(natia) ZIMBARDO
(natia) ZIMBARDO
(natia) ZIMBARDO
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tavi 8 / mexsiereba<br />
306<br />
ciaze sqema axdens gavlenas. mecnierebma gviCvenes,<br />
rom mexsierebis gamoyeneba komunikaciis<br />
miznis cvlilebasTan erTad icvleba. mowmis<br />
Cveneba aucileblad moiTxovs zust mexsierebas,<br />
magram gamokvlevebma aCvena, rom is mowyvladia<br />
damaxinjebebisadmi movlenis Semdgomi informaciis<br />
gavleniT.<br />
mexsierebis biologiuri<br />
aspeqtebi<br />
droa, gTxovoT, gaixsenoT ricxvi, romelic<br />
Tqven mexsierebis Sesaxeb Tavis dawyebisas unda<br />
dagemaxsovrebinaT. SegiZliaT moigonoT? ratom,<br />
ra mizniT CagitareT aseTi savarjiSo? ifiqreT<br />
im unaris biologiur safuZvlebze, romelic<br />
SesaZleblobas gaZlevT, nebismieri informacia<br />
monaxoT da moigonoT. rogor akeTebT amas?<br />
aRbeWdva mexsierebaSi Tqvens tvinSi garkveul<br />
cvlilebebs gulisxmobs. Tu Tqven gindaT, rom<br />
es informacia, sul mcire, am Tavis bolomde<br />
dagamaxsovrdeT, am cvlilebas permanentuli<br />
xasiaTi unda hqondes. rodesme dagisvamT kiTxva<br />
Tqveni TavisTvis, Tu rogor aris es SesaZlebeli?<br />
Cveni Txovnis mizezi, dagemaxsovrebinaT<br />
nebismieri ricxvi, swored es iyo, anu is, rom<br />
gagegoT, Tu raoden didi mniSvneloba aqvs<br />
biologias mexsierebisTvis. axla cota ufro<br />
Rrmad ganvixiloT es sakiTxi.<br />
engramis ZiebaSi<br />
modiT, gavixsenoT wignis dasawyisSi Tqven-<br />
Tvis mowodebuli testi, ufro zustad, SevamowmoT<br />
Tqveni mexsiereba. 37 xom is ricxvia,<br />
romlis damaxsovrebac gTxoveT. rogor unda<br />
ganvsazRvroT, Tqvens tvinSi sad aRibeWda is?<br />
karl leSlim (Karl Lashly, 1929, 1950), romelmac<br />
Seqmna pirveli wigni mexsierebis anatomiis<br />
Sesaxeb, es sakiTxi engramis _ tvinSi mexsierebis<br />
fizikuri warmomadgenlis _ Ziebas daukavSira.<br />
leSli virTagvebs labirinTSi gavlas aswavlida,<br />
Semdeg maT tvinis calkeul nawilebs<br />
engrama (Engram) _ mexsierebis fizikuri kvali<br />
tvinSi.<br />
amokveTda xolme da amowmebda labirinTSi naswavl<br />
qcevas. man daadgina, rom tvinis dazianebiT<br />
gamowveuli mexsierebis darRveva amokveTili<br />
qsovilis zomis proporciuli iyo. darRveva<br />
miT ufro Zlieri iyo, tvinis rac ufro didi<br />
nawili iyo dazianebuli. amave dros, mexsierebaze<br />
gavlenas ar axdenda is, Tu tvinis ra<br />
nawili iqneboda dazianebuli. leSlis mixedviT,<br />
engrama tvinis erT konkretul ubanSi ki ar<br />
Tavsdeba, aramed mTel tvinze vrceldeba.<br />
leSlim imitom ver SeZlo engramis lokalizacia,<br />
rom martiv situaciaSi mexsierebis<br />
sxvadasxva forma erTdroulad monawileobs.<br />
labirinTis swavla moicavs sivrciT, mxedvelobiT<br />
da ynosviT gamRizianeblebs. neiromecnierebis<br />
mtkicebiT, rTuli, kompleqsuri<br />
informaciis daxsomeba mraval neironul sistemaSia<br />
ganawilebuli maSin, rodesac diskretuli<br />
codna calke gadamuSavdeba _ tvinis mxolod<br />
SezRudul ubnebSi lokalizdeba (Markowitsch,<br />
2000; Rolls, 2000).<br />
mexsiereba moicavs oTx ZiriTad nervul<br />
struqturas:<br />
naTxemi – mniSvnelovan rols TamaSobs<br />
proceduruli mexsierebisTvis, romelic ganmeorebas<br />
saWiroebs da klasikuri ganpirobebisTvis;<br />
zoliani sxeuli – wina tvinis kompleqsuri<br />
struqtura. Cvevis Camoyalibebisa da „stimulireaqcia~<br />
kavSirebis savaraudo safuZvelia;<br />
didi tvinis qerqi _ pasuxismgebelia sensoruli<br />
mexsierebas da SegrZnebebs Soris<br />
asociaciebize;<br />
nuSisebri kompleqsi _ pasuxismgebelia<br />
faqtebis, TariRebis, saxelebis deklaraciul<br />
mexsierebaze, agreTve, emociuri STabeWdilebebis<br />
daxsomebaze.<br />
tvinis sxva nawilebs, rogoricaa: Talamusi,<br />
bazaluri winatvini da prefrontaluri korteqsi,<br />
agreTve, gaaCniaT saSualebebi mexsierebis<br />
sxvadasxva tipis formirebisTvis.<br />
me-3 TavSi tvinis anatomia ganvixileT. axla<br />
ganvixiloT is neirofsiqologiuri meTodebi,<br />
romelic SesaZleblobas gvaZleven gamovitanoT<br />
daskvnebi im rolis Sesaxeb, romelsac tvinis<br />
specifikuri struqturebi asruleben mexsierebis<br />
muSaobaSi. Cven ori tipis gamokvlevebs SevexebiT.<br />
pirvel rigSi, visaubrebT „bunebriv eqsperimentze~,<br />
romelsac tvinis bunebrivi daziane