Read More @@Tahan Times Vol.2, No.9 - Zoin.Info
Read More @@Tahan Times Vol.2, No.9 - Zoin.Info
Read More @@Tahan Times Vol.2, No.9 - Zoin.Info
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
VOL.2 NO.9 | BI-WEEKLY JOUR 12 NOVEMBER 2012 MONDAY<br />
bawi kil hnem<br />
2nd Yr. [English]<br />
Pu Sui Cung<br />
Pi Sui Cuai Men<br />
Satawm<br />
PHOTO<br />
thangkhuma [kyaw moe]<br />
kalaY univErsitY
2 | TAHANTIMES<br />
nghilh lo hRam ang<br />
Mithiamte hian 1970 leh 1982 inkara piangte hi X-generation, 1982 leh<br />
1992 inkara piangte chu Y-generation, 1990 leh 2010 inkara piangte<br />
chu Z-generation ti tein an thliar tlangpui a. Kawlphaia cheng X,Y, Z generation<br />
zofa thalaite hian hamthatna tam tak kan nei.<br />
An nulat tlangval chhoh leh khawvelin <strong>Info</strong>rmation Technology lama<br />
hma a sawn chhoh thut a inrual chho hlawm a. Heng thangtharho pian<br />
hmaa piang, Kawlphai zofate chuan pa valai, nu valai an nih hnuah chauh<br />
computer-te an khawih pha tawk a. Kan sawi tak XYZ generation thangtharte<br />
erawh chuan an tet te, nikhua an hriat atangin emaw, an hun that lai,<br />
zirlai an nih atangin emaw, heng; TV, video leh computer te hi an hmelhriat<br />
nghal bik a, an nihlawh hle a ni. IT khawvela an chen nghal avang hian<br />
hamthatna tam tak an nei a, tawng humhalh, hnam humhalhna kawnga an<br />
hamthatna hi an hriat chian a ngai.<br />
IT huna sei lian an nih avangin e-mail, chat, video conference, face<br />
book tihte chu an nuna thil tel reng a ni nghal ta mai a, internet culture-ah<br />
an cheng ta a ni. Heng IT hmanrua an hmanna-ah hian sap tawng, kawl<br />
tawng leh mizo tawng te hman a ni tlangpui a. Loh theih loh ang deuhin<br />
mizo tawng (Lusei tawng) hman tulna a lo tam a. Mizo tawng veka thu<br />
thawn, thu ziah an practice phah ta a ni. Hei hi hnam dang kara khawsa<br />
leh Kawlphai mizote tan bika sawi chuan mimal tana intuai hriam rengna,<br />
hamthatna pakhat a ni.<br />
A chhiar lamah pawh internet-ah mizo tawng website tha tak tak a<br />
awm nual tawh a, article tha, chanchin thar, chhiar tur en tur a tam a, hei<br />
hian thalaite lehkha chhiar ngei ngei turin a hruai bawk a, chhiar lama an<br />
inhumhalhna pakhat, an hamthatna dang a ni kan ti leh ang.<br />
Audio, video lamah pawh thangtharte an nihlawh hle. Kawlphai-a<br />
chengte chu mi tlem te kan ni a, mahni puala audio, video album emaw,<br />
film emaw siam chhuak turin an market te pawhin a zir lo nen, siam ve<br />
zeuh zeuh thin mah ila, tih tham a awm lo va. Amaherawhchu Mizoram lam<br />
atangin audio, video zai album emaw, film emaw a lo chhuak chur chur a.<br />
A bik takin hnam dang film Mizo version-a siam te a lo thleng zung zung<br />
a. Heng hian nasa lutukin min chim mek a, Mizo (Lusei) tawng zir duh tan<br />
chuan inzirna tur tha tak a ni ringawt. Mizo tawng dik pangngai kan neihsa<br />
zir nan bakah kan tawngkauchheha kan la hman zen zen loh, hnam dang<br />
rilru ngaihtuahna atanga lo irh chhuak, Mizo tawng thar pawh zir tur a rawn<br />
chhuah phah teuh a, hei pawh hi thangtharte hamthatna pakhat dang leh<br />
chu a ni.<br />
Heng kan sawi tak, IT hmasawnnain a rawn ken, internet, chat, email,<br />
face-book, video, audio te hi Kawlphai zofa, Lusei tawng zir duhte tan<br />
hamthatna a ni kan tih te hian thil tha tawk lo rawn ken tel a nei ve tho<br />
mai a. Tawng emaw, lehkha emaw-ah mizo tawng pangngai emaw, ziah<br />
dan pangngai emaw ni lo kan chin chhuah phah hi a ni. A ziahah phei<br />
chuan spell dan thar te kan chher teuh a, lamtawi te kan ching a. Internet<br />
culture-in a mamawh vanga chher leh hmang kan nihna lai pawh a awm.<br />
Engpawhnise, hei hian mizo tawng dik ziah leh chhiarah min tibawrhbang<br />
thei a, hetah erawh hi chu kan inven thiam a pawimawh khawp ang. He thil<br />
laka kan inven thiam theih nan Kawlphai zofate hian kan hamthatna pakhat<br />
la awm hi i chhawr tangkai thiam ang u.<br />
Keimahni kutchhuak leh kutkawih (sakhaw thu lam ni lo) lehkhabu-te<br />
buatsaih chiam thei rih lo mah ila, Mizoram lam atang bawkin thu leh hla<br />
peng hrang hrang, subject tin ziahna bu chhiar tur kan chaw lut thei a,<br />
naupang thawnthu atangin puitling chhiar tur thu chi hrang hrang ziahna<br />
kan ngah tawh em em mai a, heng kan nihlawhna hi kan chhawr thiam a<br />
pawimawh. Lehkha (bu) chhiar hi i thlahthlam lo ang u.<br />
Tawng leh hnam humhalhna kawng chauh thlira sawiin, heng IT hmasawnna<br />
changkang tak tak kan hamthatna te hi temin chhawr tangkai hle<br />
tawh mah ila, keiniho tan chuan lehkha (printed media) hi hlamchhiah theih<br />
a la ni lo. La changkang lovin la puitling em em lo mah sela, kan tawng<br />
ngeia ziah chanchinbu, lehkhabu, journal te a chhuak uai uai tawh a, a tak<br />
taka chhiar a tul a ni. Nitin school-ah mahni mizo tawng ngeia lehkha zirna<br />
remchang la nei thei lo keini hnam dang kara awm zofa, generation tharte<br />
hian lehkha (printed media) hi thlahthlam thei kan ni lo tih hi i nghilh lo hram<br />
ang u.<br />
n<br />
domestic news 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
Ram Dinhmun enin hlawh nuai 50 la loVin<br />
nuai 15 Chauh a lak thu PReSiDent<br />
u thein Sein-an a Sawi<br />
President U Thein Sein chuan ram dinhmun<br />
enin ram Danpuiin a phal anga thla hlawh nuai<br />
50 lak hi ni theiin a hre lova, nuai 15 chauh a<br />
lak thu a sawi. He thu hi October ni 4 chhun dar<br />
2-ah Naypyitaw-ah chanchinbu mite nen an<br />
inkawmnaah Myanmar Post zawhna chhangin<br />
a sawi a ni.<br />
"Kan ram hi, heti hi a ni a. Constitution-in<br />
pek tur ti mah se, lak chi-ah ka ngai lo. Chuvangin<br />
sawkar hmasaa ka hlawh pangngai<br />
nuai 15 chauh ka la," tiin President hian a sawi<br />
chhuak a. Union levela hlawh leh thil dang an<br />
dawn dan te chu: President hlawh thla khatah<br />
cheng nuai 50, Vice President hlawh cheng<br />
nuai 40, Hluttaw Speaker leh Supreme Court<br />
Justice nuai 35, Union Minister, Constitutional Tribunal Chairperson, Union<br />
Election Chairman, Hluttaw Deputy Speaker, Union Attorney General, thla khat<br />
nuai 30 theuh leh Deputy Minister nuai 20 a ni hlawm. President chuan motor 6,<br />
driver 6, leh thil dang ram chhung ram pawn zinna TA, chhungkuaa health care<br />
a thlawn a dawng bawk tur a ni.<br />
Tun tuma media-te nena an inkawmna hi President-in ram chhung media-te<br />
