qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze qarTuli folklori - Reso Kiknadze

reso.kiknadze.de
from reso.kiknadze.de More from this publisher
23.12.2012 Views

mteri mamadga karzeda, iq unda gagaprialo! an movklav, an me movkvdebi, cocxalm ar unda viaro~ [qxp: #97]. amis mTqmels SeeZlo ase eTqva: “Jami Cemia”. am ukanmouqcevel gzaze raime Seferxeba iseTive damaRonebeli da sasircxvilo iqneboda misTvis misive Tavis winaSe, rogorc fxovelisTvis SavwyalTan amaod dgoma im Svidstriqonian baladaSi. es sanatreli Jamis gaSveba da samrcxvino xelmocarva iqneboda. `sircxvil as sikvdil“, ambobs kai yma. magram rogori sikvdili? saxlSi sarecelze sikvdilia sircxvili. es namdvili tragediaa, imdenad mZime, rom misi Semcveli simRere sanTliT saZebaria. Tuki ipoveba, misi gamgrZelebelni cdiloben gamarTleba moupovon amgvar aRsasruls. sanam am tipis, SeiZleba erTaderT, baladas ganvixilavde, erT damaxasiaTebel ambavs movitan skandinaviel kaiymaTa cxovrebidan: roca starkidi daberda da TiTqmis dabrmavda, sulmudam imaze fiqri awuxebda, rom sawolSi ar momkvdariyo. raki mxolod brZolaSi dacemulTa xvedria valhala, “Calaze sikvdili” ki _ saZraxisi, sxva ra darCenoda starkids, Tu ara kiserze Camoekida oqroTi savse qisa, mkvlelis mizidvis mizniT, da gasuliyo gareT. sabolood man Tavi moakvlevina paters, romlis mama mas hyavda mokluli [gureviCi:23]. verafers vityvi, momxdara Tu ara aseTi SemTxveva kai ymaTa cxovrebaSi, magram is perspeqtiva, romelic skandinaviel starkids eloda, “zen bacaligos” simRereSi faqtia. ai, es umoklesi balada: `zen bacaligos Tovsa Tovs, qven bacaligos Srebisa, TinibeqaurT cixesa kuTxi marjvena sqdebisa. Tavsa zis Savi yorani, libuSi gveli Zvrebisa, Siga wevs Tinibeqai, gulsuwadinod kvdebisa...~ [qxp IV:#375-g] ras niSnavs aq “gulsuwadinod”? imas xom ara, rom Tinibeqas saerTod ar surs sikvdili? ra Tqma unda, ara. gulsuwadinod aq erTaderT rasme unda niSnavdes: cixeSi, Tavis SinaSi, sikvdili ar surs Tinibeqas. misi wadili velfze sikvdili iqneboda. magram is sarecelze kvdeba. erT-erTi variantis “uziareblad kvdebao” Sorsmimaval fiqrs da varauds aRgviZravs, Tu gavixsenebT fragments e.w. sagmiro-samgloviaro leqsidan: “omSi moklulsa vaJkacsa rad unda ziarebao“? es asea, magram Tu Tinibeqa uziareblad kvdeba, iqneb amiT is aris naTqvami, rom igi brZolis velidan sasikvdilod daWrili ar dabrunebula? radgan brZolaSi sisxlis gaReba ziarebis tolfasia (gavixsenoT sisxliT naTlisReba). gana SemTxveviTia, rom ivaneuris aRsasruls baladis erT variantSi msxverplSewirvis saxe aqvs: “mauqnevs xoSurauli, gaagdebinebs Tavsao, Tavs masWris batkaniviTa, Sahrevs jvar-jvaris karsao”? ramdeni wlis sicocxles gaiRebda Tinibeqa, rom Suqiauris gamouval mdgomareobaSi aRmoCeniliyo. am leqsSi xom Suqiauri Tavisi amgvari aRsasruliT saxelis saufloSi gadadis: 188

`axiels TeTrsa cixesa Cardaxi Camosdisao, Siga zis Suqiauri, Tavs cecxli gadasdisao, Suqiauris Ãirimi gulmwuxrad gamodisao...~ [qxp IV:#233] aq erTaderTi sityva “gulmwuxrad” yvelafers ambobs. “zen bacaligos” ori gagrZeleba aqvs. erTSi mocemuli cda Tinibeqais sikvdilis mizezis garkvevisa, radgan autanelia, rogorc vTqviT, Sin sikvdili, rasac veraferi gamoasworebs. variantSi cixeSi momakvdavs kvirika qvia saxelad da igi jixvebis devnas Seuwiravs, rac SeiZleboda brZolaSi dacemis analogiur aRsasrulad mieCnia romelime mTqmels. “jixvebs nu Casdev, kvirikav,...” ase iwyeba “bacaligos” gasagrZeleblad gamoyenebuli leqsi, romlis damoukidebeli warmoSoba udaoa, magram is kontaminaciurad Seezarda “gulsuwadinod” momakvdavi Tinibeqas leqss. mas, rogorc daRupuli monadiris ciklis damoukidebel baladas (ix. “jarji”), umjobesia, adgili samonadiro poeziaSi mivuCinoT. “zen bacaligos” aqvs meore, ufro bunebrivi gagrZeleba, sadac gardacvalebuls saTiTaod dastirian axloblebi: ded-mama, `Tinibeqais dedai, sawyal, sanTlebur dnebisa, Tinibeqais diaci dedaSi aRar jdebisa, gaoxrebuli lurjai samburSi aRar dgebisa...~ [qxp IV:#375-g] axla gavecnoT variants, romelic moicavs moymis sikvdilze damwuxrebulTa maqsimalur Semadgenlobas: `deda utiris beCavsa, gulze aRara sTbebao, dai ki kvirikaisa faragiT ixoSebao, coli ki kvirikaisi sanTleburada dnebao, lurjai kvirikaisi samburCi aRar dgebao, mama ki kvirikaisi Tma-wveriT ixoSebao, franguli kvirikaisi qarqaSSi aRar dgebao~. [SaniZe 1931:#516-g]. Tumca es stereotipad qceuli datirebani met-naklebi saxecvlilebebiT SeiZleba nebismieri sagmiro baladis erTgvar daskvnad gamodges. klasikuria am mxriv xogais mindis dasasruli, romelic mis TiTqmis yvela variants axlavs: `cxeni imisi tiali lurja totebze dgeboda, coli imisi beCavi sul Savad imoseboda, dedas imisas sabralos tirils aRara hxdeboda, mama imisi sabralo Tma-wveriT ixoSeboda~. [qxp IV:#3]. 189

