07.12.2012 Views

Read More @@Tahan Times Vol.2, No.9 - Zoin.Info

Read More @@Tahan Times Vol.2, No.9 - Zoin.Info

Read More @@Tahan Times Vol.2, No.9 - Zoin.Info

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

VOL.2 NO.9 | BI-WEEKLY JOUR 12 NOVEMBER 2012 MONDAY<br />

bawi kil hnem<br />

2nd Yr. [English]<br />

Pu Sui Cung<br />

Pi Sui Cuai Men<br />

Satawm<br />

PHOTO<br />

thangkhuma [kyaw moe]<br />

kalaY univErsitY


2 | TAHANTIMES<br />

nghilh lo hRam ang<br />

Mithiamte hian 1970 leh 1982 inkara piangte hi X-generation, 1982 leh<br />

1992 inkara piangte chu Y-generation, 1990 leh 2010 inkara piangte<br />

chu Z-generation ti tein an thliar tlangpui a. Kawlphaia cheng X,Y, Z generation<br />

zofa thalaite hian hamthatna tam tak kan nei.<br />

An nulat tlangval chhoh leh khawvelin <strong>Info</strong>rmation Technology lama<br />

hma a sawn chhoh thut a inrual chho hlawm a. Heng thangtharho pian<br />

hmaa piang, Kawlphai zofate chuan pa valai, nu valai an nih hnuah chauh<br />

computer-te an khawih pha tawk a. Kan sawi tak XYZ generation thangtharte<br />

erawh chuan an tet te, nikhua an hriat atangin emaw, an hun that lai,<br />

zirlai an nih atangin emaw, heng; TV, video leh computer te hi an hmelhriat<br />

nghal bik a, an nihlawh hle a ni. IT khawvela an chen nghal avang hian<br />

hamthatna tam tak an nei a, tawng humhalh, hnam humhalhna kawnga an<br />

hamthatna hi an hriat chian a ngai.<br />

IT huna sei lian an nih avangin e-mail, chat, video conference, face<br />

book tihte chu an nuna thil tel reng a ni nghal ta mai a, internet culture-ah<br />

an cheng ta a ni. Heng IT hmanrua an hmanna-ah hian sap tawng, kawl<br />

tawng leh mizo tawng te hman a ni tlangpui a. Loh theih loh ang deuhin<br />

mizo tawng (Lusei tawng) hman tulna a lo tam a. Mizo tawng veka thu<br />

thawn, thu ziah an practice phah ta a ni. Hei hi hnam dang kara khawsa<br />

leh Kawlphai mizote tan bika sawi chuan mimal tana intuai hriam rengna,<br />

hamthatna pakhat a ni.<br />

A chhiar lamah pawh internet-ah mizo tawng website tha tak tak a<br />

awm nual tawh a, article tha, chanchin thar, chhiar tur en tur a tam a, hei<br />

hian thalaite lehkha chhiar ngei ngei turin a hruai bawk a, chhiar lama an<br />

inhumhalhna pakhat, an hamthatna dang a ni kan ti leh ang.<br />

Audio, video lamah pawh thangtharte an nihlawh hle. Kawlphai-a<br />

chengte chu mi tlem te kan ni a, mahni puala audio, video album emaw,<br />

film emaw siam chhuak turin an market te pawhin a zir lo nen, siam ve<br />

zeuh zeuh thin mah ila, tih tham a awm lo va. Amaherawhchu Mizoram lam<br />

atangin audio, video zai album emaw, film emaw a lo chhuak chur chur a.<br />

A bik takin hnam dang film Mizo version-a siam te a lo thleng zung zung<br />

a. Heng hian nasa lutukin min chim mek a, Mizo (Lusei) tawng zir duh tan<br />

chuan inzirna tur tha tak a ni ringawt. Mizo tawng dik pangngai kan neihsa<br />

zir nan bakah kan tawngkauchheha kan la hman zen zen loh, hnam dang<br />

rilru ngaihtuahna atanga lo irh chhuak, Mizo tawng thar pawh zir tur a rawn<br />

chhuah phah teuh a, hei pawh hi thangtharte hamthatna pakhat dang leh<br />

chu a ni.<br />

Heng kan sawi tak, IT hmasawnnain a rawn ken, internet, chat, email,<br />

face-book, video, audio te hi Kawlphai zofa, Lusei tawng zir duhte tan<br />

hamthatna a ni kan tih te hian thil tha tawk lo rawn ken tel a nei ve tho<br />

mai a. Tawng emaw, lehkha emaw-ah mizo tawng pangngai emaw, ziah<br />

dan pangngai emaw ni lo kan chin chhuah phah hi a ni. A ziahah phei<br />

chuan spell dan thar te kan chher teuh a, lamtawi te kan ching a. Internet<br />

culture-in a mamawh vanga chher leh hmang kan nihna lai pawh a awm.<br />

Engpawhnise, hei hian mizo tawng dik ziah leh chhiarah min tibawrhbang<br />

thei a, hetah erawh hi chu kan inven thiam a pawimawh khawp ang. He thil<br />

laka kan inven thiam theih nan Kawlphai zofate hian kan hamthatna pakhat<br />

la awm hi i chhawr tangkai thiam ang u.<br />

Keimahni kutchhuak leh kutkawih (sakhaw thu lam ni lo) lehkhabu-te<br />

buatsaih chiam thei rih lo mah ila, Mizoram lam atang bawkin thu leh hla<br />

peng hrang hrang, subject tin ziahna bu chhiar tur kan chaw lut thei a,<br />

naupang thawnthu atangin puitling chhiar tur thu chi hrang hrang ziahna<br />

kan ngah tawh em em mai a, heng kan nihlawhna hi kan chhawr thiam a<br />

pawimawh. Lehkha (bu) chhiar hi i thlahthlam lo ang u.<br />

Tawng leh hnam humhalhna kawng chauh thlira sawiin, heng IT hmasawnna<br />

changkang tak tak kan hamthatna te hi temin chhawr tangkai hle<br />

tawh mah ila, keiniho tan chuan lehkha (printed media) hi hlamchhiah theih<br />

a la ni lo. La changkang lovin la puitling em em lo mah sela, kan tawng<br />

ngeia ziah chanchinbu, lehkhabu, journal te a chhuak uai uai tawh a, a tak<br />

taka chhiar a tul a ni. Nitin school-ah mahni mizo tawng ngeia lehkha zirna<br />

remchang la nei thei lo keini hnam dang kara awm zofa, generation tharte<br />

hian lehkha (printed media) hi thlahthlam thei kan ni lo tih hi i nghilh lo hram<br />

ang u.<br />

n<br />

domestic news 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

Ram Dinhmun enin hlawh nuai 50 la loVin<br />

nuai 15 Chauh a lak thu PReSiDent<br />

u thein Sein-an a Sawi<br />

President U Thein Sein chuan ram dinhmun<br />

enin ram Danpuiin a phal anga thla hlawh nuai<br />

50 lak hi ni theiin a hre lova, nuai 15 chauh a<br />

lak thu a sawi. He thu hi October ni 4 chhun dar<br />

2-ah Naypyitaw-ah chanchinbu mite nen an<br />

inkawmnaah Myanmar Post zawhna chhangin<br />

a sawi a ni.<br />

"Kan ram hi, heti hi a ni a. Constitution-in<br />

pek tur ti mah se, lak chi-ah ka ngai lo. Chuvangin<br />

sawkar hmasaa ka hlawh pangngai<br />

nuai 15 chauh ka la," tiin President hian a sawi<br />

chhuak a. Union levela hlawh leh thil dang an<br />

dawn dan te chu: President hlawh thla khatah<br />

cheng nuai 50, Vice President hlawh cheng<br />

nuai 40, Hluttaw Speaker leh Supreme Court<br />

Justice nuai 35, Union Minister, Constitutional Tribunal Chairperson, Union<br />

Election Chairman, Hluttaw Deputy Speaker, Union Attorney General, thla khat<br />

nuai 30 theuh leh Deputy Minister nuai 20 a ni hlawm. President chuan motor 6,<br />

driver 6, leh thil dang ram chhung ram pawn zinna TA, chhungkuaa health care<br />

a thlawn a dawng bawk tur a ni.<br />

Tun tuma media-te nena an inkawmna hi President-in ram chhung media-te<br />

nen an inkawm vawi khatna a ni a, media-te a ngaihpawimawhzia lantir nan he<br />

inkawmna hi buatsaih a nih thu President hian a sawi bawk.n<br />

tunhma kum 40 Vela inDia-a a lehkha ZiRna<br />

hmun tlawhin Daw aung San Suu kyi<br />

a Zin Dawn<br />

National League for Democracy party President Daw Aung San Suu Kyi chu<br />

November thla khian India ramah a zin dawn.<br />

Daw Aung San Suu Kyi hi Jawahalal Nehru hriatrengna inkhawmah thu<br />

sawi turin India Prime Minister Man Mohan Singh-an a sawm a ni. Kan hnung<br />

lawka Myanmar-a a lo zin tum khan Prime Minister Man Mohan Singh chu Daw<br />

Aung San Suu Kyi nen an inkawm a, a sawm nghal a ni. November ni 14-ah<br />

New Delhi-ah thu a sawi ang a, Daw Aung San Suu Kyi hi chawlhkar khat vel<br />

India-ah a cham dawn a ni.<br />

Daw Aung San Suu Kyi hi 1960 chho khan New Delhi-ah lehkha a lo zir<br />

tawh thin a, kum 40 hnuah sulhnu hlui a zuk tlawh leh dawn a ni. Chutih lai<br />

chuan a nu, Daw Khin Kyi chu Myanmar Ambassador a ni a, Daw Aung San<br />

Suu Kyi hian a zui ve zel a ni. Daw Aung San Suu Kyi hi India ram New Delhi-a<br />

Convent of Jesus leh Mary School-ah te lehkha a lo zir tawh a, Lady Shri Ram<br />

College atangin Political Science degree a la tawh a ni. 1992 khan Jawahalal<br />

Nehru chawimawina a dawng tawh bawk a ni.n<br />

mimal SumDawn Phalna CaRD<br />

Siam theih a ni thuai Dawn<br />

Border Trade chungchangah company-a in-register ve lo, mimal te pawhin bungraw<br />

lak luh leh thawn chhuah an tih ve theih nan 'Individual Trading Card' system<br />

ruahman a ni dawn tiin Deputy Director U Nyunt Aung-an a sawi.<br />

Border Trade-ah Company zawm nei ve lo, mahni zawh tawk te te-a sumdawngten<br />

bungrua an thawn chhuah leh an lak luh ve theih nan he ruahmanna<br />

hi a tha hle dawn a.<br />

"Border Trade hmun 13 a awm a. Chung zingah 'Individual Trading Card'<br />

chu Tamu atanga pek chhuah tan a ni ang. Tamu zawhah hmun dangah kan pe<br />

chhuak chhawn zel ang." tiin U Nyunt Aung chuan a sawi. n


12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

'KHAWDO PAWI' VAWI 5-NA<br />

LocAL news<br />

Chin hnamte kut ropui tak 'Khawdo Pawi' vawi (5)-na chu October ni 31 zan khan ZBC compound-ah<br />

ropui taka hman a ni. Zan hnih hman a ni a, November ni 1 zanah hman leh a ni<br />

bawk. Zan khatna hi hunserh bik deuh leh hnam lam chi hrang hrang entirna te-a hman a ni a.<br />

A zan hnihnaah chuan zai solo te nen concert zul zuia hman a ni.<br />

Kumin 'Khawdo Pawi'-ah hian Sagaing Region Hluttaw palai U Khai Deih Tuang (U Khin<br />

Maung Than) chairman a ni a. Chairman ding leh veiah hian Hakha, Falam, Matupi, Mindat,<br />

Paletwa leh Lusei hnam aiawh hruaitu theuh ten chairman an tawiawm hlawm a.<br />

Kalay District Administration lam atangin U Linn Zaw Htwe-an thuchah a sawi. Ramin hma<br />

a sawn mek a, sawrkar chuan tunlai hun nena inmil tawh lo 'dan hlui' te a thiat zel a, chungvangin<br />

ram dang atanga sum dawnna investment te a lo lut chur chur tawh a. Hetih rual hian<br />

sawrkar pawhin taingyintha ho Culture, Literature, vawn him nan tunah pawh Nay Pyi Taw-ah<br />

chu lam hawi 'intihsiakna' te a buatsaih mek a ni. Chutiang zel chuan district, township levelah<br />

te pawh taingyintha te hian mahni culture, tradition, literature te vawng him zel thei tura hma in<br />

lak zel theih nan duhsakna ka hlan a che u," tiin thuchah a sawi.<br />

Chairman Sagaing Region Palai U Khin Maungg Than pawhin thuchah a sawi a. “Sawrkar<br />

thil tum zinga pakhat chu 'hnam culture leh tradition, hnam ro te vawnghim a, pholan' te hi kan<br />

ti mek a ni a. Lungrual takin thawhho dan te zir zel ila i thawk sauh sauh ang u," tiin mipui te<br />

a chah. Hemi hnu hian Kalay Theological School-a thawk Dr. Man Hau Cing-in 'Khawdo Pawi'<br />

chanchin a sawi a, a bengvar thlak hle a ni.<br />

'Khawdo Pawi,' kut hi helai bialah 2008 atanga hman ho leh a ni a. Kumin 2012 hi a vawi<br />

(5)-na a ni. Kum khata kut hrang hrang 18 lai zingah ngaih pawimawh ber a ni thin a. Engtik<br />

atanga hman tan chiah nge tih sawi fak a har naa, history-a a lan danin Chin hnamte 'Cimnuai'a<br />

an chen, kum zabi 14 vel atanga hmang tawh thin an ni.<br />

Khawdo tiha 'Khaw' chu 'Khua' tihna emaw, 'thim leh eng' tihna emaw a ni a. 'Khawdo' tih<br />

hian an khua, in tina ramhuai emaw, thil tha lo dang dang do, hnawhchhuah, um chhuah tih<br />

lam a kawk a. Chutih rual chuan he ni-ah hian ramhuai leh thil tha lote hnehtu 'Khuanu' thil ti<br />

thei tak tana inhlanna leh thil tha dilna te tih nghal a ni. A khaw pum, a pui a nawia hman ho<br />

kut a ni a, a hlimawm, a duh awm mai ni lovin chhawm nun zel atan a hlu a ni. Ni 2 atanga ni 7<br />

thleng awh turte pawhin an hmang thin reng a. Revolutionary sawrkar hun 1964-ah khan a ni<br />

bik atan Thadingyut thla bial leh thla mang tan ni khat nite chu sawrkarin a ruatsak tawh a ni.<br />

'Khawdo Pawi'-a thil tih thin langsar leh pawimawh em em chu, 'Khuai-thlar hmanga ai-en'<br />

a ni. Khuai an va la a, a thlar nen lam an tu a. He 'Khawdo Pawi' – ah hian khuai thlar chu an<br />

han phel a, khuai note hlir a lo khah tlat chuan hamthatna lamah ngaih a ni. Nak kumah buh<br />

leh bal an thar tha dawn, an hausa dawn tihna a ni a. Khuai thlar awmna a zirin khawchin an<br />

hril thin bawk. ‘Thingler-ah khuaiin thlar an siam chuan, ruah a tam dawn,’ ‘a hniam deuh laia<br />

thlar an siam chuan khua a sa dawn’ ti tein hun lo la awm tura khaw chin te an thlir nghal a ni.<br />

'Khawdo Pawi' organizing committee chairman Pa Gin Khan Pau pawhin lawmthu te a<br />

sawi hnuah “Taingyintha u leh naute kum khata vawi khat inhmu khawm tura min hruaikhawmtu<br />

he Khawdo Pawi' hi kumtin kan hman zel theih nan tan i la tlang zel ang u,” tiin mipuite a<br />

sawm bawk.<br />

Hemi hnu hian he 'Pawi' tana thawhlawm Ks. 50000/- chuang thawhtute chawimawina<br />

Certificate hlanna hun hman a ni a, Ks. 50000/- chuang thawh mi 5 lai an awm a. Part I a zawh<br />

hian chairman leh a phung bawmte an chhuak leh a, programme part II hman chhunzawm a<br />

ni. Hemi programme-ah hian khuai thlar ena khawchin thlir leh ai-en te, hnam lam chi hrang<br />

hrang: Bethel Zomi thalai ten Aksi lam, Zotong lam, Siamsin ten 'seino lam, Sanmyo Hualngo<br />

Cultural Troupe ten Cheraw kan, Siangsawn cultural lam, aerobic lam, Nanlak-hovin Tonko<br />

lam, Lusei (Mizo Students Fellowship) ten Zawlkhawsir lam, Bethel Zomi cultural troupe-ten<br />

'Zogam nuam,' Falam cultural lam, Siamsin cultural lam, Thado kuki-ten 'Len Chong hoih' lam<br />

te entir a ni hlawm a. A huhova lamin zan programme chu khar a ni.n<br />

TAHANTIMES | 3<br />

Chin kum thaR, 'FangeR' Vawi (2) na<br />

tahan eFCm hall-ah RoPui taka<br />

hman a ni<br />

Chin Kum Thar, 'Fanger' vawi (2)na chu 2012 October ni 30<br />

(thlabial) zan khan EFCM Hall, Tahan-ah ropui taka hman a<br />

ni. Kumin 'Fanger' vawi (2)na thupui chu 'Tanrual Cu Cahnak'<br />

(Tanrual chu chakna) a ni. He Kut hman programme hi an hun<br />

ruat lawk ang takin dar 7:00-ah tan a ni a, Revd Ring Lian<br />

Thang, General Secretary, PCM Kohhran-in hunserh a hmang.<br />

He Chin Kum Thar 'Fanger' hmanna-ah hian Sagain Region<br />

Hluttaw palai U Khin Mg Than (Pa Khan Deih Tuang) sawm<br />

a ni a, a rawn hmanpui a. Township leh District Administration<br />

lamah hotute pawh sawm an ni a. Hei bakah Kalaymyo biala<br />

Hakha, Tedim, Lusei social and culture hruaitute, hnam hrang<br />

hrang hruaitute pawh sawm an ni a, hall khatin mipui an pung<br />

khawm bawk a, kokim taka hman a ni.<br />

U Khin Maungg Than chuan fuihna thute a sawi a. Hnam<br />

lam enpui sawrkar buatsaih turah te heng tlangmi te hnam lam<br />

te telh-tir tura theh luh a tum thu te a sawi a. Culture te humhalh<br />

a tul a, hei hi kan mawhphurhna liau liau a nihzia hriat a<br />

pawimawh a ti a. “Democracy hun a lo thleng chho zel dawn a,<br />

thang-tharten mawh in la la dawn. Union levelah te, Pyithu Hluttaw<br />

leh Amyotha Hluttaw-ah te in la lut ang a, ram tan in la thawk<br />

dawn. Khawl chakna chu hourse power-a teh a ni. Thalaite,<br />

mihringte erawh chu kan damchhunga kan hna thawha teh a<br />

ni dawn. Chuvangin thalai ten tan la nasa rawh u. In intahluh<br />

thiam loh chuan a sirah an hnawl mai ang che u," tiin a fuih a ni.<br />

Heng bakah an Regional sawrkar hmalaknate, a bik takin heng<br />

lai biala mite a sawi. Tuingo lei mtd 117.05 senga dawh thu,<br />

Kalaymyo Town hall cheng nuai 80 senga dawh zawh tawh thu<br />

te, Yazaju leh Zee Chaung lama elelctric lam hmalak dan te a<br />

sawi bawk.<br />

Zaithiam tak takte hla ngaihthlak tur a awm bakah hnam<br />

lam chi hrang hrangte entir a ni a, mit a tlai hle a ni. 'Fanger'ah<br />

hian organizing committee chairman Pu Khaw Tin Thang<br />

pawhin lawmthu a sawi a. A hnu khar nan thalaiten harsatna<br />

sukiang thiam tura inzir turin a fuih. “Engkim hi thangtharte kutah<br />

a la tla dawn a, mahni theih ang anga hnam tan lungrual,<br />

taima taka thawh a pawimawh” te a sawi a, 'Tanrual Cu Cahnak'<br />

a nih thu a sawi a, thalaite a fuih a ni.n<br />

RAM PATHUM TAN TLANG HIGHWAY-A LEI 70<br />

INDIA-IN A SIAM THA DAWN<br />

India, Myanmar leh Thailand inkalpawhna tur highway-a tel<br />

Kalaymyo, Kyikone, Tamu inkar kawngah hian lei a tam em em<br />

a. Henga lei 70 hi India sawrkar chuan USD mtd 240-300 inkar<br />

sengso-in 2016 hma ngeia zo tura siam that a tum thu Ministry<br />

of Construction atanga thu dawn a ni. Tuna hman mek thirphek,<br />

thingphah, thir frame zawng zawng hi concrete-a thlak vek an<br />

tum a ni. Kalay-Kyikone Tamu inkar bikah hian lei dawh 74 a<br />

awm a, Construction Ministry hian lei 4 chu a dawh tha mek a,<br />

a dang 70 chu India-in 2016-ah zo hman ngei turin a bei dawn<br />

a ni. "India hian a dawh zawh veleh Myanmar sawrkar kutah a<br />

hlan ang." tiin Ministry of Construction a thuneitu chuan a sawi<br />

a ni.n


4 | TAHANTIMES U.s eLectioN 2012 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

