14.12.2012 Views

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Tavi 10 / inteleqti da inteleqtis Sefaseba<br />

384<br />

Seesatyviseba sazogadoebrivi Sexeduleba<br />

biologiur realobas. aseT SemTxvevaSi arsebobs<br />

seriozuli safrTxe, rom sxvadasxva sazogadoebrivad<br />

gamijnuli jgufebis gansxvavebebi<br />

IQ-is mixedviT ganxilul iqnes, rogorc biologiuri<br />

faqtorebiT ganpirobebuli gansxvavebebi<br />

(Suzuki & Valencia, 1997).<br />

mkvlevrebma gamonaxes am Sexedulebis kvlevebis<br />

saSualebiT Semowmebis gzebi. eqsperimentSi<br />

monawileobdnen Savkaniani amerikelebi, romel-<br />

Tac TeTrkaniani amerikeli an evropeli mSoblebi<br />

hyavdaT. aSS-Si „Savi~ mosaxleobis 20-30%<br />

Sefasebulia, rogorc evropuli warmomavlobis<br />

mqone, rac Sereuli qorwinebis Sedegia. qmnis<br />

Tu ara gansxvavebas IQ-Si is, Tu ramdenad aris<br />

datvirTuli evropuli geniT `Savi~ individi?<br />

im Tvalsazrisis mixedviT, romelic genebs<br />

yovelives qvekuTxedad miiCnevs, es cvlis<br />

viTarebas, Tumca, monacemebi gviCveneben, rom<br />

memkvidreobiT miRebul evropeiodulobasa da<br />

IQ-s Soris korelacia Zalze sustia (mravalricxovan<br />

kvlevebSi es maCvenebeli mxolod 0.15s<br />

Seadgens). es samarTliania yvela SemTxvevaSi,<br />

ganurCevlad imisa, Tu romeli maxasiaTebeli _<br />

kanis feri Tu sisxlis jgufi _ gamoiyeneba<br />

rasobrivi aRrevis maCveneblad. im germaneli<br />

bavSvebis IQ maCveneblebis Sedarebam, romelTa<br />

mamebi Savkaniani da TeTrkaniani samxedroebi<br />

iyvnen, ar gamoavlina gansxvaveba maT Soris.<br />

amasTanave, `Savkaniani-TeTrkaniani~ kavSiris<br />

Sedegad gaCenil bavSvebs rva quliT maRali<br />

Sedegi hqondaT im SemTxvevebSi, rodesac deda<br />

iyo TeTrkaniani. am gansxvavebis savaraudo axsna<br />

isaa, rom deda ufro metad monawileobs bavSvis<br />

inteleqtualuri socializaciis procesSi, vidre<br />

mama da, cxadia, es gansxvaveba ar unda mieweros<br />

genetikur faqtors, radgan Svilis genetikuri<br />

monacemebi orive mSoblis genetikiTaa<br />

ganpirobebuli (Loehlin, 2000; Nisbert,1998).<br />

genetika mniSvnelovan rols asrulebs individis<br />

IQ-is formirebaSi, iseve rogorc mis bevr<br />

sxva maxasiaTebelsa da unarze. miuxedavad amisa,<br />

Cven vamtkicebT, rom rasobriv da eTnikur<br />

jgufebs Soris IQ-is mixedviT arsebuli gansxvavebebis<br />

memkvidreobiT axsna SeuZlebelia.<br />

is aucilebeli, magram arasakmarisi pirobaa<br />

amgvari maCveneblebis misaRebad. axla ganvixiloT,<br />

Tu ra rols SeiZleba asrulebdes ga-<br />

remo pirobebi IQ-is maCveneblebSi aseTi<br />

wyvetebis arsebobaSi.<br />

garemo da IQ<br />

vinaidan memkvidreobiTobis maCveneblebi 1.0ze<br />

naklebia, vaskvniT, rom nebismieri individis<br />

IQ-ze mxolod genetikuri memkvidreoba ar aris<br />

pasuxismgebeli. garemo IQ-zec unda axdendes<br />

gavlenas. rogor SeiZleba ganvsazRvroT, garemos<br />

romeli aspeqtia IQ-sTvis mniSvnelovani?<br />

garemos romeli maxasiaTebeli moqmedebs IQ<br />

testSi maRali qulebis miRebis SesaZleblobaze<br />

(Beiser & Gotowiec, 2000; Ceci, 1999; Rowe, 1997; Suzuki &<br />

Valencia, 1997.)? garemo warmoadgens stimulTa<br />

rTul (kompleqsur) nakrebs, romelic icvleba<br />

mravali ganzomilebis mixedviT rogorc fizikuri,<br />

ise _ socialuri TvalsazrisiT da SeiZleba<br />

gansxvavebulad aRiqmebodes adamianebis<br />

mier. aucilebeli ar aris, rom erTi da igive<br />

ojaxis bavSvebi erTnair kritikul (arsebiTi<br />

mniSvnelobis mqone) fsiqologiur garemoSi<br />

imyofebodnen. gaixseneT, rogor izrdebodiT<br />

Tqven ojaxSi; Tu gyavT da-Zma, aqcevdnen Tu<br />

ara maT erTnair yuradRebas mSoblebi? icvleboda<br />

Tu ara stresuli pirobebi droTa ganmavlobaSi?<br />

Seicvala Tu ara Tqveni ojaxis finansuri<br />

SesaZleblobebi? an xom ar Seicvala Tqveni<br />

mSoblebis ojaxuri mdgomareoba? naTelia, rom<br />

garemo bevri komponentisgan Sedgeba da es<br />

komponentebi mudmivad urTierTqmedeben da<br />

icvlebian droTa ganmavlobaSi. aqedan gamomdinare,<br />

sakmaod rTulia fsiqologebisaTvis imis<br />

gansazRvra, Tu sinamdvileSi ra saxis garemo<br />

pirobebi _ zrunva, stresi, siRaribe, janmrTeloba,<br />

omi da a.S _ axdens gavlenas IQ-ze.<br />

umravles SemTxvevaSi mkvlevarTa yuradRebis<br />

centrSi iyo garemos ufro globaluri sazomebi,<br />

iseTebi, rogoricaa, magaliTad, ojaxis socioekonomikuri<br />

statusi. erT-erT farTomasStabian<br />

longitudur kvlevaSi, romelSic 26 000-ze meti<br />

bavSvi Seiswavles, bavSvis IQ-is saukeTeso<br />

winaswarmetyveli 4 wlis asakSi ojaxis socioekonomikuri<br />

statusi da dedis ganaTlebis done<br />

iyo, rac erTnairad WeSmariti aRmoCnda afrikeli,<br />

amerikeli da kavkasieli bavSvebisaTvis<br />

(Broman et al., 1975). analogiurad, 10.5 suraTze<br />

naCvenebia socialuri klasis zogadi gavlena<br />

IQ-ze.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!