nen an inkawm vawi khatna a ni a, media-te a ngaihpawimawhzia lantir nan he<br />
inkawmna hi buatsaih a nih thu President hian a sawi bawk.n<br />
tunhma kum 40 Vela inDia-a a lehkha ZiRna<br />
hmun tlawhin Daw aung San Suu kyi<br />
a Zin Dawn<br />
National League for Democracy party President Daw Aung San Suu Kyi chu<br />
November thla khian India ramah a zin dawn.<br />
Daw Aung San Suu Kyi hi Jawahalal Nehru hriatrengna inkhawmah thu<br />
sawi turin India Prime Minister Man Mohan Singh-an a sawm a ni. Kan hnung<br />
lawka Myanmar-a a lo zin tum khan Prime Minister Man Mohan Singh chu Daw<br />
Aung San Suu Kyi nen an inkawm a, a sawm nghal a ni. November ni 14-ah<br />
New Delhi-ah thu a sawi ang a, Daw Aung San Suu Kyi hi chawlhkar khat vel<br />
India-ah a cham dawn a ni.<br />
Daw Aung San Suu Kyi hi 1960 chho khan New Delhi-ah lehkha a lo zir<br />
tawh thin a, kum 40 hnuah sulhnu hlui a zuk tlawh leh dawn a ni. Chutih lai<br />
chuan a nu, Daw Khin Kyi chu Myanmar Ambassador a ni a, Daw Aung San<br />
Suu Kyi hian a zui ve zel a ni. Daw Aung San Suu Kyi hi India ram New Delhi-a<br />
Convent of Jesus leh Mary School-ah te lehkha a lo zir tawh a, Lady Shri Ram<br />
College atangin Political Science degree a la tawh a ni. 1992 khan Jawahalal<br />
Nehru chawimawina a dawng tawh bawk a ni.n<br />
mimal SumDawn Phalna CaRD<br />
Siam theih a ni thuai Dawn<br />
Border Trade chungchangah company-a in-register ve lo, mimal te pawhin bungraw<br />
lak luh leh thawn chhuah an tih ve theih nan 'Individual Trading Card' system<br />
ruahman a ni dawn tiin Deputy Director U Nyunt Aung-an a sawi.<br />
Border Trade-ah Company zawm nei ve lo, mahni zawh tawk te te-a sumdawngten<br />
bungrua an thawn chhuah leh an lak luh ve theih nan he ruahmanna<br />
hi a tha hle dawn a.<br />
"Border Trade hmun 13 a awm a. Chung zingah 'Individual Trading Card'<br />
chu Tamu atanga pek chhuah tan a ni ang. Tamu zawhah hmun dangah kan pe<br />
chhuak chhawn zel ang." tiin U Nyunt Aung chuan a sawi. n
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
'KHAWDO PAWI' VAWI 5-NA<br />
LocAL news<br />
Chin hnamte kut ropui tak 'Khawdo Pawi' vawi (5)-na chu October ni 31 zan khan ZBC compound-ah<br />
ropui taka hman a ni. Zan hnih hman a ni a, November ni 1 zanah hman leh a ni<br />
bawk. Zan khatna hi hunserh bik deuh leh hnam lam chi hrang hrang entirna te-a hman a ni a.<br />
A zan hnihnaah chuan zai solo te nen concert zul zuia hman a ni.<br />
Kumin 'Khawdo Pawi'-ah hian Sagaing Region Hluttaw palai U Khai Deih Tuang (U Khin<br />
Maung Than) chairman a ni a. Chairman ding leh veiah hian Hakha, Falam, Matupi, Mindat,<br />
Paletwa leh Lusei hnam aiawh hruaitu theuh ten chairman an tawiawm hlawm a.<br />
Kalay District Administration lam atangin U Linn Zaw Htwe-an thuchah a sawi. Ramin hma<br />
a sawn mek a, sawrkar chuan tunlai hun nena inmil tawh lo 'dan hlui' te a thiat zel a, chungvangin<br />
ram dang atanga sum dawnna investment te a lo lut chur chur tawh a. Hetih rual hian<br />
sawrkar pawhin taingyintha ho Culture, Literature, vawn him nan tunah pawh Nay Pyi Taw-ah<br />
chu lam hawi 'intihsiakna' te a buatsaih mek a ni. Chutiang zel chuan district, township levelah<br />
te pawh taingyintha te hian mahni culture, tradition, literature te vawng him zel thei tura hma in<br />
lak zel theih nan duhsakna ka hlan a che u," tiin thuchah a sawi.<br />
Chairman Sagaing Region Palai U Khin Maungg Than pawhin thuchah a sawi a. “Sawrkar<br />
thil tum zinga pakhat chu 'hnam culture leh tradition, hnam ro te vawnghim a, pholan' te hi kan<br />
ti mek a ni a. Lungrual takin thawhho dan te zir zel ila i thawk sauh sauh ang u," tiin mipui te<br />
a chah. Hemi hnu hian Kalay Theological School-a thawk Dr. Man Hau Cing-in 'Khawdo Pawi'<br />
chanchin a sawi a, a bengvar thlak hle a ni.<br />
'Khawdo Pawi,' kut hi helai bialah 2008 atanga hman ho leh a ni a. Kumin 2012 hi a vawi<br />
(5)-na a ni. Kum khata kut hrang hrang 18 lai zingah ngaih pawimawh ber a ni thin a. Engtik<br />
atanga hman tan chiah nge tih sawi fak a har naa, history-a a lan danin Chin hnamte 'Cimnuai'a<br />
an chen, kum zabi 14 vel atanga hmang tawh thin an ni.<br />
Khawdo tiha 'Khaw' chu 'Khua' tihna emaw, 'thim leh eng' tihna emaw a ni a. 'Khawdo' tih<br />
hian an khua, in tina ramhuai emaw, thil tha lo dang dang do, hnawhchhuah, um chhuah tih<br />
lam a kawk a. Chutih rual chuan he ni-ah hian ramhuai leh thil tha lote hnehtu 'Khuanu' thil ti<br />
thei tak tana inhlanna leh thil tha dilna te tih nghal a ni. A khaw pum, a pui a nawia hman ho<br />
kut a ni a, a hlimawm, a duh awm mai ni lovin chhawm nun zel atan a hlu a ni. Ni 2 atanga ni 7<br />
thleng awh turte pawhin an hmang thin reng a. Revolutionary sawrkar hun 1964-ah khan a ni<br />
bik atan Thadingyut thla bial leh thla mang tan ni khat nite chu sawrkarin a ruatsak tawh a ni.<br />
'Khawdo Pawi'-a thil tih thin langsar leh pawimawh em em chu, 'Khuai-thlar hmanga ai-en'<br />
a ni. Khuai an va la a, a thlar nen lam an tu a. He 'Khawdo Pawi' – ah hian khuai thlar chu an<br />
han phel a, khuai note hlir a lo khah tlat chuan hamthatna lamah ngaih a ni. Nak kumah buh<br />
leh bal an thar tha dawn, an hausa dawn tihna a ni a. Khuai thlar awmna a zirin khawchin an<br />
hril thin bawk. ‘Thingler-ah khuaiin thlar an siam chuan, ruah a tam dawn,’ ‘a hniam deuh laia<br />
thlar an siam chuan khua a sa dawn’ ti tein hun lo la awm tura khaw chin te an thlir nghal a ni.<br />
'Khawdo Pawi' organizing committee chairman Pa Gin Khan Pau pawhin lawmthu te a<br />
sawi hnuah “Taingyintha u leh naute kum khata vawi khat inhmu khawm tura min hruaikhawmtu<br />
he Khawdo Pawi' hi kumtin kan hman zel theih nan tan i la tlang zel ang u,” tiin mipuite a<br />
sawm bawk.<br />
Hemi hnu hian he 'Pawi' tana thawhlawm Ks. 50000/- chuang thawhtute chawimawina<br />
Certificate hlanna hun hman a ni a, Ks. 50000/- chuang thawh mi 5 lai an awm a. Part I a zawh<br />
hian chairman leh a phung bawmte an chhuak leh a, programme part II hman chhunzawm a<br />
ni. Hemi programme-ah hian khuai thlar ena khawchin thlir leh ai-en te, hnam lam chi hrang<br />
hrang: Bethel Zomi thalai ten Aksi lam, Zotong lam, Siamsin ten 'seino lam, Sanmyo Hualngo<br />
Cultural Troupe ten Cheraw kan, Siangsawn cultural lam, aerobic lam, Nanlak-hovin Tonko<br />
lam, Lusei (Mizo Students Fellowship) ten Zawlkhawsir lam, Bethel Zomi cultural troupe-ten<br />