United State President Barack Obama chuan history a siam leh ta: US President term khat dang a thawk leh dawn. Obama hian<br />

economics tundin lehnaah leh hna nei lote hna siamsak chungchangah theih tawp a chhuah avangin a khingpui Republican Mitt<br />

Romney chu a hneh ta nge nge a ni e.<br />

President Obama hian Indopui vawi II-na hnuah Democrat zinga White House term hnihna thleng luah thei khawpa chak ber<br />

dawttu nihna a hauh ta a ni. Television networks-ten Ohio State-ah a chak dawn tih an sawi chiah khan Obama chak tur chu a<br />

chiang ta a ni. A Twitter-ah, "Hei hi nangmahni vanga thleng a ni, ka lawm e," tiin a hnungzuitu maktaduai 22 te chu lawmthu a hrilh<br />

a ni. Florida leh Virginia-a vote tla zat a la hriat loh naa, Obama chuan electoral vote 275 a nei tawh a. White House luah lum leh<br />

tur hian 270 chauh a mamawh a, ngaihtha takin a thu hle hle thei tawh a ni.<br />

Kum li kal taa beisei na sang tak nei leh phur em em a African American President ni hmasa berin White House kum li dang a<br />

luah zui leh dawn tih an han hria, Mr Obama-a chicago victory party hlim au thawm chu a ring ngei e. Mr Romney leh a hote chuan<br />

1930 Great Depression hnu-a economic lam leh hna nei lo tam lama America-in harsatna a tawh nasat ber Obama huna a thlen<br />

avang hian Obama chu a office atanga paihthlak theih mai an inbeisei ru hle a. Mahse Mr Obama-an Pennsylvania leh a electoral<br />

votes 20 a hui tih television networks ten an han tilang mai chu (h), Obama headquarters-ah te chuan an au ring em em mai a,<br />

Winconsin leh Michigan result an han hre zui phei chu an thawm a na zual sauh mai a ni.<br />

1960 atang tawh khan Ohio vote tel lova US President tling an la awm ngai lo. Mr. Obama hian Winconsin, Michigan, Pennsylvania<br />

leh New Hampshire-ah te a chak ta tlat a, hei hian Republican, a chotu tan beisei a tibo zo ta a ni. Beisei lawk ang ngeiin<br />

Mr Obama chu New England leh industrial north-east-ah te leh mihring bukna state, New York, New Jersey leh Wisconsin-ah te<br />

vote a tla tha hle a. A khingpui Mr Romney chu rin lawk ang takin Southern Bible Belt-ah te leh western prairie state-ah te a chak<br />

a, 2008-a Obama chakna bial Indiana pawh a chhuh let thei a ni. Mahse Romney hi ama state, a pa governor nihna ram bial<br />

Michigan-ah a chak lo tlat. Florida leh Virginia-ah lah an inthlau si lo. Michigan-ah pawh Obama a chak tih Television-in an tih lan<br />

lai chuan Preston-a Romney headquarters chu a reh thup a, Obama erawh chuan, twitter-ah, "Kum li dang leh!" tih te, "He thilah<br />

hian kan tangrual a ni. Hei hi kan campaigned dan chu a ni e," tiin thu a thawn nghal char char mai thung.<br />

Inthlan vote result an puan tan lamah kha chuan Mr Romney chuan hma a hruai deuh zawk char char a. Reporters te hnenah<br />

pawh, "Kan hneh ngei dawn, chhungril taka hriatna ka nei," te a ti hial hman a ni.<br />

Mr Romney-an a "hnehna thuchah" sawi dan tur a duan vel lai hian Mr Obama erawh chu a Chicago in bula campaign office<br />

pakhat a va tlawh hnu-ah election nia tihphung pangngai a ti vel mai mai: Chicago Bulls (team) milar Scottie Pippen leh a thian<br />

dangte nen basketball an infiam vel a ni.n<br />

BARACK OBAMA<br />

US PRESIDENT-A<br />

THLAN NAWN A NI


12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

iNterNAtioNAL news<br />

'SanDy' thli Chhia-in ameRiCa Ram a nuai<br />

October 29 khan New York khawpui atanga mel 400 vela hla Cape Hatteras khaw chhim chhak,<br />

mel 260 vel atanga intohin 'Sandy' tia an koh tropical hurricane chu USA lam panin darkar khat<br />

mel 10 vela intanin a tleh chho a. America khawchhak lam tuipui kam vel a thlen chuan darkar<br />

khat mel 130 vel-a chak a ni a, thawk na tak a ni tawh. North Carolina leh Virginia State-te chu<br />

a tuar na pawl an ni a, mel 700 bial chuan an tuar hle a ni. Mipui tam tak inthiar fihlim tir an ni<br />

nachungin mi 26 laiin nunna an chan tho a ni.<br />

Motor accident vangte, thing delh, in tlu chimin a delh vang tea thi an ni hlawm. Thli kawng<br />

zawna awm Caribbean thliarkar velah pawh mi 67 lai an thi nia thu dawn a ni bawk. New Yorka<br />

khualzin lam kaihhnawih thil zawng zawng chawlh a ngai vek a, thlawhna schedule 5000 vel<br />

pawh chawlh lai lawk a ni. October 29 atangin UNO HQ office pawh khar a ni. Tui len vang a ni<br />

ber. President Obama pawh a campaign hna chawlhsanin White House-ah a let leh a, a khingpui<br />

president candidate mit Romney pawhin a khualzin a thulh vek a ni. America awm state 15-a<br />

mipui mtd 7 leh a chanve chuan electric an nghei nghal a, leihmun velte pawh a sawi a thei lo a<br />

ni. Damdawi in thenkhata dam lo tam tak pawh elelctric (current) awmna hmuna dah sawn ngai<br />

an awm a, an sawn hlawm a ni. Tui te a len avangin New Jersy State, Oister Greek-a awm USA-a<br />

nuclear reactor hlun ber, pawh a chhiat palh an hlauh avangin 'warning' chhuah a ni. Kum 1888<br />

atanga ni khat mah la khar ngai loh New York Stock Exchange pawh mi 2 chhung ngawt khar a<br />

ni.n[CNN]<br />

SanDy Vanga un heaDQuaRteR khaR Chu<br />

ni thum hnu-ah hawn leh a ni<br />

Sandy thli chhe tleh vang khan UN headquarter chu ni thum chhung khar a nih hnuah November<br />

ni 1 khan hawn leh a ni. Office hna thawktuten an hna an chhunzawm leh theuh tawh a. UN General<br />

Assembly building chung pawng mum chu a hlo a lo khawk chhe nasa hle a ni.<br />

Senior UN Official-ten Nilaithawhtan nia an sawi danin Pathian ni atang khan UN complexte<br />

hi khartir a ni. Sandy thlichhia chuan Atlantic Ocean-a intoh tanin New York lam pana a rawn<br />

nuai chhoh vang a ni a. Local thuneitute kaihhruaina anga engkim bawhzui an nih thu an sawi.<br />

City bus te, subway service te chawlhtir vek an nih avangin UN Office staff-te tan hna thawk tura<br />

office pan pawh a theih loh tluk a ni. Current a awm loh avangin harsatna tam tak a thleng a,<br />

khawpui chhung pana motor-a tlan tur pawhin thuneitute chuan mi pathum chin chuanna motor<br />

lo chu kal phal lohna laite an nei a ni. UN compound-ah dawhkan tam tak a ruak a, satellite office<br />

te pawh luahtu an awm mumal lo. UN Office-a thawk tute zingah tui lian tuar, in chhia, electric nei<br />

lo an tam hle a ni. Vanneihthlak takin UN Secretary General Ban Ki-moon chu Republic of Koreaa<br />

a awm lai a ni hlauh a, thlichhia a tuar ve lo. Nilai<br />

ni-ah New York-ah a lo thleng leh thei a. A Chef de<br />

Cabinet Susana Melcora pawh thli chhe tleh lai khan<br />

Geneva-ah a awm a, Nilaithawhtan tlai dar 3-ah a lo<br />

let leh chauh a. Mahse headquarter chin fel hna chu<br />

telephone-in a thawk char char tho a ni. Manhattan-a<br />

a chenna a han thleng a, electric (current) engmah a<br />

lo nei bik chuang lo, a tuar ve tho a lo ni.<br />

Manhattan chanve deuh thaw chuan Thawhtan<br />

zan khan electric an nei lo va, buai tak an ni. UN Office-a<br />

dawhkan ruak teuh zinga pakhat chu Filipino<br />

staff pakhat dawhkan a ni. New Jersey state-a awm<br />

a ni a, a in pawh tuiin a chim ve a. Engpawh ni sela,<br />

UN safety and security officer kawngkhar vengtu pakhat<br />

erawh chu New Jersey, Toms River-a a in thli-in<br />

a khawih chhe nasa hle naa, a duty-na turah a hun<br />

takah a thleng thei tho mai. He thil pahnihah hian in-in<br />

a tuar v eve naa mihring erawh inhliam an awm lo. Chu<br />

officer chuan dar tichhing pahin, "Kan tha vek, hei hi a<br />

pawimawh ber mai," a ti a ni.n[Xinhua]<br />

TAHANTIMES | 5<br />

SyRia Ram ePtu lam Pawlin<br />

tuialhthei laih Chhuahna<br />

hmun Pakhat an la<br />

Syria sawrkar eptu lamin Syria ram chhung chhak lama awm<br />

tuialhthei khur pakhat chu an lak thu an tarlang. Darkar 3<br />

chhung nasa takin an inkap a, he tuialhthei khur hi an la thei<br />

ta a ni.<br />

Syria ram chungchang ngaihventute leh Human Rights<br />

lam buaipuitute chuan hetianga eptu lamin tuialhthei khur an<br />

la thei hi indo thua an chak tawh zawk zia an lan tir niin an<br />

hria. Sawrkar eptu sipai pawlin he tuialhthei khur hi an la a ni<br />

tiin Syria ram thilthlaitu pakhat chuan a sawi. "He tuialhthei<br />

khur hi sawkar kut hnuaia mi a ni a, eptu lam hian indonaa<br />

chakin an la thei ta a ni," a ti bawk.<br />

He khur bula Syria sawrkar helicopter pawh an kap thla<br />

nghe nghe. Mahse official-a puan chhuah erawh a awm lo.<br />

Syria ram khawpui Damuscas-ah pawh hman deuh khan<br />

bomb tihpuah a ni a, mi 11-in hliam an tuar bawk. Bomb<br />

tipuak tute hi eptu lam pawh an nih thu Syria sawrkar chuan a<br />

puang. Syria ram buaina hi thla 19 meuh a ni tawh a, thi pawh<br />

32000 chuang an ni tawh.n[ABC]<br />

hugo ChaVeZ Chu VeneZuela<br />

PReSiDent a Vawi 4-na atan thlang<br />

Cancer natna vei mek leh huaisen taka America do zawnga<br />

sawisel thin Hugo Chavez chu Venezuela ram president atan<br />

an thlang leh a. Term 4 a chelhna tur a ni ta tih international<br />

media lamah tar lan a ni. Vote hi 54% a hmu a, a tling ta a ni.<br />

Amah tantute chu an khawpui Caracas-a kawngpuiah tlaivar<br />

thakin an hnehna hi an lawm a ni.<br />

Venezuela ram hi Socialist ram niin chu mi kawng chu<br />

an la zawh chhun zawm zel dawn thu leh president tha tak ni<br />

tura a inbuatsaih zel tur thu pawh Hugo Chavez hian a sawi.<br />

An rama vote pe thei awm zawng zawng zinga 90%-in vote an<br />

thlak a ni. 'Revolution a hlawh tling' tiin an in varanda atangin<br />

mipui hriatah Hugo Chavez hi a au vak vak a, tha leh zuala<br />

ram hruai a tiam bawk.<br />

Eptu lam hruaitu Capriles pawhin Hugo Chavez thlan tlin<br />

a nih thuah amah a fakna pawh a chhak chhuak ve bawk a,<br />

tling lo mah se, amah thlawptute chu beidawng lo turin a fuih<br />

nghal. Hugo Chavez thlawptu zinga hmeichhe pakhat chuan<br />

Hugo Chavez thlan tlin a nih avanga a lawmzia leh ani hi Latin<br />

America beiseina a nih thu media lam a hrilh.<br />

Kum 58-a upa Hugo Chavez hi kum 1999 atang khan a lal<br />

tan a, tunah hian cancer natna a vei mek. Kum thar January<br />

thla atangin kum 6 chhung president hna a thawk leh dawn a<br />

ni.n[CNN]


6 | TAHANTIMES<br />

China mi ZiRtiRtu Pakhatin a ZiRlai<br />

nauPangte DaRkaR ChanVe Chhunga<br />

Vawi 120 a Vaw lai Chu CCtV-in a tilang<br />

China mi zirtirtu pakhat chuan a<br />

zirlai naupangte chu nasa takin a<br />

vua a, a pet bawk a, heti anga a<br />

sawisa lai hi TV lamah tihlan a ni<br />

a. He zirtirtu hian a zirlai naupang<br />

4 chu a zawhna an chhan theih<br />

loh avangin vawi 120 a vua a ni.<br />

He thil thlenna hi Shanxi Province<br />

hmar lam, Taiyuan-a pre-school<br />

pakhatah a ni a, CCTV chuan a<br />

lo record. Vuak tuar zinga naupang pakhat pa, Mr. Han chu an inah a haw a, a<br />

fanu hmai chu a senin a vung chur mai tih a hmu ta a. Mr. Han chu a fanu kaina<br />

school-ah kalin CCTV-in a tihlan a fanu leh zirlai 3 zirtirtuin a vuak lai chu en a<br />

duh thu a sawi a, zirtirtuin a fanu leh a thiante a sawisa lai chu hmuh a duh a ni.<br />

A en ta ngei a. Mr. Han chuan, "Darkar chanve chhungin zirtirtu nu hian ka fanu<br />

vawi 43 a vua a, vawi 2 a pet. Zirlai dangte chu vawi 43, vawi 27, vawi 10 theuh<br />

a vua," a ti. Han chuan, "Zirtirtu ni tlak a ni lo. Mi kutthlak hmang zawk a ni," a<br />

ti bawk. Heti anga na tuara school atanga a fanu lo haw hi a vawi khatna mai<br />

pawh a ni lo, heti ang hian a zirtirtu nu hian a lo sawisa fo a ni a ti. Han chuan,<br />

"An zirtirtu nu hian ka fanu chu chhiarkawp a chawhtir a, ka fanu hian a thiam<br />

lo va, chuti chuan a vaw ta a ni," a ti. Chinese news report chuan he zirtirtu nu<br />

hi pre-school atanga ban a ni a ti.n[Ninemsn.com]<br />

hoSPital Chuan miPa nauPang Pakhat Chu<br />

Dik lo takin thiah an Puang<br />

Kum 8 mi ramtuileilo mipa naupang nu leh<br />

pate chuan US-a damdawi in pakhat chu<br />

an khing. An khin chhan chu he damdawi<br />

in hian an fapa chu a thi tiin an puang a, a<br />

chhungten an fapa chu a la che thei a ni an<br />

tih pawh an hnialsak vang a ni.<br />

He naupang hi Jaylen a ni a, a nu leh<br />

pa Sheena Lane leh Pink Dorsey chuan<br />

an mahni inah an fapa chuan engtin mah<br />

a chhang thei tawh lo tih hria a, Chicago-a<br />

awm Mercy Hospital Medical Center chuan an fapa chu a thi a ni tiin an puang<br />

ta a ni. Naupang nu leh pate chuan damdawi ina thawktute hi an ngaihsam a<br />

ni tia puhin an khing ta a. Damdawi staff-ten ultrasound hmanga a lungphu an<br />

endik hma darkar 5 liam ta khan Jaylen-a lung hi a la phu tih an nu leh paten<br />

an sawi. He naupang hian kum 2 a nih laiin thluak lam natna a lo tuar tawh a.<br />

Naupangin a mamawh em em boruak luh theihna hmun ata an la sawn a, a<br />

dinhmun hi a zual phah ta niin an sawi. Hospital lam thung chuan an puhna<br />

hi lehkha ziak ngeiin an hnial a, Jaley-a chu hospital-a a lo thlen hma minute<br />

25-ah khan a lungphu hi a chawl tawh a ni an ti a, a thi tih an puan hma hun<br />

rei tak chhung staff-te hian theih tawp chhuahin an lo enkawl zawk a ni an ti.<br />

News Conference an neih naah Jaylen-a pa chuan Jaylen-a mit la khap deuh<br />

zeuh zeuh a hmuh thu a sawi chu staff-ten damdawi hnathawh vang mai a ni<br />

tiin an hnial a ti. "Doctor kan ni ve si lova an sawi ang chuan kan kal ta mai a<br />

ni," a ti bawk. A chhungte chuan a vuina lam tur an lo ngaihtuah tawh a, mahse<br />

hospital-a an chhungte an lo thlen chuan Jaylen mit chu a la meng reng si. A<br />

thi nge a dam ngun taka endik leh turin an nawr a. Jaylen-a nu chuan kan fapa<br />

chunga thil thleng hian phut a nei tam sawt dawn a ni. "Eng pawh ni se a liam ta<br />

a, a nui hmel kan hmuhte khan ka nun a tihlim thin a, kan han hmu tawh lo tur<br />

hian rilru a tina hle a ni," a ti . He mite nupa hian damdawi ina staff-te ngaihsam<br />

manah USD 200,000 chawi turin an phut a ni.n[Ninemsn.com]<br />

hnathawktu mi 400 mamawh a ni<br />

USA-a LUXURIOUS FIVE STAR RESTAURANTS chuan UAE, Dubai-ah<br />

Branch lian tak tak a hawng a.<br />

1. Shopping Malls<br />

2. Shopping Centers<br />

3. Five Star Hotels te a ni.<br />

• Mipa 5' 4" aia hniam lo. Hmeichhia chu te leh hniam lutuk lo.<br />

Mi vangtlang – Sap tawng-a interview neih tur a ni ang.<br />

• Interview hun tur 2012 November ni 6 a ni a, Yangon-ah a ni ang.<br />

Hlawh tur hi dhs 2500, dhs 3000 leh dhs 4000-5000 te a ni.<br />

Singapore-ah<br />

• Kum 23 tling tawh hmeichhia, kum 35 aia upa lo, hmat-pong-tin leh<br />

'Ein-thawng –suh sayin' pawh siam kan tanpui thei. An hlawh thla nga<br />

lah a chanve kat (cut) a ni ang.<br />

Hre chiang duh tan:<br />

GIGA Career Training & Employments Co., Ltd.<br />

Licence No. 578/2012-2013<br />

Phone. 0943140397 Pu Moses<br />

0943098278 Pi Rozikpuii<br />

0949278743 In<br />

worLd crime 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

malala an kah Vanga Duh lohna lantiR<br />

an Pung tual tual<br />

Taliban duh lohna Blog huaisen taka<br />

ziaktu kum 14 mi, Pakistan zirlai<br />

Malala Yousufzai chu Islamist firfiakhovin<br />

an kap a, an kah duh lohzia entir<br />

nan mipui za tam takin kawng an zawh.<br />

Kawng zawhtute hian a kaptute<br />

chu man thuai a, an phu tawk hremna<br />

tawrhtir turin an ngen. Hmanni lawka an<br />

buatsaih press conference-a tel 'Swat<br />

Peace Jirga' muanna pawl chuan heti<br />

anga kawng zawh tur hian mite chu an fuih a, tihian kawng an zawh ta mup mup<br />

mai a ni. Malala kah a nih thu a ram chhung leh khawvel hmun hrang hranga<br />

mite chhan let danah kawng zawhtute hi an lungawi hle a, Malala venhim a nih<br />

loh thuah Pakistan sawrkar an dem bawk. Heti anga tual thah tuma chetna hi<br />

mi dawizepte tih awm tawk a ni an ti bawk.<br />

Peshawar-ah pawh civil mi, pawl hrang hrangte chuan ni 3 chhung kawng<br />

an zawh a, Malala-i leh zirlai dang laka firfiakte chet dan chu an dem thu an<br />

tlangaupui. Kawng zawhtu hrang hrangte hian human rights thu lam buaipuitu<br />

te, Media te leh NGO pawl hrang hrangte vau an nih thin thu State hotute<br />

hnenah thlen an tum a, awmzia a neih loh chuan ram hotute leh sipai lamah an<br />

thlen leh ang a, chuta awmzia a la nei lo fo a nih chuan khawvel huapin an theh<br />

darh dawn a ni.<br />

Kawng zawhtute awmna hmunah hian politics lam buaipuitu te, hmeichhe<br />

pawl hrang hrang te, ukil te leh labour lam mite an lo kal a, zirlai hliamte an<br />

lainatna an rawn tilang. Kawng zawhtute hian zirlai hliam tuarte chu a thlawna<br />

enkawl tur leh mipui himna ngaihtuah turin an ngen bawk. Hman ni lawk khan<br />

Malala leh a zirlaipuite chuanna motor Bus chu dintirin silai keng mifirfiakten an<br />

kap ta a. Malala chu a nghawngah kapin na takin hliam a tuar a. Doctor-ten a<br />

nghawnga silai mu chu harsa takin an phawrh chhuahsak theih hram a. Pakistan<br />

