14.12.2012 Views

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

kogniciis gavlena<br />

daswavlaze<br />

rogorc aRiniSna, qcevis Zalian didi speqtri<br />

SeiZleba aixsnas, rogorc daswavlis martivi<br />

procesis Sedegi. Cndeba kiTxva: arseboben Tu<br />

ara daswavlis iseTi tipebi, romlebsac ufro<br />

kompleqsuri kognituri unarebi sWirdebaT?<br />

kognicia aris nebismieri fsiqikuri aqtivoba,<br />

romelic CarTulia codnis gadamuSavebisa da<br />

warmoCenis iseT procesebSi, rogorebicaa:<br />

azrovneba, mexsiereba, aRqma da metyveleba. amitom<br />

axla ganvixilavT daswavlis iseT formebs,<br />

romlebic ar SeiZleba aixsnas mxolod klasikuri<br />

an operantuli ganpirobebulobiT. aqedan<br />

gamomdinare, iTvleba, rom qceva, nawilobriv,<br />

kognituri procesebis Sedegia.<br />

cxovelTa kognicia<br />

am TavSi ganvixileT daswavlis wesebi vir-<br />

Txebis, ZaRlebis da mtredebis magaliTze.<br />

mkvlevrebma daadgines, rom ara mxolod klasikuri<br />

da operantuli ganpirobebulobiT SeiZleba<br />

sxvadasxva saxeobebis unarebis ganzogadeba<br />

(Wasserman, 1993-1994). Tavis evoluciis TeoriaSi<br />

Carlz darvinma ganacxada, rom kognituri<br />

unarebi izrdeba da viTardeba cxovelTa fizikur<br />

formasTan erTad. amitom axla ganvixilavT<br />

cxoveluri daswavlis or, erTob STambeWdav,<br />

tips, romelic miuTiTebs cxovelTa kognitur<br />

unarebze.<br />

kognituri rukebi<br />

edvard tolmeni (Edward Tolman, 1886-1959) iyo<br />

pirveli, vinc daiwyo kognituri procesebis<br />

kvleva cxovelebSi sxvadasxva eqsperimentuli<br />

situaciebis gamogonebiT, romlebSic meqanikuri,<br />

erTi-erTze asociaciebi ver axsnida cxovelis<br />

qcevas. daakvirdiT 7.15 suraTs. tolmenma da<br />

misma studentebma aCvenes, rom, rodesac labirinTSi<br />

blokirebulia Tavdapirveli biliki,<br />

virTxebi iq adreuli gamocdilebiT airCeven<br />

umokles gzas gamosvlisaTvis, miuxedavad imisa,<br />

rom aranairi ganmtkiceba ar miuRiaT (Tolman &<br />

Honzik, 1930). Tumca, virTxebi iqceodnen ise,<br />

TiTqos isini emorCilebodnen gansazRvrl<br />

suraTi 7.15<br />

kognituri rukebi labirinTebSi<br />

siarulis daswavlisas<br />

cdis pirebma upiratesoba pirdapir gzas (gza 1)<br />

mianiWes labirinTSi, roca is Tavisufali iyo.<br />

roca es gza daibloka A blokiT, isini meore<br />

gzaze gadavidnen. roca gamoCnda B bloki, vir-<br />

Txebma Cveulebriv mesame gza airCies. maTi qcevaa<br />

aCvenebda, rom saWmlis mopovebis kognituri ruka<br />

gaaCndaT.<br />

kognitur rukas – labirinTis zedxeds, nacvlad<br />

imisa, rom brmad daewyoT gamosavlis Zebna cdisa<br />

da Secdomis meTodiT (Edward Tolman, 1948).<br />

tolmenis Sedegebma aCvena, rom ganpirobebuloba<br />

Seicavs gacilebiT ufro mets, vidre ubralod<br />

asociaciur dawyvilebas. is moicavs daswavlas<br />

da, Semdeg, am daswavlili masalis warmoCenas<br />

qceviT konteqstSi.<br />

tolmenis tradiciiT gagrZelebulma kvlevam<br />

gamoavlina sivrcobrivi mexsierebis gasaocari<br />

unari CitebSi, futkrebSi, virTxebSi, sxva cxovelebsa<br />

da adamianebSic ki (Tolman, 1948). kog-<br />

cxovelTa kognicia (Animal cognition) – cxovelebis<br />

kognituri SesaZleblobebi; mkvlevrebi eZeben<br />

kognituri unarebis ganviTarebas sxvadasxva<br />

saxeobebSi, saxeobebis ierarqiis mixedviT, adamianamde.<br />

kognituri ruka (Cognitive map) – fizikuri sivrcis<br />

gonebrivi reprezentacia.<br />

kogniciis gavlena daswavlaze<br />

259

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!