NUR ARDILLA HANIE BT. MOHD RIZAL

NOBAT:
Muzik Diraja
Nur Ardilla Hanie

Buku ini diterbitkan untuk memenuhi keperluan kursus MUE620 Digital Dekstop
Publishing di bawah seliaan Dr. Ahmad Rithaudin Md. Noor.

Siri Editor: Aaira Ameena
Siri Penolong Editorial: Yusuf Iskandar
Manager Pembuatan: Lara Alana
Pembeli Pembuatan: Shukri Yahya
Editorial Pentadbiran Pengeluaran: Fasha Sandha
Perkhidmatan Pengeluaran Editorial: Hanis Zalikha
Untuk tajuk yang berkaitan dan bahan-bahan sokongan, lawati katalog online kami di
www.tradisikita.com
Copyright 2015 MGK Tradisi.
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada bahan ini dilindungi oleh hak cipta
notis ini mungkin diterbitkan semula atau digunakan dalam sebarang bentuk atau
dengan sebarang cara, elektronik atau mekanikal, termasuk fotokopi, rakaman atau
cara lain sebelum sistem dapatan, tanpa bertulis kebenaran daripada pemilik hak cipta.
Untuk mendapatkan kebenaran untuk menggunakan bahan dari kerja-kerja ini, sila
hantar permintaan bertulis kepada MGK Tradisi, Jabatan Kebenaran, 79 Subang Mas,
Subang Jaya, 05876 atau faks permintaan anda untuk 7954285457.
Antara maklumat laman web dikumpul dan kemudian diterbitkan, ia bukan luar biasa
untuk beberapa laman web telah ditutup. Juga, transkripsi URL boleh menyebabkan
kesalahan tipografi.
Penerbit akan menghargai pemberitahuan di mana kesilapan ini berlaku supaya
mereka boleh diperbetulkan dalam edisi berikutnya.
Pengkatalogan dalam Penerbitan Data:
Nur Ardilla Hanie.
Muzik Diraja: Nobat (Muzik Tradisional Melayu)
Termasuk rujukan bibliografi dan indeks.
ISBN 0-524-15245-7

NOBAT:
Muzik Diraja

SEN RAI
KANDUNGAN
1
Pengenalan
1
2
Asal-usul Nobat
3
3
Alat Muzik Nobat
4
4
Adab Bermain Nobat
12
5 Lagu -Lagu Nobat
14

1
1
PENGENALAN
Nobat merupakan salah satu warisan kesenian
Melayu yang masih kekal sehingga kini. Di Tanah
Melayu, Nobat adalah muzik yang berfungsi di
istana sebagai seni persembahan istana Diraja
Melayu. Antara negeri-negeri Melayu yang masih
mengekalkan muzik Nobat adalah negeri Perak,
Kedah dan Terengganu.

2
Muzik Nobat adalah sejenis pancaragam Diraja yang
hanya dimainkan di istana dan pemain muziknya pula
terdiri daripada orang-orang tertentu sahaja.
Kebiasaannya, pemain Nobat akan diwarisi dari satu
generasi ke satu generasi.
Sejak dahulu lagi, Nobat hanya dikenali oleh penduduk
sekitar yang tinggal berhampiran dengan kawasan Nobat
dimainkan. Manakala masyarakat luar tidak banyak
mengetahui mengenai muzik Nobat ini.
Nobat mempunyai beberapa keistimewaan yang tersendiri.
Antaranya ialah Nobat hanya dimainkan ketika
majlis-majllis tertentu di istana seperti adat istiadat
pertabalan, menyambut kelahiran baru di istana dan
lain-lain lagi. Disamping itu juga, terdapat beberapa
pantang larang yang perlu diikuti ketika muzik Nobat
hendak dimainkan.

3
2 ASAL USUL
Perkataan Nobat adalah berasal dari Negeri
Parsi yang menggunakan perkataan "Naubat"
bermakna sembilan jenis. Ianya ialah '
pancaragam' diraja yang telah dipakai dari
zaman-berzaman di negeri-negeri Melayu untuk
Istiadat Pertabalan Raja-raja. Negeri-negeri
Melayu yang mempunyai Nobat ialah Perak,
Kedah, Terengganu dan Selangor. Nobat yang
digunakan dalam Istiadat Pertabalan Duli
Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Yang
di-Pertuan Agong ialah Nobat Negeri Perak.

