16.12.2012 Views

sxvanairi wigni, gzavniliT: `daberde axalgazrdad - Litsakhelebi.ge

sxvanairi wigni, gzavniliT: `daberde axalgazrdad - Litsakhelebi.ge

sxvanairi wigni, gzavniliT: `daberde axalgazrdad - Litsakhelebi.ge

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

dRes, rodesac ase Sesustebulia qorwinebis instituti,<br />

bevrs axsendeba wminda avgustines sityvebi:<br />

adamianebma qorwineba imisaTvis moigones, rom<br />

kacebs TavianTi Svilebi gaecnoT.<br />

<strong>`daberde</strong> axalgazrda~ aseTi iyo iunesko-s egidiT<br />

Catarebuli me-5 mecnieruli forumis Tema. saubari<br />

iyo progresze, romelsac miaRwies mecnierebma<br />

am mimarTulebiT, da romelic dRes adamians<br />

saSualebas aZlevs, icxovros didxans janmrTeli<br />

sxeuliT, anu daberdes axalgazrda! ra mSvenieri<br />

ideaa, ara?<br />

forumis mTavari saTqmeli ase SeiZleba Camoyalibdes:<br />

siberis sazRvrebi sul ufro da ufro ukan<br />

ixevs. dasavleTis qveynebSi sicocxlis xangrZlivoba<br />

yovel wels sami TviT matulobs. amJamad safran<strong>ge</strong>TSi<br />

20 000 aswlovani cxovrobs. garkveul asakSi<br />

adamians sami safrTxe emuqreba: gonebrivi funqciis,<br />

mxedvelobis da damoukideblobis (avtonomiis)<br />

dakargva. magram mecnierebis miRwevebma ganapirobes<br />

is, rom dRes ganviTarebul qveynebSi asakovani<br />

adamianebi (seniorebi, rogorc maT aq pativiscemiT<br />

uwodeben) kargad grZnoben Tavs.<br />

“goneba, - ambobs profesori iv aJidi, - aris diriJori<br />

yvela Cveni sasicocxlo funqciisa, romelic<br />

gvaZlevs saSualebas vimoZraoT, vilaparakoT,<br />

vicnoT saxeebi, davimaxsovroT. es organo, “mTel<br />

samyaroSi yvelaze rTuli~, Seicavs 100 miliard nervul<br />

ujreds, da yoveli maTgani erT wamSi ugzavnis<br />

1000 signals Tavis mezoblebs”. es SesaniSnavi kompiuteri<br />

funqcionirebs neironebis saSualebiT. neironi<br />

SeiZleba Seadaro xes, Tavisi taniT, totebiT,<br />

foTlebiT. neironebi urTierToben erTmaneT-<br />

Tan TavianTi nervuli daboloebebis gziT. “garkveuli<br />

asakis mere neironebi sustdebian da nel-nela<br />

kargaven nervul daboloebebs, iseve, rogorc xe kargavs<br />

TandaTan foTlebs. magram es dakargvis procesi<br />

yvelasaTvis erTnairi ar aris: zogi pirovneba<br />

inarCunebs mSvenier mexsierebas 90 wlis asakSic. gonebrivi<br />

funqcia individis mixedviT icvleba~.<br />

forumis daskvnebi:<br />

`movuaroT Cvens neironebs da SevaneloT maTi saxecvlileba:<br />

cxovrebis xuTi Seucvleli wesi”.<br />

sxvadasxvagvari gamokvlevebi adastureben, rom<br />

regularuli da droSi gagrZelebuli fizikuri aqtivoba<br />

xels uwyobs gansakuTrebuli proteinebis<br />

warmoqmnas, anu faqtorebs, romlebic exmarebian<br />

Cvens neironebs, icocxlon da ukeT SeinarCunon an<br />

axlad aRmoacenon nervuli daboloebani. meore<br />

mxriv, es faqtorebi stimuls aZlevs axali neironebis<br />

gaCenas, gansakuTrebiT, hipokampis anu mexsierebis<br />

