23.12.2012 Views

saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo ...

saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo ...

saqarTvelos SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

gazr<strong>da</strong> kacia. hamleti mogvianebiT `amboxsac~ Tavisebur<br />

axsnas uZebnis: aiZulos erT did `saTagurSi~ momwyvdeuli<br />

kacobrioba Caaxedos sakuTar TavSi ise,<br />

rom jer kidev uxsovari droi<strong>da</strong>n, sfinqsis mier mi-<br />

Tologizirebul kiTxvasac erTmnSvnelovani pasuxi,<br />

savsebiT martivad gasces: es me var, a<strong>da</strong>miani!!!<br />

manamde ki isev uiliam Seqspiris piesa, romlis perefrazirebasac<br />

Sen<strong>da</strong>uneburad, Tavad axden gonebaSi<br />

(scenis maRla, marcxena kuTxeSi SemoTavazebuli<br />

qarTuli Targmani imdenad patara SriftSia akrefili,<br />

rom ukve karga xania, asoebis amocnobas SeveSvi,<br />

mainc ver varCev!):<br />

`Teatris azri, uwinac es yofila <strong>da</strong> dResac is aris,<br />

rom bunebas sarked gauxdes, saTnoebas misi saxismetyveleba<br />

aCvenos, biwierebas misi umsgavsoba, droebasa<br />

<strong>da</strong> xalxs maTi viTareba <strong>da</strong> nakvalevi. Tu es <strong>da</strong>niSnuleba<br />

ver Seasrula, an Tu ga<strong>da</strong>ameta, iqneba regvenebi<br />

gaacinos, magram gagebuls a<strong>da</strong>mians ki Seawuxebs <strong>da</strong><br />

erTis gagebulis Sexeduleba un<strong>da</strong> gerCios mTelis<br />

<strong>Teatrisa</strong>~ (u. Seqspiri, `hamleti~, suraTi II, ivane ma-<br />

Cablis Targmani).<br />

Cveni Sinagani realobis `saTaguri~... (o.<br />

korSunovasi)<br />

scenografiis mTavari sayrdeni elementi: gorgolaWebiani,<br />

sarkiani (ujrebiani) tumbo, romelsac<br />

sarkis Tavze Suqura aqvs <strong>da</strong>magrebuli msaxiobis saxis<br />

gasanaTeblad, speqtaklis ganmavlobaSi, sxva<strong>da</strong>sxva<br />

scenur <strong>da</strong>niSnulebas iZens. pirvel rigSi sce-<br />

marjaniSvilis dramatuli Teatris SesasvlelTan<br />

auareba xalxi ireva... vis ar SexvdebiT aq: <strong>saxelmwifo</strong><br />

moxeleebs, Tu, sxva<strong>da</strong>sxva kulturuli organizaciebis<br />

warmomadgenlebs: molodiniT <strong>da</strong>Rlil bileTebian<br />

moqalaqeebs, Tu, ubileTo, magram saSvian studentebs;<br />

mediis warmomadgenlebs, Tu, profesional<br />

xelovnebaTmcodneebs; SenTvis sayvarel msaxiobebs,<br />

reJisorebs... ubralod _ Semoqmed a<strong>da</strong>mianebs <strong>da</strong> rac<br />

mTavaria: italiuri enisa <strong>da</strong> kulturis gulSematkivrebs...<br />

aseTi ki giyvardes, bevria saqarTveloSi...<br />

asea Tu ise, Senobis win `usafrTxoebis samsaxuris~<br />

mier, sagangebod gakeTebuli rkinis gisosiani koridori,<br />

romelic gareT momlodine mayurebels gamudmebiT<br />

rigiTobisken <strong>da</strong> wesrigisken mouwodebs<br />

gaRelvebs, gafiqrebs: SevaRwev ki <strong>da</strong>rbazSi? iq <strong>da</strong>jdomas<br />

