23.12.2012 Views

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Semodis aseTi Tema _ Sroma da ritmi. es aris karl biuxeris<br />

klasikuri wignis saTauri [biuxeri 1923], sadac pirvelad daukavSirda<br />

erTmaneTs Sromis poeziis genezisis asaxsnelad es ori gansxvavebuli<br />

warmoSobis fenomeni. Sroma _ fizikuri procesi da ritmi, romelic<br />

fizikur Sromas Semoqmedebad aqcevs.<br />

unda iTqvas, rom bevri simRera, romelic Sromis simRerebis<br />

JanrSia moqceuli, mkacrad Tu ganvsjiT ar unda ekuTvnodes am Janrs.<br />

isini ufro drois gasayvanad, mosawyeni erTferovnebis dasaZlevad an,<br />

ubralod, fiqrT gasarTvelad imRereba SromiTi saqmianobis dros.<br />

Sromis simRerad miCnevisTvis aseve ar gamodgeba argumentad misi, ase<br />

vTqvaT, “SromiTi” Sinaarsi. namdvili Sromis simRera, Cveni azriT, is<br />

simReraa, romelic ritmulad asaxavs Sromis ama Tu im saxeobis process.<br />

Sromis simReris ritmi da taqti Sromis ritmiT da taqtiT unda iyos<br />

nakarnaxevi, misi met-naklebad adeqvaturi unda iyos.<br />

Sromis procesSi ritms akustikuri gamoxatuleba aqvs. Sromis<br />

xasiaTi, romelic bunebrivad da aucileblobiT moiTxovs ritmul<br />

moqmedebebs, gamosavals aZlevs Sinagan ritms gamamxnevebeli Tu<br />

wamaqezebeli SeZaxilebiT. maTi ritmuloba, ritmuli Tanamimdevroba,<br />

Sromis poeziis winasaxea, romelic jer kidev ar aris poezia. rac ufro<br />

swrafia Sromis procesi, miT ufro mravlobs glosolaliebi anu<br />

uSinaarso Zaxilebi. arc aris saWiro maTSi raime odesRac arsebuli da<br />

dResdReobiT dakarguli azris Zieba. es aris wmida ritmi, bgerobrivad<br />

gaformebuli. “hek-hok! heka-hoka! // hek-hok! heka-hoka!” gaismis mkis dros.<br />

esec sakmarisi iqneboda fizikuri Sromis dasaZlevad, magram adamiani<br />

metyveli arsebaa da mas ar SeuZlia ar imetyvelos Tundac Sromis<br />

procesSi, radgan Sroma, rogorc gaazrebuli moqmedeba, gazrebul<br />

sityvebsac moiTxovs. mkaSi mRerian:<br />

“namgalo, Cemo rkinao, gasWer, gamiZeR winao!<br />

hep-hop! hep-hop! eka-oka! eka-oka!<br />

avxe-avxe! avxe-avxe! biWo Cemi mkaca naxe!<br />

heepuna-hoopuna! eka-oka! eka-oka!“ [akakis krebuli 1899:35].<br />

rogorc vxedavT, aq ritms emateba riTma, rac imis niSania, rom es<br />

leqs-simRera im epoqis Semoqmedebaa, roca riTmiani leqsi qarTul<br />

sinamdvileSi ukve Camoyalibebuli iyo.<br />

sityvierebis damoukidebel Janrad poeziis (ritmul-riTmuli<br />

metyvelebis) Camoyalibebis epoqaSi saxes icvlis Sromis Tanmxlebi<br />

sityvieri struqtura. igi sasimRero poeziis saxes iRebs. babilonur<br />

teqstebSi dadasturebulia mosavlis simRera alalas saxelwodebiT. erT<br />

poemaSi gaubedurebuli kaci moTqvams, rom mtrebma misi yanebidan<br />

gandevnes alala [lamberti 1960:36,101]. sxvagan naTqvamia, rom urartus<br />

mefem qveynis mitovebul yanebSi keTilxmovani alala amRera Tavis xalxs<br />

[sargoni 1912:str. 107]. Zvelma berZnulma literaturam Semoinaxa<br />

momkelTa, mlewavTa, mexelsafqvaveTa, yurZnis mwuravTa, matylis<br />

damrTvelTa, mqsovelTa, wylis mzidvelTa, Tokis mgrexelTa, mRebavTa,<br />

moyarauleTa, mwyemsTa da, warmoidgineT, meabanoeTa da sxvaTa da sxvaTa<br />

166

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!