23.12.2012 Views

saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo ...

saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo ...

saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

`makbeti~, luiji pirandelos `henri IV~, anton Cexovis<br />

`alublis baRi~, `platonovi~.<br />

maestros ar ucdia msaxioboba. is swavlob<strong>da</strong> iuridiul<br />

fakultetze milanis universitetSi <strong>da</strong><br />

apireb<strong>da</strong> <strong>da</strong>mnaSaveTa advokatobas. is ambob<strong>da</strong>, rom<br />

es profesia Zalian axlos iyo TeatrTan.<br />

j. streleri gar<strong>da</strong>icvala luganoSi, Sveicaria-<br />

Si. mis <strong>da</strong>krZalvas milanSi mosaxleobisa <strong>da</strong> politikosebis<br />

didi nawili <strong>da</strong>eswro. misi ferfli aris triestes<br />

sasaflaoze.<br />

misi saopero <strong>da</strong> Teatraluri <strong>da</strong>dgmebia: mocartis<br />

`figaros qorwineba~ 1973 <strong>da</strong> 1980 wels, `jadosnuri<br />

fleita~ (1974 w.), `don Juani~ (1987 w.), verdis<br />

`falstafi~ (1980 w.), `makbeti~ (1975 w.), beThovenis `fidelio~<br />

(1969 w.), u. Seqspiris `riCard II~ (1948 w.), `koriolanosi~<br />

(1957 w.), `mefe liri~ (1972 w.), `iulius keisari~<br />

(1953 w.), `qariSxali~ (1978 w.), garsia lorkas<br />

`bernar<strong>da</strong> albas saxli~ (1955 w.), strindbergis<br />

`Stormi~ (1980 w.), diurenmantis `moxuci qalbatonis<br />

viziti~ (1960 w.), brextis `samgroSiani opera~ (1956 w.),<br />

`seCuaneli keTili a<strong>da</strong>miani~ (ganaxorciela sami<br />

<strong>da</strong>dgma 1958 w., 1981 w., 1996 w.) `galileo galilei~ (1963<br />

w) <strong>da</strong> sxva.<br />

speqtakli `arlekini, ori batonis msaxuri~<br />

rogorc ukve aRvniSne, aris komedia del artes cocxali<br />

nimuSi. niRbebis komedia karlo goldonma literaturulad<br />

<strong>da</strong>amuSava <strong>da</strong> <strong>da</strong>xvewa. jorjo strelerma<br />

ki is aRadgina, xorci Seasxa <strong>da</strong> mayurebels<br />

warudgina. warmodgena TamaSdeba sagangebod mowyobil<br />

ficarnagze, rogorc es xdebo<strong>da</strong> aRorZinebis<br />

epoqaSi. msaxiobebi, romlebic ama Tu im epizodSi ar<br />

iyvnen <strong>da</strong>kavebulni, iqve, ficarnagis gverdiT isxdnen<br />

<strong>da</strong> uyurebdnen sanaxaobas. speqtakls hyav<strong>da</strong> aseve<br />

reJisori. komedia del artes yvela <strong>da</strong>ss hyav<strong>da</strong> xelmZRvaneli,<br />

romelic, rogorc wesi, yvelaze<br />

gamocdili msaxiobi iyo. is artistebs miTiTebebs<br />

aZlev<strong>da</strong>. maTgan xmis paTetikur <strong>da</strong> Zlier tons moiTxov<strong>da</strong>.<br />

niRbebis komediis saxalxo warmodgenebs uamravi<br />

mayurebeli eswrebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> maT yvelaferi un<strong>da</strong><br />

gaegonaT. moxuci reJisori yoveli moqmedebis<br />

<strong>da</strong>sawyisSi scenis win ganlagebul sanTlebs anTeb<strong>da</strong>.<br />

es iyo imdroindeli rampis gansaxiereba. sanaxaobis<br />

<strong>da</strong>sawyisisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>sasrulis scena italiuri niRbebis<br />