'Zogam nuam,' Falam cultural lam, Siamsin cultural lam, Thado kuki-ten 'Len Chong hoih' lam<br />
te entir a ni hlawm a. A huhova lamin zan programme chu khar a ni.n<br />
TAHANTIMES | 3<br />
Chin kum thaR, 'FangeR' Vawi (2) na<br />
tahan eFCm hall-ah RoPui taka<br />
hman a ni<br />
Chin Kum Thar, 'Fanger' vawi (2)na chu 2012 October ni 30<br />
(thlabial) zan khan EFCM Hall, Tahan-ah ropui taka hman a<br />
ni. Kumin 'Fanger' vawi (2)na thupui chu 'Tanrual Cu Cahnak'<br />
(Tanrual chu chakna) a ni. He Kut hman programme hi an hun<br />
ruat lawk ang takin dar 7:00-ah tan a ni a, Revd Ring Lian<br />
Thang, General Secretary, PCM Kohhran-in hunserh a hmang.<br />
He Chin Kum Thar 'Fanger' hmanna-ah hian Sagain Region<br />
Hluttaw palai U Khin Mg Than (Pa Khan Deih Tuang) sawm<br />
a ni a, a rawn hmanpui a. Township leh District Administration<br />
lamah hotute pawh sawm an ni a. Hei bakah Kalaymyo biala<br />
Hakha, Tedim, Lusei social and culture hruaitute, hnam hrang<br />
hrang hruaitute pawh sawm an ni a, hall khatin mipui an pung<br />
khawm bawk a, kokim taka hman a ni.<br />
U Khin Maungg Than chuan fuihna thute a sawi a. Hnam<br />
lam enpui sawrkar buatsaih turah te heng tlangmi te hnam lam<br />
te telh-tir tura theh luh a tum thu te a sawi a. Culture te humhalh<br />
a tul a, hei hi kan mawhphurhna liau liau a nihzia hriat a<br />
pawimawh a ti a. “Democracy hun a lo thleng chho zel dawn a,<br />
thang-tharten mawh in la la dawn. Union levelah te, Pyithu Hluttaw<br />
leh Amyotha Hluttaw-ah te in la lut ang a, ram tan in la thawk<br />
dawn. Khawl chakna chu hourse power-a teh a ni. Thalaite,<br />
mihringte erawh chu kan damchhunga kan hna thawha teh a<br />
ni dawn. Chuvangin thalai ten tan la nasa rawh u. In intahluh<br />
thiam loh chuan a sirah an hnawl mai ang che u," tiin a fuih a ni.<br />
Heng bakah an Regional sawrkar hmalaknate, a bik takin heng<br />
lai biala mite a sawi. Tuingo lei mtd 117.05 senga dawh thu,<br />
Kalaymyo Town hall cheng nuai 80 senga dawh zawh tawh thu<br />
te, Yazaju leh Zee Chaung lama elelctric lam hmalak dan te a<br />
sawi bawk.<br />
Zaithiam tak takte hla ngaihthlak tur a awm bakah hnam<br />
lam chi hrang hrangte entir a ni a, mit a tlai hle a ni. 'Fanger'ah<br />
hian organizing committee chairman Pu Khaw Tin Thang<br />
pawhin lawmthu a sawi a. A hnu khar nan thalaiten harsatna<br />
sukiang thiam tura inzir turin a fuih. “Engkim hi thangtharte kutah<br />
a la tla dawn a, mahni theih ang anga hnam tan lungrual,<br />
taima taka thawh a pawimawh” te a sawi a, 'Tanrual Cu Cahnak'<br />
a nih thu a sawi a, thalaite a fuih a ni.n<br />
RAM PATHUM TAN TLANG HIGHWAY-A LEI 70<br />
INDIA-IN A SIAM THA DAWN<br />
India, Myanmar leh Thailand inkalpawhna tur highway-a tel<br />
Kalaymyo, Kyikone, Tamu inkar kawngah hian lei a tam em em<br />
a. Henga lei 70 hi India sawrkar chuan USD mtd 240-300 inkar<br />
sengso-in 2016 hma ngeia zo tura siam that a tum thu Ministry<br />
of Construction atanga thu dawn a ni. Tuna hman mek thirphek,<br />
thingphah, thir frame zawng zawng hi concrete-a thlak vek an<br />
tum a ni. Kalay-Kyikone Tamu inkar bikah hian lei dawh 74 a<br />
awm a, Construction Ministry hian lei 4 chu a dawh tha mek a,<br />
a dang 70 chu India-in 2016-ah zo hman ngei turin a bei dawn<br />
a ni. "India hian a dawh zawh veleh Myanmar sawrkar kutah a<br />
hlan ang." tiin Ministry of Construction a thuneitu chuan a sawi<br />
a ni.n
4 | TAHANTIMES U.s eLectioN 2012 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
United State President Barack Obama chuan history a siam leh ta: US President term khat dang a thawk leh dawn. Obama hian<br />
economics tundin lehnaah leh hna nei lote hna siamsak chungchangah theih tawp a chhuah avangin a khingpui Republican Mitt<br />
Romney chu a hneh ta nge nge a ni e.<br />
President Obama hian Indopui vawi II-na hnuah Democrat zinga White House term hnihna thleng luah thei khawpa chak ber<br />
dawttu nihna a hauh ta a ni. Television networks-ten Ohio State-ah a chak dawn tih an sawi chiah khan Obama chak tur chu a<br />
chiang ta a ni. A Twitter-ah, "Hei hi nangmahni vanga thleng a ni, ka lawm e," tiin a hnungzuitu maktaduai 22 te chu lawmthu a hrilh<br />
a ni. Florida leh Virginia-a vote tla zat a la hriat loh naa, Obama chuan electoral vote 275 a nei tawh a. White House luah lum leh<br />
tur hian 270 chauh a mamawh a, ngaihtha takin a thu hle hle thei tawh a ni.<br />
Kum li kal taa beisei na sang tak nei leh phur em em a African American President ni hmasa berin White House kum li dang a<br />
luah zui leh dawn tih an han hria, Mr Obama-a chicago victory party hlim au thawm chu a ring ngei e. Mr Romney leh a hote chuan<br />
1930 Great Depression hnu-a economic lam leh hna nei lo tam lama America-in harsatna a tawh nasat ber Obama huna a thlen<br />
avang hian Obama chu a office atanga paihthlak theih mai an inbeisei ru hle a. Mahse Mr Obama-an Pennsylvania leh a electoral<br />
votes 20 a hui tih television networks ten an han tilang mai chu (h), Obama headquarters-ah te chuan an au ring em em mai a,<br />
Winconsin leh Michigan result an han hre zui phei chu an thawm a na zual sauh mai a ni.<br />
1960 atang tawh khan Ohio vote tel lova US President tling an la awm ngai lo. Mr. Obama hian Winconsin, Michigan, Pennsylvania<br />
leh New Hampshire-ah te a chak ta tlat a, hei hian Republican, a chotu tan beisei a tibo zo ta a ni. Beisei lawk ang ngeiin<br />
Mr Obama chu New England leh industrial north-east-ah te leh mihring bukna state, New York, New Jersey leh Wisconsin-ah te<br />
vote a tla tha hle a. A khingpui Mr Romney chu rin lawk ang takin Southern Bible Belt-ah te leh western prairie state-ah te a chak<br />
a, 2008-a Obama chakna bial Indiana pawh a chhuh let thei a ni. Mahse Romney hi ama state, a pa governor nihna ram bial<br />
Michigan-ah a chak lo tlat. Florida leh Virginia-ah lah an inthlau si lo. Michigan-ah pawh Obama a chak tih Television-in an tih lan<br />
lai chuan Preston-a Romney headquarters chu a reh thup a, Obama erawh chuan, twitter-ah, "Kum li dang leh!" tih te, "He thilah<br />
hian kan tangrual a ni. Hei hi kan campaigned dan chu a ni e," tiin thu a thawn nghal char char mai thung.<br />
Inthlan vote result an puan tan lamah kha chuan Mr Romney chuan hma a hruai deuh zawk char char a. Reporters te hnenah<br />
