14.12.2012 Views

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

(natia) ZIMBARDO

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Tavi 9 / kognituri procesebi<br />

348<br />

da radgan TiTqmis arasodes gagaCniaT sruli<br />

codna warsulis Sesaxeb, Tqven Zalian iSviaTad<br />

SeiZleba iyoT darwmunebuli, rom sworad<br />

imsjeleT, an swori gadawyvetileba miiReT.<br />

amgvarad, msjelobisa da gadawyvetilebis<br />

miRebis procesebi unda uzrunvelyofdnen<br />

ganusazRvrelobis Semcirebas. kognituri<br />

fsiqoloogiis erT-erTi fuZemdebeli herbert<br />

saimoni (Herbert Simon) wers: ,,im rTul garemosTan<br />

SedarebiT, romelSic adamians uxdeba cxovreba,<br />

misi azrovnebis Zala metad mokrZalebulia~.<br />

is unda dakmayofildes problemebis ,,sakmaod<br />

kargi~ gadawyvetiTa da moqmedebebis ,,sakmaod<br />

kargi~ gegmiT (1979, gv. 3). Aaqedan gamomdinare,<br />

saimoni varaudobs, rom azrovnebis procesebi<br />

imarTeba SezRuduli racionalurobiT. SesaZloa,<br />

Tqveni msjeloba da gadawyvetileba ar<br />

iyos yovelTvis maqsimalurad kargi da racionaluri,<br />

rac ganpirobebulia SezRuduli<br />

resursebis iseT situaciaSi gamoyenebiT,<br />

romelic swraf moqmedebas moiTxovs.<br />

sanam SezRuduli racionalurobis Sedegebis<br />

ufro detalur analizze gadavidodeT, ganvixiloT<br />

gansxvaveba msjelobasa da gadawyvetilebis<br />

miRebis procesebs Soris. msjelobis<br />

procesSi Tqven ayalibebT mosazrebebs, gamogaqvT<br />

daskvnebi da axdenT adamianebisa da<br />

movlenebis kritikul Sefasebas; xSirad Tqven<br />

msjelobT spontanurad, motivaciis gareSe.<br />

gadawyvetilebis miReba ki ramdenime alternatividan<br />

erT-erTis amorCevas, SesaZlo variantebis<br />

seleqciasa da uaryofas gulisxmobs.<br />

msjeloba da gadawyvetilebis miReba or urTier-<br />

TdakavSirebul process warmoadgens. magaliTad,<br />

SeiZleba viRacas SexvdeT wveulebaze da<br />

xanmokle saubrisa da cekvis Semdeg es adamiani<br />

CaTvaloT saintereso, Wkvian, patiosan da<br />

gulwrfel pirovnebad. Semdeg Tqven SeiZleba<br />

gadawyvitoT, rom danarCeni dro wveulebaze<br />

gaataroT masTan erTad da daTqvaT Sexvedra<br />

msjeloba (Judjment) _ procesi, romlis saSualebiTac<br />

adamianebi ayalibeben mosazrebebs,<br />

akeTeben daskvnebs da axdenen adamianebis an<br />

movlenebis kritikul Sefasebas xelmisawvdom<br />

masalaze dayrdnobiT; fsiqikuri aqtivobis Sedegi.<br />

gadawyvetilebis miReba (Decision making) _ alternativebs<br />

Soris arCevis procesi, SesaZlo variantebis<br />

seleqcia da uaryofa.<br />

momavali kvirisaTvis; gadawyvetilebis miReba<br />

mWidrod ukavSirdeba qceviT moqmedebas. davubrundeT<br />

azrovnebis am ori tipis kvlevas.<br />

evristika da msjeloba<br />

romelia msjelobis saukeTeso gza? warmoidgineT,<br />

rom Tqven gekiTxebian: mogewonaT Tu<br />

ara filmi? am kiTxvaze sapasuxod Tqven mogiwevT<br />

cxrilis Sevseba, romlis erT mxares aRniSnavT,<br />

Tu ra mogewonaT filmSi, xolo, meore mxares<br />

– ra ar mogewonaT da naxavT, romeli sveti<br />

gamogivaT ufro grZeli. imisaTvis, rom Tqveni<br />

Sefaseba ufro zusti iyos, Tqven kargad unda<br />

awon-dawonoT yoveli debulebis wili TiToeul<br />

mxares, maTi mniSvnelobis gaTvaliswinebiT<br />

(magaliTad, TqvenTvis SeiZleba ufro mniSvnelovani<br />

iyos ,,msaxiobis Sesruleba~ (plusebis<br />

mxare), vidre _ ,,gaxmovanebis efeqtebi~ (minusebis<br />

mxare). Tu mTel am proceduras gaivliT, Tqven<br />

SegiZliaT darwmunebuli iyoT msjelobaSi,<br />

magram es mxolod savarjiSoa, romelsac<br />

iSviaTad akeTebT. realur cxovrebSi Tqven ufro<br />

xSirad da swrafad giwevT msjeloba. Tqven ar<br />

gaqvT dro, anda sakmarisi informacia amgvari<br />

formaluri procedurisaTvis. ras akeTebT amis<br />

nacvlad? am kiTxvaze pasuxis gacema pirvelad<br />

amos tverskim da daniel kanemanma scades (Amos<br />

Tversky & Daniel Kahneman). isini amtkicebdnen, rom<br />

msjeloba eyrdnoba analizis ufro evristikul,<br />

vidre formalur meTodebs. rogorc zemoT iyo<br />

aRniSnuli, evristika warmoadgens aramecnierul,<br />

praqtikul meTods, romelic amcirebs msjelobis<br />

(gadawyvetilebis miRebis) sirTules.<br />

ra SemTxvevaSi iyeneben adamianebi am praqtikul,<br />

gamocdilebaze damyarebul meTodebs?<br />

rogorc qvemoT naxavT, mkvlevrebi upiratesobas<br />

aniWeben im garemo pirobebis aRweras, sadac<br />

aRniSnuli meTodebis gamoyeneba ganapirobebs<br />

Secdomis daSvebas. am eqsperimentebis logika<br />

aseTia: rogorc aRqmis iluziebis SeswavliT<br />

SeiZleba aRqmis bunebis gageba da mexsierebis<br />

Seswavla – mexsierebis darRvevebis SeswavliT,<br />

aseve SesaZlebelia msjelobis procesebis<br />

Seswavla mcdari msjelobebis SeswavliT<br />

(Kahneman, 1991). rogorc mexsierebis, aRqmisa da<br />

sxva fsiqikuri procesebis SemTxvevaSi, am drosac<br />

erTmaneTSi ar unda agerioT meTodi da

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!