komedii<strong>da</strong>naa aRebuli. rogorc renesansis epoqaSi,<br />

axlac <strong>da</strong>si JriamuliTa <strong>da</strong> wreze sirbiliT acnobs<br />

mayurbels Tavs. wris SuaSi dgas mowiTalo feriT<br />

mosili pantalone, rogorc warCinebuli. pantalones<br />

niRabi komedia del arteSi maRal socialur fenas<br />

miekuTvneba.<br />

dekoracias warmoadgens tiloze <strong>da</strong>xatuli moqmedebis<br />

adgili. aris sami far<strong>da</strong>. fardebze pantalones<br />

saxlis, sastumrosa <strong>da</strong> samzareulos suraTebia<br />

gamosaxuli. scenebis mixedviT msaxiobebi Tavad cvlian<br />

moqmedebis adgils. italiuri niRbebis komediis<br />

moxetiale artistebs ar SeeZloT bevri ramis Tan<br />

tareba.<br />

speqtaklSi aseve aris sasimRero nomrebi, romelTac<br />

msaxiobebi asruleben. es elementi <strong>da</strong>maxasiaTebeli<br />

iyo aRorZinebis epoqis TeatrisTvis. am periodSi<br />

moqmedebebs Soris Casmuli iyo patara intermediebi<br />

an sacekvao <strong>da</strong> sasimRero nomrebi. es mayurebels <strong>da</strong>svenebisa<br />

<strong>da</strong> modunebis saSualebas aZlev<strong>da</strong>.<br />

musikaluri gaformeba cocxlad sruldeba scenaze.<br />

komedia del artes <strong>da</strong>sSi aucileblad iyvnen musikosebi.<br />

calke aRniSvnis Rirsia msaxiobebis kostiumebi:<br />

pantalonebi, kamzolebi, samkuTxa qudebi, fuSfuSa<br />

kabebi, korsetebi _ renesansis epoqaze migvaniSneben.<br />

reJisors arc spqtaklSi mayureblis CarTvis Sesa-<br />

Zleboba ar gamouricxavs niRbebis komedii<strong>da</strong>n. <strong>da</strong>sis<br />

wevrebi qarTulad mogvmarTavdnen mayurebels,<br />

akeTebdnen Sefasebebs <strong>da</strong> es <strong>da</strong>mswre sazogadoebis<br />

ovaciebs iwvev<strong>da</strong>.<br />

calke saubris Temaa msaxiobTa ostatoba. saku-<br />

Tari TvaliT rom ar menaxa, albaT ar <strong>da</strong>vijerebdi,<br />

rom am xnis a<strong>da</strong>mians SeeZlo ase eTamaSa. arlekini mTeli<br />

speqtaklis ganmavlobaSi <strong>da</strong>qris, <strong>da</strong>xtis, miwaze<br />

goravs. misi amocanaa SimSilis <strong>da</strong>Zleva. STambeW<strong>da</strong>via<br />

gaxsnili werilis puris namceciT <strong>da</strong>beWdvis scena.<br />

did qaRaldSi gaxveuli namcecebi <strong>da</strong>mSeuls eylapeba.<br />

SimSilis miuxe<strong>da</strong>vad, is ar kargavs romantikul<br />

<strong>da</strong>mokidebulebas smeraldinas mimarT <strong>da</strong> cdilobs<br />

misi gulis mogebas. arlekini mimarTavs lacis<br />

xerxs, roca is TamaSobs inglisuri pudingiT. msaxiobis<br />

araCveulebrivi plastikis nimuSia flamingos ileTebi,<br />

romelTac is erTdroulad orive batonis<br />

winaSe asrulebs. <strong>da</strong>Zabuli situaciis amgvari gamoxatva<br />

<strong>da</strong> ganmuxtva maxvilgonivrulia.<br />

arlekini <strong>da</strong>scinis Tavis sasowarkveTil baton<br />

florindos. is sasowarkveTil SeyvarebulTa niRabs<br />

warmoadgens. komikuria kidev erTi mijnuris, silvios<br />

saxe. viTom gmiri, sinamdvileSi mx<strong>da</strong>lia <strong>da</strong> qalis kal-<br />

