qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze qarTuli folklori - Reso Kiknadze

reso.kiknadze.de
from reso.kiknadze.de More from this publisher
23.12.2012 Views

atom sruldeba maincdamainc Tibvis dros xmiT natirali, ar aris bolomde gamorkveuli. fiqroben, rom raki Tibvis procesi mwvane balaxis sicocxlis mospobaa, samgloviaro teqsti da melodia sruliad SesatyvisobaSia masTan. Tibva fSaur poeziaSi sikvdilis moqmedebis metaforaa: `sikvdilm Tqva: zRvis gaRmiT viyav, zRva CqefiT gamoviari, Samovxe fSavis mTazeda, vardni hyvaodes, iani, Caudeg, ise CavTibe, ro kargma celma Tivani...“ [qxp VII:#158]. asea Tu ise, glovis motivi Tibvas ritualuradac ukavSirdeba. Tibvis `sezoni~ im wels gardacvlilTa gaxsenebiT iwyeba. mTels xevsureTSi Tibvas samSabaT dRes iwyeben [oCiauri 2005:113-114, 181]. es aris `Tibis samSabaTi~, romelsac ganuxrelad icaven. am dRemde Tibvas veravin gabedavda. am dRes im wlisgardacvlilis Wirisufali awvevda mTel sofels Tavis saxlSi, patiJic ar sWirdebodaT, Seikribebodnen da im wlis mkvdris saxelze aryiT dalocavdnen Tibis sezonis gaxsnas. diacebi gaSlidnen talavars, rogorc damarxvis dRes. jer ZaxiliT natirals Seasrulebdnen, magaliTad: `raÃel Tibis SamSabaTi goqv, Zmao, sxvan saTibad emzadebian, Zmao, miwa Sens dasa, Zmao.... Sen sworeb TibaSi maiRalebian, Zmao... Sen mÃar-beWi miwas uWerav, Zmao.....~ [oCiauri 2005:113-114]. mere xmiT motirali gaSlili talavridan gardacvlilis iaraRs aiRebda da gaimeorebda natirals, romelic am wels gardacvlilis datirebisas Sesrulda. magaliTad: `Seni kacoba raÃeliao, beber mamasa aTibviebo, dawirul celi-d’ safarcxvelio, meored ra aaRebieo, genacvlos seni naTulaio, Sen xo didxans Zil ar icodio, gaTenebamdin amazdgidio, manam mTiblebi maidodeso. namÃrevn sataves Saxyarnidio, masulebs mTiblebs daxkivlidio~. [oCiauri 2005:181]. zedmiwevniT esadageba am dRis _ Tibis samSabaTis suliskveTebas es natirali, sadac pirvel rigSi mitovebul (`dawirul~) celzea laparaki. sxva natiralSi ufro reliefurad aris gamoxatuli Tibvis Tema da ucelod darCenili gaoxrebuli saTibebis suraTi: 176

`Tqveni WirimeT, matiralono, Cven droJam ar gakvirvebsTaeo? gaoÃrda celi, safarcxvelio, mTani daoÃrdes mzispirulnio, Tormetis mTiblis sayofinnio...~ [oCiauri 2005:114]. amis Semdeg anugeSeben Wirisufals da mTibelni Tav-TavianT saTibebSi gaiSlebian. amrigad, SeiZleba iTqvas, rom xmiT natirali Tibvis process udgas saTaveSi da Tavisi naRvliani hangiT warmarTavs mas. niSandoblivia, rom Tibva gardacvlili mTibelis gaxsenebiT iwyeba. is aris TiTqos dawyebis iniciatori. amitomac ar aris SemTxveviTi, rom xmiT natiralSi Tibvis motivi ganmsazRvrelia. motirali tiris JamianobaSi daxocil dedakacebze, romlebsac aRar eRirsebaT mTibelTa danaxva: `qalebo, Jamis naxocebo, qviSisas ar idineTaeo? WiSvelsa ara gaxeneTaeo, WiSvel mTiblebi ar Tibdaeo? celebi ar unaTobdaeo? simRerebs ar iZaxdesaeo?” [qxp V:#72]. SeiZleba gvefiqra, rom mTiblurTa repertuarSi swored im xmiT natirlebma hpova adgili, romlebic TibvaSi daRupulebs eZRvneba: `oCiaurni Camosetyvnao, ex daxkra niniais saxlTao; iwivla gvelma libuCiao, ez gatyda, keras gaerekao, orolni gaixvivna Zmanio, orniv gadasCes ded-mamanio, totiT mbRunavni beberanio, celebi Camayarna zvavmao, qviSas mamClebi namÃrevCiao~ [qxp V:#194]. motirali ixsenebs gardacvlils, rogorc saukeTeso mTibels, gamoTqvams sinanuls imis gamo, rom is aRar gamoCndeba Tavisi celiT saTibebSi. “Svilni wavlalen Tibazedao, Cemi sulai kurdRelaio”; “deda enacvlos Svils gorgisa, erTi mTa erT namxrevad unda, meore _ Tivis saTrelada”; “namxrevni sisxliT dagasvrivnao, cel dagrCa namxrevT saTavesao, namxrevT boloSi salesvelio”. deda mimarTavs gardacvlil Svils, TiTqos is jer kidev mTibelTa Sorisaa, ecados celis lazaTiani moqneviT qmrebis mowunari qalebi moxiblos: `yana mkev, dedis mSveniero, saxeln ar mkian sklatisani: 177