vinRa Civis, sadme kuTxeSi, kibesTan, an parteris<br />

moajirTan `cal fexze mdgomi~ miviyuJebi CemTvis,<br />

Cumad <strong>da</strong> vnaxav am `saocrebas~... yvelas erTi gulistkvili<br />

aqvs: sakuTari TvaliT ixilos is, razec msoflio<br />

ukve wlebia wers, gauTaveblad laparakobs... maS<br />

ase, Cvens winaSea: legen<strong>da</strong>ruli jorjo streleri...<br />

81 wlis Seucvleli feruCo soleri... milanis pikolo<br />

Teatris <strong>da</strong>si..., speqtakli _ `arlekini, ori batonis<br />

msaxuri~... amjerad, qarTul scenaze...<br />

gamimarTla... presisTvis sagangebod Cadgmuli skami<br />

<strong>da</strong>rbazSi CemTvisac moiZebna... italiuri ena ar mesmis,<br />

ara <strong>da</strong> vici, rom komedia del’artes Teatris mTeli<br />

xibli, saxmsaxiobo xelovnebis uzado Sesrulebis<br />

maneris gar<strong>da</strong>, teqstualuri improvizaciis agebis,<br />

sityvebis `gaTamaSebis~ ostatobaSic mdgomareobs.<br />

kidev is vici, rom jorjo streleris am legen<strong>da</strong>ruli<br />

speqtaklis premieriT, 1947 wels <strong>da</strong>iwyo milanis<br />

pikolo Teatris istoria. `did maestrod~ wodebulma<br />

reJisorma, saukuneebis win fesvgadgmul samoedno<br />

Teatris formas, Tu SeiZleba iTqvas, erTgvari `samuzeumo~<br />

elferi SesZina <strong>da</strong> amiT, kidev erTxel, samu<strong>da</strong>mod<br />

<strong>da</strong>umkvidra adgili italiur `klasikur~ Teatrs<br />

Tanamedrove msoflio xelovnebis istoriaSi...<br />

goldonis cnobili piesis `ori batonis msaxuris~<br />

streleriseul a<strong>da</strong>ptaciaSi, ukve saTaurSive<br />

gamokveTili `arlekinis~ niRabi, calsaxad migvaniSnebs<br />

speqtaklSi mTavari rolis gansakuTrebul mniSvnelobaÖe;<br />

amdenad, cnobisaTvis: arlekinis rolis<br />

pirveli Semsrulebeli _ cnobili italieli msaxiobi<br />

marCelo moreti gaxl<strong>da</strong>T, xolo 1961 wli<strong>da</strong>n<br />

dRemde arlekins brwyinvaled asrulebs Seucvleli<br />

feruCo soleri. programaSi amoikiTxavT, rom legen<strong>da</strong>ruli<br />

msaxiobi ginesis rekordsmenTa nusxaSi<br />

SeuyvaniaT: 2010 wlis 9 Tebervlis CaTvliT, 81 wlis<br />

feruCom arlekinis roli, msoflios 32 qveynis<br />

scenaze, 2064-jer iTamaSa.<br />

saukuneebis win Camoyalibebuli, am metad specifikuri,<br />

samoedno Teatraluri formis scenaze<br />

gasaTamaSeblad, aucilebelia, rom reJisorTa mxri<strong>da</strong>n,<br />

swored komedia del’artesTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli,<br />

zogierTi Teatraluri komponenti iyos gaTvaliswinebuli:<br />

pirobiToba, minimaluri dekoracia, scenuri<br />

interpretacia, niRbebis gamoyeneba. yvelaferi<br />

nografisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>mdgmelis vizualur esTetikas<br />

moiazrebs, romelic gitacebs, gajadoebs. fiqrob,<br />

rom araferia SemTxveviT <strong>da</strong> am yvelaferTan erTad,<br />

am TiToeul mizanscenas <strong>da</strong>moukidebeli suraTovani<br />

<strong>da</strong>tvirTvac aqvs, romelic araCveulebrivi sisa<strong>da</strong>viT<br />