centris sferoSi. cxovrebis higienis wese-<br />

bis dacviT SegviZlia SevaneloT gonebrivi daberebis<br />

procesi.<br />

am mimarTulebiT mecnierebi gvTavazoben cxovrebis<br />

xuTi umniSvnelovanesi wesis dacvas: 1) movspoT<br />

tvinis jalaTebi, romlebic ganadgurebiT emuqrebian<br />

neironebs: maRali wneva, diabeti, TuTunis<br />

moxmareba, hiperholesterolemia (moWarbebuli<br />

holesteroli). 2) davicvaT kvebis garkveuli<br />

higiena; yvelaze sasar<strong>ge</strong>blo rekomendacia: dReSi<br />

xuTi xilis da bostneulis moxmareba, romlebic<br />

exmarebian neironebs mavne nivTierebebis gandevnaSi,<br />

aseve racionis TevziT gamdidreba (masSi omega<br />

3-is siWarbis gamo). 3) regularuli fizikuri varjiSebis<br />

aucilebloba: sami kilometris gavla, an<br />

sami saaTis varjiSi kviraSi. amerikulma gamokvlevebma<br />

daadastures, rom amgvari aqtivoba pozitiurad<br />

aris dakavSirebuli tvinis funqciis gaumjobesebasTan.<br />

4) tvinis mravalmxrivi, mastimulirebeli,<br />

sasiamovno aqtivoba, romelic amoqmedebs<br />

azrovnebis da ganWvretis unars. 5) aviciloT qronikuli<br />

stresi, Zalian mavne, radganac iwvevs ise-<br />

Ti hormonebis (kortikoidebis) gamoyofas, romlebic,<br />

didi siWarbis SemTxvevaSi, xels uwyoben neironebis<br />

ganadgurebas.<br />

ai, ra unda gavakeToT imisTvis, rom sibereSic axalgazrdebad<br />

davrCeT! vwerdi da gulSi mecineboda,<br />

mere uceb gaviazre: dRes erTi saaTi Zalian intensiurad<br />

viTamaSe CogburTi, mere mivirTvi elenis<br />

mier momzadebuli ratatui - bostneulis nazavi,<br />

anu Cveneburad - ajafsandali, mwvane salaTi da<br />

ramdenime mandarini, mere mivujeqi kompiuters, Sevudeqi<br />

weras da albaT avamuSave tvinis ujredebi...<br />

anu SemiZlia Tamamad vTqva, rom didi doziT Sevasrule<br />

forumis rekomendaciebi! ara, xumrobis gareSe,<br />

es xom namdvilad yvelas gvinda - davberdeT<br />

ise, rom ar davZabundeT da sxvaze damokidebuli<br />

ar gavxdeT, da mecnierebs Tu daujerebT, amas SegviZlia<br />

mivaRwioT kidec! Cven TviTon! daukvirdiT,<br />

es marTlac yoveli CvenTaganis xelSia, viaroT an<br />

virbinoT (yvelaze martivi da xelmisawvdomi varjiSi),<br />

vWamoT bostneuli, rac ase bunebrivia saqarTveloSi,<br />

da, SeZlebisdagvarad, xili, veridoT<br />

moWarbebul cxims da qons (sxvaTa Soris, amas jer<br />

kidev hipokrate ambobda: “aqcie Seni saWmeli Sens<br />

pirvel wamlad”), vamuSavoT goneba - visaubroT, vikiTxoT,<br />

vifiqroT, vweroT, amovicnoT krosvordebi,<br />

anu vakeToT is, visac ra SegviZlia! mafiqrebs<br />

mxolod erTi ram, ra vuyoT qronikul stress, gansakuTrebiT,<br />

Tu aseTi patara da tragikuli da arcTu<br />

yovelTvis windaxedulad moqmedi qveynis Svilebi<br />

varT, da Cveni mezobeli arc mdidari holandiaa<br />

da arc mSvidobiani Sveicaria, aramed navTobdolarebiT<br />

moZlierebuli da sabWoTa kavSiris nostalgiiT<br />

daavadebuli ruseTi?!<br />

59

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!