Taliban chuan an thil tih a nih thu an puang, Malala-i'n Taliban do zawnga<br />

thil a tih avanga kap an nih thu an sawi bawk. Malala hian on-line-ah Taliban<br />

donna hi a ziak a, ni kum November thla khan Peace Prize a dawn phah nghe<br />

nghe. He lawmman hi kum tin kum 16 hnuaite hnenah muanna leh zirna lama<br />

tithate hnenah an hlan thin.<br />

United Arab Emirates ram chuan Malala-i enkawl chungchangah thlawhna<br />

hmanga phurh luha enkawl an huam thu an sawi. Pakistan sipai lam chuan<br />

Malala chu a tha chho zel a, mahse rin ngam chiah a la nih loh thu an sawi.<br />

BBC chuan "Malala-i chu UAE thlawhnaa phur chhuakin Britain ramah enkawl<br />

turin an kal a ni" tiin a puang.nRef: CNN, daun.com, AFP, BBC<br />

DRugS-a SumDawng thin naw kham Chu<br />

thi tuRa a Chungthu Rel a ni ta<br />

Drugs-a sumdawng thin Naw Kham leh a hnung<br />

zui mi 3 te chu China ram Yunan State, Kunming<br />

khuaa court chuan an chungthu a rel a, thi tura<br />

rel fel a ni ta. Naw Kham-a hnung zui pakhat<br />

pawh kum 8 chhung lungin tang tura a chungthu<br />

rel a ni a, mi dangte pawh rel chhun zawm zel<br />

an ni ang. Anni ho hian kum 2011 khan Golden<br />

Triangle-a Mekong luiah China lawng-a chuang<br />

mi 13 chu an that a. Heng mi sualho hi April thla<br />

khan Laos ramah man an ni a. China ram hotute hnenah an hlan a ni. May thla<br />

khan Naw Kha-a pawlte zinga mi, mi 25 chu kan ram sawrkarah an lo inpe<br />

tawh bawk. Naw Kham hian ruihtheih thila sumdawng lian Khun Sar-a sipai<br />

pawl (MTA)-ah captain niin hna a lo thawk tawh bawk. Kum 1996-a Khun Sar,<br />

kan ram hotute hnena a inpek thleng khan Khun Sar-a hnuaiah hna a thawk.n<br />

• In chhung cheina bungraw chi hrang hrang:<br />

3 ကြန္နာ, ဇာလီ chi hrang hrang<br />

ေရလိႈင္းျပား,<br />

• ရွာထိုး,<br />

နေဘထိုး<br />

leh in chhung bungraw chi hrang hrang<br />

• Kawngkhar (chokut) chi hrang hrang mahni duh zawng<br />

thing ngei thlangin a chah theih reng<br />

• I in thleng pawhin kan rawn pe thei che<br />

Ngaihvenna tur:<br />

YCW thlang kawng peng thuamhnihna, Tahan 'G' Group<br />

Tel: 09-400458135, 400511902


12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

kum 15 mi SChool ZiRlai-in 'woRk<br />

eXPeRienCe' atan teSCo-a a Va<br />

thawh ni khatna-ah ReaDy-meal<br />

ei tuR a Siam: Ram Puma thehDaRh<br />

nghal a ni<br />

Kum 15 rual lek school zirlai<br />

pakhat chuan Tesco store tan<br />

'ready meal' (ei nghal theih)<br />

hralh tla ber chu a ni khat va<br />

thawhnaah a siam chhuak<br />

tlat mai. He zirlai hi Matthew<br />

Lilley a ni a, a zirlai 'work experience'<br />

atan 'Tesco' dawrpui-a<br />

va thawk a ni a, a thawh<br />

ni khatna maiah ready-meal<br />

tui, hralh tla em em a siam<br />

chhuak hlawl mai a ni.<br />

England, Cambridgeshire,<br />

March khua-ah a ni a, industry express leh supermaket lian<br />

neitute mak tiin an meng phawk nasa mai. He zirlaiin ei tura<br />

a thil ngaihtuah chhuah thar chu bawngsa leh tomato-a siam,<br />

'bolognese' souce nena ei tur a ni a, a siam tute chuan tha an<br />

ti lutuk a, a ram pumpuia thawn chhuah theih tur siam nghal<br />

zai an rel ta a ni. Matthew hian Hertfordshire, Cheshunt-a company<br />

head office-ah chawlhkar hnih meuh hun khawhralin, ei<br />

tur a siam chhuah thar, Beef & Tomato Wedge Bake chu tun<br />

thla chhung ngeia dawra zawrh chhuah a nih theih nan a that<br />

leh zual dan tur te ngaihtuahin hna a thawk a.<br />

Tlangvala chuan, "Ei tur chi hrang hrang kan tem kual teuh<br />

a, bawngsa leh tomato hi in hmeh riau dawnin ka hre ta a ni. Ka<br />

sawi angin an han siam chhin a, a lo fuh reng a. Tichuan a aia<br />

tha zual turin kan siam ta a ni. Tihpalh thil thu tak tak a ni ber<br />

mai. Phurawm tak a ni.<br />

Chhung kaw ei tawka pack, a bawngsa siam chu $ 5 man<br />

a ni a, dawr thenkhatah chawlhkar khat lai an zuar tawh a ni.<br />

Matthew chu a nu Claire Lilley 41 chuan a chhuang hle a. Chuvangin<br />

a nu chuan Mathew chu 'ei siamna lam-a hna thawh<br />

tir’ a rilruk ta hial a ni. Tesco pawh chuan an lo lawm hle a, tun<br />

hnu-ah pawh work experence tan hna rawn thawk leh tur tein<br />

an sawm nghal hial a ni.<br />

Tesco company chuan Chatteris, Cromwell Community<br />

College-a zir mek Matthew chu eng thiamna leh zirna nge he<br />

industry tana a la mamawh tur tih te an hrilh nghal vek bawk a<br />

ni. A nu Claire chuan, "An ruatnaa a kal hma kha chuan a tih tur<br />

ber a hre lo va. Mahse tunah chuan ei-in siam lam hna hi a hna<br />

tur niin a hre ta a ni," a ti. Chuvangin Tesco company pawhin<br />

an rawn ang ngeiin Matthew chuan a rilru sawr bingna lam tur<br />

a hre tawh a. Bussiness study course te kai a tum bawk ta a ni.<br />

Restaurant leh Tesco hnathawhna hmunah te ei-in tem dan te<br />

a zir a, a siam dan tur 'thu' mai atanga miten dawr chhuara an<br />

lei mai theih tur ei tur siama a kal chhoh dan te a zir tan ta a ni.<br />

Tesco thu puangtu pakhat chuan, "Work experience tana Matthew<br />

hi phur zetin idea tam tak paiin a lo lut a, a ideate chu ei<br />

tur siam sa tha takah kan chhuah ta a nih hi," tiin a sawi a ni.<br />

Company Chief te chuan Matthew chawimawi nan, ama duh<br />

dan ngata an siam bawngsa leh tomato home bake chhang<br />

kho khat an rawn thawn a ni.n[Daily Mail]<br />

geNerAL knowledge<br />

TAHANTIMES | 7<br />

bRaZil ZiRlai, a 'nulat thianghlimna' lilam Chu<br />

JaPan tlangVal-in a Chang ta!<br />

Barzil zirlai kum 20 miin, a nulat thianghlimna a lilam<br />

chu Japan rama Ronald Densetsu (Natsu)-in American<br />

dollar 780,000-in a chang ta a ni.<br />

Brazil zirlai Ms Catarina Migliorini chuan a nulat<br />

thianghlimna chu internet online-ah a lilam a ni. Australia<br />

mi film director Justin Sisely chuan 'Virgins Wanted'<br />

record film tawi a la a, chu film-a tel tur Catarina Migliorini<br />

nulat thianghlimna lilam chu mi 15 laiin an inchuh<br />

a ni. Catarina hian a nulat thianghlimna chu he Japan<br />

tlangval hnenah America-Australia thlawhna thlawk lai<br />

chhungah ngei a hlan dawn a ni. Hetia a hlan hma leh<br />

a hlan hnu hian interview a chhang bawk ang. Amaherawh<br />

chu an 'awm tlang lai' chu video lak a ni lovang.<br />

He Japan pa hian lilamnaah America rama Jack<br />

Miller leh Jack Right te a khum bakah a pe sang ber<br />

India-a Rudra Chatterjee pawh a khum ta zel a, hnehna<br />

a chang ta a ni. The Australian News chuan heng sum<br />

te hi mi retheite in sak nan hman tur a ni tia Catarina<br />

sawi chu an tarlang a. "Kei chu hei hi sumdawnna angin<br />

ka thlir a. Nangni pawh in nunah he thil ang hi vawi<br />

khat chauh ti ta ula, nawhchizuarah chuan in chhuak<br />

bik hauh lovang. Thlalak danglam tak pakhat i lak mai<br />

avang khan camera-a thla laa ei zawngah i chhuak<br />

hauh lo ang khan," a ti tlat.<br />

"Film laknaa changtu tur 'nula thianghlim' kan<br />

mamawh," tih advertisment kum 2 kal ta velah a hmuh<br />

atanga he thil, mite inhnialna chawk chhuak thil ti turin<br />

a hming a sign ta a ni. "Hmangaihna ka ngai hlu a,<br />

hmangaihna chungchang hian ka rilru a luah nasa ve<br />

thin asin. Mahse tuna ka thil tih nen hi chuan a thu a<br />

hran daih mai," tiin Ms Catarina chuan a sawi a. Brazil<br />

zirlai te hian a pawisa hlawh hian an chhungkaw in tur<br />

pawh sak a tum a ni.n<br />

SauDi aRabia Rama Rab-ui-khalee thlaleRah mihRing<br />

RuhRo lian lutuk hmuh Chhuah a ni<br />

Oman, Yemin<br />

ramte nena inramrina<br />

hmun, Saudi<br />

Arabia ram chhung<br />

a Rab-ul-Khalee<br />

thlalerah mihring<br />

pangngai aia a let<br />

eng emaw zata<br />

lian mihring ruhro<br />

hmuh chhuah a ni.<br />

He thlaler hi khawvela<br />

thlaler zau ber<br />

a ni nghe nghe.<br />

America rama tui-alhthei lai chhuaktu company 'Aramco' chuan he thlalerah hian tuialhthei<br />

an lai a, chutah chuan he mihring ruhro lian lutuk hi an lai chhuak ta a ni. Ruhro an laih chhuahna<br />

hmun chu Saudi-a sakhaw hruaituten an humhalh ta bawk. He ruhro thla hi sipai thlawhna<br />

atangin a thla an lo la a. Chu thlalak chu America rama Hyde Park-ah an dah. Mithiamten he<br />

ruhro hi an zir chiang mek. Heti ang mihring lianho hi Saudi leh India ram hmar lamah an lo<br />

khawsak tawh an ring. n<br />

tdrfaqmufypönf;a&mif;0,fa&;<br />

Rate dik takin kan zuar e. Duhsak taka min rawn<br />

dawr ve turin mi zawng zawng kan ngen a che u.<br />

Pu Thangdailova & Pi Zarzoliani<br />

အိမ္နံပါတ္ ၃/၁၉၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္း၊<br />

စမ္းၿမိဳ႕ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေရွ႕<br />

စမ္းၿမိဳ႕ရပ္ကြက္၊ ကေလးၿမိဳ႕။ Ph: 073-21451


8 | TAHANTIMES ceLebrity 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

inPHElH ruak ZaWnG ni lOvin<br />

MusiC CHauHa MiPui laWM HlaWH niH DuH<br />

TAYLOR SWIFT<br />

Taksa mawina lantira inphelh ruak zawnga mipui hip a duh<br />

loh thu leh music lam thiamna hmanga mipui lawm hlawh<br />

nih a duh thu a sawi. Taylor Swift hi kum 22 lek a la ni a,<br />

khawvela singer hlawhtling hmingthang 'arsi' pakhat nih<br />

a tling a ni. A sak lam chauh ni lo, a phuah lamah pawh<br />

thiam tak a ni a, kuminah hian music lam atanga a sum<br />

lak luh pawh pound sterling mtd 35 a tling a, Grammy<br />

Award (6) lai a dawng tawh bawk a ni. Taylor hian<br />

Caroline Maguire nen Interview an neihnaah mipuite<br />

hi inphelh itawm vela hip a tum lova zai rimawi chauha<br />

awih a duh thu a sawi. Maguire chuan Pop star<br />

dangte ngaihtuah chuan Taylor-i hi a 'Classic' zawk<br />

nia a ngaih thu a hrilh a, hemi chungchangah<br />

a ngaihdan a zawhna chu Taylor chuan, "Kei chu<br />

ka rilruah a chiang a. Mipui hma-ah ka inphelh vel<br />

dawn lo, a chhan chu chutiang vela mipui hip tum hi<br />

tul lovah ka ngaih vang a ni. Zaithiam kan ni a, mipui<br />

hian keimahni-ah an rilru khawihna lai tur pahnih khat chu<br />

an hmu ngei ang. Kei chuan ka hla hmanga mipui nena<br />

inpawh that hi ka tum mai," tiin a chhang.<br />

n<br />

• Gospel Fakna hla mawi...ropui leh dang dai "VOICE OF GRACE <strong>Vol.2</strong>" DVD Album chu tlang zarh<br />

a ni dawn ta!<br />

• He album-ah hian hla 14 a awm a, Tahan leh a chheh vela kohhran tin zai thiam (mi 15) thlan<br />

khawm ten uluk tak, mawi tak leh thiam taka an record a ni.<br />

• He Voice of Grace <strong>Vol.2</strong> album hi duhsak taka min lei sak theuh turin leh release atanga thla khat<br />

chhung chu min lo copy sak lo hram turin kan ngen a che u.<br />

ALESSANDRA AMBROSIO FANU<br />

ANJA CHU A NU ANG DAWN HLE<br />

Alessandra Ambrosio hi<br />

khawvela model lar,<br />

supermodel hlawhtling a ni<br />

a, hmeichhia ten a style hi<br />

copy vek an duh pawh hi<br />

thil mak a ni lo. A fanu kum<br />

4 mi Anja pawh hi<br />

The Victoria's Secret fak<br />

lartu model a ni bawk a.<br />

Alessandra Ambrosio hian<br />

red carpet calwalk a neih<br />

thinnaah a pian mawi tak<br />

lang thei turin a inthuam<br />

thin a, School-a a fanu kal<br />

vel chu a buaipui thei hle.<br />

A fanu hi kum 4 mi a ni a,<br />

School kai hmuakin in<br />

lamah a hawpui a ni.<br />

n<br />

FILM STAR THAR<br />

LAR CHHO MEK<br />

emily Van CamP<br />

GQ Magazine, November issue tana thla a lak naah<br />

Emily Van Camp chuan ama style leh lan dan thar mawi<br />

tak takin a inpho lang a. A taksa pian mawi tak mai te<br />

chu a show kual vel a. Amah hi kum 26-a upa a ni tawh.<br />

A sam rangkachak rawng mawi tak chu hnawk deuh<br />

nuaihin a phiar bawk a, tuna a hna thawh mekin a tihphur<br />

zia te pawh a sawi a ni. Ani chuan, "Mawi taka ka<br />

inthuam apiangin ka nun a hlim reng thin a. Han tal hiar<br />

vel te pawh hi a nuam, ka hna-ah ka tui bawk," a ti.<br />

Mipa nena a hun tam zawk hman pawh a thlahlel viau<br />

thin bawk. "Lam ropui ber chi (ballet)-in ka lam thin a,<br />

chu chuan engti anga chet tur nge tih min zirtir, tun<br />

thleng hian party-a kal chu ka thlakhlelh ber zinga mi a la<br />

ni. Hei hian rilru hah a chhawk ber a ni," a ti bawk.<br />

A bialpa hi Josh Bowman a ni a.<br />

Mipui hmuh turah pawh an<br />

chhuak dun fo thin. A bialpa<br />

hi amah aiin a naupang<br />

zawk a, a hmangaihna<br />

lan chhuahtir hi a<br />

hlau ngai lo. "Mi ka<br />

hmangaih tawh a nih<br />

chuan, ka zahpui<br />

ngai lova, ka thup<br />

tlat ngai bawk<br />

lo," a ti bawk.<br />

n


eNtertAiNmeNt<br />

GIRLS ALOUD TOUR<br />

12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

Kum 10 vel lian ta atang khan Girls Aloud band hi a tha zawngin an lar chho em em mai a. Hming chhiatna an nei<br />

tlem hle. Tunah hian single thar leh album thar siam an tum a, UK tour pawh neih an tum. Heng an thil tih tumte hi<br />

Jewellery brand Pandora-in a sponsor dawn. Girls Aloud band hian mi hip thei tak ngun chi hrang hrang hi a brandin<br />

an nei theuh va, hei hian an khual zin-ah pawh reflect a nei ngei ang. An music video tharah te, thla an lak ho<br />

naah te ngun, design danglam theuh hi an bun dawn a ni. An single album hi 'Something New' a ni ang. Cheryl Cole<br />

chuan kum tir lama Lalnu Jubilee-a a show kha a hringnuna mel lung pawimawh niin a sawi a, a ngun leh silver<br />

crown te khan mi a hip hle. Kimberley ngun hian nawmchenna lam thil danglam tih ang chi a ngainatna a kawk<br />

bawk. Quirky Sarah Harding thung chuan Sterling silver ngun a thlang a, hei hian fashion lam a uar chhoh zel tur<br />

a kawk. Nadine Coyle chuan 5 Clip ngun a thlang ve thung a, hei hian a hmeichhe zia (nu hnepzia) a lantir bawk.<br />

Nicola Robert chuan woven leather ngun a thlang a, chu chuan rin lohva thil thleng thut lam a kawk an ti. Pandora<br />