aris <strong>da</strong>dgmuli.... araferi zedmeti, minimaluri ganaTeba,<br />

mxolod TeTri <strong>da</strong> Savi feris kontrasti, aqa<br />

iq wiTeli feri, Tavi<strong>da</strong>n `SeparviT~, romelic pirvel<br />

moqmedebaSi erTgvari, gaurkveveli gamasxaravebuli<br />

arsebis `jambazis rezinis cxvirze~ ielvebs <strong>da</strong> finalSi<br />

ukve, wiTeli xelsaxocebis `gaTamaSebiT~, ulamazes<br />

sisxlian tbad ga<strong>da</strong>iqceva...<br />

Tavad reJisori speqtakls Teatralur `saTagurs~<br />

uwodebs _ `maxes~ _ romelsac erT-erTi mTavari gmiri<br />

hamleti mxolod mefis sindisis `<strong>da</strong>saWerad~ ki ar<br />

agebs, aramed sakuTari iluziebis `mosamwyvdeva<strong>da</strong>c~<br />

iyenebs. `me~-sZiebiT garTuli kacobriobis STamomavali,<br />

realobasTan WidilSi `TamaS-TamaS~ ikargeba<br />

<strong>da</strong> Tavadve eqceva sakuTari `satyuaras~ tyveobaSi...<br />

TeatrSi misuli mayurebelic maxeSia momwyvdeuli...<br />

sakuTari fantaziebisa <strong>da</strong> iluziebis tyveobaSi,<br />

romelsac mxolod erTi-mesamedi aqvs saerTo scenaze<br />

mimdinare procesebTan (?!) ... cdilobs gaerkvios <strong>da</strong><br />

ahyves moqmedebas, romelic SigniT ki ar giTrevs,<br />

aramed piriqiT, sarkeebi<strong>da</strong>n areklili, odnav ganaTebuli<br />

(a)CrdilebiviT gisxletavs <strong>da</strong> gaiZulebs amoxsna<br />

`scenur niSnulebSi~ <strong>da</strong>Sifruli araerTi amocana.<br />

iaponur samosSi gamowyobili, axalgazr<strong>da</strong> gogona -<br />

ofelia, Tavi<strong>da</strong>n, ganmartoebuli Tavis oTaxSi abso-<br />

#2 (57) 26 oqtomberi 2010 weli<br />

luturad `sxva~ rols TamaSobs... (geiSa?!) mogvianebiT<br />

mamis mier sagangebod <strong>da</strong>uToebuli saqorwilo grZel<br />

samosSi gamowyobili, asrulebs `gedis simReras~. Savi<br />

tyavis samosSi gamowyobili gertru<strong>da</strong> Rvinos<br />

micvalebulis Tavis qali<strong>da</strong>n miirTmevs. laerts seqsualuri<br />

ltolva aqvs RviZli dis mimarT. mamis<br />

aCrdili _ ganaTebuli, sarkiani tumboebisgan gakeTebul<br />

morgSi wevs <strong>da</strong> ganasaxierebs `msaxiobs~, romelic<br />

misive mkvlelis – klavdiusis - saxea. scenaze mosiarule<br />

`wiTel cxviriani~ arseba (ZaRli?!), rogorc<br />

irkveva jambazis cxviriT gamasxaravebuli horacioa<br />

(?!). ... wiTeli vardebis TaiguliT, qalis tanisamosSi<br />

gamowyobili rozenkranci <strong>da</strong> gildensterni _<br />

speqtaklis bolo scenaSi erTarsebad Sesisxlxorcebul<br />

`mezRvaurebad~ gvevlinebin... rTulad amosacnobi,<br />

magram saocrad lamazi sanaxobis fonze, Senc, mayurebeli,<br />

ukve sakuTari intuiciis tyveobaSi moqceuli,<br />

fiqrob, rom irgvliv aRar arsebobs `realoba~.<br />

mocemulia mxolod `fragmentebi~. Sen isRa <strong>da</strong>grCenia,<br />

Seecado `<strong>da</strong>iWiro~ igi scenaze `gadmolagebul~<br />

sxva<strong>da</strong>sxva elementSi, romelsac mTlianobaSi erTi<br />

saerTo forma aqvs: gorgolaWebiani, sarkiani, ujriani<br />

kara<strong>da</strong>. kara<strong>da</strong>, bunebis sarked qceuli, im samyaros<br />