`Tqveni WirimeT, matiralono,<br />

Cven droJam ar gakvirvebsTaeo?<br />

gaoÃrda celi, safarcxvelio,<br />

mTani daoÃrdes mzispirulnio,<br />

Tormetis mTiblis sayofinnio...~<br />

[oCiauri 2005:114].<br />

amis Semdeg anugeSeben Wirisufals da mTibelni Tav-TavianT saTibebSi<br />

gaiSlebian. amrigad, SeiZleba iTqvas, rom xmiT natirali Tibvis process<br />

udgas saTaveSi da Tavisi naRvliani hangiT warmarTavs mas.<br />

niSandoblivia, rom Tibva gardacvlili mTibelis gaxsenebiT iwyeba.<br />

is aris TiTqos dawyebis iniciatori.<br />

amitomac ar aris SemTxveviTi, rom xmiT natiralSi Tibvis motivi<br />

ganmsazRvrelia. motirali tiris JamianobaSi daxocil dedakacebze,<br />

romlebsac aRar eRirsebaT mTibelTa danaxva:<br />

`qalebo, Jamis naxocebo,<br />

qviSisas ar idineTaeo?<br />

WiSvelsa ara gaxeneTaeo,<br />

WiSvel mTiblebi ar Tibdaeo?<br />

celebi ar unaTobdaeo?<br />

simRerebs ar iZaxdesaeo?”<br />

[qxp V:#72].<br />

SeiZleba gvefiqra, rom mTiblurTa repertuarSi swored im xmiT<br />

natirlebma hpova adgili, romlebic TibvaSi daRupulebs eZRvneba:<br />

`oCiaurni Camosetyvnao,<br />

ex daxkra niniais saxlTao;<br />

iwivla gvelma libuCiao,<br />

ez gatyda, keras gaerekao,<br />

orolni gaixvivna Zmanio,<br />

orniv gadasCes ded-mamanio,<br />

totiT mbRunavni beberanio,<br />

celebi Camayarna zvavmao,<br />

qviSas mamClebi namÃrevCiao~<br />

[qxp V:#194].<br />

motirali ixsenebs gardacvlils, rogorc saukeTeso mTibels,<br />

gamoTqvams sinanuls imis gamo, rom is aRar gamoCndeba Tavisi celiT<br />

saTibebSi. “Svilni wavlalen Tibazedao, Cemi sulai kurdRelaio”; “deda<br />

enacvlos Svils gorgisa, erTi mTa erT namxrevad unda, meore _ Tivis<br />

saTrelada”; “namxrevni sisxliT dagasvrivnao, cel dagrCa namxrevT<br />

saTavesao, namxrevT boloSi salesvelio”.<br />

deda mimarTavs gardacvlil Svils, TiTqos is jer kidev mTibelTa<br />

Sorisaa, ecados celis lazaTiani moqneviT qmrebis mowunari qalebi<br />

moxiblos:<br />

`yana mkev, dedis mSveniero, saxeln ar mkian sklatisani:<br />

177

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!