sxvanairi wigni, gzavniliT: `daberde axalgazrdad - Litsakhelebi.ge
sxvanairi wigni, gzavniliT: `daberde axalgazrdad - Litsakhelebi.ge
sxvanairi wigni, gzavniliT: `daberde axalgazrdad - Litsakhelebi.ge
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
dRes, rodesac ase Sesustebulia qorwinebis instituti,<br />
bevrs axsendeba wminda avgustines sityvebi:<br />
adamianebma qorwineba imisaTvis moigones, rom<br />
kacebs TavianTi Svilebi gaecnoT.<br />
<strong>`daberde</strong> axalgazrda~ aseTi iyo iunesko-s egidiT<br />
Catarebuli me-5 mecnieruli forumis Tema. saubari<br />
iyo progresze, romelsac miaRwies mecnierebma<br />
am mimarTulebiT, da romelic dRes adamians<br />
saSualebas aZlevs, icxovros didxans janmrTeli<br />
sxeuliT, anu daberdes axalgazrda! ra mSvenieri<br />
ideaa, ara?<br />
forumis mTavari saTqmeli ase SeiZleba Camoyalibdes:<br />
siberis sazRvrebi sul ufro da ufro ukan<br />
ixevs. dasavleTis qveynebSi sicocxlis xangrZlivoba<br />
yovel wels sami TviT matulobs. amJamad safran<strong>ge</strong>TSi<br />
20 000 aswlovani cxovrobs. garkveul asakSi<br />
adamians sami safrTxe emuqreba: gonebrivi funqciis,<br />
mxedvelobis da damoukideblobis (avtonomiis)<br />
dakargva. magram mecnierebis miRwevebma ganapirobes<br />
is, rom dRes ganviTarebul qveynebSi asakovani<br />
adamianebi (seniorebi, rogorc maT aq pativiscemiT<br />
uwodeben) kargad grZnoben Tavs.<br />
“goneba, - ambobs profesori iv aJidi, - aris diriJori<br />
yvela Cveni sasicocxlo funqciisa, romelic<br />
gvaZlevs saSualebas vimoZraoT, vilaparakoT,<br />
vicnoT saxeebi, davimaxsovroT. es organo, “mTel<br />
samyaroSi yvelaze rTuli~, Seicavs 100 miliard nervul<br />
ujreds, da yoveli maTgani erT wamSi ugzavnis<br />
1000 signals Tavis mezoblebs”. es SesaniSnavi kompiuteri<br />
funqcionirebs neironebis saSualebiT. neironi<br />
SeiZleba Seadaro xes, Tavisi taniT, totebiT,<br />
foTlebiT. neironebi urTierToben erTmaneT-<br />
Tan TavianTi nervuli daboloebebis gziT. “garkveuli<br />
asakis mere neironebi sustdebian da nel-nela<br />
kargaven nervul daboloebebs, iseve, rogorc xe kargavs<br />
TandaTan foTlebs. magram es dakargvis procesi<br />
yvelasaTvis erTnairi ar aris: zogi pirovneba<br />
inarCunebs mSvenier mexsierebas 90 wlis asakSic. gonebrivi<br />
funqcia individis mixedviT icvleba~.<br />
forumis daskvnebi:<br />
`movuaroT Cvens neironebs da SevaneloT maTi saxecvlileba:<br />
cxovrebis xuTi Seucvleli wesi”.<br />
sxvadasxvagvari gamokvlevebi adastureben, rom<br />
regularuli da droSi gagrZelebuli fizikuri aqtivoba<br />
xels uwyobs gansakuTrebuli proteinebis<br />
warmoqmnas, anu faqtorebs, romlebic exmarebian<br />
Cvens neironebs, icocxlon da ukeT SeinarCunon an<br />
axlad aRmoacenon nervuli daboloebani. meore<br />
mxriv, es faqtorebi stimuls aZlevs axali neironebis<br />
gaCenas, gansakuTrebiT, hipokampis anu mexsierebis<br />
