qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze qarTuli folklori - Reso Kiknadze
aris movlinebuli geris gadasarCenad _ misi gadarCena caSia gadawyvetili. geri, cocxalTagan moZulebuli, TviT mSobeli mamisganac ki mitovebuli, dedoflis Rirsebamde aRwevs. aqa aqvs gamarTleba da sazrisi gerebis zRapars, romelic gvimxels imaze mets, rasac geris socialuri Sinaarsi inaxavs. im variantebSic ki, sadac gogona ar aris geri, aramed mxolod oboli da aravin aiZulebs mas Rirsebis `damamcirebeli~ samsaxuris gawevas, igi Tavisi aRTqmiT asrulebs aseT samsaxurs. is Tavisi nebiT gadis Saragzaze da gamvlel-gamomvlels Tmas uxilavs ded-mamis sulis saoxad RvTisadmi micemuli aRTqmisamebr. aseTi nebayoflobiTi samsaxuri arasodes rCeba sazRauris gareSe, Tumca Tavad msaxuri arafers moiTxovs sanacvlod. es iseTi samsaxuria, romlisganac arafers gamoelian. dedofali, rogorc mefe, Camodis taxtidan da emsaxureba Tavis qveSevrdomT. es aris yvelaze maRali samsaxuri, roca uzenaesi udablesis msaxuri xdeba (amis arqetipi gankacebis saidumloSia). zRaparSi oblis Sesrulebuli samsaxuri ar aris ganpirobebuli misi dabali socialuri mdgomareobiT. misi msaxureba araCveulebrivi warmoSobisaa. eTerisTvis ar unda iyos SemTxveviTi geris statusi. unda vifiqroT, rom wignuri eTeris epikur vinaobaSi iqneboda raRac iseTi niSani, romelic swored gerobas unda gamoexata. Cven amis mxolod varaudi SeiZleba gvqondes. II. eTeri-tyiuri sul sxvaa es eTeri. igi araCveulkebrivi warmoSobisaa. igi udedod aris Sobili da gazrdili. mas deda ar hyolia. visi Svilia igi? aravisi. is ibadeba saswaulebrivad, rogorc dionise zevsis barZayidan. amgvarad Sobili eTeri gansxvavdeba dedinacvlis xeliT devnili da Seviwroebuli geri gogonasagan. geri da oboli qoxSi arian dabadebulni da qoxSi izrdebian (Tumca farul brwyinvalebas atareben), qoxSive aRmoaCens mas abesalomi. arwivis (Tu daTvis) gazrdili eTeri ki araTu ar Sobila qoxSi, misTvis ucxoa adamianTa sazogadoeba. mas arc ucnaurad mopovebuli brwyinvale samoseli da oqros qoSi aqvs. misi didebulebis erTaderTi niSani misi bunebrivi Tmaa. eTeri tyeSia gazrdili da tyeSive waawydeba mas sanadirod gamosuli abesalomi. amrigad, es varianti sagrZnoblad SekumSulia. gza eTerisa Tavisi adgilsamyoflidan mefis sasaxlemde ukiduresad Semoklebulia. magram raoden grZelia gza imisaTvis, visac arasodes unaxavs adamianTa sazogadoeba! man unda daZlios is manZili, romelic Zevs tyidan sasaxlemde. am eTeris silamaze pirvelqmnili, bunebrivi silamazea, risi niSani grZeli Tmebia, eTeris erTaderTi Sesamoseli. mas esaWiroeba sxvagvari Semosva da abesalomi Semosavs kidec mas, Semosavs, raTa SesaZlebeli gaxdes misi sasaxleSi Seyvana. amave dros Sesamoseli abesalomis ZRvenia, sasZlosaTvis, saqorwino niSnad mirTmeuli, analogiurad dedisagan nawyalobevi saCuqrisa, rogorc mziTvisa. 114