Tas afarebs Tavs. mis xasiaTs xazs usvams qudze <strong>da</strong>m-<br />

agrebuli bumbuli, romelic winaa gaSverili <strong>da</strong> rqis<br />

iluzias qmnis. es frTa TamaSdeba koridis scenaSi.<br />

TiTo speqtaklis TamaSi did energias moiTxovs.<br />

feruCo soleri ginesis wignis rekordsmenia am rolis<br />

TamaSis raodenobis mixedviT. misi <strong>da</strong>uSreteli<br />

energiiT Tavad j. streleric moxibluli <strong>da</strong> gaocebuli<br />

iyo. maestro Tvli<strong>da</strong> <strong>da</strong> marTalic iyo, rom rac<br />

ufro wlebi ematebo<strong>da</strong> feruCo soleris, miT ufro<br />

axalgazr<strong>da</strong>vdebo<strong>da</strong> arlekini. es, marTlac, Zalian<br />

saintereso fenomenia <strong>da</strong> amis axsna artistis profesionalizmSi<br />

<strong>da</strong> mis sulier axalgazrdobaSia. roca<br />

amdeni xnis manZilze aseT varjiSs gadixar, sibere mxolod<br />

garegnul xasiaTs iRebs.<br />

warmodgenam erTi amosunTqviT, laRad <strong>da</strong> sxartad<br />

Caiara. italiuri niRbebis warmogenebisTvis es<br />

erT-erTi mTavari principi iyo. es speqtakli italiis<br />

erT-erTi savizito baraTia. komedia del artes<br />

nimuSs warmoadgens. niRbebis komediaze saubrisas<br />

ukve es speqtakli moiazreba. isRa <strong>da</strong>gvrCenia SevZaxoT:<br />

BRAVO MAESTRO.<br />

mocekvave Rrublebi<br />

`Tbilisis saerTaSoriso festivalis~ fargleb-<br />

Si, erevnis mozard mayurebelTa <strong>saxelmwifo</strong> Teatrma<br />

warmoadgina antikuri periodis berZeni dramaturgis,<br />

aristofanes komedia `Rrublebi~. aristofane<br />

Zveli atikuri komediis warmomadgeneli iyo. es piesa<br />

pirvelad iTamaSes did dioniseebze Zv. w. 423 wels.<br />

sazogadoeba aRfrTovanebiT ar Sexv<strong>da</strong> am nawarmoebs<br />

<strong>da</strong> poeti did dioniseebze gamarTul agonebSi <strong>da</strong>marcx<strong>da</strong>.<br />

speqtakli ZiriTa<strong>da</strong>d qoreografiazea agebuli <strong>da</strong><br />

es elementi yvelaze karga<strong>da</strong>a <strong>da</strong>muSavebuli mTel<br />

speqtaklSi. CemTvis gansakuTrebiT <strong>da</strong>samaxsovrebeli<br />

iyo roialze <strong>da</strong>kvris imitirebuli scena. skamebze<br />

msxdomi msaxiobebi sxva<strong>da</strong>sxva notis gaJRerebisas<br />

fexze dgebian. isini faqtobrivad roialis mJRer<br />

nawilebs warmoadgenen.<br />

scenis didi nawili `safiqreTis~ Senobas ukavia.<br />

mas scenis <strong>da</strong>rCenili nawili<strong>da</strong>n moxatuli far<strong>da</strong><br />

gamoyofs. far<strong>da</strong>ze berZeni filosofosebi arian gamosaxulni.<br />

TiToeulis Tavis adgili amoWrilia <strong>da</strong><br />

es niSnavs, rom nebismiers SeuZlia <strong>da</strong>ikavos maTi adgili<br />

<strong>da</strong> sibrZnes eziaros. zogierTi maTgani Tav<strong>da</strong>yiraa<br />