centris sferoSi. cxovrebis higienis wese-<br />
bis dacviT SegviZlia SevaneloT gonebrivi daberebis<br />
procesi.<br />
am mimarTulebiT mecnierebi gvTavazoben cxovrebis<br />
xuTi umniSvnelovanesi wesis dacvas: 1) movspoT<br />
tvinis jalaTebi, romlebic ganadgurebiT emuqrebian<br />
neironebs: maRali wneva, diabeti, TuTunis<br />
moxmareba, hiperholesterolemia (moWarbebuli<br />
holesteroli). 2) davicvaT kvebis garkveuli<br />
higiena; yvelaze sasar<strong>ge</strong>blo rekomendacia: dReSi<br />
xuTi xilis da bostneulis moxmareba, romlebic<br />
exmarebian neironebs mavne nivTierebebis gandevnaSi,<br />
aseve racionis TevziT gamdidreba (masSi omega<br />
3-is siWarbis gamo). 3) regularuli fizikuri varjiSebis<br />
aucilebloba: sami kilometris gavla, an<br />
sami saaTis varjiSi kviraSi. amerikulma gamokvlevebma<br />
daadastures, rom amgvari aqtivoba pozitiurad<br />
aris dakavSirebuli tvinis funqciis gaumjobesebasTan.<br />
4) tvinis mravalmxrivi, mastimulirebeli,<br />
sasiamovno aqtivoba, romelic amoqmedebs<br />
azrovnebis da ganWvretis unars. 5) aviciloT qronikuli<br />
stresi, Zalian mavne, radganac iwvevs ise-<br />
Ti hormonebis (kortikoidebis) gamoyofas, romlebic,<br />
didi siWarbis SemTxvevaSi, xels uwyoben neironebis<br />
ganadgurebas.<br />
ai, ra unda gavakeToT imisTvis, rom sibereSic axalgazrdebad<br />
davrCeT! vwerdi da gulSi mecineboda,<br />
mere uceb gaviazre: dRes erTi saaTi Zalian intensiurad<br />
viTamaSe CogburTi, mere mivirTvi elenis<br />
mier momzadebuli ratatui - bostneulis nazavi,<br />
anu Cveneburad - ajafsandali, mwvane salaTi da<br />
ramdenime mandarini, mere mivujeqi kompiuters, Sevudeqi<br />
weras da albaT avamuSave tvinis ujredebi...<br />
anu SemiZlia Tamamad vTqva, rom didi doziT Sevasrule<br />
forumis rekomendaciebi! ara, xumrobis gareSe,<br />
es xom namdvilad yvelas gvinda - davberdeT<br />
ise, rom ar davZabundeT da sxvaze damokidebuli<br />
ar gavxdeT, da mecnierebs Tu daujerebT, amas SegviZlia<br />
mivaRwioT kidec! Cven TviTon! daukvirdiT,<br />
es marTlac yoveli CvenTaganis xelSia, viaroT an<br />
virbinoT (yvelaze martivi da xelmisawvdomi varjiSi),<br />
vWamoT bostneuli, rac ase bunebrivia saqarTveloSi,<br />
da, SeZlebisdagvarad, xili, veridoT<br />
moWarbebul cxims da qons (sxvaTa Soris, amas jer<br />
kidev hipokrate ambobda: “aqcie Seni saWmeli Sens<br />
pirvel wamlad”), vamuSavoT goneba - visaubroT, vikiTxoT,<br />
vifiqroT, vweroT, amovicnoT krosvordebi,<br />
anu vakeToT is, visac ra SegviZlia! mafiqrebs<br />
mxolod erTi ram, ra vuyoT qronikul stress, gansakuTrebiT,<br />
Tu aseTi patara da tragikuli da arcTu<br />
yovelTvis windaxedulad moqmedi qveynis Svilebi<br />
varT, da Cveni mezobeli arc mdidari holandiaa<br />
da arc mSvidobiani Sveicaria, aramed navTobdolarebiT<br />
moZlierebuli da sabWoTa kavSiris nostalgiiT<br />
daavadebuli ruseTi?!<br />
59