socialur dapirispirebas, romelsac gazRaprebul variantebSi qmnis eTeris warmoSoba, anu dapirispirebas qoxsa da sasaxles Soris, variantTa am wreSi enacvleba dapirispireba tyesa da sasaxles Soris. TavisTavad es aris kerZo SemTxveva fundamenturi dapirispirebisa bunebasa da kulturas Soris, rac SeiZleba RvTis qmnilebasa da adamianis qmnilebas Soris dapirispirebaSi gadaizardos. aq erTmaneTis pirispir dganan ara mxolod vaJi da qali, aramed arsebani, romlebic yofierebis or gansxvavebul sferos ekuTvnian. aq iseTive dapirispirebaa abesalomsa da eTers Soris, rogorc `gilgameSianis~ SamxaTsa da enqidus Soris [gilgameSiani:42-44], oRond rolebi Secvlili aqvs qal-vaJs: Tu `gilgameSianSi~ enqidu-vaJi bunebas ganasaxierebs, SamxaTi-qali kulturaa, romelic urbanistul centrs warmoadgens, `eTerianSi~ – qalia buneba, vaJi _ kultura. sagulisxmoa, rom Sexvedra qal-vaJs Soris sanadiro adgilebSi xdeba, rogorc Cvens, ise aqadur eposSi. rogorc `gilgameSianSi~ usaxelo monadire gadis sanadirod udabnoSi da mihyavs qali SamxaTi, uruqis kulturis gamomxatveli da matarebeli, raTa veluri enqidu Seityuos uruqSi, aziaros mis sazogadoebas, kulturas, aseve iqceva abesalomi. gauxedneli da gaxednili – es dapirispirebac erTi kerZo SemTxvevaa im Zireuli dapirispirebisa, bunebasa da kulturas Soris rom arsebobs. homerosi gauxednels uwodebs qalwuls, romelic ar Sebmula saqorwino uRelSi. niSandoblivia, rom sacolis mopoveba tyeSi xdeba: abesaloms eTeri mihyavs sasaxleSi, rogorc nanadirevi, monadirebuli. bunebrivad JRers saqorwino simRera: movdivarT, mogvixaria, mogvyavs dedali xoxobi... es, SesaZlebelia, abesalomis simRera yofiliyo, rogorc monadirisa – masSi erTiandeba mefe da monadire. monadire xom, Cveulebriv, imaze mniSvnelovans moinadirebs, risTvisac sanadirod gadis (gavixsenoT farnavazis aRmoCena tfilisis RirRalebSi, mirian mefis gansacdeli TxoTis mTaze). murmani `eTerianis~ specifikas, mis individualobas, rogorc Tqmulebisa, qmnis murmani. mis gareSe abesalomisa da eTeris ambavi zRaprad darCeboda. mas gahyavs zRapris sivrcidan eTeri da abesalomi. igi uxsnis maT gzas sxva dasasrulisken. murmania, romelic eSmakis manqanebiT gardaiqmnis Tavs Cvens Tvalwin da gardaqmnis abesalomsac, Seucvlis adgils eTersac. murmanis tipi unikaluria qarTul folklorSi, mis gamo eTeric da abesalomic iZenen unikalobas da isini axali, moulodneli saxiT warmogvidgebian. maTi namdvili, sakuTrivi cxovreba murmanis gamoCeniT iwyeba. murmani ar aris ubralo antagonisti, romelic jadosnur zRaparSi gamoCndeba xolme mTavari gmiris gzaze. mas Tavisi mkveTri individualoba, Tavisi Sinagani samyaro, Tavisi cxovreba, Tavisi mizani aqvs. is damoukidebeli personaJia, is TiTqos abesalomis ymaa, magram 115
- Page 63 and 64: simboluria, arasodes gamoxatavs mTl
- Page 65 and 66: erTaderTi racionaluri azri, romelic