aireklavs, rasac Teatrs vuwodebT, sa<strong>da</strong>c `TamaSSi~<br />

monawile msaxiobebi <strong>da</strong> mayurebeli _ sakuTari Sinagani<br />

realobis `saTagurSi~ momwyvdeul _ arsebebs _<br />

a<strong>da</strong>mianebs (?!) ganvasaxierebT.<br />

Semdeg? Semdeg _ siCume ...<br />

... <strong>da</strong> molodini ...<br />

ganumeorebeli feruCo soleri<br />

`arlekini: ori batonis msaxuri~<br />

es, ki brwyinvale samsaxiobo ansambls moiTxovs...<br />

evropuli akademiuri Teatris ubadlo warmomadgenelma<br />

jorjo strelerma SeiZleba iTqvas, rom pirvel<br />

rigSi sakuTari Tavis winaSe <strong>da</strong>yenebuli, `<strong>da</strong>valeba~<br />

brwyinvaled Seasrula. man Tanamedrove mayureblis<br />

winaSe xelmeored aaRorZina <strong>da</strong> kidev erTxel<br />

Caudga suli mSobluri saTeatro enis klasikur, tragedianarev<br />

komikur niRbebs... mizani miRweulia: msoflios<br />

nebismier qveyanaSi, sxva<strong>da</strong>sxva Teatris <strong>da</strong>rbazSi<br />

myofi TiToeuli a<strong>da</strong>miani, sayvarel personaJebTan<br />

erTad ganicdis: tiris <strong>da</strong> icinis, Tanac ise gulmodgined,<br />

rom samaqtiani mxiaruli speqtakli gin<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>usruleblad gagrZeldes... gulSi natrob, droze<br />

ar Caqres scenis kidesTan sagangebod <strong>da</strong>dgmuli<br />

sanTlebi, romlebic saukuneebis win erT dros, savaraudod,<br />

ganaTebis rolsac TamaSobdnen...<br />

miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom reJisori ukve cocxali<br />

aRaraa, speqtaklis yurebisas gaocebuli rCebi Teatraluri<br />

<strong>da</strong>sis SesaSur erTgulebaze legen<strong>da</strong>ruli<br />

reJisoris mimarT. scenaze sagangebod moTavsebul<br />

patara rampaze mxolod erTi dekoracia SeiniSneba.<br />

esaa pirobiTad moxatuli far<strong>da</strong>, romelic speqtaklis<br />

ganmavlobaSi imdenjer icvleba, ramden `adgilasac~<br />

TamaSdeba esa Tu is moqmedeba: igi xan SeyvarebulTa<br />

Sexvedris adgils mianiSnebs, xan batonTa adgilsamyofelia,<br />

xan ki buxriT agizgizebuli samzareulo<br />

oTaxi, sa<strong>da</strong>c sanatreli sadilis molodinSi imedianad<br />

myofi xarbi <strong>da</strong> eSmaki, Tanac cuRluti, magram<br />

mu<strong>da</strong>m mSieri arlekini, sanukvari pudingis Semyure,<br />

saco<strong>da</strong>vad ylapavs Sen winaSe nerwyvebs.<br />

scenaze reJisorisa <strong>da</strong> scenografis mier SemoTavazebuli<br />

sanaxaobrivi gama mravalferovania:<br />

lamazad Sekerili kostiumebis mkveTri ferebi...<br />

italiuri niRbebi, romelsac axalgazr<strong>da</strong> SeyvarebulTa<br />

gar<strong>da</strong>, yvela personaJi atarebs. rampis irgvliv,<br />

kuTxeSi skamze moTavsebuli mokarnaxe, romelic<br />

iseTive personaJia speqtaklSi, rogorc sxva <strong>da</strong>narCeni<br />

gmirebi. aqve, scenis kidesTan, ganlagebuli<br />

musikosTa mTeli Semadgenloba, romelic belkantes<br />

akompanimentiT mTeli speqtaklis ganmavlobaSi muxtavs<br />

auditorias <strong>da</strong> Tavad speqtakls uCveulod sxart<br />

<strong>da</strong> qmediT tempo-ritms unarCunebs... araCveulebriva<strong>da</strong>a<br />

