14.12.2012 Views

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Tavi 8 / mexsiereba<br />

290<br />

tiuli interferencia (proaqtiuli _ „Semdgomze<br />

moqmedi~) niSnavs, rom informacia, romelic<br />

warsulSi SeiZineT, aZnelebs axali informaciis<br />

aRbeWdvas. retroaqtiuli interferencia (retroaqtiuri<br />

_ „winaze moqmedi~) ki imaze miuTiTebs,<br />

rom axali informacia xels uSlis Zveli informaciis<br />

aRdgenas. sityvaTa wyvilebi, romlebic<br />

Tqven daiswavleT, orive saxis interferencias<br />

moicavs. aseve, orive saxis interferenciasTan<br />

geqnebaT saqme, Tu xSirad icvliT telefonis<br />

nomers. Tavidan telefonis axali nomris<br />

daxsomeba giWirT _ Zveli „amoxteba~ xolme<br />

(proaqtiuli interferencia), magram rodesac<br />

bolos da bolos kargad daimaxsovrebT axal<br />

nomers, SeiZleba aRmoaCinoT, rom aRar gaxsovT<br />

Zveli, Tumca, wlebis manZilze iyenebdiT mas<br />

(retroaqtiuri interferencia).<br />

rogorc mexsierebis bevri movlenis, maT<br />

Soris, interferenciis Seswavlac, pirvelad<br />

ebinghausma daiwyo, romelic TviTon swavlobda<br />

uazro marcvalTa wyvilebs. man aRmoaCina, rom<br />

daswavlilis 65% ar axsovda. 50 wlis Semdegac<br />

aRmoCnda, rom nordvesternis universitetis<br />

studentebs, romlebmac ebinghausis eqsperimentebi<br />

gaimeores, igive Sedegebi hqondaT. is<br />

mwkrivebi, romelTac studentebi ufro adre<br />

swavlobdenen da amisTvis mravaljer imeorebdnen,<br />

aRdgenisas axlad naswavl mwkrivebSi<br />

ereodaT (interferencia) (Underwood, 1948, 1949).<br />

gavixsenoT, ras vusvamdiT Cven mudam xazs: _<br />

mogonebisTvis gadamwyvetia kodirebasa da<br />

aRdgenas Soris Tanxvedra. am Tavis Semdgomi<br />

ori nawilis gacnobisas naxavT, rogor ukavSirdeba<br />

nawilebi erTmaneTs mogonebis gansaxorcieleblad:<br />

konteqsti, romelSic cdilobT,<br />

warsuli movlenis aRdgenas, TviTon gamodis,<br />

rogorc mogonebis mimniSneblis wyaro, xolo,<br />

rodesac ar Tanxvdeba kodirebis konteqsti mogonebis<br />

konteqsts, aRdgenisas Semotanil<br />

mimniSnebels ar SeuZlia da xelsac ki uSlis<br />

mexsierebaSi saZiebeli movlenis povnas.<br />

kodirebis da aRdgenis<br />

procesebi<br />

Cven vnaxeT, rom kodirebis konteqstisa da<br />

aRdgenis konteqstebis urTierTdamTxveva gadamwyvet<br />

rols TamaSobs mexsierebisTvis. axla<br />

davazustoT es daskvna im procesebis ganxilviT,<br />

romelTac xangrZliv mexsierebaSi informaciis<br />

miReba da aRdgena emyareba. Cven vnaxavT, rom am<br />

SemTxvevaSi saukeTeso Sedegi miiRweva, radgan<br />

kodirebisa da aRdgenis procesebi emTxveva<br />

erTmaneTs.<br />

gadamuSavebis doneebi<br />

daviwyoT iqidan, rom informaciis gadamuSaveba<br />

– yuradRebis forma, romelsac Tqven<br />

informaciis kodirebis procesSi iyenebT –<br />

gavlenas axdens Tqven mier informaciis daxsomebaze.<br />

gadamuSavebis doneebis Teoriis mixedviT,<br />

rac ufro Rrma doneze xdeba informaciis<br />

gadamuSaveba, miT ufro ukeT daamaxsovrdeba is<br />

adamians (Craik & Lockhart, 1972; Lockhart & Craik,<br />

1990). Tu gadamuSaveba masalis analizs, Sedarebebs,<br />

interpretacias da sxva saxis gadamuSavebebs<br />

moicavs, daxsomebis efeqti ukeTesi iqneba.<br />

gadamuSavebis siRrme xSirad ganisazRvreba,<br />

rogorc msjelobis saxeobebi dasaxsomebeli<br />

eqsperimentuli masalis mimarT. ganvixiloT<br />

sityva yurZeni. Cven SegviZlia gTxovoT, fizikur<br />

doneze warmarToT msjeloba: _ ra feris melniT<br />

aris es sityva dawerili? an riTmas miaqcioT<br />

yuradReba _ eriTmeba is sityva berZens? an<br />

mniSvnelobaze gaamaxviloT yuradReba: magali-<br />

Tad, imaze, rom is xilia. albaT, SeamCnieT, rom<br />

yoveli momdevno SekiTxva am sityvis sul ufro<br />

Rrma gadamuSavebas moiTxovs _ met sityvebTan<br />

dakavSireba gWirdebaT (Lockhart & Craik, 1990).<br />

gadamuSavebis Teoriis nakli isaa, rom mecnierebs<br />

yovelTvis ar SeuZliaT daazuston,<br />

Tu ratom vakuTvnebT gadamuSavebis zogierT<br />

process zedapiruls da zogierTs ki _ Rrmas.<br />

am saxis gadamuSavebis SemTxvevaSic ki Sedegebi<br />

miuTiTebs, rom procesebs, romelTac iyenebT<br />

informaciis kodirebisTvis, gavlena aqvT imaze,<br />

SeZlebT Tu ara am informaciis aRdgenas.<br />

axla ki vnaxavT, rom kodirebis da aRdgenis<br />

procesebs Soris damTxveva gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovan rols asrulebs implicitur<br />

mexsierebaSi.<br />

gadamuSaveba da implicituri mexsiereba<br />

Cven ukve aRvniSneT, rom gansxvaveba eqsplicitur<br />

da implicitur mexsierebas Soris kodirebis<br />

da aRdgenis gansxvavebaSi mdgomareobs<br />

(Roediger, 1990; Schacter et al., 1993). sxva pirobebTan

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!