<strong>da</strong>xatuli. es miniSnebaa, rom sibrZni<strong>da</strong>n<br />

sigiJemde erTi nabijia.<br />

saintereso iyo sokrates saxe. is ufro politikuri<br />

partiis liders TamaSobs, vidre sibrZnis moyvaruls.<br />

mas aqvs Tavisi tribuna, romelic sinamdvileSi<br />

did yulabas warmoadgens. is yidis Tavis codnas.<br />

musikaluri gaformeba erTferovania. mTel moqmedebas<br />

erTi musikaluri nawarmoebi gasdevs. Tumca<br />

msurs aRvniSno, rom am melodias didi zemoqmedebi-<br />

Ti Zala aqvs.<br />

speqtaklSi ar iyo piesiseuli fabula. warmodgenaSi<br />

mTavar gmirebad sokrate <strong>da</strong> stepsiade arian<br />

gamoyvanili. reJisorma ubralod, erTi brZeni<br />

gviCvena, xolo stepsiades, filipidesa <strong>da</strong> maTi mevaleebis<br />

ambavi mTlianad ugulebelyo. ambavi<br />

speqtaklSi ar TamaSdeba. amitomac is ar Sedga. scenebi<br />

ar qmnian erT mTlianobas. cota gaugebaria, rogor<br />

moxv<strong>da</strong> aseTi speqtakli festivlis programaSi, ori<br />

hamletisa <strong>da</strong> streleris gverdiT.<br />

miuxe<strong>da</strong>vad amisa, <strong>da</strong>mswre sazogadoeba kargad<br />

gaerTo. somxurma aqcentma <strong>da</strong> sityvebma miizi<strong>da</strong> mayureblis<br />

yuradReba <strong>da</strong> mTeli speqtaklis ganmavlobaSi,<br />

<strong>da</strong>rbazSi fxukun-sicili ismo<strong>da</strong>. sicil-kiskisi<br />

kargia, magram uazro araferi ar varga. somxur intonaciebze<br />

gamokideba <strong>da</strong> <strong>da</strong>cinva Cveni problemaa<br />

<strong>da</strong> ara im Teatris an msaxiobebis.<br />

speqtakli ar Sedga. mas ar hqon<strong>da</strong> mTliani Zafi,<br />

romelzec yvela komponenti aisxmebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> mSvenier<br />

mZivs Seqmni<strong>da</strong> speqtaklis saxiT. imedia, erevnis<br />

mozard mayurebelTa <strong>saxelmwifo</strong> Teatri momaval<br />

wels festivlis Sesaferisi donis speqtakliT wardgeba<br />

mayureblis winaSe.<br />

БДТ TbilisSi<br />

`Tbilisis saerTaSoriso festivals~ peterburgi<strong>da</strong>n<br />

giorgi tovstonogovis saxelobis didi dramatul<br />

Teatri ewvia. Temur CxeiZem qarTvel mayurebels<br />

gansaxilvelad <strong>da</strong> Casafiqreblad maikl<br />

freinis piesa `kopenhageni~ warudgina.<br />

cota ram Teatris Sesaxeb: peterburgis didi dramatuli<br />

Teatri gaixsna 1919 wlis 15 Tebervals f. Sileris<br />

tragediiT `don karlosi~. Tavi<strong>da</strong>n es Teatri<br />

speqtaklebs konservatoriis saopero studiis<br />

scenaze marTav<strong>da</strong>. 1920 wels Teatri ga<strong>da</strong>vi<strong>da</strong> yofili<br />

saimperatoro mcire dramatuli Teatris SenobaSi.<br />

1964 wels mas akademiuri Teatris statusi mieniWa. 1970<br />

wels gaixsna mcire scena. 1918 wlis Semodgomaze Te-<br />

#2 (57) 26 oqtomberi 2010 weli<br />

atrebis saqmeTa komisarma, maria andreevam gamosca<br />

brZaneba `gansakuTrebuli dramatuli <strong>da</strong>sis~ _<br />

Tavi<strong>da</strong>n ase erqva Teatrs _ Seqmnisa. es <strong>da</strong>si aqcents<br />

klasikur, romantikul repertuarze akeTeb<strong>da</strong>. idgmebo<strong>da</strong>:<br />