pawh, "Kan hneh ngei dawn, chhungril taka hriatna ka nei," te a ti hial hman a ni.<br />
Mr Romney-an a "hnehna thuchah" sawi dan tur a duan vel lai hian Mr Obama erawh chu a Chicago in bula campaign office<br />
pakhat a va tlawh hnu-ah election nia tihphung pangngai a ti vel mai mai: Chicago Bulls (team) milar Scottie Pippen leh a thian<br />
dangte nen basketball an infiam vel a ni.n<br />
BARACK OBAMA<br />
US PRESIDENT-A<br />
THLAN NAWN A NI
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
iNterNAtioNAL news<br />
'SanDy' thli Chhia-in ameRiCa Ram a nuai<br />
October 29 khan New York khawpui atanga mel 400 vela hla Cape Hatteras khaw chhim chhak,<br />
mel 260 vel atanga intohin 'Sandy' tia an koh tropical hurricane chu USA lam panin darkar khat<br />
mel 10 vela intanin a tleh chho a. America khawchhak lam tuipui kam vel a thlen chuan darkar<br />
khat mel 130 vel-a chak a ni a, thawk na tak a ni tawh. North Carolina leh Virginia State-te chu<br />
a tuar na pawl an ni a, mel 700 bial chuan an tuar hle a ni. Mipui tam tak inthiar fihlim tir an ni<br />
nachungin mi 26 laiin nunna an chan tho a ni.<br />
Motor accident vangte, thing delh, in tlu chimin a delh vang tea thi an ni hlawm. Thli kawng<br />
zawna awm Caribbean thliarkar velah pawh mi 67 lai an thi nia thu dawn a ni bawk. New Yorka<br />
khualzin lam kaihhnawih thil zawng zawng chawlh a ngai vek a, thlawhna schedule 5000 vel<br />
pawh chawlh lai lawk a ni. October 29 atangin UNO HQ office pawh khar a ni. Tui len vang a ni<br />
ber. President Obama pawh a campaign hna chawlhsanin White House-ah a let leh a, a khingpui<br />
president candidate mit Romney pawhin a khualzin a thulh vek a ni. America awm state 15-a<br />
mipui mtd 7 leh a chanve chuan electric an nghei nghal a, leihmun velte pawh a sawi a thei lo a<br />
ni. Damdawi in thenkhata dam lo tam tak pawh elelctric (current) awmna hmuna dah sawn ngai<br />
an awm a, an sawn hlawm a ni. Tui te a len avangin New Jersy State, Oister Greek-a awm USA-a<br />
nuclear reactor hlun ber, pawh a chhiat palh an hlauh avangin 'warning' chhuah a ni. Kum 1888<br />
atanga ni khat mah la khar ngai loh New York Stock Exchange pawh mi 2 chhung ngawt khar a<br />
ni.n[CNN]<br />
SanDy Vanga un heaDQuaRteR khaR Chu<br />
ni thum hnu-ah hawn leh a ni<br />
Sandy thli chhe tleh vang khan UN headquarter chu ni thum chhung khar a nih hnuah November<br />
ni 1 khan hawn leh a ni. Office hna thawktuten an hna an chhunzawm leh theuh tawh a. UN General<br />
Assembly building chung pawng mum chu a hlo a lo khawk chhe nasa hle a ni.<br />
Senior UN Official-ten Nilaithawhtan nia an sawi danin Pathian ni atang khan UN complexte<br />
hi khartir a ni. Sandy thlichhia chuan Atlantic Ocean-a intoh tanin New York lam pana a rawn<br />
nuai chhoh vang a ni a. Local thuneitute kaihhruaina anga engkim bawhzui an nih thu an sawi.<br />
City bus te, subway service te chawlhtir vek an nih avangin UN Office staff-te tan hna thawk tura<br />
office pan pawh a theih loh tluk a ni. Current a awm loh avangin harsatna tam tak a thleng a,<br />
khawpui chhung pana motor-a tlan tur pawhin thuneitute chuan mi pathum chin chuanna motor<br />
lo chu kal phal lohna laite an nei a ni. UN compound-ah dawhkan tam tak a ruak a, satellite office<br />
te pawh luahtu an awm mumal lo. UN Office-a thawk tute zingah tui lian tuar, in chhia, electric nei<br />
lo an tam hle a ni. Vanneihthlak takin UN Secretary General Ban Ki-moon chu Republic of Koreaa<br />
a awm lai a ni hlauh a, thlichhia a tuar ve lo. Nilai<br />
ni-ah New York-ah a lo thleng leh thei a. A Chef de<br />
Cabinet Susana Melcora pawh thli chhe tleh lai khan<br />
Geneva-ah a awm a, Nilaithawhtan tlai dar 3-ah a lo<br />
let leh chauh a. Mahse headquarter chin fel hna chu<br />
telephone-in a thawk char char tho a ni. Manhattan-a<br />
a chenna a han thleng a, electric (current) engmah a<br />
lo nei bik chuang lo, a tuar ve tho a lo ni.<br />
Manhattan chanve deuh thaw chuan Thawhtan<br />
zan khan electric an nei lo va, buai tak an ni. UN Office-a<br />
dawhkan ruak teuh zinga pakhat chu Filipino<br />
staff pakhat dawhkan a ni. New Jersey state-a awm<br />
a ni a, a in pawh tuiin a chim ve a. Engpawh ni sela,<br />
UN safety and security officer kawngkhar vengtu pakhat<br />
erawh chu New Jersey, Toms River-a a in thli-in<br />
a khawih chhe nasa hle naa, a duty-na turah a hun<br />
takah a thleng thei tho mai. He thil pahnihah hian in-in<br />
a tuar v eve naa mihring erawh inhliam an awm lo. Chu<br />
officer chuan dar tichhing pahin, "Kan tha vek, hei hi a<br />
pawimawh ber mai," a ti a ni.n[Xinhua]<br />
TAHANTIMES | 5<br />
SyRia Ram ePtu lam Pawlin<br />
tuialhthei laih Chhuahna<br />
hmun Pakhat an la<br />
Syria sawrkar eptu lamin Syria ram chhung chhak lama awm<br />
tuialhthei khur pakhat chu an lak thu an tarlang. Darkar 3<br />
chhung nasa takin an inkap a, he tuialhthei khur hi an la thei<br />
ta a ni.<br />
Syria ram chungchang ngaihventute leh Human Rights<br />
lam buaipuitute chuan hetianga eptu lamin tuialhthei khur an<br />
la thei hi indo thua an chak tawh zawk zia an lan tir niin an<br />
hria. Sawrkar eptu sipai pawlin he tuialhthei khur hi an la a ni<br />
tiin Syria ram thilthlaitu pakhat chuan a sawi. "He tuialhthei<br />
khur hi sawkar kut hnuaia mi a ni a, eptu lam hian indonaa<br />
chakin an la thei ta a ni," a ti bawk.<br />
He khur bula Syria sawrkar helicopter pawh an kap thla<br />
nghe nghe. Mahse official-a puan chhuah erawh a awm lo.<br />
Syria ram khawpui Damuscas-ah pawh hman deuh khan<br />
bomb tihpuah a ni a, mi 11-in hliam an tuar bawk. Bomb<br />
tipuak tute hi eptu lam pawh an nih thu Syria sawrkar chuan a<br />
puang. Syria ram buaina hi thla 19 meuh a ni tawh a, thi pawh<br />
32000 chuang an ni tawh.n[ABC]<br />
hugo ChaVeZ Chu VeneZuela<br />
PReSiDent a Vawi 4-na atan thlang<br />
Cancer natna vei mek leh huaisen taka America do zawnga<br />
sawisel thin Hugo Chavez chu Venezuela ram president atan<br />
an thlang leh a. Term 4 a chelhna tur a ni ta tih international<br />
media lamah tar lan a ni. Vote hi 54% a hmu a, a tling ta a ni.<br />
Amah tantute chu an khawpui Caracas-a kawngpuiah tlaivar<br />
thakin an hnehna hi an lawm a ni.<br />
Venezuela ram hi Socialist ram niin chu mi kawng chu<br />
an la zawh chhun zawm zel dawn thu leh president tha tak ni<br />
tura a inbuatsaih zel tur thu pawh Hugo Chavez hian a sawi.<br />