Western Europe president Peter Anderson chuan, "Girls Aloud band nena thawk ho va, an tour kan sponsor hi kan<br />

hlim hle. Keini tan chuan support tlak band duhthusam an ni," a ti. "Girls Aloud band hian huapzo taka entu neih an<br />

ngen a, hmeichhe lam pawh tel tam se an duh. Hei hi kan support chhan pawh a ni," a ti bawk. An ngun danglam<br />

theuhte hian mimal theuh an nihna a kawk bawk. Kan website-a kan tih lan tur leh keimahni chauhvin an show kan<br />

tichhuak tur hian Girls Aloud an la hriat dan pho lanna hun an neih phah kan beisei tiin Peter Anderson chuan a<br />

sawi bawk. Girls Aloud band pawhin," Pandora nena thawhho hi kan nghakhlel tawh hle. Ngun kan siam te, kan<br />

story kan share te hi kan ngaina a ni," an ti ve bawk.n<br />

Selena gomeZ-in tukhum hnuai<br />

(nghawng hnung lam)-ah lXXVi<br />

tih tattoo a Chhu thaR<br />

Selena Gomez-i chuan a bialpa Justin Bieber ang<br />

maiin a vawi hnihna atan tattoo a inchhu thar leh ta. A<br />

chhutna hmun hi a nghawng hnung lamah a ni a, an<br />

chhungkaw zinga hming pakhat (LXXVI) tih chu a chhu<br />

a ni. A bialpa Justin Bieber hian vawi 7 tattoo a inchhu<br />

tawh a, Selena hian vawi 2 a chhu ve ta bawk. Selenain<br />

a chhut hmasak khan a hnung zangah a chhu a,<br />

lung (heart) lem a chhu a ni. A hre chiang deuhten an<br />

rin danin tun tuma a chhut hi hman deuhva a nuin nau<br />

a chhiat tuma a nauchhiat tak hming kha niin an ring.n<br />

ကၽြန္ေတာ့္အနာဂါတ္ေအာင္ျမင္မႈအတြက္<br />

ဒီသင္တန္းဟာ အေကာင္းဆံုးေရြးခ်ယ္မႈတစ္ခုပါ<br />

Zam Ngaih Lian<br />

IELTS-6.5[July, 2012]<br />

John mayeR leh katy PeRRy-te<br />

new yoRk-ah Zin<br />

John Mayer leh Katy<br />

Perry te chu New York<br />

khawpuiah vantlang hriatin<br />

an leng kual vel a. Katy<br />

Perry hian a pasal British<br />

fiamthu lemchan thiam<br />

Russell Brand nena an inthen<br />

hnuah a bialpa thar<br />

John Mayer nen hlim takin<br />

hun an hmang thin a ni.<br />

New York khawpuia Pearl<br />

chawdawr-ah hlim takin<br />

Katy Perry-te hian hun an<br />

hmang. Katy Perry hian<br />

mite mit la tak thawmhnaw<br />

hring hmangin a<br />

inthuam a. John nena an<br />

boruak chu thup vel a tum hmel loh hle. August thla vel<br />

atang khan an inkawp tan tawh niin a hre chiangtute<br />

chuan an sawi. John Mayer hi Hollywood khawvelah leh<br />

music lamah mi lar tak a ni a, Jennifer Love Hewitt, Jessica<br />

Simpson, Minka Kelly, Jennifer Aniston leh Taylor<br />

Swift te nen pawh boruak an lo nei tawh.n<br />

The TOEFL & IELTS Specialist<br />

international english language proficiency<br />

ETS toeFl [PBT]<br />

Cambridge ieltS<br />

• Foundation Cours/Test-prep Course ျဖင့္<br />

တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး<br />

သင္ၾကားေပးေနပါသည္။<br />

SAYA MICHAEL KHUPPI<br />

PCM Venglai (သံုးထပ္ဘုရားေက်ာင္း)<br />

အေရွ႕ဘက္<br />

တာဟန္းေစ်း အေနာက္ဘက္<br />

test preparation course<br />

TAHANTIMES | 9<br />

TOP 10 BOXOFFICE<br />

1 Wreck-it ralph $49M<br />

2 Flight $25M<br />

3 argo $76M<br />

4 the Man with the iron Fists $8M<br />

5 taken 2 $126M<br />

6 Cloud atlas $18M<br />

7 Hotel transylvania $137M<br />

8 Paranormal activity 4 $50M<br />

9 Here Comes the Boom $36M<br />

10 silent Hill: revelation 3D $14M<br />

TOP 10 MuSIC alBuMS<br />

1 red taylor swift<br />

2 Dreams and nightmares Meek Mill<br />

3 Merry Christmas, Baby rod stewart<br />

4 night train Jason aldean<br />

5 Good kid, m.a.a.d city kendrick lamar<br />

6 Hope on the rocks toby keith<br />

7 Babel Mumford & sons<br />

8 Psychedelic Pill neil Young<br />

9 Dreams of Fireflies trans-siberian Orc<br />

10 tornado little Big town<br />

Website: www.tahantimes.com<br />

E-mail: tahantime@gmail.com<br />

xl;jcm;csuf<br />

Past paper + audio CD မ်ား၊ အမွတ္ေပး<br />

စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖင့္<br />

သင္ၾကားေပးေသာေၾကာင့္<br />

အမွတ္ေကာင္းရဖို႔စိတ္ခ်ရသည္။<br />

ဆရာကိုယ္တိုင္<br />

TOEFL-610, TWE-5.5 of 6 / IELTS-8.0<br />

ရခဲ့သျဖင့္<br />

2012 တြင္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး<br />

Top 10 စာရင္း၀င္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္<br />

သင္တန္းသားမ်ားအတြက္ စိတ္ခ်ရသည္။<br />

• trSwfaumif;&csif&if trSwfjrifhjrifh&xm;wJh q&mxH oif,lyg •


10 | TAHANTIMES Article 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

WELCOME TO CHIAU-AU<br />

ZALIANTHANGA<br />

Keuhawnna<br />

Welcome tih thumal hi kan tawng ang maiin<br />

kan hmang tlangnel titih tawh mai a. Saum<br />

leh chingal rim nam zawnga sawi dawn ralah<br />

chuan chiau-au ti te pawhin hmehbel dawn<br />

ta ila, tu naknem em chu kan chhun palh bik<br />

dawn em ni le! "Welcome" tih awmzia chu<br />

J.F. Laldailova khan, lawmawm inlawmna, inhmuahna,<br />

lawm, hmuak tiin a thufiahbu-ah<br />

(P.557) a tial a. Rev. Z.T.Sangkhuma te unau<br />

thum buatsaih Zotawng thufiahbu (Dictionary)-ah "chiau-au" tih awmzia chu<br />

"Ngaihsak, bengkhawn, huihai" (p. 74) tiin an hrilhfiah bawk a. A enga pawh<br />

chu lo ni se, a kil a kelin khawrh chiam tum lo mah ila, a awmzia kan fiah takah<br />

"Welcome" chu Welcome a ni a, "Chiau-au" chu Chiau-au a ni ber lawm ni?<br />

I va inla deuh ve!<br />

L. Keivom thukhawchang ang deuhin "Thliarkar rilru" a tih hian min la<br />

tuam hneh a ni mai thei. Tlema mipui vantlang chung lam leh fakna emaw,<br />

chawimawina emaw kan lo chan hian induhna leh chapona lalna suakin a<br />

rawn hrawt nghal thuai thin a. Mi fingin ka fing an ti ngai lo va, mi a-in ka a an<br />

ti ngai lo, chuvang chuan kei chu "Ka a" tih ngawt theih a ni bik lo. Pa pakhat<br />

an sawi thin ka hriat reng chu "Sum leh pai tlemin a nei deuh hlek a ni ang, a<br />

thawvengin a tawng thau thei riau a, a aia neite aiin a uchuak a, a nui pawh<br />

hi a darin a uang ler vel a ni ang. A thiante hian an ngei mai pawh ni lovin, an<br />

thlim deuh zauh zauh a ni awm asin. Heng hi kan thiante zingah pawh thil awm<br />

thei tak a ni. Ngei zawng sawi takah chuan ka thian Sangpatea khan ‘Saw<br />

mihring saw kan hmuh ringawt hian ka luak a tichhuak’ zu tipeka mawle.<br />

Heta kan han sawi tum chu tlema kan lo san ve deuh hi chuan kan pawng<br />

thur thur a, che zia leh tawngkam kan thlahdah duh chawk a. Milar deuh hlek<br />

lah hi ruihtheihthilah kan inhnimphum leh zel si a, "lal ngai lo lal a na" dungthulin<br />

"chawimawi leh fak kan dawl rei thei meuh lo hi kan thanmawh bawk hri lian<br />

tak a ni. Han fak dek dek ila, tak tak emaw tiin kan chaw tak khukpuiin kan ar<br />

nghal len vah vah zawng a nih thawthang tawh hi! A chang chuan kan induh<br />

luatah inlak len dan kawng kan zawng a, he chapona hian rei a daih ngai loh<br />

mai bakah mi huat hlawhna mai chuah a ni. Miten thleng keh thei dawma min<br />

dawm lai leh chawimawina aw ka hlira min fak laia sawiselna kam khat dawng<br />

thiam lova, rilru hnual leh thinrim, khaw hmu lo kawpa khawsa an awm ta fo<br />

mai. Induhna hian sualna a hring chhuak chawk reng a ni.<br />

Min melh kur teh su<br />

Tum khat chu Mizo dawr pakhatah kan lut a, minute 5 chhung dawhkan<br />

kan thut hual hnu pawhin min la chiau-au lo reng reng mai. Dawr neitute lah<br />

chuan titi pahin mi en reng a, vawi 3 meuh ei in kan chah hnu pawhin muang<br />

fahran hian an rawn kal chuar chuar a, dawr a inthlahrunawm khawp mai.<br />

Hemi thlen hma lawk hian Kawl dawr pakhat a awm a, lun pawh an lun khawp<br />

mai. Mizo mi leh sa duhsakin kan han inti dawr na a, hnam dang dawr dan nen<br />

chuan an inthlau deuh niin a lang tlat mai. Hnam dawrah han kal ila, lo leng<br />

rawh u, eng nge in duh, tiin Waiter ten thutna leh thut hmunte an lo kawk kual<br />

zung zung mai thin a, Customer tan a zangkhai em em thin a ni.<br />

Heta kan sawi duh leh chu Pathlawi tharhlam thukawchang angin ‘Dawr<br />

nghaktute hi kan hawihhawm lovin kan mawng a rit lutuk hi, a mangthlak zawng<br />

a nih hi’ a tih ang deuhin keiniho chu kan hawihhawm<br />

zan lo a ni mai thei. A chang phei chuan<br />

nel vang pawh a ni ang, min la an khum leh nghal<br />

a, dawrtute welcome leh chiau-au kawngah hian<br />

tan kan lak lehzual a tul hle mai. Dawr nghaktute<br />

hian infit tawk, tawngkam thlum, inchei thianghlim<br />

mi leh dawrtute hip zawnga awm thiam hi<br />

a pawimawh hle. Dawrtu mit hmuha mut te, thil<br />

dang lo tihsan te hi inngaihsak lohna hmanraw<br />

tha tak a ni. Hnam dang han dawr hian dawrtute<br />

an chiau-au vatin an thil zawrhte an rawn phawrh zung zung thei mai a, inngaihsak<br />

luat aleiah a chang phei chuan an hmaizahawmin a inthlahrun thlak mah<br />

mah zawk a ni. Tum loh deuha lei mai palh awl tak a ni.<br />

Ngeiawm hluah hluah<br />

Puipun nikhua kan tih mai inneih, inkhawmpui, lawmthusawi, lungphun,<br />

Meeting, Mitthi ral leh inkoh khawm adt ... ah te hian mite welcome thiam a<br />

pawimawh khawp mai. Inkhawmpuiah lek phei chuan khaw hrang hrang atanga<br />

kal khawm kan ni a, hengah tak hian usher, receptionist kan tih mai, lo chiauautu<br />

hi an pawimawh tak zet a ni. Mi zia kan inang lo theuh va, khual nek chak<br />

deuh an awm laiin kimki tak leh inthlahrung taka zakzum an awm thei bawk<br />

avangin huaihawttu zei tawk an chet vat vat a pawimawh fo reng a ni. Khual<br />

niha min lo dawnsawn vak lo phei chuan a hrehawm em em a, ei rawh in rawh<br />

tih kara khawsat hi thil nuam lo tak a ni. Dawngchera dan takah ‘Kan inahte<br />

chuan hmeh chhete pawh hmeh mah ila, duh duh hunah kan ei in thei a, kan<br />

puar tho’ a tih ang deuh hi thil awm thei tak a ni.<br />

Kan Venga mikhual lo kal, kan lo chiau-au that tawk loh chuan engah nge<br />

mikhual kan va nih ve hunah min lo welcome that theih teh lul ang le? Ei leh in<br />

chungchangah te, inthiar, teihawi leh lenvahnaah te hian bengvar chhuah a tha<br />

hle mai. A chhan chu fan ngai lohna hmunah chuan hawkdakte pawh an chak<br />

ve mai thei a. Khualchhawn thuhlaah hian keiniho hi kan induhin inlak len kan<br />

ching niin thingtlanga mite hian an sawi fo thin va, a dikna chin pawh a awm<br />

ngei ang. Chuvang chuan mite kan tanpui thei a nih loh pawhin an harsatna va<br />

sawi lem lo ila, nakinah kan mamawh ngawih ngawihte pawn an la ni leh thei<br />

asin. Hawihawm leh vengvar chhuah hi zir thei a ni teh meuh mai.<br />

A hnu khar nan<br />

Tute thusawi emaw an tih ang deuhin a tawp nana tlak duah kan tum hram<br />

lo ang a. Mi inah kan va leng emaw, leng turin kan lo welcome emaw a lo nih<br />

pawhin in neitute mitmei ven thiam a pawimawh a, inkhelh tur a that dawn zana<br />

riah chilh emaw, hnathawh tikhaihlak tur zawnga hawihhawm hi ngeiawmah a<br />

kal thei a, innel luatah inhmuh sakhi awl tak a ni. A ruh hian min ngei thei a, tul<br />

lovah chhuanlam siam a awl duh phian ang. Keiniho chu an tha tih mai vangin<br />

tak take maw kan ti lek lek thin, eng emaw an tihna karah kan lo inrawlh ve<br />

chhen a, duh duh kan lo kawi ve chhen hi chu a zia lo phiah lam hret a ni.<br />

Zepnak emaw, tlema kan englo deuh khan kan englo (induh) hma lutuk thin<br />

hi kan thanmawh bawk a tih theih mai awm e. Mi kara kan chet dan leh hawiher<br />

atangin min lo chhang kham mai thei a, ngaihno bei taka tawngkam hman te<br />

hi a ngaithlatu tan pai a nuam a, inzah tawn, inchawimawi lam uar leh sauh ila<br />

"welcome to chiau-au" awmzia chu a takin kan hmangho thei dawn a ni lawm<br />

ni?n


12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

SunDay SChool nauPang thu ZiR<br />

beingawRh mek<br />

Naupangte Pathian thua kan ziritir uar sauh a tul hle. Zing sunday school kan<br />

han tih chuan Naupang pual deuh bik a, Pathian biakna hun a ni ber a. Hei hi<br />

Tahan leh a chhehvel tih dan a ni tlangpui. Hmun thenkhatah phei chuan Naupang<br />

Camping te an buatsaih thin a sawt pawh a sawt hle a ni. Naupangte hi an<br />

piangthar ve thei em tih hi thawk khat lai khan a vung hle a nih kha.<br />

Heng Beginner, Primary, Junior, Intermediate, Senior pawl te hi an kum mila<br />

Pathian thu leh hla kan fah ngun a tul hle. Tunlai naupang chu thil an hre chakin<br />

an thiam zung zung tawh a, an tet te laia thu-rotling, nun dan mawi te kan zirtir<br />

nasat a tul a, chu ta school tha ber chu sunday school hi a ni kan ti thei a. Hmun<br />

dangah Kristian nun lam zawng school tha kan nei hlei thei lova, Pathian ni tuka<br />

hun tlemte hi kan ngaihhlut thiam a tul em em a ni.<br />

Kohhran thenkhat phei chuan Nursery school an din a, hei hi thil pawimawh<br />

tak a ni. Kan fanute hi nakinah min ti mangangtu ni lovin hruaitu tha an nih theihna<br />

turin Sakhuanaa intuk luhtir a tul tak zet a ni. Chuta nun bul sawhnghehna<br />

school chu sunday school hi a ni a, a pawimawh hle, tiin zirtirtu pakhat hnen<br />

atanga thu dawn a ni.n<br />

tahan ChRiStian youth FellowShiP-te<br />

Chaw ngheiin an tawngtai<br />

October 27, Inrinni khan TCYF chuan Vengpui Methodist biak inah tawngtai a<br />

buatsaih a. Kal pawh eng emaw zat an awm. Tahan Christian Youth Fellowship<br />

(TCYF) hi kum 1975-a din kha a ni a. A din kum atanga vawiin thleng chatlak<br />

awm lovin a theihna kawng kawngah rawngbawlna a nei thin. TCYF kan han tih<br />

hi a awmzia chu Tahan khawchhunga Kohhran hrang hrang 17 atanga thalai<br />

insuihkhawm pawl chu a ni a. Rawngbawlna peng hrang hrang an nei thin. Sub-<br />

Committee hrang hrang a neihte chu chawngei tawngtai lam buaipuitu, sport<br />

lam buaipuitu leh Icon lam buaipuitu te an ni.<br />

TCYF hian kum tin zirlai ti thate a chawimawi thin a, matric pass zinga mark<br />

hmu sang zualte hnenah Piangthula Award a hlan bawk thin. December thla-ah<br />

Sport Festival hlimawm tak a buatsaih thin bawk. Heng bakah hian kum khatah<br />

vawi 3 vel inkhawm finna a buatsaih thin bawk a. Thla tawp Inrinni hnuhnung<br />

berah chawnghei tawngtai inkhawm hi a buatsaih ziah bawk.<br />

Tun tum chawnghei tawngtai inkhawmah hian thupui tawi 4 ngaihthlak a ni<br />

a, chung thupuite chu: Thih thlengin rinawmin lo awm rawh, Mihring tihlawm nge<br />

i tum Pathian tih lawm, Lalpa chu awm hle hle tir hlek suh u, leh I thinlung min<br />

pe rawh tihte a ni a, a sawitu hrang hrangin thiam takin an sawi.<br />

An tawngtai thupui tlangpuite chu Ram, Khawtlang, Kohhran leh Chhungkaw<br />

tin tana sual thupha chawina, kan ram sawrkar tan, TCYF hminga Camping<br />

buatsaih a nih theih nan, UPC Quarter sak thuai a nih theih nan, B.Y.D Missionary<br />

rawngbawlna atan, Elim I.C.M biak in sak a nih thuai theih nan, Kohhran<br />

tinah Thlarau pawlna thar a lo thlen theih nan, Sympathy Helping Center tan,<br />

Dam lo, mangang leh lung in tangte tan, Baby Home leh hnuchhamte tan, Missionary,<br />

Evan, Pastor leh Kohhran hruaitu zawng zawngte tan leh chhungkaw<br />

tina kut hna thawktute leh khual zinte tan tihte a nih thu Pu Laltana hnen atangin<br />

thu kan dawng.n<br />

tahan leh a ChhehVela Ram Dang atanga lo lut bengali<br />

an man Zeuh Zeuh Va, lo lut Ru Zelte Pawh man tuma<br />

beih mek a ni<br />

Kan hriat theuh angin kan rama Rakhaine State-ah Bengali te leh Rakhaine<br />

Taiyintha-te inkarah buaina namen lo a chhuak a. Hei vang hi a ni mai thei.<br />

Kalaymyo bial chhung velah pawh ram dang atanga rawn lut ru Bengali mite hi<br />

man an ni ta zeuh zeuh a.<br />

Hmanni lawkah pawh Bengali mi 16 chu Letpanchaung Police-ten an man<br />

a nih kha. Heti hian Kalaymyo bial chhungah Bengali mi 30 chuang teh meuh<br />

an man tawh. Tunlai pawh hian Bengali rawn lut ru hi an awm deuh reng a, zan<br />

lamahte pawh security lam chuan an veh ru deuh reng a ni.<br />

Heti anga ram dang mi Bengali rawn lut ru thinte hian khawtlang an tiralti<br />

hle a, rin loh takin buaina pawh chhuak thei reng a ni. Chuvangin Bengali rawn<br />

lut rute hi kan hmu a nih chuan a hnai ber security duty-te hnenah report nghal<br />

a tha ngawt ang. Heng mite hian ram zalenna leh muanna an tikhaw loh theih<br />

avangin khawtlanga mipuiten nuam loh an tih thu kan lo dawng.n<br />

Local News TAHANTIMES | 11<br />

SymPathy helPing CentRe-in<br />

luCky DRaw an hawng<br />

Tar leh upa chak lote enkawlna 'Sympathy Helping Centre’ chuan lucky ticket<br />

an zawrh, August ni 15 vela hawn tura an tih kha ro khawlhna eng eng emaw<br />

vangin an hawn hun tur an sawn hla a ni a. An sawn thu an puan hlima an puan<br />

ang khan October 30 ni-ah chuan an hawng thei ta a ni.<br />

Lucky ticket-a sum hmuhte hi he 'Sympathy' rawngbawl nana hman tur<br />

a ni a. Tunah hian mi 3, a hmun ah an awmpui mek a, pakhat chu Tuivar-ah a<br />

haw rih a. Home Care-a anmahni ina awm, an enkawl (vil) hi mi 12 an awm niin<br />

