14.12.2012 Views

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ganxilvaze, romlebic daswavlis zogad kanonebs<br />

SemosazRvraven.<br />

Sejameba<br />

Torndaikisa da skineris mier aRmoCenili<br />

operantuli ganpirobebulobis meTodika marTavs<br />

organizmis qcevis Sedegebs ise, rom imoqmedos<br />

Zireul qcevaze. dadebiTi da uaryofiTi ganmtkiceba<br />

zrdis qcevis gamovlenis albaTobas.<br />

ganmasxvavebel stimulze muSaoba amcirebs<br />

generalizacias samizne qcevis miRma. ganpirobebuli<br />

ganmamtkicebeli gacilebiT did gavlenas<br />

axdens adamianis qcevaze, vidre pirveladi ganmamtkicebeli.<br />

premakis principi gvamcnobs, rom<br />

metad albaTi aqtivoba SeiZleba iqnes gamoyenebuli<br />

naklebad albaTi aqtivobis gansamtkiceblad.<br />

ganmamtkicebelTa sxvadasxva cxrilebi<br />

reaqciaTa gansxvavebul paternebs gansazRvraven.<br />

Seipingi moiTxovs, rom samizne qcevasTan<br />

warmatebulad miaxloeba diferencialurad<br />

iqnes ganmtkicebuli.<br />

biologia da daswavla<br />

is Sexeduleba, rom daswavlis ZiriTadi<br />

principebi adamianebTan da cxovelebTan msgavsia,<br />

pirvelad ingliselma filosofosma david iumma<br />

(David Hume) 1748 wels wamoayena. man Tqva, rom<br />

„nebismieri Teoria, romliTac Cven gagebis<br />

operaciebs vxsniT adamianSi, raRac damatebiT<br />

mniSvnelobas SeiZens, Tu vnaxavT, rom igive<br />

fenomeni msgavsad aixsneba yvela danarCen<br />

cxovelTanac~ (Hume, 1748/1951, gv.104).<br />

am Tvalsazrisis mimzidveli simartive<br />

kamaTis sagani gaxda, rodesac 1960-ian wlebSi<br />

fsiqologebma aRmoaCines sxvadasxva kanonzomierebebi<br />

da SezRudvebi ganpirobebulobis<br />

ganzogadebasTan dakavSirebiT (Bailey & Bailey, 1993;<br />

Garcia, 1993; Todd & Morris, 1992-1993). mesame Tavidan<br />

Tqven ukve icnobT im ideas, rom cxovelebis<br />

ganviTareba iyo reaqcia gadarCenis saWiroebaze.<br />

bevri sxvaoba saxeobebs Soris swored adaptaciiT<br />

SeiZleba aixsnas. zustad aseTive evoluciuri<br />

perspeqtiviT vudgebiT daswavlis<br />

unars (Leger, 1992). daswavlis biologiuri iZu-<br />

leba aris swored is SezRudva, rac saxeobas<br />

memkvidreobiT gadaecema. es iZulebebi SeiZleba<br />

gamoyenebuli iqnes cxovelTa sensorul, qceviT<br />

da kognitur unarTa mimarTebaSi. ganvixilavT<br />

kvlevis or sferos, romelic cxadyofs, rom<br />

qceva-garemo kavSiri organizmis genotipiTaa<br />

ganpirobebuli _ instinqturi swrafva da gemos<br />

aversiiT swavla.<br />

instinqturi swrafva<br />

cxadia, ginaxavT cxovelebi, romlebic<br />

aTasgvar ileTebs akeTeben. cirkSi da teleekranze.<br />

zogierTi cxoveli beisbols, pingpongs<br />

TamaSobs, zogi manqanas atarebs. wlebis<br />

manZilze keler brelandi da marion brelandi<br />

iyenebdnen operantuli ganpirobebulobis teqnikebs,<br />

rom gamoewvrTnaT aTasobiT sxvadasxva<br />

saxeobis cxoveli. brelandebs sjerodaT, rom<br />

zogadi principebi, romlebic laboratoriuli<br />

kvlevebidan gamomdinareobda, realuradac<br />

imuSavebda da nebismieri reaqcia an jildo<br />

niSnavda cxovelis kontrols laboratoriis<br />

gareT.<br />

Tumca, wvrTnis raRac etapze zogierTi<br />

cxoveli „cudad moqcevas~ iwyebda. magaliTad,<br />

enoti iwvrTneboda, rom aeRo moneta, Caegdo<br />

yulabaSi da amiT gamoemuSavebina sakvebi, magram<br />

enoti maSinve ar iRebda monetas da ori monetis<br />

aRebis Semdeg ganpirobebuloba saerTod<br />

wydeboda, anu enoti saerTod aRar iRebda<br />

monetebs. samagierod, is xeliT xexavda yvela<br />

monetas erTad, tenida yulabaSi da Semdeg iqidan<br />

iRebda. aris Tu ara es ucnauri? enotebs xSirad<br />

axasiaTebT xexvisa da recxvis qceva, rodesac<br />

maT sayvarel sakvebs moipoveben niJarebidan.<br />

amis msgavsad, rodesac Rorebs wvrTnidnen, raTa<br />

gamomuSavebuli monetebi did yulabaSi CaeyaraT,<br />

isini Zirs yridnen am monetebs, jer dingiT<br />

ynosavdnen da mere haerSi agdebdnen. isev<br />

ismis kiTxva, unda CaiTvalos Tu ara cxovelis<br />

es qceva ucnaurad an sakvirvelad? Rorebi<br />

zustad ase iqcevian saWmlis mopovebisas, radgan<br />

qcevis es repertuari maT memkvidreobiT aqvT<br />

miRebuli.<br />

aseTma gamocdilebam daarwmuna brelandebi,<br />

rom, miuxedavad imisa, rom raRac etapamde<br />

cxovelebma daiswavles operantuli reaqciebi,<br />

biologia da daswavla<br />

255

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!