3
4
A
L
A
T
M
U
Z
I K

5
Pada asalnya alat-alat muzik Nobat DiRaja Kedah mempunyai sembilan
alat-alat muzik kesemuanya. Tetapi semasa pemerintahan Sultan
Mohammad Jiwa, alat-alat muzik Nobat ini telah dikurangkan menjadi 6
alat-alat muzik sahaja Pengurangan dalam jumlah alat muzik Nobat ini
bertujuan untuk menghilangkan irama muzik seakan-akan muzik Hindu
yang tidak melambangkan muzik tempatan dan berunsurkan Islam.
Selain daripada alat-alat muzik yang mengeluarkan bunyi, kumpulan Nobat
DiRaja Kedah juga mempunyai muzik yang tidak mengeluarkan bunyi
dikenali sebagai "semambu". Ia berfungsi sebagai Mahaguru kepada semua
alat-alat muzik Nobat dan mesti ada bersama alat-alat muzik lain ketika
dimainkan dan ianya dipegang oleh Kalau Besar.

6
N A F I R I
Alat ini berbentuk yang panjangnya 33 cm. Nafiri
diperbuat daripada perak tulen. Ia mempunyai
Temeluk yang terdapat pada dua bahagian berbentuk
seperti buah 'kandis'. Bahagian serombong Nafiri ini
agak leper dan berbunga-bunga.

7
G O N G
Alat ini diperbuat daripada tembaga merah
daripada tanah Jawa. Batang pemukul gong
ini diperbuat daripada kayu keras yang kuat
dan disalut dengan kain kuning. Gong ini
digantung pada satu tempat khas dinamakan
‘cagak’. Luas pemukaan gong ini adalah
kira-kira 18' dengan bahagian tengahnya.

8
S E R U N A I
Alat ini bebentuk seperti 'flute'. Menurut
seorang pemain Nobat, batang serunai ini
diperbuat daripada batang pokok cili
padi dengan tujuan untuk
memerdukan lagi bunyinya. Bahagian
nya diperbuat daripada salutan perak dan
sisinya daripada suasa. Lidah serunai ini
diperbuat daripada daun ‘thai’. Ukur
panjang serunai ini adalah 43 cm.
Mempunyai tujuh lubang dipermukaan
atas batang serunai dan satu lubang kecil
dibawahnya. Lubang ini akan
menentukan not lagu apabila dimainkan.

9
GENDANG IBU
Ukur panjang gendang ini adalah
20' bersamaan dengan 50 cm.
Manakala lebar mukanya 7' jejari.
Ia diperbuat daripada kayu yang
baik dan tahan lasak untuk
mengeluarkan bunyi yang baik. Ia
menggnakan kulit harimau di
sebelah kanan dan kulit kambing di
sebelah kiri.
Permukaan kulit kiri dimainkan
dengan tangan manakala sebelah
kanan pula dimainkan dengan
paluan kayu Kemuning.
Kedua-dua jenis gendang ini mempunyai
tali yang memudahkannya
untuk digalas ke tempat-tempat
permainan. Di sekeliling gendang
tersebut dililit dengan rotan kertas
sepanjang 1 kaki. Alat ini dibalut
dengan kain berwarna kuning.

10
M A H G U R U /
S E M A M B U
Mahaguru atau Semambu ini adalah alat Nobat yang
paling penting sekali. Ia mesti ada bersama dengan
kumpulan Nobat semasa dimainkan. Mahaguru
merupakan ‘cokmar’ DiRaja yang dipebuat daipada rotan
Semambu. Ia bersaiz 5' X 11'. Lilitan pemukaan semambu
adalah ½ inci berwarna merah. Semambu dibalut dengan
kain berwarna kuning. Kain yang lama tidak akan
dibuang sebaliknya akan dibalut dengan balutan kain
baru di atas balutan yang telah sedia ada.