Helping Centre Perish Priest Rev. C.H. Zaliana'n a sawi.<br />

Lucky draw hawnna hi hunserh-te hmanga uluk taka buatsaih a ni a. Fair<br />

taka hawn a nihzia hi buatsaihtute hian an duh ber avangin a lehkha pawttu<br />

atan pawh kohhran hrang hranga rawngbawltu paruk lai an sawm a.<br />

Ticket 3000 chuang hralh a ni a. Ticket receipt lam chu fel taka thlepin an<br />

chilh bet vek a. Ticket 3000 chuang atang chuan ticket 150 chauh la chhuak<br />

turin mi pakhatin tum 6 theuh an zena an la chhuak a. Ticket 150 atang chuan<br />

tum 3 theuh zenin 81 lak chhuah leh a ni. Chutiang chuan 81 atangin 48, 48<br />

atangin 13, vanei fal turte thlan chhuah an ni. Mi pakhat vawi 14 theuh an ding<br />

chhuak a ni.<br />

Lawmman atan consolation prize 10 siam a ni a, blanket ks. 10,000 man<br />

theuh a ni. Pakhatna chu Follow me 125 bike thar a ni a, pahnihna mobile<br />

phone a ni. Mobile phone hi handset, Sim card, Top-up (10000/-man) a tel<br />

nghal vek a, a pawt fuh tan hman nghal theih mai a ni. Pathumna chu TV set a<br />

ni thung. Tv hi Sharp 21" a ni a, EVD player leh inverter pakhat a tel nghal a, a<br />

famkim sa a ni ber. CD leh current chiah a mamawh tawh.n<br />

VengPui nauPang SunDay SChool buatSaih<br />

iDol leh bible ZaiZiR intihSiakna<br />

Vengpui Methodist Kohhran Naupang Sunday School chuan zai intihsiakna<br />

(Idol) leh Bible Zaizir intihsiakna chu an buatsaih a.<br />

Idol – Lalhminghlui (T.Z.R Mangura fanu)<br />

1 st runner up – Lalchhanchhuahi (Laibuangi fanu)<br />

2 nd runner up – Melody Lalkroshlui (Simon Berzona fanu) ten an la a.<br />

Bible zaizira lawmman late:<br />

1. Lalramdina (Junior)<br />

2. David Lalchhuanawma (Primary)<br />

3. Rohlupuii<br />

Lawmman ah hian pakhatna Ks.<br />

10000/-, pahnihna Ks. 8000/-, leh<br />

pathumna Ks. 5000/- an hlan a. Top 5<br />

thleng phate hnenah lawmman an pe<br />

bawk. He thil an buatsaih hi inkhawmpui<br />

tana inbuatsaihna leh an talent pho<br />

chhuahna atan tiin an buatsaih a ni.n<br />

bethel hmuna tawngtai an Pung Sawt<br />

Kawlphai tlang mi tam zawk hi Kristian vek an ni a tih theih awm e. Ganhgaw<br />

khawpui ni tlakna lama tlang mi thenkhat te chu Buddhist an ni ve tlat thung.<br />

Kalay kabaw phaia Zofa tam zawkte Kristian deuh vek kan ni a, thawkkhat lai<br />

kha chuan kan thenawm hnam dangte chuan Pu Thahhranga (Rev. fam ta)<br />

Pathian hi a tha an ti thin reng a ni.<br />

Kohhran tam zawkah chuan zing tawngtai inkhawm te, Zirtawpni tuk<br />

chawnghei tawngtai te, Thawhtanni zan tawngtai te, Pathianni tukah emaw<br />

Thawhtanni tukah emaw tuk tina tawngtai inkhawm pawl hi hmuh tur an awm<br />

nuk mai a, a thlamuan thlak hle mai. Mimal, pawl leh kohhran pawh a chak<br />

phah hle a ni.<br />

Tawngtai hi pathian kan pawlna hmanrua pawimawh tak a ni a, tawngtai<br />

mi chu an hlim thin reng a ni. Kum 1995 vel bawr vel-ah khan Carmel tlang,<br />

(Tahan atanga ni tlakna tam Tuivar tlang)-ah chaw nghei tawngtaiin ni 10,20,30<br />

chuangte an inkhung hrang thin a. Kum 10 vel liam ta atang khan khua leh<br />

veng thenawm-ah "Bethel"tiin tawngtaina hmun a awm thluah tawh a, a then<br />

phei chuan chaw nghei tawngtaiin riah chihte pawh an awm nual tawh a ni a.<br />

Ringtute chakna hnar pakhat chu tawngtai hi a ni a, chuvangin kan var sauh<br />

sauh a tul a ni tiin tawngtai pawl zinga nu pakhat hnen atanga thu dawn a ni.n


12 | TAHANTIMES<br />

baDminton touRnament<br />

CoRal Jubilee lawmna<br />

November 19–24, 2012-ah khian Tahan Badminton Club chuan Coral Jubilee<br />

lawmna Open Badminton Tournament a buatsaih dawn a, infiam mite tel<br />

turin leh hlutpui turin an inhriattir-in an insawm a. Nov. 18.2012. dar 5:00 pm<br />

thleng hming pek thei a ni.. Game fee Ks. 5000 thun tur a ni ang a. Jubilee<br />

platinum a tel ang. India cock, dodo cock hman a ni bawk dawn a ni.<br />

He tournament hi Tahan EFCM Halla hman tur a ni a, November ni<br />

19-a inkhelh tur a ni a, Pu LalRinzuala (009400305259 leh Pu Hmingliana<br />

(0947080053) hnenah form lak theih a ni.<br />

Hetiang hian category then a ni a.<br />

1. Men open Senior singles leh boubles, 2. Junior (A) singles leh doubles,<br />

3. Junior (B) Singles leh doubles 4. Over 40-50, singles leh doubles<br />

5. Venteran 50-75 singles leh doubles 6. Woman singles leh doubles-te<br />

an ni.<br />

Hmun hrang hranga awm TBC Member zawngzawngte, Chin Badminton<br />

Club leh Badminton infiam mi zawngzawng ten he Jubilee lawmna Tournament<br />

hi hlut puia tel theuh turin Tahan Badminton Club hmingin kan insawm a ni e.<br />

Lawmman atan trophy mawi tak leh chhungkua tana tangkai bungbel hlan tel<br />

a ni dawn tiin TBC Chairman hnen atangin thu kan dawng a ni.n<br />

Contact<br />

Pu.Bawlliana<br />

Chairman TBC<br />

Ph. 073-22021/ 09 400309087<br />

bishopbawlmpcg@gmail.com<br />

hmunlai oPen Football touRnament Zo Fel ta<br />

Hmunlai Open Football Tournament<br />

chu October 29<br />

Thawhtanni tlai khan final<br />

khelh a ni a, final-ah hian<br />

Tahan 'C' Group leh Tuingo<br />

khuate an inbitum a, penalty<br />

shoot-ah Tuingo chu chakin<br />

pakhatna an la ta. Lawmman<br />

pakhatna hi chhun bel khap 12<br />

leh khap 10 a ni a, pahnihna<br />

hi chhun bel khap 12 a ni. He<br />

final inkhel hmuhnawm tak hi<br />

a entu mipui lam pawh an thahnem hle a, Kawlkulh-a Tournament khelh mek<br />

chawlh a nih bawk avangin entu mipui hi an thahnem a ni. Inkhel an tan a,<br />

an innawr tawn zak zak a, Tahan 'C' Group lamin goal khat an thun ta mai a.<br />

Tuingo lam an rawn tang sauh va, goal khat an thun ve leh ta. First half a zo<br />

va, 1-1-in an indraw. Second half an tan leh a, Tuingo lamin an nawr chho viau<br />

mai a. 'C' Group goal keeper a that em avangin goal erawh an thun thei mai<br />

bik lo. Second half tawp dawn lamah Tahan 'C' Group-in an nawr let ve leh hle<br />

a, mahse goal an thun thei bik lo. Second half a zo a. Penalty shoot a ni ta a.<br />

Tuingo hian vawi 5 shoot-ah vawi 4 an tilut a. Tahan 'C'-in vawi 3 an ti lut a,<br />

4-3-in Tuingo-in an hneh a, lawmman 1-na chu an dawng ta a ni. Position hrang<br />

local news<br />

12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

tahan kohhRan tangRual (tkt)<br />

FaVang tRaining<br />

Tahan Kohhran Tangrual (TKT) chuan Favang Training a buatsaih. 2012 October<br />

ni 30 ni khan buatsaih a ni a, Tahan 'E' Groupa Nazarene Kohhran biak in hnuai<br />

hall-ah hman a ni.<br />

Kohhran hrang hrang atangin mi 40 an kal khawm a, zirtu mipa 30 hmeichhia<br />

10 an ni. Kohhran tangrual training a ni na a, an subject-te chu, 'Traffic<br />

Rule', 'Kan sawrkar kal hmang,' 'Hriselna,' leh 'Thlarau Thianghlim leh A Hna<br />

Thawh,' tihte a ni.<br />

Devotion neih hnu-ah subject 1-na Pu Lalchangliana'n 'Traffic Rule' chungchang<br />

a zirtir a. Tunlai mil subject tak a ni a, ngaithlatute zingah 'bike'-a lim rual<br />

chu an tam lo naa, a zirtir leh chhawng theitu thah an ni a, ngaihnawm an tiin<br />

hunin a daih lo zawk mah ni awmin TKT Junior Secretary Rev. Bawlliana ka kan<br />

dawng. Hemi hnua Pu Thataithanga subject pawh 'Kan sawrkar kalhmang' tih a<br />

ni a, mitinin kan mit kan beng kan chhitna subject, ngaihven ngai, ngaihven lai<br />

subject a ni bawk a, zirtute an tui hle.<br />

'Hriselna' lam subject hi Wesley Clinic lam atanga rawn thawh a ni a, Sayama<br />

Hmingchhuangin a lecture a ni. Hmeichhe natna lam te, tunlaia van tlang<br />

natna inkai chhawn dan te, thianghlimna lam te a hawl kim hle a ni.<br />

Tlai lam leh a tawp ber subject, "Thlarau Thianghlim leh A hnathawh" subject<br />

pawh mipui an tuir leh hle a. A subject sawitu lahin a hneh si a, 'Thlarau<br />

thianghlim hna thawh' hre chiang tura mahniin duh dan, puh dan leh kawhtir nei<br />

miah lova dawngsawng turin zirtute hriatna awmsa a thianfai te te a, 'Thlarau<br />

thianghlim hnathawh' a han sawifiah tak tak chu ngaithlatu pakhat pawhin "Ka’n<br />

ngaithla zo chu ka zaidam sawt tein kan inhria," te a ti hial a ni. He subject pawh<br />

hi zirtuten an kham lo hle tho niin thu dawn a ni.<br />

Hun hmangtu, zirtirtute an inbuatsaih tha hle a. An inbuatsaihna ang an<br />

sawi zo hman lo zawk theuh niin a lang a. Hun thawl deuh, subject tam lutuk lova<br />

buatsaih leh chakawm an tih thu buatsaihtute ka dawn a ni bawk.<br />

Traininga kalte hi tukthuan hlim takin an kilho a. A kala te hian registration<br />

man Ks. 500/- theuh an thawh a. Wesley Hospital chuan neitu chan chang takin<br />

thingpui leh chhang an tum tih thu kan dawng.n<br />

hranga khel tha ber lawmman sem a ni bawk.n Zawlbuk tan mi tlawmngaiin motoR Pe<br />

tuihang lui (Segyi lui) bulah<br />

bengali mi 19 an man leh<br />

Tunlai hian ram dang atanga kan rama rawn lut ru<br />

Bengali-te Kalaymyo bialah an man zauh zauh ta<br />

mai. Thawhtan ni (5 November 2012) zing dar 11<br />

leh a chanve velah khan report dawn a nih angin<br />

Tahan Police Station-a Police Officer incharge Than<br />

Naing Oo leh a hote, Buddhist puithiam leh mipui<br />

thahnemngai-te chuan Bengali mi 19 an man leh ta.<br />

Heng mite hi ram dang atanga dan lova rawn lut<br />

rute an ni. An manna hmun hi Sagaing Region leh Chin State inrina hmun Segyi<br />

lui bulah a ni. Tuna an man te hi Kalaymyo Buddhist puithiamte chennaah<br />

kawltir rih a ni. Tahan leh a chhehvela ram dang atanga lo lut ru bengali mi an<br />

man zeuh zeuh va, lo lut ru zelte pawh man tuma beih mek a ni.<br />

Kan hriat theuh angin kan ram Rakhine State-a Bengali te leh Rakhine<br />

Taingyintha-te inkarah buaina namen lo a chhuak a. Hei vang hi a ni mai thei.<br />

Kalaymyo bial chhung velah pawh ram dang atanga rawn lut ru Bengali mite hi<br />

man an ni ta zeuh zeuh a.<br />

Hmanni lawkah pawh Bengali mi 16 chu Letpanchaung Police-ten an man<br />

a nih kha. Heti hian Kalaymyo bial chhungah Bengali mi 30 chuang teh meuh<br />

an man tawh. Tunlai pawh hian Bengali rawn lut ru hi an awm deuh reng a,<br />

zan lamahte pawh security lam chuan an veh ru deuh reng a ni. Heti anga ram<br />

dang mi Bengali rawn lut ru thinte hian khawtlang an tiralti hle a, rin loh takin<br />

buaina pawh chhuak thei reng a ni. Chuvangin Bengali rawn lut rute hi kan hmu<br />

a nih chuan a hnai ber security duty-te hnenah report nghal a tha ngawt ang.<br />

Heng mite hian ram zalenna leh muanna an tihkhawloh theih avangin khawtlang<br />

mipuiten nuam lo an tih thu kan lo dawng. n<br />

Zawlbuk rawngbawlna hian mite hriat hlawhin thilpek chi hrang hrang a dawng<br />

nual a, a lawmawm hle. Zawlbuk hian "A thlawna Oxygen bur hman leh thisen<br />

pek" hi a rawngbawlna a ni a, mi mangang thlabarte tan thlamuanna taktak a<br />

ni a. He rawngbawlna hian hnam leh sakhuana thliar hrang lova, a innghahna<br />

bulthut ber, "Tanpui ngaite tanpui" tih hi a tanfung bera chu a ni.<br />

Mite thinlungah hna a thawk zel a, October 19, 2012 zan khan Tahan 'A'<br />

Group-a awm Pu Lalrinchhana'n Zawlbuk rawngbawlna atan motor (Super Custom<br />

Ace) pakhat a rawn pe lawih mai. Lawm namen lohvin an lawm a ni. Thilpek<br />

chungchuang, motor hi November ni 4, 2012 Pathian ni khan Presbyterian<br />

kohhran vengthlang biak inah Pathian hnena hlanna inkhawm buatsaih a ni a,<br />

mi 80 chuang an kal khawm.<br />

Oxygen bur a thlawna hawh a nih ang thovin Zawlbuk motor pawh chhiat<br />

tawkte tan, a thlawna hman theih a ni. A hmang duhte chuan NRC (hmat-pongtin)<br />

dah khamin zawlbuk office (09400309183)-ah a dawr theih reng a ni. Mi tumahin<br />

hma lam hun kan sawi thei lova, mi mangangte chhawmdawl hna hi mitin<br />

mawhphurhna a ni a. Kan tanrual a tulzia Zawlbuk president in kan palai a hrilh.n


12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

domestic digest<br />

kan Ram leibat ZatVe Chu ngaiDamin<br />

thla 6 hnu-ah JaPan-in kan Ram<br />

Sum a PuktiR leh Dawn<br />

Japan ram chuan kum tharah kan ram<br />

sum a puktir leh tur thu a sawi chiang ta.<br />

IMF leh World bank te inhmuh khawmnaah<br />

Japan chuan he thu hi a sawi a,<br />

kum 25 hnua a puktir leh tur hmasa ber<br />

a ni. Japan ram hian Vietnam ram thil<br />

siam chhuah uma kan ramin thil a siam<br />

chhuah ve theihna tur atan sum hi a puktir<br />

a ni.<br />

Kan ramin a bat dollar maktaduai 6 chu a zatve ngaidamin thla ruk a liam<br />

hnuah Japan hian sum a puktir leh dawn ta. Sipai sawrkarin hun rei tak kan ram<br />

a awp hnuah President U Thein Sein hmalakna avangin ram kalphung chu a<br />

inthlak danglam nasa a, chu vangin America leh EU lam pawhin kan ram an<br />

hrekna eng emaw chu an phelh leh tawh a. Amaherawh chu ramin a mamawh<br />

em em kawng, lei, lawng chawlhna leh current siam thar lehna atana sum a<br />

hmuh theih nan kan ram hian a leibate a rulh phawt a pawimawh hmasa. Japan<br />

rama sum puktu pawl 'Japan Bank for International Co-operation' chuan hun rei<br />

lo te chauh inpuktir theih sum chu kan ram puktir an tum a, heng sum hmang<br />

hian World Bank leh Asia Developement Bank-a a leiba US dollar maktaduai<br />

900 chu a rul thei dawn a ni.<br />

Chung leibate rulh fel a nih chuan kan ram chu a full-a tanpui theih dan<br />

kawng thar a inhawng dawn a ni tiin Japan Financial Minister Koriki Jojima chuan<br />

a sawi. IMF-in a chhut danin kan ramin ram danga bungrua a hralh chhuah leh<br />

ram dangin kan rama investment an rawn neih atangin kum 2012-13 chhung<br />

hian kan ram economics chu 6%-in a thang dawn a ni. October 11 khan Japan<br />

ramah inhmuhkhawmna an nei a, hetah hian World Bank president Jim Yong<br />

Kim chuan Myanmar ramah World Bank-a thawktute an kal a, Myanmar sum<br />

batte an thliar fel mek a ti a ni.n<br />

myanmaR eDuCation SyStem Siam that<br />

hna-ah aDb leh auStRalia SawRkaRin DollaR<br />

nuai nga leh Sing SaRihin a tanPui Dawn<br />

Asian Development Bank (ADB) leh<br />

Australia sawrkar chuan Myanmar-ah<br />

higher education, professional zirna,<br />

technology, leh basic education post<br />

primary education siam that project-a<br />

hman atan tanpuina dollar 570,000 a<br />

hlan. ADB hian chung tanpuina hmanga<br />

hmalakna te chu a ho ang a, dollar<br />

200,000 leh Australia sawrkarin dollar<br />

370,000 hu tanpuina a pe dawn a ni.<br />

ADB- a East Asia Region-a Senior<br />

Education Economist Christopher<br />

Spohr chuan, “Myanmar hian Social leh<br />

economics siam that hna a thawk mek<br />

a. Education hi retheih um bo nan leh ram tih changkan nan a a hnuk pakhat<br />

a ni," a ti a. Ministry of Education chuan Comprehensive Education Sector<br />

Review (CESR) pawl chu a ho ang a, Myanmar education chawikanna tura<br />

tanpuitu dang nen an thawk ho dawn a ni. CESR te hian 2014-ah education<br />

lam invest dan tur leh sum hman dan tur te ruahman nan project siamin hma a<br />

la dawn a ni.n[Pyi Myanmar]<br />

v Siamsa, la chei loh a man tlawm chi, a to deuh chi duh thlan tur<br />

englai pawhin a awm.<br />

v Kuang chei sa pawh a man tlawm leh to duh thlan tur a awm.<br />

v Kuang chei chawp duh tan kan tihsak thei reng bawk.<br />

v Kuang chei chawp tur hian kabaw lamah pawh kan zui thei.<br />

v Kuang min chah an awm chuan inah kan rawn dahsak thei che u.<br />

Contact:<br />

HMINGMAWII<br />

H no. 88/1<br />

Bazarthlang (Tahan A)<br />

ph.09400572427/ 073-21963<br />

TAHANTIMES | 13<br />

Chin State telin State 5 hmaSawn nan<br />

u.n-in a tanPui Dawn<br />

Kan rama Taingyintha chenna Chin State<br />

bakah Kachin, Shan, Rakhine leh Karen<br />

State-te tihchangkan nan UN chuan a<br />

tanpui dawn.<br />

Ministry of Border Affairs Union<br />

Minister Lt. General Thein Htay leh International<br />

Red Cross pawlte chu Minister<br />

office-ah an inhmu khawm a, hetah hian<br />

he thu hi an rel ta tih The New Light of<br />

Myanmar-ah an tar lang. He mi hnu hian<br />

Minister chuan kan rama France Ambassador Mr. Thiery Mathou chu kawm<br />

lehin Kachin leh Rakhine State-a hmasawnna an kalpui dante an sawipui a.<br />

'O' hmuna chengte hriselna dinhmun te, Rakhine State-a chhan chhuahna<br />

leh rehabilitation kalpui dan leh hmasawnna an thawh dan leh natural (ecology)<br />

thil an humhalh dante pawh an sawi a ni.<br />

Tanpuina an pek tur zat hi sawrkar chanchinbu lamin ziak lo mah se,<br />

USD maktaduai 144 vel tanpuina pek a nih tur thu chanchinbu-ah tarlan a ni.<br />