- Page 67 and 68: arsebobs qarTul novelistur zRaprebS
- Page 69 and 70: msoflio zRaprebs Soris saerTo ara m
- Page 71 and 72: magram ramdenadac siuJetebis sesxeb
- Page 73 and 74: periodul ganaxlebas ganicdis zepirs
- Page 75 and 76: warmoSobisaa. ar viciT, ra erqva mT
- Page 77 and 78: moipovebs sacoles, VIII. Cadis qves
- Page 79 and 80: II. gadagdeba. amirani gadagdebuli
- Page 81 and 82: III-a. rZeSi ganbana. es epizodi mx
- Page 83 and 84: VI. ukanaskneli devi da camcumis ko
- Page 85 and 86: TiamaTis mier marduqis STanTqma da
- Page 87 and 88: sinaTleze unda gaiyvanos - mzeTunax
- Page 89 and 90: avSvobaze, mis idumalebriv warmoSob
- Page 91 and 92: ganuyrelad da Semweoba gauwies yama
- Page 93 and 94: XIV. mijaWva. amiranis sasjelis adg
- Page 95 and 96: XVI. gaTavisuflebis mcdelobani. Tan
- Page 97 and 98: mTadqceul gveleSapSi - amoikiTxa, r
- Page 99 and 100: saidumlos argamxelas (rom zevss mis
- Page 101 and 102: gaapo klde, romlis wiaRSi `samudamo
- Page 103 and 104: Ciqovani 1959: Ciqovani m., qarTuli
- Page 105 and 106: amgvarad ismis kiTxvebi: romelia `e
- Page 107 and 108: nawili 1. eqspozicia (ambavi qorwil
- Page 109 and 110: IV. abesalomis fici. V. qorwili. wr
- Page 111 and 112: abesalomis deda, iseve rogorc deda
- Page 113: ogorc RvTis bavSvebi, ar ekuTvnian
- Page 117 and 118: Tumca igi sxva gziT cdilobs caTaswo
- Page 119 and 120: eSmaki. abesalomi ar aris eSmakis t
- Page 121 and 122: P.S. Tavis dasawyisSi naxsenebi iyo
- Page 123 and 124: arsebiTi gansxvavebebic arsebobs (i
- Page 125 and 126: Strixebi mainc erTimeores emTxveva.
- Page 127 and 128: aq unda SeiniSnos, rom motacebis mi
- Page 129 and 130: a Zalam unda moabrunos Tavisuflebis
- Page 131 and 132: RmerTi jer kidev masTan aris, jer k
- Page 133 and 134: sityviTa da saqmiT, amas `leqsis~ b
- Page 135 and 136: moyvare da xalxisagan Seyvarebuli,
- Page 137 and 138: cixeSi Casves. ramdenime wlis Semde
- Page 139 and 140: kvla ar Camideniao. Tu mamiklavs, r
- Page 141 and 142: gilgameSiani: gilgameSiani, Zveli S
- Page 143 and 144: mekvleTa, doRis dalocvisas; jvarSi
- Page 145 and 146: xucesis, rogorc Suamavlis roli, kar
- Page 147 and 148: kuretni. maSin mqond Zali-d’ SaZl
- Page 149 and 150: medges loginni CardaxSiao. abuleTau
- Page 151 and 152: calke qmedeba _ aseTia Selocvis pri
- Page 153 and 154: abaia Taba Tabaia ieso da lasaria
- Page 155 and 156: aris, rom oqros savarcxliT Tmas iva
- Page 157 and 158: `_ mariav, ras tiri, ras Civi, ras
- Page 159 and 160: “Semkulni” arian yvela im atrib
- Page 161 and 162: egresem iosi erivane da iona iosave
- Page 163 and 164: warmomTqmelic. Tuki arsebobs raime
aris movlinebuli geris gadasarCenad _ misi gadarCena caSia gadawyvetili.<br />
geri, cocxalTagan moZulebuli, TviT mSobeli mamisganac ki<br />