mteri mamadga karzeda, iq unda gagaprialo!<br />

an movklav, an me movkvdebi, cocxalm ar unda viaro~<br />

[qxp: #97].<br />

amis mTqmels SeeZlo ase eTqva: “Jami Cemia”. am ukanmouqcevel gzaze raime<br />

Seferxeba iseTive damaRonebeli da sasircxvilo iqneboda misTvis misive<br />

Tavis winaSe, rogorc fxovelisTvis SavwyalTan amaod dgoma im<br />

Svidstriqonian baladaSi. es sanatreli Jamis gaSveba da samrcxvino<br />

xelmocarva iqneboda.<br />

`sircxvil as sikvdil“, ambobs kai yma. magram rogori sikvdili?<br />

saxlSi sarecelze sikvdilia sircxvili. es namdvili tragediaa, imdenad<br />

mZime, rom misi Semcveli simRere sanTliT saZebaria. Tuki ipoveba, misi<br />

gamgrZelebelni cdiloben gamarTleba moupovon amgvar aRsasruls.<br />

sanam am tipis, SeiZleba erTaderT, baladas ganvixilavde, erT<br />

damaxasiaTebel ambavs movitan skandinaviel kaiymaTa cxovrebidan: roca<br />

starkidi daberda da TiTqmis dabrmavda, sulmudam imaze fiqri awuxebda,<br />

rom sawolSi ar momkvdariyo. raki mxolod brZolaSi dacemulTa<br />

xvedria valhala, “Calaze sikvdili” ki _ saZraxisi, sxva ra darCenoda<br />

starkids, Tu ara kiserze Camoekida oqroTi savse qisa, mkvlelis<br />

mizidvis mizniT, da gasuliyo gareT. sabolood man Tavi moakvlevina<br />

paters, romlis mama mas hyavda mokluli [gureviCi:23].<br />

verafers vityvi, momxdara Tu ara aseTi SemTxveva kai ymaTa<br />

cxovrebaSi, magram is perspeqtiva, romelic skandinaviel starkids<br />

eloda, “zen bacaligos” simRereSi faqtia. ai, es umoklesi balada:<br />

`zen bacaligos Tovsa Tovs, qven bacaligos Srebisa,<br />

TinibeqaurT cixesa kuTxi marjvena sqdebisa.<br />

Tavsa zis Savi yorani, libuSi gveli Zvrebisa,<br />

Siga wevs Tinibeqai, gulsuwadinod kvdebisa...~<br />

[qxp IV:#375-g]<br />

ras niSnavs aq “gulsuwadinod”? imas xom ara, rom Tinibeqas<br />

saerTod ar surs sikvdili? ra Tqma unda, ara. gulsuwadinod aq<br />

erTaderT rasme unda niSnavdes: cixeSi, Tavis SinaSi, sikvdili ar surs<br />

Tinibeqas. misi wadili velfze sikvdili iqneboda. magram is sarecelze<br />

kvdeba. erT-erTi variantis “uziareblad kvdebao” Sorsmimaval fiqrs da<br />

varauds aRgviZravs, Tu gavixsenebT fragments e.w. sagmiro-samgloviaro<br />

leqsidan: “omSi moklulsa vaJkacsa rad unda ziarebao“? es asea, magram<br />

Tu Tinibeqa uziareblad kvdeba, iqneb amiT is aris naTqvami, rom igi<br />

brZolis velidan sasikvdilod daWrili ar dabrunebula? radgan<br />

brZolaSi sisxlis gaReba ziarebis tolfasia (gavixsenoT sisxliT<br />

naTlisReba). gana SemTxveviTia, rom ivaneuris aRsasruls baladis erT<br />

variantSi msxverplSewirvis saxe aqvs: “mauqnevs xoSurauli, gaagdebinebs<br />

Tavsao, Tavs masWris batkaniviTa, Sahrevs jvar-jvaris karsao”?<br />

ramdeni wlis sicocxles gaiRebda Tinibeqa, rom Suqiauris<br />

gamouval mdgomareobaSi aRmoCeniliyo. am leqsSi xom Suqiauri Tavisi<br />

amgvari aRsasruliT saxelis saufloSi gadadis:<br />

188

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!