Thuneituten he mi chungchang sawihona (workshop) an neih zawh hunah<br />

tanpuina hi ataka kalpui tan a ni ang a, December velah khi chuan bul tan<br />

theih an inbeisei.<br />

Kum 2011-a UNDP-in zirchianna a neihnaah Chin State hi kan rama<br />

hnufual ber leh rethei ber a ni an ti a. Kum 2011 khan Japan International<br />

Cooperation Agency chuan cheng mataduai 9900 leh India ramin USD maktaduai<br />

6 chu Chin State hmasawnna atan a lo puktir tawh a, mahse khawi<br />

atan nge hman a nih tak tih hi sawrkar lam chuan a la puang zar lo a ni.n<br />

inDoPui ii-na laia an Phum 'SPitFiRe' inDo<br />

thlawhna 100 Chuang Chu laih Chhuah<br />

a ni Dawn<br />

Kum 70 vel liam taa kan rama British sipaiten<br />

an phum 'Spitfire' indo thlawhtheihna<br />

100 chuang zinga 60 chu November thla tir<br />

lam hian laih chhuah tan an tum. Indopui<br />

II laia British-in Janpan a beihna tura kan<br />

rama lak luh a ni a. Mahse chu tih laia India<br />

awptu sap pachal Lord Louis Mountbattena<br />

ruahmannain kan ramah hian an phum ta<br />

a ni. An phumna hmun thuma mi chu laih<br />

chhuah hmasak a ni ang. Kan ram pawhin<br />

eng emaw hlawkna a lo tel thei dawn a ni.<br />

'Spitfire' indo thlawhna hi British hian an<br />

chhuang em em a, la fit loh, greese hnawih<br />

packing thlapa phum an ni nghe nghe.<br />

An laihna tur hmun hi sipai awmna ramriah<br />

deuh zel a ni a. Kan ram sipai pawhin<br />

an lo pui bawk ang. British Prime Minister<br />

David Cameron leh kan ram president U Thein Sein te an inkawm tum pawh<br />

khan 'Spitfire' chungchang hi an sawi dun a. Laih chhuah tawhte chu a then<br />

England-ah an phur haw ang a, a then chu kan ramah hian an dah dawn<br />

niin an sawi. Heng Spitfire-te hi a vaiin 140 atang 160 vel an lo phum a ni.<br />

Myitkyina biala mi 16, Mingaladon biala mi 36 leh Meiktila biala mi 6 chu an<br />

lai chhuak hmasa ang.n


14 | TAHANTIMES domestic News 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

tamu thalaite huaihawtin oD;av;oD; kawl<br />

tRaDitional lam Pawl leh 88-geneRation<br />

ZiRlai hotute tamu-ah kaChin Ral tlante<br />

tanPuina tuR Sum Zawnna buatSaih<br />

Kan hriat theuh<br />

tawh angin hman<br />

deuh atang khan<br />

Kachin hel pawl<br />

leh kan ram<br />

sipaite chu nasa<br />

takin an indo va.<br />

Thi leh hliam tam<br />

tak an awm phah<br />

mai bakah indo<br />

avanga ral tlan hi<br />

mi tam tak Kachin<br />

State-ah an awm<br />

mek a ni. Heng<br />

raltlante hi pawl hrang hrangin tanpuina an pe chur chur a. Sawrkar<br />

lam leh NGO lamin an tanpui loh chuan ei tur leh awmna tur nei lova<br />

thi mai theite an ni.<br />

Hei tunah kan ram politics avanga foreign lama hun rei tak lo<br />

awm tawh, kan ram insiam thatna azara ram chhunga rawn lut leh<br />

သီးေလးသီး (Tee Lay Tee) an tih mai (kawl tradition) lam hmanga politics<br />

lo khel ve tawh thin pawlte leh 88-Generation zirlai hruaitute chuan<br />

Tamu townshipa thalai hruaitute huaihawtnain Kachin ral tlante tanpuina<br />

atan sum zawnna an buatsaih a. October 28, 29 zan khan item<br />

hrang hrang hmangin show an nei a ni. သီးေလးသီး lam hian Kawl traditional<br />

lam hmangin show an nei a, modern dance te leh item hrang<br />

hrang hmangin mipui an chawk hlim a ni. Sum an hai luh zat chu cheng<br />

nuaih 25 chuang a ni a, heng sumte hi Kachin State-a raltlante tanpui<br />

nan an hmang vek dawn a ni. Tunah chuan Yangon atanga mi khual lo<br />

kalte hi an haw leh vek tawh.n<br />

thailanD Royal Family-in kan Rama<br />

nuRSe Pakhat Chu Chawimawina<br />

lawmman hlan<br />

Thailand Royal Family-a an fanu<br />

Maha Chakri Sirindhorn chuan<br />

kan rama nurse pakhat chu<br />

October 22 khan chawimawina<br />

lawmman a hlan. Chawimawina<br />

lawmman dawngtu hi kum 83-a<br />

upa Matron Eileen Barbaro a ni<br />

a. Thailand King nupui hriselna<br />

thuah leh khawtlang nuna a<br />

thiltih that avangin he lawmman<br />

hi hlan a nih thu Thailand<br />

chanchinbu lam chuan an tar<br />

lang. Kum 60 chhung zawng thahnemngai takin dam lote chu a lo enkawl<br />

a, a inpekna a sangin a ropui bawka he chawimawina hi an pe ta<br />

a ni. Lawmman an hlan ni hian Thailand King fanu chuan Royal Family<br />

chenna Lal in ropuia Boromra Jasathitmaholarn Hall-ah zanriah an kil<br />

ho nghal bawk. E. Barbaro hi Myanmar ram Nurse insuihkhawm pawlah<br />

pawh president hna a lo thawk tawh. Naupang enkawlna damdawi<br />

in puiah pawh a thawk tawh bawk. Ani hi Sap leh Burma inthlah pawlh<br />

a ni a. Myanmar culture leh tradition pawh a ngaisang hle. E. Barbaro<br />

leh Daw Aung San Suu Kyi nu te hi an innel hle nghe nghe.n<br />

ameRiCa hRuaina hnuaia RalDo ZiRnaah<br />

kan Ram SiPai an Sawm Ve Dawn<br />

Kum tina an neih thin America<br />

hruaina hnuaia Asia ram hrang<br />

hrangten ral do an zir thin, a<br />

hmingah 'Cobra Gold' an vuahah<br />

kan ram sipaite chu an sawm<br />

ve daw. 'Cobra Gold' ral do zirna<br />

hi Asia-pacific huam chhunga<br />

ral do zirna lian ber a ni. America<br />

leh Thailand ram sipaite an<br />

tam ber a. Asia ram hrna hranga<br />

sipaite pawh an tel thin. Kan ram a tel ve theihna tura buaipuitu chu<br />

Thailand ram an ni a. He ral do zirnaah hian Singapore, South Korea,<br />

Indonesia leh Malaysia ramte pawh an tel ang a, nakum lamah<br />

neih a ni ang. Pentagon aiawha thupuangtu chuan, "He Cobra Gold-a<br />

Myanmar sipaite rawn tel ve chhin tur hian Thailand-in rawtna a siam<br />

a, America ram chuan a lo pawm a ni," a ti. Cobra Gold-ah hian kan<br />

ram chuan, mi rethei leh harsa puih dan, natural disaster lo thlen palha<br />

inchhan him dan leh medical lam chu a zir ber tur a ni ang. Thailand<br />

lam pawhin Myanmar ram chu a tel tur hming zingah a tel a, mahse<br />

nemngheh chu a la ni lo a ti ve bawk. 'Cobra Gold'-ah hian sipai singkhat<br />

velin ral do an zir dawn a ni.n<br />

Cheng nuai hnih man gSm mobile Phone<br />

inStallment-in a lei theih<br />

Myanmar Telecommunication Department leh Township<br />

Administration Office te thawhhona zarah GSM mobile<br />

phone (Sim Card) te installment-a lei theih a ni.<br />

Hei hi khaw te lam tihchangkanna atana ruahmanna<br />

a ni a, "Tahanah a tih ve theih loh," Tahan administrator<br />

Pu Zosanglianan a ti a. Tahan chheh vel khuaa mite tan<br />

ngaihven theih a ni.<br />

A hmasa berin phone Sim Card man tur Ks. 40,000/- thun phawt tur a ni a, a dang<br />

Ks. 160,000/- chu thla khat Ks. 10,000/- zelin thla 16 chhung thun tur a ni. Ks. 40,000/-<br />

thun ve leh Sim Card hi pek chhuah a ni ang a, hman nghal mai theih a ni. Tangka thun<br />

zawh vek hunah 'lehkha pawimawh' chu a leitu hnenah pek chhuah a ni nghal ang.<br />

Mobile Sim card man hi sawrkarin a hniam thut emaw a nih chuan heng phone<br />

installment-a lo leitute pawh hi hniam an ni ve tho ang. Phone man thar ang ang chu<br />

zarzo theih tho a ni dawn a ni.n<br />

kalay kang thelh SiPaite hman tuR<br />

kang thelh motoR thaR Pakhat SawRkaR-in a Pe<br />

Mei hi a tulnaa hman a nih chuan a tangkai em em a. Mahse tul lo taka kang mei a<br />

chhuah erawh chuan hlauhawm tak a ni. Mei si pakhat avangin in leh lo thahnem tak<br />

chan fo tawh a ni.<br />

Kalay township-ah hian Kalay District mei sipai office hi a awm a. Kang thelh motor<br />

pawh eng emaw zat an nei. Hei tunah kan ram sawrkar chuan Kalay District Office-a dah<br />

tur, kangmei a chhuah huna tangkai em em tur kang thelh motor pakhat a rawn pe thar<br />

a. He kang thelh motor hi Japan siam, tha tak mai a ni a. A man pawh hi cheng nuaih<br />

200 chuang a ni. Heti ang chi kang thelh motor hi sawrkar chuan Khamti township pawh<br />

pakhat a pe ve bawk.<br />

Heti anga Kalay township-in kang thelh motor thar kan nei hi a nihlawh thlak a, thla<br />

pawh a muang sawt a, sawrkar hma lakna tha tak a nih thu an hotute hnen atangin thu<br />

kan dawng.n<br />

inDia mi Sang tel tamu-ah nitin an leng<br />

Sagain Region, Kabaw valley khawpui Tamu-ah<br />

India lam Manipur State, <strong>More</strong>h khua<br />

atangin ram pahnihte inpawh tawnna, inunau-na<br />

lantir nan India mi an lo len luh phal a<br />

ni. Nitin India mi 1000 chuang an lo leng thin<br />

a ni. He thu hi ramri gate vengtu Immigration<br />

officer pakhat hnen atanga dawn a ni.<br />

Ramria thir leilawn chu nitin zing dar 6<br />

atanga tlai dar 6 thleng hawn reng a ni a. India<br />

mite chu bike-in Tamu-ah an lo tleh phei<br />

hum hum thin a ni. China bungrua an rawn<br />

dawr tlangpui a, Tamu lam atang pawhin mi tam tak <strong>More</strong>h lamah an leng phei reng<br />

thin bawk a ni.<br />

"Official tak chu a ni lo naa inhriat thiamna thui tak neiin ram inunauna a that<br />

zel nan phalna pek an ni ber," tiin chu ramri thir lei bul gate-a duty officer chuan<br />

a sawi a. Minipur State lamah hian Marwari, Meitei, Thado Chin hnamte an awm<br />

a, Nanphalong bazarah nitin an rawn bazar thin. Nanphalong bazarah hian Muse,<br />

Mandalay lam atangin China bungrua a lo thleng reng a, a tlawm bawk si avangin<br />

an rawn indawr nasa thei hle a ni.<br />

Tamu khawtual U Zar Ni Oo chuan, "Muse atanga China bungrua lo thleng hi<br />

a man a tlawm si a, India lam hian an rawn lei nasa a ni," a ti a. India nen mel 26<br />

laia thui inrina laia awm, Tamu-ah hian Kawl, Chin, Hindu, Gorkha te an cheng zaa<br />

chhungkua 5000 vel, mi nuai khat lai an khawsa a ni.n<br />

kalaymyo bialah bengali lut Ru an awm Reng<br />

aVangin miPuite an thla a muang lo<br />

Kalaymyo bialah bengali mi man an ni zeuh zeuh reng a, lo luh ruk tum an tam tih a<br />

chiang a, mipuite an thla a muang lo hle a ni.<br />

"September thla atanga chhiarin Bengali lo lut ru te hi tum li an man tawh a. October<br />

ni 20 zan pawh khan Bengali nu pakhat man a ni a. September 16 atanga thla khat<br />

chhungin Bengali lo lut ru, mi 31 man an ni tawh. Chuvangin administration lam leh<br />

mipuite tangrual a, inralrin a ngai a. Mipuite pawh hmalak dan tur hrilhfiah a, finchhuah<br />

an ngai tawh. Dan kalha lo lut te hi Chin Hills lam atanga lo lut te an ni nual a, lo man<br />

theih nana report pek dan tur mipuite zirtir an ngai hle tawh a ni," tiin Kalaymyo khawtual<br />

pa pakhat chuan a sawi.<br />

Kalaymyo biala Bengali lo lut ru chawlhkar thum chhung a zawna man an la ni reng<br />

mai a, October ni 20 zanah pawh khan Kalaymyo Bogyoke Street-a vai pathian biak in<br />

bulah man a ni. Bengali hmeichhia an man hi a address-ah Butitaung khua (Arakan) a ni<br />

a, police lamin thu an zawt fiah mek a ni.<br />

Kalay Dictrict atanga Amyotha Hluttaw palai U Thein Hlaing pawhin, "Mipuite pawh<br />

hian hetiang mi an hmuh chuan thunei tute hnenah report pe vat thin se a tha," a ti bawk<br />

a ni.n


12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

iNterview<br />

TAHANTIMES | 15<br />

ROHINGYA HI TAINGYINTHA HMING A NI LO,<br />

AMA HMING VE MAI A NI<br />

Rakhine ChungChanga eXPeRt FRenCh mithiam DR. JaCQueS P. leiDeR nen Rakhine buaina ChungChang inteRView<br />

K an hnung lawk khan Rakhine State-ah a huhoa inbeihna a thlen avangin a ralmuang lo zo a, mi 80 laiin nunna an chan a, mi 64,000 laiin in leh lo an chan niin<br />

sawrkar thu chhuah atanga hriat a ni. He buaina hian international thlengin a nghawng a, sawisel leh ilo thawm a bengchheg hman hle a ni.<br />

He thubuai ril tak khirh riau mai phenah hian eng nge awm? A bul intan dan eng nge? International te sawiselna te, an thlir dan te a thu a lai em? Hetiang thil<br />

hi a thlen leh tawh loh nan engtia inven tur nge? Zawhna tam tak a awm thei a. Heng zawhnate chhang turin July thlaa Yangon-a lo zin, Rakhine chungchang<br />

expert, French mithiam Dr. Jacques P. Leider chu Maw Kun magazine chuan interview a va neihpui a ni.<br />

Dr. Jacques P. Leider hi French rama Oriental Studies Department-a head a ni a, South East Asia (a bik takin Myanmar leh Thailand) ram te hi kum 20 lai a<br />

lo zir chiang reng tawh a. Amah hi South East-Asia a khawsa ve tho a ni bawk. Myanmar chungchang special taka zir reng a ni a, Rakhine buaina chungchang<br />

paper, lehkhabu te ziak rengtu a ni bawk. Rakhine State buaina chungchanga Dr. Jacques P. Leider hmuh dan, ngaihdan te i lo en teh ang u.<br />