mitovebuli, dedoflis Rirsebamde aRwevs.<br />
aqa aqvs gamarTleba da sazrisi gerebis zRapars, romelic gvimxels<br />
imaze mets, rasac geris socialuri Sinaarsi inaxavs.<br />
im variantebSic ki, sadac gogona ar aris geri, aramed mxolod oboli<br />
da aravin aiZulebs mas Rirsebis `damamcirebeli~ samsaxuris gawevas, igi<br />
Tavisi aRTqmiT asrulebs aseT samsaxurs. is Tavisi nebiT gadis<br />
Saragzaze da gamvlel-gamomvlels Tmas uxilavs ded-mamis sulis saoxad<br />
RvTisadmi micemuli aRTqmisamebr. aseTi nebayoflobiTi samsaxuri arasodes<br />
rCeba sazRauris gareSe, Tumca Tavad msaxuri arafers moiTxovs<br />
sanacvlod. es iseTi samsaxuria, romlisganac arafers gamoelian.<br />
dedofali, rogorc mefe, Camodis taxtidan da emsaxureba Tavis<br />
qveSevrdomT. es aris yvelaze maRali samsaxuri, roca uzenaesi udablesis<br />
msaxuri xdeba (amis arqetipi gankacebis saidumloSia). zRaparSi oblis<br />
Sesrulebuli samsaxuri ar aris ganpirobebuli misi dabali socialuri<br />
mdgomareobiT. misi msaxureba araCveulebrivi warmoSobisaa.<br />
eTerisTvis ar unda iyos SemTxveviTi geris statusi. unda vifiqroT,<br />
rom wignuri eTeris epikur vinaobaSi iqneboda raRac iseTi niSani,<br />
romelic swored gerobas unda gamoexata. Cven amis mxolod varaudi<br />
SeiZleba gvqondes.<br />
II. eTeri-tyiuri<br />
sul sxvaa es eTeri. igi araCveulkebrivi warmoSobisaa. igi udedod<br />
aris Sobili da gazrdili. mas deda ar hyolia.<br />
visi Svilia igi? aravisi. is ibadeba saswaulebrivad, rogorc dionise<br />
zevsis barZayidan. amgvarad Sobili eTeri gansxvavdeba dedinacvlis<br />
xeliT devnili da Seviwroebuli geri gogonasagan. geri da oboli qoxSi<br />
arian dabadebulni da qoxSi izrdebian (Tumca farul brwyinvalebas<br />
atareben), qoxSive aRmoaCens mas abesalomi. arwivis (Tu daTvis) gazrdili<br />
eTeri ki araTu ar Sobila qoxSi, misTvis ucxoa adamianTa sazogadoeba.<br />
mas arc ucnaurad mopovebuli brwyinvale samoseli da oqros qoSi aqvs.<br />
misi didebulebis erTaderTi niSani misi bunebrivi Tmaa. eTeri tyeSia<br />
gazrdili da tyeSive waawydeba mas sanadirod gamosuli abesalomi.<br />
amrigad, es varianti sagrZnoblad SekumSulia. gza eTerisa Tavisi<br />
adgilsamyoflidan mefis sasaxlemde ukiduresad Semoklebulia. magram<br />
raoden grZelia gza imisaTvis, visac arasodes unaxavs adamianTa<br />
sazogadoeba! man unda daZlios is manZili, romelic Zevs tyidan<br />
sasaxlemde.<br />
am eTeris silamaze pirvelqmnili, bunebrivi silamazea, risi niSani<br />
grZeli Tmebia, eTeris erTaderTi Sesamoseli. mas esaWiroeba sxvagvari<br />
Semosva da abesalomi Semosavs kidec mas, Semosavs, raTa SesaZlebeli<br />
gaxdes misi sasaxleSi Seyvana. amave dros Sesamoseli abesalomis ZRvenia,<br />
sasZlosaTvis, saqorwino niSnad mirTmeuli, analogiurad dedisagan<br />
nawyalobevi saCuqrisa, rogorc mziTvisa.<br />
114