An rama vote pe thei awm zawng zawng zinga 90%-in vote an<br />
thlak a ni. 'Revolution a hlawh tling' tiin an in varanda atangin<br />
mipui hriatah Hugo Chavez hi a au vak vak a, tha leh zuala<br />
ram hruai a tiam bawk.<br />
Eptu lam hruaitu Capriles pawhin Hugo Chavez thlan tlin<br />
a nih thuah amah a fakna pawh a chhak chhuak ve bawk a,<br />
tling lo mah se, amah thlawptute chu beidawng lo turin a fuih<br />
nghal. Hugo Chavez thlawptu zinga hmeichhe pakhat chuan<br />
Hugo Chavez thlan tlin a nih avanga a lawmzia leh ani hi Latin<br />
America beiseina a nih thu media lam a hrilh.<br />
Kum 58-a upa Hugo Chavez hi kum 1999 atang khan a lal<br />
tan a, tunah hian cancer natna a vei mek. Kum thar January<br />
thla atangin kum 6 chhung president hna a thawk leh dawn a<br />
ni.n[CNN]
6 | TAHANTIMES<br />
China mi ZiRtiRtu Pakhatin a ZiRlai<br />
nauPangte DaRkaR ChanVe Chhunga<br />
Vawi 120 a Vaw lai Chu CCtV-in a tilang<br />
China mi zirtirtu pakhat chuan a<br />
zirlai naupangte chu nasa takin a<br />
vua a, a pet bawk a, heti anga a<br />
sawisa lai hi TV lamah tihlan a ni<br />
a. He zirtirtu hian a zirlai naupang<br />
4 chu a zawhna an chhan theih<br />
loh avangin vawi 120 a vua a ni.<br />
He thil thlenna hi Shanxi Province<br />
hmar lam, Taiyuan-a pre-school<br />
pakhatah a ni a, CCTV chuan a<br />
lo record. Vuak tuar zinga naupang pakhat pa, Mr. Han chu an inah a haw a, a<br />
fanu hmai chu a senin a vung chur mai tih a hmu ta a. Mr. Han chu a fanu kaina<br />
school-ah kalin CCTV-in a tihlan a fanu leh zirlai 3 zirtirtuin a vuak lai chu en a<br />
duh thu a sawi a, zirtirtuin a fanu leh a thiante a sawisa lai chu hmuh a duh a ni.<br />
A en ta ngei a. Mr. Han chuan, "Darkar chanve chhungin zirtirtu nu hian ka fanu<br />
vawi 43 a vua a, vawi 2 a pet. Zirlai dangte chu vawi 43, vawi 27, vawi 10 theuh<br />
a vua," a ti. Han chuan, "Zirtirtu ni tlak a ni lo. Mi kutthlak hmang zawk a ni," a<br />
ti bawk. Heti anga na tuara school atanga a fanu lo haw hi a vawi khatna mai<br />
pawh a ni lo, heti ang hian a zirtirtu nu hian a lo sawisa fo a ni a ti. Han chuan,<br />
"An zirtirtu nu hian ka fanu chu chhiarkawp a chawhtir a, ka fanu hian a thiam<br />
lo va, chuti chuan a vaw ta a ni," a ti. Chinese news report chuan he zirtirtu nu<br />
hi pre-school atanga ban a ni a ti.n[Ninemsn.com]<br />
hoSPital Chuan miPa nauPang Pakhat Chu<br />
Dik lo takin thiah an Puang<br />
Kum 8 mi ramtuileilo mipa naupang nu leh<br />
pate chuan US-a damdawi in pakhat chu<br />
an khing. An khin chhan chu he damdawi<br />
in hian an fapa chu a thi tiin an puang a, a<br />
chhungten an fapa chu a la che thei a ni an<br />
tih pawh an hnialsak vang a ni.<br />
He naupang hi Jaylen a ni a, a nu leh<br />
pa Sheena Lane leh Pink Dorsey chuan<br />
an mahni inah an fapa chuan engtin mah<br />
a chhang thei tawh lo tih hria a, Chicago-a<br />
awm Mercy Hospital Medical Center chuan an fapa chu a thi a ni tiin an puang<br />
ta a ni. Naupang nu leh pate chuan damdawi ina thawktute hi an ngaihsam a<br />
ni tia puhin an khing ta a. Damdawi staff-ten ultrasound hmanga a lungphu an<br />
endik hma darkar 5 liam ta khan Jaylen-a lung hi a la phu tih an nu leh paten<br />
an sawi. He naupang hian kum 2 a nih laiin thluak lam natna a lo tuar tawh a.<br />
Naupangin a mamawh em em boruak luh theihna hmun ata an la sawn a, a<br />
dinhmun hi a zual phah ta niin an sawi. Hospital lam thung chuan an puhna<br />
hi lehkha ziak ngeiin an hnial a, Jaley-a chu hospital-a a lo thlen hma minute<br />
25-ah khan a lungphu hi a chawl tawh a ni an ti a, a thi tih an puan hma hun<br />
rei tak chhung staff-te hian theih tawp chhuahin an lo enkawl zawk a ni an ti.<br />
News Conference an neih naah Jaylen-a pa chuan Jaylen-a mit la khap deuh<br />
zeuh zeuh a hmuh thu a sawi chu staff-ten damdawi hnathawh vang mai a ni<br />
tiin an hnial a ti. "Doctor kan ni ve si lova an sawi ang chuan kan kal ta mai a<br />
ni," a ti bawk. A chhungte chuan a vuina lam tur an lo ngaihtuah tawh a, mahse<br />
hospital-a an chhungte an lo thlen chuan Jaylen mit chu a la meng reng si. A<br />
thi nge a dam ngun taka endik leh turin an nawr a. Jaylen-a nu chuan kan fapa<br />
chunga thil thleng hian phut a nei tam sawt dawn a ni. "Eng pawh ni se a liam ta<br />
a, a nui hmel kan hmuhte khan ka nun a tihlim thin a, kan han hmu tawh lo tur<br />
hian rilru a tina hle a ni," a ti . He mite nupa hian damdawi ina staff-te ngaihsam<br />
manah USD 200,000 chawi turin an phut a ni.n[Ninemsn.com]<br />
hnathawktu mi 400 mamawh a ni<br />
USA-a LUXURIOUS FIVE STAR RESTAURANTS chuan UAE, Dubai-ah<br />
Branch lian tak tak a hawng a.<br />
1. Shopping Malls<br />
2. Shopping Centers<br />
3. Five Star Hotels te a ni.<br />
• Mipa 5' 4" aia hniam lo. Hmeichhia chu te leh hniam lutuk lo.<br />
Mi vangtlang – Sap tawng-a interview neih tur a ni ang.<br />
• Interview hun tur 2012 November ni 6 a ni a, Yangon-ah a ni ang.<br />
Hlawh tur hi dhs 2500, dhs 3000 leh dhs 4000-5000 te a ni.<br />
Singapore-ah<br />
• Kum 23 tling tawh hmeichhia, kum 35 aia upa lo, hmat-pong-tin leh<br />
'Ein-thawng –suh sayin' pawh siam kan tanpui thei. An hlawh thla nga<br />
lah a chanve kat (cut) a ni ang.<br />
Hre chiang duh tan:<br />
GIGA Career Training & Employments Co., Ltd.<br />
Licence No. 578/2012-2013<br />
Phone. 0943140397 Pu Moses<br />
0943098278 Pi Rozikpuii<br />
0949278743 In<br />
worLd crime 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
malala an kah Vanga Duh lohna lantiR<br />
an Pung tual tual<br />
Taliban duh lohna Blog huaisen taka<br />
ziaktu kum 14 mi, Pakistan zirlai<br />
Malala Yousufzai chu Islamist firfiakhovin<br />
an kap a, an kah duh lohzia entir<br />
nan mipui za tam takin kawng an zawh.<br />
Kawng zawhtute hian a kaptute<br />
chu man thuai a, an phu tawk hremna<br />
tawrhtir turin an ngen. Hmanni lawka an<br />
buatsaih press conference-a tel 'Swat<br />
Peace Jirga' muanna pawl chuan heti<br />
anga kawng zawh tur hian mite chu an fuih a, tihian kawng an zawh ta mup mup<br />
mai a ni. Malala kah a nih thu a ram chhung leh khawvel hmun hrang hranga<br />
mite chhan let danah kawng zawhtute hi an lungawi hle a, Malala venhim a nih<br />
loh thuah Pakistan sawrkar an dem bawk. Heti anga tual thah tuma chetna hi<br />
mi dawizepte tih awm tawk a ni an ti bawk.<br />
Peshawar-ah pawh civil mi, pawl hrang hrangte chuan ni 3 chhung kawng<br />
