WADAH 2013

Wadah Pendidik! Edisi 1 2013
KEPELBAGAIAN BUDAYA DAN GURU
Oleh:
JOY NESAMALAR SAMUEL
Penghijrahan manusia dari zaman dahulu
sehingga kini telah membawa kepada kepelbagaian
etnik, agama dan bahasa dalam lanskap sesetengah
negara dan Malaysia tidak terkecuali daripada
fenomena ini. Pergerakan manusia ini telah
membawa kepada transformasi dalam komposisi
masyarakat di Malaysia. Pemerhatian ke atas
warga Malaysia menunjukkan bahawa kita tidak
boleh memberi satu set ciri fizikal yang boleh
dijelaskan sebagai profil warga Malaysia. Ini kerana
bangsa Malaysia merupakan adunan yang terdiri
daripada kaum Melayu, Cina, India dan beberapa
kaum lain seperti Kadazan, Murut, Bajau, Dayak,
Iban, Sri Lanka, Serani, Baba Cina dan Arab. Kini,
lanskap kepelbagaian kaum Malaysia diwarnai lagi
dengan kehadiran pekerja-pekerja asing daripada
negara-negara seperti Indonesia, Filipina, India,
China, Bangladesh, Myanmar, Cambodia, Pakistan
dan Sri Lanka. Ramai dikalangan pekerja asing ini
telah menjadikan Malaysia sebagai tempat tinggal
tetap dan anak-anak mereka mendapat peluang
pendidikan di sekolah. Komuniti daripada
masyarakat pelbagai kaum ini mempunyai
kepercayaan, amalan serta bahasa yang berbeza
namun hidup bersama sebagai jiran dan dalam masa
yang sama, mengekalkan identiti masing-masing.
Budaya boleh dijelaskan seba gai satu
himpunan pengetahuan, ide, pengalaman,
kepercayaan, nilai, sikap, amalan, agama, tingkah
laku, peraturan, objek dan kepunyaan yang
diperolehi dan diperturunkan daripada satu
generasi kepada generasi berikutnya. Menurut
Hall (1976), budaya seseorang boleh kelihatan
secara nyata (misalnya melalui pergerakan tubuh
badan, simbol, pakaian, makanan) ataupun secara
tidak nyata (misalnya melalui cara berfikir dan cara
menyelesaikan masalah). Ini bermaksud, terdapat
dua dimensi penting yang mendefinisikan cara
budaya mempengaruhi kehidupan seseorang.
Dimensi yang pertama merujuk kepada yang nyata
atau kebendaan seperti cara pemakaian,
pertuturan, makanan yang digemari dan juga cara
menghias rumah. Dimensi kedua pula merujuk
kepada yang tidak nyata ataupun terselindung dan
ia diperlihatkan melalui tingkah laku seseorang,
dimana sikap, perasaan dan nilai muncul. Sikap,
perasaan dan nilai yang ditunjukkan berakar umbi
dalam budaya individu tersebut misalnya reaksi
emosi terhadap sesuatu peristiwa ataupun cara
menyambut tetamu di rumah. Samada nyata atau
tidak, budaya menyediakan satu struktur atau
skema yang diketahui oleh ahli atau pengamal
budaya tersebut. Str uktur atau skema ini
mempunyai peraturan, nilai, kepercayaan dan
prinsip yang diikuti oleh ahli-ahlinya. Walaupun
sesuatu peraturan dalam satu-satu budaya mungkin
kelihatan tidak masuk akal kepada orang lain,
tetapi ia amat logikal kepada ahli budaya tersebut.
Dan apabila peraturan ini diamal dan dipatuhi, ia
memberi satu identiti kepada ahli dan kumpulan
tersebut. Identiti ini mempengaruhi cara mereka
melihat dan menginterpretasi persekitaran dan
dunia. Oleh yang demikian, murid daripada satu
budaya akan melihat persekitaran dengan caranya
tersendiri. Dalam masa yang sama, guru yang
mengamal budaya yang lain juga mungkin akan
menterjemah persekitaran dengan cara yang
berbeza daripada anak murid mereka. Perbezaan
interpretasi ini boleh menjadi sumber
ketidakpuasan serta kegagalan dalam sistem
pendidikan di Malaysia sekiranya guru tidak
mampu menyediakan suasana pembelajaran yang
memperakui kewujudan kepelbagaian budaya dan
etnik dalam bilik darjah beliau.
Tidak dapat dinafikan bahawa masyarakat
majmuk ini telah memperkaya kehidupan rakyat di
Malaysia kerana ia memberi peluang pengalaman
budaya yang berbeza. Kumpulan etnik yang
pelbagai di negara ini telah membawa bersama
mereka pengetahuan daripada negara asal melalui
bahasa, tradisi, adat resam dan juga cerita rakyat.
Seseorang guru dapat melihat kepelbagaian ini
dalam bilik darjah beliau melalui makanan yang
dibawa ke sekolah, perkataan atau frasa yang
digunakan oleh kanak-kanak ini, ide tentang
hubungan sosial dan kekeluargaan, perayaan serta
fesyen kegemaran kanak-kanak tersebut. Para guru
tidak seharusnya merasa tergugat malah melihat
kepelbagaian ini sebagai satu cabaran dan juga
peluang untuk menghadapi perbezaan yang wujud
dalam bilik darjah mereka. Keupayaan guru
! Muka Surat 30