`otelo~, `mefe liri~, `meTormete Rame~, `rui<br />

blazi~, `yaCaRebi~... mogvianebiT maT germaneli<br />

eqspresionistebis dramebsac <strong>da</strong>uTmes dro. es Teatri<br />

aerTianeb<strong>da</strong> or <strong>da</strong>ss, tragediis Teatrs _ iuri<br />

iurievis xelmZRvanelobiT <strong>da</strong> mxatvruli dramis Teatrs<br />

_ andrei lavrentievis xelmZRvanelobiT. Teatris<br />

samxatvro xelmZRvaneli iyo andrei lavrentievi,<br />

Tavmjdomare aleqsandre bloki. maria andreeva<br />

Tavis meuRle maqsim gorkisTan erTad <strong>da</strong> anatoli<br />

lunaCarski _ ganaTlebis komisari _ aqtiurad<br />

iyvnen CarTulni Teatris marTvaSi. 1932 wels Teatrs<br />

maqsim gorkis saxeli mieniWa <strong>da</strong> gax<strong>da</strong> `gorkis didi<br />

dramatuli Teatri~. 1992 wels misi saxeli Seicvala<br />

<strong>da</strong> gax<strong>da</strong> giorgi tovstonogovis saxelobisa. didi<br />

qarTveli reJisori am TeatrSi 1956-1989 wlamde, gar<strong>da</strong>cvalebamde,<br />

muSaob<strong>da</strong>. g. tovstonogovis Semdeg<br />

<strong>da</strong>ss kiril lavrovi Caudga saTaveSi, 2007 wli<strong>da</strong>n ki<br />

Teatris saWeTmpyrobeli Temur CxeiZea.<br />

Temur CxeiZis reJisura gamoirCeva a<strong>da</strong>mianis sulis<br />

siRrmiseuli wvdomiT. is minimalisturi xerxebiT<br />

giforiaqebs suls <strong>da</strong> bevr kiTxvas giCens. es<br />

speqtakli saTamaSod kamerul sivrces moiTxovs <strong>da</strong><br />

rogorc Tavad reJisormac gangvimarta, _ bdt-Si<br />

mxolod parteris bileTebs yidian am speqtaklze.<br />

TviTon maikl freinis piesa meore msoflio omis Temas<br />

exmianeba <strong>da</strong> realur faqtebs eyrdnoba. mTavari<br />

gmirebi, fizikosebi: nilz bori, misi meuRle margarita<br />

bori <strong>da</strong> verner heizenbergi arian. verner heizenbergi<br />

atomur iaraRze muSaob<strong>da</strong> nacisti germanelebisTvis.<br />

is adre TanamSromlob<strong>da</strong> n. borTan atomur<br />

kvlevebze <strong>da</strong> iyo misi mowafe.<br />

speqtaklis dekoracia ekuTvnis gogi aleqsi-mesxiSvils.<br />

scenografiaSi gamoyenebulia formula<br />

E=mc 2 . mas iyenebdnen atomis kvlevebSi. E aris energia,<br />

m _ masa, xolo c _ sinaTlis siswrafe vakuumSi.<br />

pirveli moqmedebis <strong>da</strong>wyebamde kedelze es formula<br />

yvelas interess iwvevs. meore moqmedebis win ki Cndeba<br />

warwera, romelic aRwers atomuri afeTqebiT<br />

gamowveul saSinelebebs. TviTon es tixari, romelic<br />

fardis rols asrulebs, magonebs konstantine<br />

stanislavskiseul meoTxe kedels. misi Semoqmedebi-<br />

Ti kredo xom cxovrebiseuli simarTlis Cveneba iyo.<br />

mayurebeli un<strong>da</strong> gamx<strong>da</strong>riyo moqmedi pirebis cxovrebis<br />