11
KEDUDUKAN PEMAIN
NOBAT KETIKA
MENGADAKAN
PERSEMBAHAN

12
4 ADAB BERMAIN
NOBAT
Setiap petang Nobat dipalu sehingga sampai waktu
Maghrib. Aturannya adalah pada waktu hendak
memalunya iaitu seperti berikut:
Pada saf pertama - Penghulu meniup Nafiri.
Pada saf kedua – Dua orang pemukul Nengkara.
Pada saf ketiga – Pemukul Gendang Nobat.
Pada saf keempat – Peniup Serunai dan Bangsi.
Pada saf kelima - Pemukul Kopak dan Cerucup.

Lama Nobat dipalu ialah selama 32 tiupan Nafirinya. Setelah itu
dipalu pula Gendang Perang sebagai penutup. Pada malam
Jumaat waktu Isyak, Nobat dipalu tanpa ditentukan lagu. Tetapi
lagu Subuh tidak boleh dimainkan pada waktu lain kecuali pada
waktu Subuh sahaja.
13
Lagu 'Ibahim Khalil' dipalu semasa Menjunjung Duli dan lagu
'Iskandar Syah' atau 'Arak-arak' dipalu sewaktu raja berangkat.
Lagu 'Palu-palu' ketika raja Bersiram Tabal dan dan lagu 'Seri
Istana' pula semasa raja memakai pakaian kerajaan.
Peraturan memalu Nobat semasa raja bersiram iaitu lagu 'Perang'
dimainkan waktu peralatan bersiram mula diangkat dan berhenti
apabila semua peralatan selesai disusun. Ketika raja diangkat ke
tempat Persiraman, Nobat dibunyikan dengan lagu 'Arak-arak'
kemudian lagu 'Palu-palu' semasa raja sampai.
Nobat yang betul adalah ahli-ahli Nobat dikehendaki memalunya
dengan berdiri bersaf-saf. Peraturan ini biasanya hanya diikuti
ketika memainkan dua lagu iaitu 'Ibrahim Khalil' dan 'Iskandar
Syah' sahaja.
Semasa memainkan lagu 'Seri Istana' atau memalu sewaktu raja
Bersiram Tabal, keadaan memukulnya sambil duduk bersaf-saf. Ketika
memainkan lagu lain pula, ia terpulang kepada pemain-pemainnya.
Adab dan tertib memainkan Nobat ini dikatakan berasal dari Riau-Lingga

5 LAGU - LAGU
NOBAT
14

15
PENGENALAN
LAGU-LAGU NOBAT
Alat-alat muzik Nobat memainkan lagu-lagu "instrumental" dan
lagu-lagu yang diistilahkan sebagai "man" tanpa menggunakan
suara tetapi hanya kedengaran irama muzik sahaja.
Jumlah lagu-lagu Nobat Diraja Kedah pada asalnya berjumlah 24
buah lagu kesemuanya tetapi sehingga sekarang hanya tinggal 19
lagu sahaja.
Kekurangan dalam jumlah lagu ini kerana telah menjadi pantang
larang Nobat Diraja Kedah melarang mengajar semua lagu yang
diketahui kepada keturunannya. Sebab itulah lagu-lagu Nobat
menjadi semakin kurang dari satu generasi ke satu generasi yang
lain.

16
1. Lagu Raja Burung
2. Lagu Belayar
3. Lagu Sepidin
4. Lagu Gendang Anak
5. Lagu Seduruna
6. Lagu Malaula
7. Lagu Genderang Perang
8. Lagu Mambang Berkayuh
9. Lagu Palu

17
RENTAK NOBAT
RENTAK NOBAT 1
RENTAK NOBAT 2

18
RENTAK NOBAT 3
NOBAT DIRAJA PERAK

Nobat adalah salah satu cabang seni muzik tradisi yang terdapat di
Malaysia. Terdapat empat buah negeri di Malaysia yang mempunyai
kumpulan alat muzik Nobat iaitu Kedah, Perak, Terengganu dan Selangor.
Nobat negeri Kedah dikatakan sebagai yang tertua dan mula diperkenalkan
di Kedah pada zaman pemerintahan Sultan Ataullah Muhammad
Shah I iaitu pada tahun 1118 Masihi. Nobat merupakan orkestra Diraja
bagi Majlis adat istiadat istana seperti istiadat pertabalan, perkahwinan,menjunjung
duli, berkhatan, kemangkatan dan sebagainya.
SM : RM65.00
SS : RM70.00