an zawh a, Malala-i leh zirlai dang laka firfiakte chet dan chu an dem thu an<br />
tlangaupui. Kawng zawhtu hrang hrangte hian human rights thu lam buaipuitu<br />
te, Media te leh NGO pawl hrang hrangte vau an nih thin thu State hotute<br />
hnenah thlen an tum a, awmzia a neih loh chuan ram hotute leh sipai lamah an<br />
thlen leh ang a, chuta awmzia a la nei lo fo a nih chuan khawvel huapin an theh<br />
darh dawn a ni.<br />
Kawng zawhtute awmna hmunah hian politics lam buaipuitu te, hmeichhe<br />
pawl hrang hrang te, ukil te leh labour lam mite an lo kal a, zirlai hliamte an<br />
lainatna an rawn tilang. Kawng zawhtute hian zirlai hliam tuarte chu a thlawna<br />
enkawl tur leh mipui himna ngaihtuah turin an ngen bawk. Hman ni lawk khan<br />
Malala leh a zirlaipuite chuanna motor Bus chu dintirin silai keng mifirfiakten an<br />
kap ta a. Malala chu a nghawngah kapin na takin hliam a tuar a. Doctor-ten a<br />
nghawnga silai mu chu harsa takin an phawrh chhuahsak theih hram a. Pakistan<br />
Taliban chuan an thil tih a nih thu an puang, Malala-i'n Taliban do zawnga<br />
thil a tih avanga kap an nih thu an sawi bawk. Malala hian on-line-ah Taliban<br />
donna hi a ziak a, ni kum November thla khan Peace Prize a dawn phah nghe<br />
nghe. He lawmman hi kum tin kum 16 hnuaite hnenah muanna leh zirna lama<br />
tithate hnenah an hlan thin.<br />
United Arab Emirates ram chuan Malala-i enkawl chungchangah thlawhna<br />
hmanga phurh luha enkawl an huam thu an sawi. Pakistan sipai lam chuan<br />
Malala chu a tha chho zel a, mahse rin ngam chiah a la nih loh thu an sawi.<br />
BBC chuan "Malala-i chu UAE thlawhnaa phur chhuakin Britain ramah enkawl<br />
turin an kal a ni" tiin a puang.nRef: CNN, daun.com, AFP, BBC<br />
DRugS-a SumDawng thin naw kham Chu<br />
thi tuRa a Chungthu Rel a ni ta<br />
Drugs-a sumdawng thin Naw Kham leh a hnung<br />
zui mi 3 te chu China ram Yunan State, Kunming<br />
khuaa court chuan an chungthu a rel a, thi tura<br />
rel fel a ni ta. Naw Kham-a hnung zui pakhat<br />
pawh kum 8 chhung lungin tang tura a chungthu<br />
rel a ni a, mi dangte pawh rel chhun zawm zel<br />
an ni ang. Anni ho hian kum 2011 khan Golden<br />
Triangle-a Mekong luiah China lawng-a chuang<br />
mi 13 chu an that a. Heng mi sualho hi April thla<br />
khan Laos ramah man an ni a. China ram hotute hnenah an hlan a ni. May thla<br />
khan Naw Kha-a pawlte zinga mi, mi 25 chu kan ram sawrkarah an lo inpe<br />
tawh bawk. Naw Kham hian ruihtheih thila sumdawng lian Khun Sar-a sipai<br />
pawl (MTA)-ah captain niin hna a lo thawk tawh bawk. Kum 1996-a Khun Sar,<br />
kan ram hotute hnena a inpek thleng khan Khun Sar-a hnuaiah hna a thawk.n<br />
• In chhung cheina bungraw chi hrang hrang:<br />
3 ကြန္နာ, ဇာလီ chi hrang hrang<br />
ေရလိႈင္းျပား,<br />
• ရွာထိုး,<br />
နေဘထိုး<br />
leh in chhung bungraw chi hrang hrang<br />
• Kawngkhar (chokut) chi hrang hrang mahni duh zawng<br />
thing ngei thlangin a chah theih reng<br />
• I in thleng pawhin kan rawn pe thei che<br />
Ngaihvenna tur:<br />
YCW thlang kawng peng thuamhnihna, Tahan 'G' Group<br />
Tel: 09-400458135, 400511902
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
kum 15 mi SChool ZiRlai-in 'woRk<br />
eXPeRienCe' atan teSCo-a a Va<br />
thawh ni khatna-ah ReaDy-meal<br />
ei tuR a Siam: Ram Puma thehDaRh<br />
nghal a ni<br />
Kum 15 rual lek school zirlai<br />
pakhat chuan Tesco store tan<br />
'ready meal' (ei nghal theih)<br />
hralh tla ber chu a ni khat va<br />
thawhnaah a siam chhuak<br />
tlat mai. He zirlai hi Matthew<br />
Lilley a ni a, a zirlai 'work experience'<br />
atan 'Tesco' dawrpui-a<br />
va thawk a ni a, a thawh<br />
ni khatna maiah ready-meal<br />
tui, hralh tla em em a siam<br />
chhuak hlawl mai a ni.<br />
England, Cambridgeshire,<br />
March khua-ah a ni a, industry express leh supermaket lian<br />
neitute mak tiin an meng phawk nasa mai. He zirlaiin ei tura<br />
a thil ngaihtuah chhuah thar chu bawngsa leh tomato-a siam,<br />
'bolognese' souce nena ei tur a ni a, a siam tute chuan tha an<br />
ti lutuk a, a ram pumpuia thawn chhuah theih tur siam nghal<br />
zai an rel ta a ni. Matthew hian Hertfordshire, Cheshunt-a company<br />
head office-ah chawlhkar hnih meuh hun khawhralin, ei<br />
tur a siam chhuah thar, Beef & Tomato Wedge Bake chu tun<br />
thla chhung ngeia dawra zawrh chhuah a nih theih nan a that<br />
leh zual dan tur te ngaihtuahin hna a thawk a.<br />
Tlangvala chuan, "Ei tur chi hrang hrang kan tem kual teuh<br />
a, bawngsa leh tomato hi in hmeh riau dawnin ka hre ta a ni. Ka<br />
sawi angin an han siam chhin a, a lo fuh reng a. Tichuan a aia<br />
tha zual turin kan siam ta a ni. Tihpalh thil thu tak tak a ni ber<br />
mai. Phurawm tak a ni.<br />
Chhung kaw ei tawka pack, a bawngsa siam chu $ 5 man<br />
a ni a, dawr thenkhatah chawlhkar khat lai an zuar tawh a ni.<br />
Matthew chu a nu Claire Lilley 41 chuan a chhuang hle a. Chuvangin<br />
a nu chuan Mathew chu 'ei siamna lam-a hna thawh<br />
tir’ a rilruk ta hial a ni. Tesco pawh chuan an lo lawm hle a, tun<br />
hnu-ah pawh work experence tan hna rawn thawk leh tur tein<br />
an sawm nghal hial a ni.<br />
Tesco company chuan Chatteris, Cromwell Community<br />
College-a zir mek Matthew chu eng thiamna leh zirna nge he<br />
industry tana a la mamawh tur tih te an hrilh nghal vek bawk a<br />
ni. A nu Claire chuan, "An ruatnaa a kal hma kha chuan a tih tur<br />
ber a hre lo va. Mahse tunah chuan ei-in siam lam hna hi a hna<br />
tur niin a hre ta a ni," a ti. Chuvangin Tesco company pawhin<br />
an rawn ang ngeiin Matthew chuan a rilru sawr bingna lam tur<br />
a hre tawh a. Bussiness study course te kai a tum bawk ta a ni.<br />
Restaurant leh Tesco hnathawhna hmunah te ei-in tem dan te<br />
a zir a, a siam dan tur 'thu' mai atanga miten dawr chhuara an<br />
lei mai theih tur ei tur siama a kal chhoh dan te a zir tan ta a ni.<br />
Tesco thu puangtu pakhat chuan, "Work experience tana Matthew<br />
hi phur zetin idea tam tak paiin a lo lut a, a ideate chu ei<br />
tur siam sa tha takah kan chhuah ta a nih hi," tiin a sawi a ni.<br />
Company Chief te chuan Matthew chawimawi nan, ama duh<br />
dan ngata an siam bawngsa leh tomato home bake chhang<br />
kho khat an rawn thawn a ni.n[Daily Mail]<br />
geNerAL knowledge<br />
TAHANTIMES | 7<br />
bRaZil ZiRlai, a 'nulat thianghlimna' lilam Chu<br />