Zawhna – Rohingya tih hi eng nge a<br />

awm zia?<br />

Leider – Rohingya tih thumal hi a<br />

awmna a rei tawh. An hmang nasa lo<br />

mai mai zawk a ni. Mi thenkhat sawi<br />

dana 1950 hnu lawka hming chherchawp<br />

mai chu a ni bik lo. A bul reta<br />

kan han chhuiin zabi 18 zawh dawn<br />

khan British doctor Francis Hamilton<br />

thuziak pakhatah he hming hi a hman<br />

kan hmu a. Engtin nge a sawi kan tih<br />

chuan, "Rohingya tih hi Rakhine-a<br />

cheng Muslim ten anmahni an inkohna<br />

tawngkam a ni," a ti a. A tawng lo<br />

pian dan chu Rakhine-ho hi Bengali<br />

hovin 'Roshanga' tia an koh atanga<br />

lo awm a ni. Mahse mi thenkhat<br />

chuan he hming awmzia hi a mawihnai<br />

zawngin an suangtuahna nen<br />

an chawlhpawlh a, sawifiah an tum a.<br />

Literature lama chhiarin hun hmasa<br />

lamah hmuh tur avang. Bristish colony<br />

hun laia finfiahna atanga a lan<br />

danah 1870 hma chuan Rakhine-a<br />

awm Muslim-ho chanchin sawina hi<br />

a vang hle a ni.<br />

Zawhna – Sittwe, Butidang leh<br />

mawngtaw vela kan kala kan zawh<br />

velnaah Bengali tam tak chuan Rohingya<br />

tih hi a hriat pawh an lo hre<br />

ngai lo va. (Interiew kan va neih hian<br />

tawnglettu kan hruai thin a. An tawng<br />

kan thiam loh vang a nia. Kawl tawng<br />

thiam lo an tam khawp mai) khawvel<br />

hian anni hi Rohingya tiin an hria a.<br />

Mahse he hming hi a hmuna miten an<br />

hre mang der lo mai a?<br />

Leider – In thu sawi chu ka pawm<br />

mai thei lo. A chhan chu foreigner mi<br />

tan chuan Butidaung leh Mangtaw te<br />

chu kal phal a ni ve si lova. Mahse,<br />

Myanmar lamah leh Bangladesh<br />

lamah pawh an sawi ka hriat ve thin<br />

chu Rakhine State-a awm Muslimte<br />

hian 'Rohingya' tia koh hi an duh lova,<br />

Rakhine Muslin tia koh hi an duh dan<br />

a ni. Rohingya hi taingyintha hming<br />

a ni lo. Hnam pakhat kohna hming a<br />

ni mai. Tun hnu hian Rakhine State-a<br />

Muslin te hi pawlho pakhat anga dah<br />

hran duhna rilru atangin he hming<br />

hi an thar thawh leh mai a ni. Hetia<br />

ka sawi hian Myanmar-a awm China<br />

Muslim ho 'Pan-tay' tia an koh ang hi<br />

niin ka hria.<br />

Zawhna – Ram pawna Muslim ho<br />

hian Rohingya tih hming hi theh lar an<br />

tum hle a. Hemi phenah hian eng thu<br />

nge inphum ang? Anmahni chu Rohingya<br />

ni a inchhal heng Bengali-ho<br />

hi taingyintha-a recognise an beisei<br />

ang a. Tun hnu-ah self-administered<br />

district emaw dil an la beisei ni te hian<br />

Myanmar mipuite hian an ring tawh<br />

hlawm a. Hemi chungchanga i ngaih<br />

dan?<br />

Leider – In sawi thin Muslim hruaitute<br />

hian hman lai Rakhine Lal rama<br />

awm thin Muslim history nena chhui<br />

zuiin heng mite hming bik engemaw<br />

tak an neih nan an bei a, an hlawhtling<br />

a. Taingyintha ni tura dil leh, Naingngantha<br />

(citizenship) an neihna turte<br />

pawh an tin zawn ve a. International<br />

media lam lahin 'Rohingya' tih hming<br />

hi an theh lar hle tawh a, chuvangin<br />

an strategy hi a hlawhtling niin ka hria.<br />

Ram chhunga cheng India hnamte<br />

hian, 'taingyintha kan ni e,' ti in an inchhal<br />

chuang hlei nem.<br />

Self-Administred distirct dil chungchangah<br />

in kawhtir dan hi Independent<br />

hma leh hnua an dil te kha niin<br />

ka ring a. Tuna Hluttaw palai in thlan<br />

Rohingya palaite erawh chuan self<br />

Administered distirct tan emaw-a an<br />

thlawp leh an khelh engmah ka hre lo."<br />

History thlirna atanga kan thlir chuan<br />

thil pahnih hriat chhuah tur a awm a.<br />

Pakhatna chu Rakhine-a Muslim tam<br />

zawk hian an tobul chu Bristish colony<br />

hun lai, Bengali-ho rawn pem atangin<br />

an chhui a. Hei hi a pawimawh a, 1870<br />

hnu lam kum zabi 20 tir, kum sawm bi<br />

thleng khan record a awm a. Chung<br />

hun lai chuan sum dawng, langchawlhna<br />

hmuna hna te thawh a ni a. British<br />

sawrkar hnuaia India migrate workerho<br />

chuan chung hna chu an thawh laiin<br />

Bengali tam zawk chuan lo lam hna<br />

an thawk nasa. A pahnihna-ah chuan<br />

Colony hun hma pawh khan Rakhineah<br />

hian Muslim society a awm tawh.<br />

Heng Muslim society hi kum zabi 15<br />

chawhnu lam atang tawh a Persia leh<br />

India thlah te nen inpawlh an ni tawh<br />

ngei ang.<br />

Rakhine lal hovin Sittagaung an<br />

thunun hnu, Minn-pha-laung 1571-<br />

93 lal lai vel ah chuan an awp zingah<br />

Musilim an tam ber a. Kum zabi 17 tan<br />

tirh khan Rakhine lal ho chuan Magoho<br />

do let turin East Bangal chu an va<br />

bei a. Chutih laia Rakhine foreign policy<br />

chu Muslim do a ni lo. 'Mago-ho do<br />

a ni' Phuo-daw-phaya Rakhine a lak<br />

khan kum sawm, kum sawm panga<br />

hnuah chuan Rakhine khawtual buddhist<br />

te Muslim-te chu Bengal chhim<br />

chhak lamah an pem teuh a. Chunga<br />

pemte chu a hmuna hnamte chuan an<br />

lo dawlh zo ta a ni. Tichuan group hran<br />

pahnihte chu an tuiral zo va, group<br />

khatah an chhuak ta a.<br />

Zawhna – Kan hnunga intihbuaina<br />

thlen chhan bulpui kha eng ber nge ni?<br />

Leider – I zawhna chu thui tak atanga<br />

thlira chhan ka duh a. He buaina hi<br />

thil tha lam a ni lo. Hnawk tak, khirh<br />

tak a ni. A zualkai zawngin a punhun<br />

leh nghal a. Kum sawmbi tam tak liam<br />

tate kha thlir let ila mihring pem lut<br />

pem chhuak thunun a ngai tih a lang<br />

a. Nimahsela Rakhine-a rawn pem lut<br />

India mite kha British sawrkar khan<br />

engtin mah khuahkhirhna a nei lova.<br />

Hnam group inang lo na na na, innghirnghona<br />

te a lo awm a, boruak a<br />

lo tang zel a, 1920 chho atang tawh<br />

khan heng hnam hlawm te hi an la intibuai<br />

thei dawn tih thlirtu tam takin an<br />

hril lawk thei a.<br />

1942-ah Japan ral a lo lian a, mi<br />

sing tam tak India ramah an tlanchhia<br />

a. Tichuan a group-a innghirnghona<br />

a lo nasa zual a. Independent hmuh<br />

hlim 1950 velah te khan Rakhine State<br />

pumpui ena mi tlem zawk, (an chenna<br />

hmuna mi tam zawk ni si) Muslimho<br />

chuan Rakhine society-a tel ve a,<br />

inrem taka khawsak ve tum mai aiin<br />

anmahni nihna chawivawng a, inhumhalh,<br />

intundin chauh an ngaihtuah ta<br />

tlat a ni.<br />

Muslim leh Buddhist te chu culture<br />

thu-ah leh politics thu-ah pawh<br />

inang lo tak an ni a, an group inkar<br />

boruak chuan daih lam a pan meuh<br />

lova, a tang deuh reng thin a ni. 1962<br />

nawi lamah pawh a damlam chuang<br />

lova. Tin, a khawi ram sawrkar ve ve<br />

(a hnua Bangladesh sawrkar la ni<br />

tur East Pakistan leh Myanmar sawrkar)<br />

mahin heng harsatna hi chin fel<br />

an tum lo va, an en liam mai mai a.<br />

Chuvangin inhnuaichhiah, insawisak,<br />

migrate worker (hna thawk tura pem<br />

kual) heng thil zawng zawngah politics<br />

thila lang tlang taka thil tih engmah a<br />

awm loh avangin boruak chuan chhiat<br />

lam a pan ta telh telh a ni.<br />

Mi tam tak 'Muslim te hi dan anga<br />

humhalhna leh dikna engmah pek<br />

an ni lo,’ tia tan an awm. Duh duha<br />

sawp an tuar a ni ber. 1950 chho khan<br />

Muslim-ho hian 'vote' an thlak thei<br />

ngai tawh a. Mahse 1982-ah chuan<br />

khuahkhirh an ni leh a, hnawl an ni leh<br />

a. 'Naingantha' ni lo angin dah an ni.<br />

A tlangpuia sawi chuan heng hian an<br />

inngeih lohna te hi 'hlep'-ah lo chhiar<br />

zawkin Muslim leh Rakhine-ho politics<br />

thil-a thunun tlat hi sawrkar policy<br />

niin a lang. Buddhist Rakhine ho<br />

chuan an dinhmun chu englai pawha<br />

hlauhthawnawmah an ngai.<br />

Tin, an bul hnaia lo awm ve Muslimte<br />

chu ram dang mi anga an lo en<br />

ve tlat avangin heng buaina hi culture<br />

lam atanga chinfel chi loh, la awm zel<br />

tura ngaihna an nei. Muslim leh Buddhist<br />

te hian thil kal tawhah mahni duh<br />

zawng zawnga kuai kurin ngaihdan<br />

an chher ve ve a, chu ngaihdan atang<br />

chuan anmahni nihna sawhngheh an<br />

tum ve ve a. Mahni society tan chauh<br />

an en tlat avangin hei hi chuan an<br />

inkar harsatna awmte chinfel nan a<br />

pui thei lo a ni. An ram leilung leh an<br />

hnamte history-ah thlir dan inanna lai<br />

an neih theih loh avangin Rakhine-ah<br />

hian heng group te hi an inpawh thei ta<br />

lo a ni.<br />

Tichuan innghirnghona chu a punlun<br />

telh telh, a zualkai deuh deuh a.<br />

Hun rei lo tea han hmeh mit mai theih<br />

loh khawpin a nasa ta a ni. Sawrkar<br />

tan pawh security policy tha tak zama<br />

an group pahnihte inthlauhthlakna hi<br />

siam that mai emaw, thawi dam mai<br />

emaw, a theih mai rinawm loh khawpin<br />

buaina hi a lian tawh a ni.<br />

Zawhna – Rakhine buaina chungchang<br />

an sawi hian international media<br />

leh pawlho thenkhat hian 'hnam<br />

insuatna' (genocide) tih te, 'taingyin-tha<br />

then fai (ethnic cleansing)'<br />

tawngkamte an hmang a. Bangladesh<br />

rama porfessor pakhatin 'The<br />

New York <strong>Times</strong>'-a article a ziahah<br />

phei chuan, 'Taingyintha suatna' ti<br />

hialin tawngkam a hmang a. Heng<br />

tawngkamte hi Rakhine-a thil thleng<br />

te hian a chaw chhuak reng em ni?<br />

Leider – Hetianga tawngkam uchuak<br />

lutuk hman hi chu ka ngaihdan a ni<br />

lo. He buaina hi, "Anni hnam aiin kan<br />

chungnung zawk," tia inbeihna a ni<br />

lo. 'An sakhua aiin kan sakhaw biak a<br />

tha zawk,' tih lam pawh a ni chuang lo.<br />

Mahni polocy emaw, ngaihdan emaw<br />

theh darh nana 'internet' kal tlanga<br />

tawngkam dengkhawng taktak hmang<br />

mah ila, heng hian buaina nihphung<br />

engmah a ti fiah lo. A nihna tak chu<br />

Muslim rawn pemho leh Buddhist Rakhine-ho<br />

hi anmahni sial ni lo history<br />

kawngpui zawhtir an ni i ti teh ang.<br />

An nun ngelnghet lohna, danin a<br />

hum zawh lohna vanga Rohingya-ho<br />

chu ram nei lo tia han koh dawn chuan<br />

Rakhine-ho chu thu sawi leh zualkona<br />

nei lo kan ti ve thei ang. A chhan chu<br />

tun kum zabi liam ta chhung zawng<br />

khan mi awp leh, mi rorelna hnuaia<br />

kun, mi nek chep leh englai pawha a<br />

tlawm zawk ni reng mai an ni a. Chu<br />

chu an history chu a ni reng a. A ruh<br />

lang rawta kan sawi chuan tun tum<br />

buaina khan kum tam tak an lo tawrh<br />

tawhna, insumna, beisei bo an nihna,<br />

an thinrimna zawng zawng an hrithla<br />

ta a ni. n[Part II zawm leh ang...]


16 | TAHANTIMES<br />

Beauty & Health<br />

thlaSik laia Vun Ro enkawl<br />

Thawmhnaw man to tak, i chhip atanga i ke ler thleng khuh i ha reng thei<br />

bik lova, chuvangin nun ro, vun chat chu i ta ve tho tur tih hria ang<br />

che, thlasik vun ro hian tumah a zuah lova, a vun mawm berte<br />

pawhin an tuar ve tho, chutih karah a vun ro chi phei chuan harsatna<br />

an tawk thei hial a, thlasik hun hahthlak tak an neih phah<br />

thin. Thlasik a ro vawt tuk ang a, i hmui a rep ang a, i kut ke a<br />

chat dawn, chutiang thlasik vun diklo lak ata i inven theihnan<br />

heng kawng panga te hi zawm ngei ngei rawh, a bikin vun ro<br />

chi i nih ngat phei chuan zawm uluk zual ang che.<br />

Thlasika tui vawta inbual chu a hrehawm, mahse a tha<br />

bawk si. Tui luma i inbual pawhin a ngam tawka lum lovin<br />

inbual hram hram ang che, tui lum hian i vuna thau leh<br />

mawm awm kha a tleng fai hnen lutuk a, i inbual zawhah i<br />

vun a ro zual ang a, i thak neuh neuh bawk ang. Tui vawta<br />

i inbual ngam ngang lo a nih chuan tuilum lep lepin inbual<br />

thei hram hram la, i vun tan thil ropui tak i ti tihna a ni ang.<br />

Tui luma i inbual a nih pawhin minute 10 aia rei inbual lo<br />

hram hram ang che.<br />

Inbual zawh veleha moisturiser hman hi a tha ber lo,<br />

moisturiser hian i vun kua a tiping a, a chhunga tui awm lo<br />

chhuahna tur kha a dang a, hei hian i vun a ti ro zual thei.<br />

I inbual zawha inhru hul thuak thuak la cream leh lotion zawk<br />

hmang hmasa la, chumi hnuah uluk takin inhru hul la, moisturiser<br />

chu hmang chauh ang che.Duhthusam phei chuan ointment emaw cream zawk hmang thei<br />

phei la chuan i vun tan a tha zawk fe ang. Mosituriser hian oil a pai tam a, i vun kua a hnawh<br />

thei a, chu chu vun tan a tha ber lo.<br />

Thlasika kan vun a ro chhan hi kan chhehvel boruak ro lutuk vang a ni ber a, boruaka<br />

tuihnawng awm thin kha a lo ro zo a, kan taksain hnawng a hmuh thin kha a hmu tawh lova,<br />

hei vang hian vun a ro duh hhe a ni. Inchhung tihlum hi vun tan pawh a tha. Mahse a lum<br />

ro hulh hi a tha lo, AC i hmang a nih chuan humidity tisang tel ngei ngei ang che.<br />

Tui in tam hi engtik hunlai pawhin mihringte tan a tha, thlasik lai hian a peihawm loh,<br />

mahse a tha zual bik tlat. I chhehvel boruak a ro em em a, hei hi hriain i taksa chhunglam<br />

atang talin i vun kha tuiin chawm tha ang che.<br />

I sahbawn hman fimkhur hle ang che. Sahbawn kawra 'mositurising' tih inziak te thlang<br />

la, a nih loh pawhin sahbawn chak lo deuh (mild) hmang hram hram ang che.<br />

I ei leh in fimkhur a tul hle a, ei leh in avangin thlasik lai hian deratitis (vun ro avanga<br />

thak, rimchhia leh chat) neih a awl hle. Tomato, colas, chocolate, thil thak lam te leh vanilla<br />

te hi thlasik laiin vun ro nei te chuan ei loh hram, a tha khawp mai. Theitui chawhpawlhna<br />

tel deuh ngei ngei citrus hi thlasik lai chuan thil tha tak a ni lo.n<br />

12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

PuRun VaR a RimChhia, mahSe a tha<br />

I ei chuan i ka a rimchhia ang. Mahse i taksa tan a tha tlat si a<br />

ni. University of Alabama, Birmingham mithiamte chuan purun var<br />

thatna a takin an hmuchhuak a, mihring taksaa an enchhin thlap<br />

hnuah a tha ngei a ni tih an puang.<br />

Mithiamte chuan purun var hi lung tan a tha em em mai tih an<br />

hmuchhuak a, purun var ei mite taksaah hian compound pakhat<br />

allicin an tih a insiam rang em em bik a. Chu chuan thisen zam a<br />

ti hahdam a, thisen kal a ti tha a, i thisen zam chhunga bal emaw<br />

thau lo awm avanga thisen kal tha thei lo thlengin a siam tha a ni.<br />

Mihring taksaa an enchhin hma hian sazu ah an enchhin hmasa<br />

a, purun var tui chu sazu thisen zamah an chiu lut a, a hmaa a<br />

thisen kal aiin purun var an kahluh hnua a thisen kal chu za zela 72<br />

velin a kaltluang.<br />

Mihringah enchhin a ni leh a. Mihring thisen Red Blood Cells<br />

chu purun var tui nena a infin chiah hian hydrogen sulphide a tichhuak<br />

nghal a, he hydrogen sulphide hian thisen chhunga cell<br />

awm zawng zawngte chu a phuarkhawm a, thisen kal a ti tha thin a<br />

ni.Research team kaihruaitu Dr David Kraus chuan: "A tha tih chu<br />

a chiang, chaw ei apianga tlem tal ei tel hi mihring taksa in a ngeih<br />

mai piah lamah a mamawh a ni. Purun var ei tamna hmun Mediterranean<br />

leh Asia chhim chhhak lam mite khian lung lam harsatna<br />

an nei tlem tlat. Mahse ei tam luat a tha lo. Thisen a ti ril a, hei hian<br />

pem apiangah thisen a ti chhuak chak bik thei ang," tiin a sawi.<br />

Hmanlai hnam fing hmasa Aigupta mite khan purun var hi Pathian<br />

biakin an bia a, pawisa atan hial an hmang a ni. n[Lunglen]<br />

WORKSHOP<br />

• P.C. Vanlalauva te workshop hi kum 1997-a din tan a ni a. Amah hi tual chher kan tih ang hi ni mah se,<br />

a workshop atang hian hmanraw thil tam tak a siam chhuak a ni.<br />

• He workshop hian thir hmanga siam thil chi hrang hrang a siam thei a. Thirchakai, Burbain, Randa Kawm tawi<br />

