikuri ex abrupto dasawyisiT, “Semomeyara<br />

yivCaRi...” vis Semoeyara? vin aris es `me~, muxranis sazRvarTan purad<br />

damjdari? vin aris yivCaRad saxeldebuli es adamiani? ar aris<br />

aucilebeli masSi daviT aRmaSeneblis Camosaxlebuli eTniuri yivCaRi<br />

davinaxoT da amis safuZvelze davaTariRoT balada. yovel SemTxvevaSi,<br />

Zalze gaZneldeba misi daTariReba `yivCaRebis Camosaxlebis pirveli<br />

periodiT~ [Ciqovani 1956:337]. xom aris variantebi, sadac am moZalades<br />

sxva saxeli hqvia? xirCla, xirClas Ze, yibragi, jimSeri, gimSeli, jijibi,<br />

yaCaRi, qoroRli, sameba...<br />

balada gvxiblavs jer imiT, rom misi enobrivi qsovili<br />

warmoadgens saerTo<strong>qarTuli</strong> poeturi enis _ koines brwyinvale<br />

realizacias. kidev dasawyisi striqonebis eTikuri (`mTxova da...~) da<br />

gramatikuli (vaWmie, vasmie) paradigmatulobiT; da kidev moTminebis<br />

zRvarze arcTu msubuqi iumoriT, iqneb sarkazmiTac sakuTari Tavisa Tu<br />

Camovardnili situaciis mimarT _ “coli mTxova da ver mivec, mimyavda<br />

207

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!