JaPan tlangVal-in a Chang ta!<br />
Barzil zirlai kum 20 miin, a nulat thianghlimna a lilam<br />
chu Japan rama Ronald Densetsu (Natsu)-in American<br />
dollar 780,000-in a chang ta a ni.<br />
Brazil zirlai Ms Catarina Migliorini chuan a nulat<br />
thianghlimna chu internet online-ah a lilam a ni. Australia<br />
mi film director Justin Sisely chuan 'Virgins Wanted'<br />
record film tawi a la a, chu film-a tel tur Catarina Migliorini<br />
nulat thianghlimna lilam chu mi 15 laiin an inchuh<br />
a ni. Catarina hian a nulat thianghlimna chu he Japan<br />
tlangval hnenah America-Australia thlawhna thlawk lai<br />
chhungah ngei a hlan dawn a ni. Hetia a hlan hma leh<br />
a hlan hnu hian interview a chhang bawk ang. Amaherawh<br />
chu an 'awm tlang lai' chu video lak a ni lovang.<br />
He Japan pa hian lilamnaah America rama Jack<br />
Miller leh Jack Right te a khum bakah a pe sang ber<br />
India-a Rudra Chatterjee pawh a khum ta zel a, hnehna<br />
a chang ta a ni. The Australian News chuan heng sum<br />
te hi mi retheite in sak nan hman tur a ni tia Catarina<br />
sawi chu an tarlang a. "Kei chu hei hi sumdawnna angin<br />
ka thlir a. Nangni pawh in nunah he thil ang hi vawi<br />
khat chauh ti ta ula, nawhchizuarah chuan in chhuak<br />
bik hauh lovang. Thlalak danglam tak pakhat i lak mai<br />
avang khan camera-a thla laa ei zawngah i chhuak<br />
hauh lo ang khan," a ti tlat.<br />
"Film laknaa changtu tur 'nula thianghlim' kan<br />
mamawh," tih advertisment kum 2 kal ta velah a hmuh<br />
atanga he thil, mite inhnialna chawk chhuak thil ti turin<br />
a hming a sign ta a ni. "Hmangaihna ka ngai hlu a,<br />
hmangaihna chungchang hian ka rilru a luah nasa ve<br />
thin asin. Mahse tuna ka thil tih nen hi chuan a thu a<br />
hran daih mai," tiin Ms Catarina chuan a sawi a. Brazil<br />
zirlai te hian a pawisa hlawh hian an chhungkaw in tur<br />
pawh sak a tum a ni.n<br />
SauDi aRabia Rama Rab-ui-khalee thlaleRah mihRing<br />
RuhRo lian lutuk hmuh Chhuah a ni<br />
Oman, Yemin<br />
ramte nena inramrina<br />
hmun, Saudi<br />
Arabia ram chhung<br />
a Rab-ul-Khalee<br />
thlalerah mihring<br />
pangngai aia a let<br />
eng emaw zata<br />
lian mihring ruhro<br />
hmuh chhuah a ni.<br />
He thlaler hi khawvela<br />
thlaler zau ber<br />
a ni nghe nghe.<br />
America rama tui-alhthei lai chhuaktu company 'Aramco' chuan he thlalerah hian tuialhthei<br />
an lai a, chutah chuan he mihring ruhro lian lutuk hi an lai chhuak ta a ni. Ruhro an laih chhuahna<br />
hmun chu Saudi-a sakhaw hruaituten an humhalh ta bawk. He ruhro thla hi sipai thlawhna<br />
atangin a thla an lo la a. Chu thlalak chu America rama Hyde Park-ah an dah. Mithiamten he<br />
ruhro hi an zir chiang mek. Heti ang mihring lianho hi Saudi leh India ram hmar lamah an lo<br />
khawsak tawh an ring. n<br />
tdrfaqmufypönf;a&mif;0,fa&;<br />
Rate dik takin kan zuar e. Duhsak taka min rawn<br />
dawr ve turin mi zawng zawng kan ngen a che u.<br />
Pu Thangdailova & Pi Zarzoliani<br />
အိမ္နံပါတ္ ၃/၁၉၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လမ္း၊<br />
စမ္းၿမိဳ႕ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေရွ႕<br />
စမ္းၿမိဳ႕ရပ္ကြက္၊ ကေလးၿမိဳ႕။ Ph: 073-21451
8 | TAHANTIMES ceLebrity 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
inPHElH ruak ZaWnG ni lOvin<br />
MusiC CHauHa MiPui laWM HlaWH niH DuH<br />
TAYLOR SWIFT<br />
Taksa mawina lantira inphelh ruak zawnga mipui hip a duh<br />
loh thu leh music lam thiamna hmanga mipui lawm hlawh<br />
nih a duh thu a sawi. Taylor Swift hi kum 22 lek a la ni a,<br />
khawvela singer hlawhtling hmingthang 'arsi' pakhat nih<br />
a tling a ni. A sak lam chauh ni lo, a phuah lamah pawh<br />
thiam tak a ni a, kuminah hian music lam atanga a sum<br />
lak luh pawh pound sterling mtd 35 a tling a, Grammy<br />
Award (6) lai a dawng tawh bawk a ni. Taylor hian<br />
Caroline Maguire nen Interview an neihnaah mipuite<br />
hi inphelh itawm vela hip a tum lova zai rimawi chauha<br />
awih a duh thu a sawi. Maguire chuan Pop star<br />
dangte ngaihtuah chuan Taylor-i hi a 'Classic' zawk<br />
nia a ngaih thu a hrilh a, hemi chungchangah<br />
a ngaihdan a zawhna chu Taylor chuan, "Kei chu<br />
ka rilruah a chiang a. Mipui hma-ah ka inphelh vel<br />
dawn lo, a chhan chu chutiang vela mipui hip tum hi<br />
tul lovah ka ngaih vang a ni. Zaithiam kan ni a, mipui<br />
hian keimahni-ah an rilru khawihna lai tur pahnih khat chu<br />
an hmu ngei ang. Kei chuan ka hla hmanga mipui nena<br />
inpawh that hi ka tum mai," tiin a chhang.<br />
n<br />
• Gospel Fakna hla mawi...ropui leh dang dai "VOICE OF GRACE <strong>Vol.2</strong>" DVD Album chu tlang zarh<br />
a ni dawn ta!<br />
• He album-ah hian hla 14 a awm a, Tahan leh a chheh vela kohhran tin zai thiam (mi 15) thlan<br />
khawm ten uluk tak, mawi tak leh thiam taka an record a ni.<br />
• He Voice of Grace <strong>Vol.2</strong> album hi duhsak taka min lei sak theuh turin leh release atanga thla khat<br />
chhung chu min lo copy sak lo hram turin kan ngen a che u.<br />
ALESSANDRA AMBROSIO FANU<br />
ANJA CHU A NU ANG DAWN HLE<br />
Alessandra Ambrosio hi<br />
khawvela model lar,<br />
supermodel hlawhtling a ni<br />
a, hmeichhia ten a style hi<br />
copy vek an duh pawh hi<br />
thil mak a ni lo. A fanu kum<br />
4 mi Anja pawh hi<br />
The Victoria's Secret fak<br />
lartu model a ni bawk a.<br />
Alessandra Ambrosio hian<br />
red carpet calwalk a neih<br />
thinnaah a pian mawi tak<br />
lang thei turin a inthuam<br />
thin a, School-a a fanu kal<br />
vel chu a buaipui thei hle.<br />
A fanu hi kum 4 mi a ni a,<br />
School kai hmuakin in<br />
lamah a hawpui a ni.<br />
n<br />
FILM STAR THAR<br />
LAR CHHO MEK<br />
emily Van CamP<br />
GQ Magazine, November issue tana thla a lak naah<br />
Emily Van Camp chuan ama style leh lan dan thar mawi<br />
tak takin a inpho lang a. A taksa pian mawi tak mai te<br />
chu a show kual vel a. Amah hi kum 26-a upa a ni tawh.<br />
A sam rangkachak rawng mawi tak chu hnawk deuh<br />
nuaihin a phiar bawk a, tuna a hna thawh mekin a tihphur<br />
zia te pawh a sawi a ni. Ani chuan, "Mawi taka ka<br />
inthuam apiangin ka nun a hlim reng thin a. Han tal hiar<br />
vel te pawh hi a nuam, ka hna-ah ka tui bawk," a ti.<br />
Mipa nena a hun tam zawk hman pawh a thlahlel viau<br />
thin bawk. "Lam ropui ber chi (ballet)-in ka lam thin a,<br />