mowme. es kedeli finalSi wreze moZraobs <strong>da</strong> masze<br />

Cans atomuri afeTqebis Sedegad gaCenili kvamlisa<br />

<strong>da</strong> mtvris soko. scenaze aseve dgas cilindris magvari<br />

sveti. mas raRac meore oTaxis <strong>da</strong>niSnuleba aqvs.<br />

msaxiobTa kostumebi muq tonalobebSia ga<strong>da</strong>wyvetili.<br />

Talxi ferebi 1941 wlis ganwyobasa <strong>da</strong> atmosferos<br />

gadmoscemen.<br />

speqtakli moralur <strong>da</strong> pirovnul Widilzea.<br />

maTematika <strong>da</strong> fizika ubralo <strong>da</strong>matebiTi elementebia.<br />

mxatvruli ga<strong>da</strong>wyveta ukve <strong>da</strong>sawyisSi aCens intrigas.<br />

moqmedi gmirebi ukve gar<strong>da</strong>cvalebis Semdeg<br />

TamaSoben am ambavs. dro yvelas <strong>da</strong> yvelafers Tavis<br />

adgils uCens. gar<strong>da</strong>cvlilebs aRar asamarTleben.<br />

Tumca rogorc, <strong>da</strong>niel defo ityo<strong>da</strong>, sikvdili cocxal<br />

aramza<strong>da</strong>s mkv<strong>da</strong>r aramza<strong>da</strong>d aqcevso.<br />

speqtakli Sinagani dinamikiT aris ganmsWvaluli.<br />

erTi SexedviT statikuri speqtakli did Sinagan muxts<br />

atarebs. mTeli <strong>da</strong>tvirTva msaxiobebze modis. es momentic<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebelia Temur CxeiZisTvis. misi amosavali<br />

wertili aris msaxiobi.<br />

samsaxiobo ostatoba maRal profesiul doneze<br />

dgas. ismis maTi naTqvami TiToeuli sityva. ostatoba<br />

rusuli Teatraluri skolisa <strong>da</strong> tradiciebis <strong>da</strong>msaxurebaa.<br />

nilz bors warmoSobiT qarTveli, oleg basilaSvili<br />

TamaSaobs. Seikra qarTuli sameuli reJisoris,<br />

mxatvrisa <strong>da</strong> msaxiobis saxiT.<br />

Temur CxeiZis Teatri Rrmad fsiqologiuri <strong>da</strong><br />

SeiZleba filosofiuric kia. is mayurebels Tavisi<br />

sisa<strong>da</strong>viTa <strong>da</strong> uSualobiT xiblavs.<br />

<strong>da</strong>niis princi<br />

oskaras korSunovasis `hamletis~ Semdeg, yvela<br />

mouTmenlad elo<strong>da</strong> uiliam Seqspiris am tragediis<br />

eimuntas nekroSiusiseul originalur, ucxo <strong>da</strong> STambeW<strong>da</strong>v<br />

ga<strong>da</strong>wyvetas. mayurebelSi raRac sportuli<br />

Jinic ki SeimCneo<strong>da</strong>. romeli ajobeb<strong>da</strong>, korSunovasi<br />

Tu nekroSiusi. arCevani maTTvis <strong>da</strong> mkiTxvelisTvis<br />

mimindia.<br />

speqtakli originaluria Tavisi koncefciiT. mosazreba<br />

koncefciaze ekuTvnis axalgazr<strong>da</strong> reJisors<br />

rezo SatakiSvils <strong>da</strong> me absoluturad veTanxmebi mas.<br />

es gaazreba mdgomareobs SemdegSi: hamletis aCrdili<br />

glovobs Svilis <strong>da</strong>Rupvas. is acnobierebs Tavis <strong>da</strong>naSauls.<br />

swored man ubiZga Svils sabediswero<br />

nabijisken. <strong>da</strong>niis princis tragediis amgvari inter-<br />

5

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!