SenarCunebuli, samoedno TeatrisTvis<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebeli, mayureblis Tvalwin Riad <strong>da</strong>tovebuli<br />

kulisebi, sa<strong>da</strong>c Sen<strong>da</strong>uneburad xe<strong>da</strong>v, Tu rogor<br />

emzadebian msaxiobebi sakuTari rolis Sesasruleblad,<br />

an ubralod rogor midi-modian scenis orive<br />

mxares, rogor CurCuleben erTmaneTSi ise, rom<br />

scenaze mimdinare qmedebas, absoluturad ar uSlian<br />

xels, piriqiT, _ avseben kidec...<br />

speqtaklis mTavari xibli, mainc, italiur dialeqtze<br />

agebuli, msaxiobTa maxvilgonivrul sityva-pasuxze<br />

gaTvlili improvizacia gaxlavT, amas, enis<br />

ucodinarobis gamo, samwuxarod mxolod gumaniT vxvdebi<br />

(Tumca, aqve aucileblad un<strong>da</strong> aRiniSnos, komedia<br />

del’artesTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli patara niuansis<br />

CarTva, rac mayurebelTan uSualo kontaqtis <strong>da</strong>samyarebla<strong>da</strong>a<br />

mimarTuli: mag., sceni<strong>da</strong>n ucabe<strong>da</strong>d SeZa-<br />

xilma `cxali min<strong>da</strong>~-m <strong>da</strong> speqtaklis <strong>da</strong>sawyisSi sagangebod<br />

<strong>da</strong>swavlilma `gamardjoba~-m imTaviTve<br />

<strong>da</strong>debiTad ganawyo qarTveli mayurebeli)... msaxiob-<br />

Ta TamaSis ganumeorebeli ostatoba <strong>da</strong> speqtaklSi<br />

CarTuli sacirko elementebi (mag.: `TefSebis scena~),<br />

romelsac didi ostatobiT asrulebs feruCo soleri;<br />

personaJTa araCveulebrivi, klasikad qceuli<br />

tipaJebis gaTamaSebis momentebi. msaxiobebi<br />

klasikuri niRbebis Teatrs TamaSoben: `eqims~<br />

uzarmazari muceli aqvs. `brigela~ erTi <strong>da</strong> imave xelsaxociT<br />

iwmends cxvirsac <strong>da</strong> fexsacmelsac. `klariCe~<br />

<strong>da</strong>uviwyarad asrulebs gulis wasvlis moments...<br />

`beatriCe~-s ZaxilSi garTuli `florido~. <strong>da</strong>, kvlav,<br />

Tavad `arlekini~, romelsac `mihyavs~ mTeli speqtakli.<br />

sul ga<strong>da</strong>rbenazea _ <strong>da</strong>xtis, <strong>da</strong>rbis, cuRlutobs<br />

_ paralelurad aTasgvar xrikebs igonebs sakuTari<br />

tyavis ga<strong>da</strong>sarCenad. SeuZlebelia <strong>da</strong>iviwyo, rogori<br />

gulmodginebiT iWers scenaze buzs, rogori ostatobiT<br />

asrulebs werilis <strong>da</strong>nakuwebis scenas _ xarb<br />

<strong>da</strong> utvino arlekins ise `sayvarlad ~SemoeWmeba~ mTeli<br />

rudunebiT Sedgenili sasiyvarulo werili, rom<br />

SeuZlebelia masze aRSfoTde, gabrazde <strong>da</strong> Senc momentalurad<br />

patiob. an ki, ra aqvs sapatiebeli?! ... ukve<br />

<strong>da</strong>rwmunebuli xar, iseTi gaiZveraa, am situacii<strong>da</strong>nac<br />

iolad moZebnis gamosavals...<br />

Zneli warmosadgenia, rom muqi feris niRbis ukan<br />

moxuci kacis momRimari, saocrad keTili saxe imaleba...<br />

sityviTaRuwereli saTnoeba, Seucvleli feru-<br />

Co solerisa, romelic niRbis moxsnamde, suflioris<br />

nacvlad, amjerad ukve sakuTari xeliT, saTiTaod<br />

aqrobs scenaze sanTlebs...<br />

molodini gamarTl<strong>da</strong>...<br />

mariam iaSvili<br />

3

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!