leh sei, Fu herna khawl, Tui pump-na (ဘံုဘို္င္)<br />

leh thil chi hrang hrang a siamtir theih a ni.<br />

• Min rawn pan ru, inti sual lovang.<br />

ADDRESS: P.C.Vanlalauva Workshop<br />

Bogyoke kawngpui, Satawm [C] Group<br />

CoFFee in thin hian mihRing a tiDam Rei<br />

Coffee chungchang hian sawi a hlawh ang reng hle mai a. Mi<br />

thenkhatin a tha chiah lo angin an sawi thin. Mahse research an<br />

neih tak taknaah chuan ni khata coffee no khat in thinte hi an hrisel<br />

duh bik a, nun a tisei thei bawk. Research beitute sawi danin coffee<br />

in thinte chu zun thlum, lung natna, thawk luhna kawng leh natna<br />

dang lakah thihna an pumpelh duh bik a ni an ti. Upa lam tawh mi<br />

nuai 4 an zirchiannaah ni khata coffee no 2 in thin mipate chu natna<br />

avanga thi hi 100-ah 10 (10%)-in an tlem a. Hmeichhiaah chuan<br />

15%-in an tlem bawk. Coffee-a awm Chloragenic Acid hi mihring<br />

tan a tha hle a ni.n


12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

goal line teChnology hmang enDik<br />

Chu khawVel hmun hRang hRanga<br />

Club (league) inkhelhnaah FiFa-in<br />

hman Phal ta<br />

FIFA chuan khawvel hmun<br />

hrang club (league) inkhelhnaah<br />

Hawkeye leh Goal Ref<br />

Company siam a goal leh<br />

goal lo enfiahna atan technology<br />

hman a phal ta. Kum<br />

2012 Euro cup-a Ukraine<br />

and England an inkhelh tum<br />

khan a goal leh goal loh<br />

thuah inhnialna a chhuak a.<br />

FIFA president Sepp Blatter<br />

chuan technology hranga a goal leh goal loh enfiah hi a remti ta<br />

a ni. Enfiahna atana an siam chi 9 chu an enchhin a. Hawkeye<br />

leh Goal Ref company siam chu hman atan an thlang ta. Hman<br />

tak tak a nih hmain vawi khat chu endik leh a ni ang. FIFA-a thu<br />

sawitu pakhat chuan "Tunah chuan a goal leh goal loh hriat fiah<br />

nan Hawkeye leh Goal Ref company siam thiamna chu khawvel<br />

hmun hrang hranga football khelnaah FIFA chuan hman a ramti<br />

ta. Mahse ataka hman a nih taktak hmain vawi khat endik leh a<br />

ni phawt ang," a ti. He system hi kumin December thlaa buatsaih<br />

tur FIFA club world cup atanga hman tan a ni ang a, kum 2013-<br />

14 football season atangin Premier League-ah hman tan a ni<br />

bawk ang.n<br />

meSSi-an 2011-12 golDen boot<br />

awaRD Dawng<br />

Spain Club Barcelona Striker<br />

Messi chuan football season<br />

liam ta chhunga Europe<br />

ram football match hrang<br />

hrang goal thun tam ber<br />

'Golden Boot Award' chu<br />

October 29 khan Barcedona<br />

khawpuiah a dawng. Kum<br />

25-a upa Argentina player<br />

Messi hian Spain La Ligaah<br />

goal 50 a thun a, goal thun tam ber a ni. Messi chuan, "Kan<br />

lawmman dawn hi goal thun tam ber lawmman a ni a. Heti anga<br />

goal thun tur hian ka khelhpuite tel lovin a theih loh. Mimal lawmman<br />

ema khel thin pawh ka ni lo. Kan club-in cup a chawi theih<br />

nana khel thin ka ni. Kumina lak kan beisei chu Spain La Liza,<br />

Spain lal cup leh Champions League cup-te hi an ni," tiin a sawi.<br />

Kum 2009-10 khan Golden Boot Award hi Messi hian a lo dawng<br />

tawh bawk.n<br />

SheFielD goal keePeR khawihtu<br />

leeDS Fan Pakhat Chu kaR 16<br />

lung in tantiR<br />

Shefield Wednesday Goal<br />

keeper Chris Kirkland<br />

khawihtu Leeds United fan<br />

pakhat chu kar 16 lung in<br />

tantir a ni ta. October 19<br />

khan Hillsborough Stadiuma<br />

an khelh championship<br />

match-ah Leeds fan Aaron<br />

Cawley chu field chhungah<br />

tlan lutin Chris Kirkland hi<br />

kut a thlak ta a ni. He thil<br />

thleng hian he club pahnih<br />

inkar boruak a titang hle a,<br />

Leeds United lam pawhin<br />

ngaihdam an dil nghal. Tunah<br />

a titu chungah hremna an<br />

lek ta a ni. Cawley chungthu<br />

an relnaah chu thuhretuah a<br />

tang nghe nghe. Shefield Court chuan chuan thil a tisual a ni tiin<br />

an rel a. Leeds United lam pawh thil thleng avanga pawi an tih<br />

thu official-in thu a chhuak nghal. Cawley hi Cheltenham khuaa<br />

piang a ni a, kum 21 mi a ni. Leeds United-in match an neih reng<br />

rengin an neihna stadium ata mel 1-a hlaah a awm tur a ni a, hei<br />

hi kum 6 chhung a zawm tur a ni.n<br />

soccer<br />

ReD CaRD Vawi 36 inhmuhtiRna<br />

Football matCh<br />

Football match pakhatah<br />

an insual buai avangin red<br />

card vawi 36 in hmuhtir a<br />

ni. Paraguay rama Junior<br />

league pakhata football an<br />

inkhelh laiin player-te an<br />

insual buai chiam a, refree<br />

chuan khel mek player<br />

zawng zawng leh substitute<br />

ho zawng zawng pawh red card a hmuh ta vek a ni. He club<br />

pahnihte hi Teniente Farina leh Libertad te an ni a, an match<br />

zawh dawn lamah buaina hi a chhuak ta a, refree Nestor Guillen<br />

chuan team pakhat ve ve a player pakhat ve ve chu red card<br />

hmuhin a chhuahtir a. Mahse match chu control hneh chuang<br />

lovin insual buaina hi a chhuak ta a ni.<br />

Refree-in red card a hmuh player 2 te hian an red card<br />

hmuh chu engah mah ngai lovin field-ah an insual rep rep mai<br />

a, player dangah a kangkai ta zel a. Substitude ho thutnaa thu<br />

player-te pawh an tel ta vek a, an buai ta nuaih nuaih mai a ni.<br />

Refree a thinur ta hle a, player 36 chu red card a hmuh ta ve a.<br />

Teniente team-a an president Hernan Martinez chuan, "Fieldah<br />

leh pawhah player an awm kha a ni a, a hmuh player zawng<br />

zawng field chhungah tlan lutin an insual buai ta a ni, pawn<br />

atanga tlan lut player-te tur chu thelh a ni asin," tiin a sawi. He<br />

match-a refree-in buaina a chinfel chu kha a fuh lo. Insual buaina<br />

a chhuak chiah a, refree te chu inthlakna room-ah an lut vek,<br />

eng thil nge thleng tih pawh an hre lo. Report an peknaah leh<br />

an fel lohna an tarlang bawk si lo, player 36 red card an hmuh<br />

thu chauh an tar lang a ti bawk. Mikhual team Libertad president<br />

Sixto Nunez pawn Teniente team president thusawi chu thlawpin<br />

"Refree khan player intibuai kha a ching fel tur a ni. Chu chu a<br />

mawhphurhna pawh a ni. Red card a hmuh player 2 te kha field<br />

atanga an chhuah thleng a en reng tur a ni. Chuti ni lovin buaina<br />

a chhuak a, refree te zawk field atangin a chhuak," a ti ve bawk.<br />

He football team pahnih hi hrem an ni ngei ang.n[The Sun]<br />

DaViD Villa khan a ke a Chan teP!<br />

Tokyo a Club World Cup<br />

khelh a nih tuma ngalruh<br />

lian zawk titliak Villa zaitupa<br />

Dr. Ramon Cugat chuan<br />

he star hian a ke a chan<br />

lo kha van nei a tih thu a<br />

sawi. Kum 30 a upa, Villa hi<br />

a inhliam hlimchhawn laiin<br />

thlawhnaah Spain lam panin<br />

a thlawk haw nghal a, van sanga a awm laia boruak tawt<br />

(pressure) insiam vangin a hliam kha tihdam theih lovin a lo<br />

awm hman tep! Doctor chuan,"Meter sangriat atanga singkhat<br />

sanghnih chung lamah a awm a, kha khan pressure nasa tak a<br />

siam a, chuvang chuan a hliam kha a ti na zual thei a, a ke tan<br />

hial ngai khawpin a awm phah thei bawk", a ti.<br />

He Catalan doctor hian Blaugrana coach Tito Vilanova chu<br />

fakin Villa damchian hmaa a chhawr loh vangin lawmawm a ti a,<br />

tunah phei chuan a inhliam hmaa season a hmanral tak ai khan<br />

a that tawh thu a sawi tel a, hei bakah hian Pique a enkawl chungchang<br />

a sawi tel zeuh bawk a, a hma ang bawka tha taka a<br />

rawn khelh leh theih ngeina turin uluk taka an enkawl thu a sawi<br />

bawk a ni. David Villa hi Spain tana goal khung hnember nihna<br />

chelh mektu a ni a, game 82-ah goal 51 a thun tawh.n[Zofooty]<br />

TAHANTIMES | 17<br />

PRemieR league<br />

Sat 17 Nov 2012<br />

arsenal 7:15 spur<br />

liverpool 9:30 Wigan<br />

Man City 9:30 aston villa<br />

newcastle 9:30 swansea<br />

QPr 9:30 southampton<br />

reading 9:30 Everton<br />

West Brom 9:30 Chelsea<br />

Sun 18 Nov 2012<br />

norwich 12:00 Man utd<br />

Fulham 10:30 sunderland<br />

Tue 20 Nov 2012<br />

West Ham 2:30 stoke<br />

ChamPionS league<br />

Wed 21 Nov 2012<br />

spartak 11:30 Barcelona<br />

Wed 21 Nov 2012<br />

Juventus 2:15 Chelsea<br />

Galatasaray 2:15 Man utd<br />

nordsjaelland 2:15 shakhtar D<br />

BatE 2:15 lille<br />

valencia 2:15 Bayern Mun.<br />

Benfica 2:15 Celtic<br />

CFr Cluj 2:15 sp. Braga<br />

Zenit 11:30 Malaga<br />

Thu 22 Nov 2012<br />

arsenal 2:15 Montpellier<br />

Porto 2:15 shakhtar<br />

Dyn. kyiv 2:15 PsG<br />

schalke 04 2:15 Olympiakos<br />

anderlecht 2:15 Milan<br />

ajax 2:15 Dortmund<br />

Man City 2:15 real Madrid<br />

Chief editor<br />

Ni Lian Sang<br />

editorS<br />

The Rengs, Zalianthanga<br />

trANSLAtorS<br />

F. Lalbiakmawia<br />

C. Zaithankhuma<br />

MeMberS<br />

Laldinthari<br />

Zothankhuma<br />

PAtroNS<br />

lalsawmliana [lPs-Mizoram]<br />

vanlal Zawma [uaE]<br />

B. Zarzoliana [Malaysia]<br />

vanlal Dika [Canada]<br />

Pachhunga [Yangon]<br />

vanlawmsanga [Germany]<br />

lalrinsanga [Mandalay]<br />

lalremsanga [australia]<br />

Zoramchhana [usa]<br />

lallawmthara [new Zealand]<br />

ballon D'oR ka Dawn theihna tuR a nih Chuan ka in<br />

Vote ang: RonalDo<br />

He Portuguese inkhel thiam hi he lawmman dawng thei tur 23 an<br />

chhawpchhuah zinga a rinkaiber a ni a, amah ngeiin he lawmman<br />

dawng thei tur thlannaah vote thlak thei zinga telh a nih chuan amah<br />

leh amah a inthlan tur thu a sawi chhuak. Ballon d'Or hi kan hre<br />

theuh tawh awm e. Football a inchawimawina sang ber ti ila kan sawi<br />

sual lem lovang. Kum 2008 khan he lawmman hi a lo dawng tawh<br />

nghe nghe a nih kha. Tunah hian kum 27 a upa hi Portugal Captain<br />

a nih vangin vote theihna hun remchang siam sak a ni mai thei a,<br />

France Football in a kawmnaah Ronaldo hian he hun remchang hi<br />

ka chang thei a nih ngat chuan kei mah ka in vote ang, fel leh lutuk<br />

te hi a tha ber chuang lo, Portugal-ah phei chuan inngaihtlawm lutuk<br />

te hi chaponaah kan ngai zawk a ti. Real Madrid-a a dinhmun an zawhnaah Ronaldo chuan<br />

football hi ka hmangaih vangin ka khel a, ka club awmnaah lawm takin ka khel mai zel. Tunah<br />

hian pawisa duh vangin khel ni ila chu club dangah ka awm daih tawh ang a ti bawk.n[Zofooty]


18 | TAHANTIMES sport digest 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />

la-a lo kiR wayne bRiDge Chu a bialnu<br />

FRankie SanDFoRD-in lo kuah<br />

Los Angeles-a The Saturdays<br />

tih reality show<br />

film-a a lak lai khan<br />

kar rei lo deuh chu an<br />

awm hrang a. Mahse<br />

tunah chuan footballer<br />

Wayne Bridge hian a<br />

bialnu hi hmu tura a<br />

kal tak avangin inthen<br />

hnu an inhmu leh ta.<br />

Frankie chuan a bialpa<br />

a kuah lai lem hi Twitter<br />

page-ah a tar lang<br />

bawk a. Frankie-i band<br />

mate Vanessa White-in<br />

sa hem hmin a lo khilai<br />

a, Bridge leh Frankie hi<br />

an hlim em em a ni.<br />

A tir lamah chuan<br />

Wayne hian Los Angeles-a<br />

recording studio-ah<br />

a bialnu, track<br />

thar siam mek hi a va<br />

pan a. Frankie pawhin<br />

a bialpa nena inkawp<br />

leh hi lungawi thlakah<br />

a lo ruat ve bawk. Kum<br />

23 mi Frankie hi a lan<br />

danah a tunlai em em a, shirt-style hmangin a inthuam a. Heels sen-uk rawng<br />

a bun bawk a, a lang nalh khawp mai. Wayne thung chu Jeans leh T-shirt-in a<br />

inthuam a, a bialnu hi a va hmu ta a ni. Wayne hi a lang gentleman hle a, Frankie<br />

unaunu nen an rawn kal nghe nghe. Frankie hian hman ni deuh atang khan a<br />

bialpa nena inkawp leh hi a lo nghakhlel em em tawh reng a ni.n<br />

aRSenal SuPPoRteRS lungawilo ten<br />

kawngZawh an tum!<br />

Arsenal Supporters Group 'WHERE HAS OUR ARSENAL GONE?' te chuan<br />

Club in relbawl dan duh lovin DEC 1/12/12 ah hian Arsenal leh Swansea City<br />

inkhelh dawnah Board duh khawp lohna hrang hrang tarlang chungin kawng an<br />

zawh dawn niin thu chhuah an siam ta rup mai le. Arsenal Supporters group<br />

'Where Has Our Arsenal Gone?' te kawngzawh a an thuken tur then khat te<br />

chu:-<br />

1) Minority shareholder Alisher Usmanov chu board a dinhmun sang zawka<br />

dah turte.<br />

2) Arsenal’s ticketing policy siamthat an phut thu te, Arsenal hi Premier League<br />

ah chuan season ticket ti to pawl an ni a, Newcastle hi ti tlawm pawl an ni<br />

thung a, Ticket chungchang chu kan tarlang tawh bawk a kan topic a ni lo<br />

deuh bawk nen tarlang nawn tawh lo mai ang aw.<br />

3) Players hlawh leh contract chungchang leh players leidan leh hralhdan<br />

chungchang te a an ngaihdan nilo te an auchhuahpui ang. Hei hian a kawh<br />

tum ber chu Champion nomawi chawi ve thei tur a Club lam inbuatsaih ve<br />

tawh turin an nawr dawn ni berin a lang.<br />

He group spokesperson Marc Harold chuan The London Evening Standard<br />

a hrilh danin board member ho chetdan kan duhlo tamtak a awm avangin he<br />

kawngzawh hi a vawihnihna atan kan buatsaih dawn a ni a ti. May 2011 khan<br />

a vawikhatnan an lo buatsaih tawh a ni. Arsenal chairman Peter Hill-Wood te<br />

erawh an la ngawi tlat thung a ni.n[inkhel.com]<br />

nau neih leh kan tum laiin FabnegaS-an<br />

ka nuPui min RukSak<br />

A nupui nen fa pathumna nei leh tura an<br />

ruahman laiin a nupui chu Soccer Star<br />

Cesc Fabregas nen an lo inchhai reng<br />

thin tih a man chhuah thu Millionaine<br />

businessman pakhat chuan nizan khan<br />

a sawi.<br />

Property sumdawng lian Elie Taktouk<br />

chuan chanchinbu-ah Arsenal<br />

skipper hluiin nula tha danglam tak<br />

nen holiday a hmanpui thu thlalak nena<br />

chanchin inziak chu a chhiar a. A lem<br />

a han en chian naka lai chuan thlalaka<br />

hmeichhia chu ama nupui Daniella Semaan,<br />

38, ngei mai a lo ni a.<br />

Elie, 38 chuan an nu chu a then<br />

ta a, a fapa kum 8 mi leh fanu kum 11<br />

mite pahrawn chu duh lo chung chunga<br />

thlingthlak a ngai ta a ni. Tihian a ti. "Ka<br />

chawmawlh vek. Thla tam tak ka shock<br />

a ni. Hnawlin ka awm, mahse amah la<br />

duhna ka nei chhete ngai bik miah lo.<br />

An thlalak ka han hmuh khan a khawsak<br />

dan kha ka ten lutuk a, ka hul ta vek a<br />

ni. Khatia a khawsak lai kha fa neih leh<br />

tuma tan kan lak lai asin."<br />

Daniella-i chuan, "A hriat chhuah<br />

tak pawh khan pawi ka ti chuang lo. Ka<br />

buai lo. A lak atangin engmah beisei ka nei lo va, ka thinlungah atan hmun a<br />

awm tawh lo," a ti ve bawk.<br />

Elie chuan Fabregas chungchang sawiin, "Kum 25 vel a ni a, a ka ti khawp<br />

mai. A hmeichhia hian sum leh a hmingthanna vanga um a ni a, a neih a fai hun<br />

leh a hming a chuai hunah a tlansan leh mai ang a. David Beckham a ni si lo<br />

va," a ti a. Elie hi Knightsbridge, West London-a cheng a ni a, Daniella nen 1998<br />

khan an Lebanon-a an khuaa inchhar, innei an ni. Ni kum June thla khan France<br />

chhim lam Nice-ah bikini ha-in Daniella chuan Fabrges-a a kuah lai te, pool bula<br />

an zal lai te, jet ski chuanga a leu kual lai te thlalakah a hmu a. Fabregas hi<br />

Arsenal chhuahsanin Barcelona-ah a lut a, an indawrna hi $ 25 million a ni. A<br />

tleirawl ngaihzawng Carla Garcia nen an inban hlim hlawl a ni bawk.<br />

Elie chu a thin a ur ngang a, The Sun chanchinbu mite hnenah pawh, "Fabregas<br />

hi fa kum riat rual nei tawh mi nu-ah a buai a ni," a ti chhuak.<br />

"Hmana ka tih fo chu ka fate hmaa kan nu bianga fawh a ni," a ti bawk.<br />

Fabregas leh Daniella te inthen ta chu Daniella chuan thla tin pound 2500, tanpuina<br />

a dawng ang a, a phut zat tak erawh chu pound 10,000 a ni.n[The Sun]<br />

aSean SuZuki CuP-a tel tuR kan Ram Football<br />

team leh CameRoon Ram Football team-ten<br />

FRienDly matCh khel Dawn<br />

ASEAN Suzuki cup-a khel tur kan ram football team leh Africa ram zinga lar tak<br />

Cameroon football team-ten November 14 khian Yangon-a Thu-wunna stadiumah<br />

friendly match an khel dawn. Kan ram a MFF chuan hmanni deuh khan<br />

Cameroon ram hi a sawm a, anni pawhin an lo pawm a ni. He mi chungchang<br />

hi ngaihtuah chhoh zel a ni ang.<br />

Cameroon football team hi khawvelah No. 71-na an ni mek a. An team-ah<br />

hian football player lar Eto te, Barcelona-a khel mek Song te bakah thiam tak tak<br />

an tel nual a. Team tha tak an ni. Tunah hian 2014 World Cup qualifying match<br />

an khel chho mek. Kan ram hian friendly match khelhpui atan UAE, China, Bahrain<br />

leh India ramte an lo sawm tawh a, mahse an sawm hlawhtling lo a ni.n


BlessingHospital<br />

aH HENG SPECIalIST-TE HI TlaI laM DaR 4 aTaNGa RaWN THEIH RENG a NI.<br />

OG te:<br />

(Hmeichhe lam leh Naupai admit-na, Naunei duhte tan)<br />

1. Dr. Daw Htay Htay Kyu (OG)<br />

Hmeichhe lam bik Daktor Senior tawh tak a ni. Damdawiin puiah a thawk mek.<br />

2. Dr. Daw Ahmar (OG)<br />

Hmeichhelam bik daktor a ni. Damdawiin puia thawk mek a ni.<br />

3. Dr. U Nyi Lin Phyu (OG)<br />

Hmeichhelam bik daktor a ni a, Sipai Damdawiin a thawk mek a ni.<br />

Surgery:<br />

(Ril, pumpui, rilpeng leh hmeichhe lam nilo inzai ngaite tan)<br />

1. Dr. U Min Naing (Surgery)<br />

Damdawiin puia thawk meh a ni.<br />

2. Dr. U Kyaw Myo Hein (Surgery)<br />

Sipai Damdawiin a thawk mek a ni.<br />

Ortho:<br />

(Ruh lam leh thahrui natna neite tan)<br />

1. Dr. U Kyaw Soe Naing<br />

Damdawiin puia thawk mek a ni.<br />

X-ray leh Ultrasound:<br />

(Rill leh thin, la, Kal natna neite, naupai fel leh nau fel leh fello en chiang duhte, hmeichhe lam<br />

natna en chiang duhte, Chuap leh luruh lam en duhte tan)<br />

1. Dr. U Phyo Swe Myint (Major)<br />

Khum 100 Sipai damdawiin a Hotu pa ber a ni.<br />

Heng Specialist-te huaihawtna in Instrument kimchang tak nen Nauneihna room, nausen tan<br />

tul mamawh zawng zawng leh Operation room nuam tawk tak chu he BLESSING HOSPITAL<br />

ah buaisaih a ni e.<br />

• Inzai man leh Daktor rawn man chu Specialists te tan a ni a, thildang rate engkim chu a tul<br />

dan anga inbiak rem theih zel a ni e.<br />

• Damlo zual leh emergency te pawh dawngsawng thei turin Daktor Duty pawh kan nei reng<br />

e.<br />

Blessing Hospital, Bogyoke Street, Taungzalatt Ward, Kalaymyo. Tel. 073-22413 / 09-6472925<br />

ZAUVI DRESS MAKER<br />

Zauvi Dress Maker atang mipa hak leh Hmeichhe hak Design<br />

chi hrang hrang an thui thei reng e. Puan chi hrang hrang<br />

an cheimawi thei reng bawk.<br />

Zm;AD;'&uf(pf)rufum&frS trsKd;om;? trsKd;orD; t0wftpm;<br />

'DZkdif;trsKd;rsKd; pdwfwdkif;uscsKyfay;aeygonf/<br />

အမွတ္ ၁၀/၁၄၊ လက္ပံေခ်ာင္းလမ္း၊ တာဟန္း<br />

FG Glory (Ma Ma) Bike Workshop ဆိုင္ႏွင့္တစ္တဲြတည္း<br />

bike Sale CentRe<br />

Cherry Maung Soe + Sayama Ringi<br />

BIKE SALES & SERVICE<br />

Hei le! kan mi leh sate rinchhanin “Bike” thar tha, “Che koung” (Mu,facgifxkwf) packing ngat<br />

tlawm takin kan zuar ve ta.<br />

Duhsaka min rawn dawrtute hnenah present eng emaw pek zel in ni ang.<br />

tlawmngaia rawn kawhhmuh emaw, a lei tur rawn hruaitute tan pawh lawmman (yGJc)<br />

buatsaihsak in ni ang.<br />

licence siam sa pawh kan zuar a, office kal buai ngai lovin min rawn pan mai dawn nia.<br />

တံတားဦးအနီး၊ျမသီတာကုန္စံုဆိုင္ေဘး၊ဗုိလ္ခ်ဳပ္လမ္း၊ကေလးၿမိဳ႕။ဖံုး-၂၁၈၃၈၊၀၉-၄၇၀၇၃၅၆၂၊၀၉-၆၄၇၂၈၄၈<br />

Ta Da Oo kiang, Sky Net dawr bul, Bogyoke Street, Pinlong, Kalaymyo.<br />

Tel: 073-21838, 09-47073562, 09-6472848


“Where Jesus Walked”<br />

HOLY LAND TOUR<br />

ေယရွဳခရစ္ေမြးဖြားရာ Bethlehem ၿမိဳ႕၊ ႀကီးျပင္းရာ Nazareth ၿမိဳ႕၊<br />

သာသနာျပဳရာ Galilee၊ ေနာက္ဆံုးညစာ<br />

သံုးေဆာင္ရာ<br />

Jerusalem ၿမိဳ႕အပါအ၀င္<br />

ေယ႐ႈခရစ္ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့သည့္ေျခရာမ်ားေနာက္သို႔<br />

(၁၁) ညအိပ္ (၁၂) ရက္ခရီး<br />

(၂၀၁၃) ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ (၁၀) ရက္ေန႔မွ (၂၁) ရက္ေန႔ထိ (သၾကၤန္ကာလအတြင္း)<br />

အသက္သာဆံုးႏွုန္းျဖင့္<br />

တစ္ဦးလွ်င္ေငြက်ပ္ (၂,၉၅၀,၀၀၀/-) တိတိျဖင့္<br />

လက္ခံေနၿပီ။<br />

Business Plus Travel and Tours Co., Ltd<br />

၁၄၁ အခန္း ၉၀၃၊ ဗားဂရာကြန္ဒို၊<br />

စမ္းေခ်ာင္း၊ ရန္ကုန္<br />

ဖုန္း၊ ၀၁-၅၁၈ ၁၄၇၊ ၀၉ ၇၃၁ ၉၄ ၃၀၀<br />

E-mail: info@bplustours.com

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!