qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Semodis aseTi Tema _ Sroma da ritmi. es aris karl biuxeris<br />
klasikuri wignis saTauri [biuxeri 1923], sadac pirvelad daukavSirda<br />
erTmaneTs Sromis poeziis genezisis asaxsnelad es ori gansxvavebuli<br />
warmoSobis fenomeni. Sroma _ fizikuri procesi da ritmi, romelic<br />
fizikur Sromas Semoqmedebad aqcevs.<br />
unda iTqvas, rom bevri simRera, romelic Sromis simRerebis<br />
JanrSia moqceuli, mkacrad Tu ganvsjiT ar unda ekuTvnodes am Janrs.<br />
isini ufro drois gasayvanad, mosawyeni erTferovnebis dasaZlevad an,<br />
ubralod, fiqrT gasarTvelad imRereba SromiTi saqmianobis dros.<br />
Sromis simRerad miCnevisTvis aseve ar gamodgeba argumentad misi, ase<br />
vTqvaT, “SromiTi” Sinaarsi. namdvili Sromis simRera, Cveni azriT, is<br />
simReraa, romelic ritmulad asaxavs Sromis ama Tu im saxeobis process.<br />
Sromis simReris ritmi da taqti Sromis ritmiT da taqtiT unda iyos<br />
nakarnaxevi, misi met-naklebad adeqvaturi unda iyos.<br />
Sromis procesSi ritms akustikuri gamoxatuleba aqvs. Sromis<br />
xasiaTi, romelic bunebrivad da aucileblobiT moiTxovs ritmul<br />
moqmedebebs, gamosavals aZlevs Sinagan ritms gamamxnevebeli Tu<br />
wamaqezebeli SeZaxilebiT. maTi ritmuloba, ritmuli Tanamimdevroba,<br />
Sromis poeziis winasaxea, romelic jer kidev ar aris poezia. rac ufro<br />
swrafia Sromis procesi, miT ufro mravlobs glosolaliebi anu<br />
uSinaarso Zaxilebi. arc aris saWiro maTSi raime odesRac arsebuli da<br />
dResdReobiT dakarguli azris Zieba. es aris wmida ritmi, bgerobrivad<br />
gaformebuli. “hek-hok! heka-hoka! // hek-hok! heka-hoka!” gaismis mkis dros.<br />
esec sakmarisi iqneboda fizikuri Sromis dasaZlevad, magram adamiani<br />
metyveli arsebaa da mas ar SeuZlia ar imetyvelos Tundac Sromis<br />
procesSi, radgan Sroma, rogorc gaazrebuli moqmedeba, gazrebul<br />
sityvebsac moiTxovs. mkaSi mRerian:<br />
“namgalo, Cemo rkinao, gasWer, gamiZeR winao!<br />
hep-hop! hep-hop! eka-oka! eka-oka!<br />
avxe-avxe! avxe-avxe! biWo Cemi mkaca naxe!<br />
heepuna-hoopuna! eka-oka! eka-oka!“ [akakis krebuli 1899:35].<br />
rogorc vxedavT, aq ritms emateba riTma, rac imis niSania, rom es<br />
leqs-simRera im epoqis Semoqmedebaa, roca riTmiani leqsi qarTul<br />
sinamdvileSi ukve Camoyalibebuli iyo.<br />
sityvierebis damoukidebel Janrad poeziis (ritmul-riTmuli<br />
metyvelebis) Camoyalibebis epoqaSi saxes icvlis Sromis Tanmxlebi<br />
sityvieri struqtura. igi sasimRero poeziis saxes iRebs. babilonur<br />
teqstebSi dadasturebulia mosavlis simRera alalas saxelwodebiT. erT<br />
poemaSi gaubedurebuli kaci moTqvams, rom mtrebma misi yanebidan<br />
gandevnes alala [lamberti 1960:36,101]. sxvagan naTqvamia, rom urartus<br />
mefem qveynis mitovebul yanebSi keTilxmovani alala amRera Tavis xalxs<br />
[sargoni 1912:str. 107]. Zvelma berZnulma literaturam Semoinaxa<br />
momkelTa, mlewavTa, mexelsafqvaveTa, yurZnis mwuravTa, matylis<br />
damrTvelTa, mqsovelTa, wylis mzidvelTa, Tokis mgrexelTa, mRebavTa,<br />
moyarauleTa, mwyemsTa da, warmoidgineT, meabanoeTa da sxvaTa da sxvaTa<br />
166