chu chuan engti anga chet tur nge tih min zirtir, tun<br />
thleng hian party-a kal chu ka thlakhlelh ber zinga mi a la<br />
ni. Hei hian rilru hah a chhawk ber a ni," a ti bawk.<br />
A bialpa hi Josh Bowman a ni a.<br />
Mipui hmuh turah pawh an<br />
chhuak dun fo thin. A bialpa<br />
hi amah aiin a naupang<br />
zawk a, a hmangaihna<br />
lan chhuahtir hi a<br />
hlau ngai lo. "Mi ka<br />
hmangaih tawh a nih<br />
chuan, ka zahpui<br />
ngai lova, ka thup<br />
tlat ngai bawk<br />
lo," a ti bawk.<br />
n
eNtertAiNmeNt<br />
GIRLS ALOUD TOUR<br />
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
Kum 10 vel lian ta atang khan Girls Aloud band hi a tha zawngin an lar chho em em mai a. Hming chhiatna an nei<br />
tlem hle. Tunah hian single thar leh album thar siam an tum a, UK tour pawh neih an tum. Heng an thil tih tumte hi<br />
Jewellery brand Pandora-in a sponsor dawn. Girls Aloud band hian mi hip thei tak ngun chi hrang hrang hi a brandin<br />
an nei theuh va, hei hian an khual zin-ah pawh reflect a nei ngei ang. An music video tharah te, thla an lak ho<br />
naah te ngun, design danglam theuh hi an bun dawn a ni. An single album hi 'Something New' a ni ang. Cheryl Cole<br />
chuan kum tir lama Lalnu Jubilee-a a show kha a hringnuna mel lung pawimawh niin a sawi a, a ngun leh silver<br />
crown te khan mi a hip hle. Kimberley ngun hian nawmchenna lam thil danglam tih ang chi a ngainatna a kawk<br />
bawk. Quirky Sarah Harding thung chuan Sterling silver ngun a thlang a, hei hian fashion lam a uar chhoh zel tur<br />
a kawk. Nadine Coyle chuan 5 Clip ngun a thlang ve thung a, hei hian a hmeichhe zia (nu hnepzia) a lantir bawk.<br />
Nicola Robert chuan woven leather ngun a thlang a, chu chuan rin lohva thil thleng thut lam a kawk an ti. Pandora<br />
Western Europe president Peter Anderson chuan, "Girls Aloud band nena thawk ho va, an tour kan sponsor hi kan<br />
hlim hle. Keini tan chuan support tlak band duhthusam an ni," a ti. "Girls Aloud band hian huapzo taka entu neih an<br />
ngen a, hmeichhe lam pawh tel tam se an duh. Hei hi kan support chhan pawh a ni," a ti bawk. An ngun danglam<br />
theuhte hian mimal theuh an nihna a kawk bawk. Kan website-a kan tih lan tur leh keimahni chauhvin an show kan<br />
tichhuak tur hian Girls Aloud an la hriat dan pho lanna hun an neih phah kan beisei tiin Peter Anderson chuan a<br />
sawi bawk. Girls Aloud band pawhin," Pandora nena thawhho hi kan nghakhlel tawh hle. Ngun kan siam te, kan<br />
story kan share te hi kan ngaina a ni," an ti ve bawk.n<br />
Selena gomeZ-in tukhum hnuai<br />
(nghawng hnung lam)-ah lXXVi<br />
tih tattoo a Chhu thaR<br />
Selena Gomez-i chuan a bialpa Justin Bieber ang<br />
maiin a vawi hnihna atan tattoo a inchhu thar leh ta. A<br />
chhutna hmun hi a nghawng hnung lamah a ni a, an<br />
chhungkaw zinga hming pakhat (LXXVI) tih chu a chhu<br />
a ni. A bialpa Justin Bieber hian vawi 7 tattoo a inchhu<br />
tawh a, Selena hian vawi 2 a chhu ve ta bawk. Selenain<br />
a chhut hmasak khan a hnung zangah a chhu a,<br />
lung (heart) lem a chhu a ni. A hre chiang deuhten an<br />
rin danin tun tuma a chhut hi hman deuhva a nuin nau<br />
a chhiat tuma a nauchhiat tak hming kha niin an ring.n<br />
ကၽြန္ေတာ့္အနာဂါတ္ေအာင္ျမင္မႈအတြက္<br />
ဒီသင္တန္းဟာ အေကာင္းဆံုးေရြးခ်ယ္မႈတစ္ခုပါ<br />
Zam Ngaih Lian<br />
IELTS-6.5[July, 2012]<br />
John mayeR leh katy PeRRy-te<br />
new yoRk-ah Zin<br />
John Mayer leh Katy<br />
Perry te chu New York<br />
khawpuiah vantlang hriatin<br />
an leng kual vel a. Katy<br />
Perry hian a pasal British<br />
fiamthu lemchan thiam<br />
Russell Brand nena an inthen<br />
hnuah a bialpa thar<br />
John Mayer nen hlim takin<br />
hun an hmang thin a ni.<br />
New York khawpuia Pearl<br />
chawdawr-ah hlim takin<br />
Katy Perry-te hian hun an<br />
hmang. Katy Perry hian<br />
mite mit la tak thawmhnaw<br />
hring hmangin a<br />
inthuam a. John nena an<br />
boruak chu thup vel a tum hmel loh hle. August thla vel<br />
atang khan an inkawp tan tawh niin a hre chiangtute<br />
chuan an sawi. John Mayer hi Hollywood khawvelah leh<br />
music lamah mi lar tak a ni a, Jennifer Love Hewitt, Jessica<br />
Simpson, Minka Kelly, Jennifer Aniston leh Taylor<br />
Swift te nen pawh boruak an lo nei tawh.n<br />
The TOEFL & IELTS Specialist<br />
international english language proficiency<br />
ETS toeFl [PBT]<br />
Cambridge ieltS<br />
• Foundation Cours/Test-prep Course ျဖင့္<br />
တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး<br />
သင္ၾကားေပးေနပါသည္။<br />
SAYA MICHAEL KHUPPI<br />
PCM Venglai (သံုးထပ္ဘုရားေက်ာင္း)<br />
အေရွ႕ဘက္<br />
တာဟန္းေစ်း အေနာက္ဘက္<br />
test preparation course<br />
TAHANTIMES | 9<br />
TOP 10 BOXOFFICE<br />
1 Wreck-it ralph $49M<br />
2 Flight $25M<br />
3 argo $76M<br />
4 the Man with the iron Fists $8M<br />
5 taken 2 $126M<br />
6 Cloud atlas $18M<br />
7 Hotel transylvania $137M<br />
8 Paranormal activity 4 $50M<br />
9 Here Comes the Boom $36M<br />
10 silent Hill: revelation 3D $14M<br />
TOP 10 MuSIC alBuMS<br />
1 red taylor swift<br />
2 Dreams and nightmares Meek Mill<br />
3 Merry Christmas, Baby rod stewart<br />
4 night train Jason aldean<br />
5 Good kid, m.a.a.d city kendrick lamar<br />
6 Hope on the rocks toby keith<br />
7 Babel Mumford & sons<br />
8 Psychedelic Pill neil Young<br />
9 Dreams of Fireflies trans-siberian Orc<br />
10 tornado little Big town<br />
Website: www.tahantimes.com<br />
E-mail: tahantime@gmail.com<br />
xl;jcm;csuf<br />
Past paper + audio CD မ်ား၊ အမွတ္ေပး<br />
စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖင့္<br />
သင္ၾကားေပးေသာေၾကာင့္<br />
အမွတ္ေကာင္းရဖို႔စိတ္ခ်ရသည္။<br />
ဆရာကိုယ္တိုင္<br />
TOEFL-610, TWE-5.5 of 6 / IELTS-8.0<br />
ရခဲ့သျဖင့္<br />
2012 တြင္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး<br />
Top 10 စာရင္း၀င္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္<br />
သင္တန္းသားမ်ားအတြက္ စိတ္ခ်ရသည္။<br />
• trSwfaumif;&csif&if trSwfjrifhjrifh&xm;wJh q&mxH oif,lyg •
10 | TAHANTIMES Article 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
WELCOME TO CHIAU-AU<br />
ZALIANTHANGA<br />
Keuhawnna<br />
Welcome tih thumal hi kan tawng ang maiin<br />
kan hmang tlangnel titih tawh mai a. Saum<br />
leh chingal rim nam zawnga sawi dawn ralah<br />
chuan chiau-au ti te pawhin hmehbel dawn<br />
ta ila, tu naknem em chu kan chhun palh bik<br />
dawn em ni le! "Welcome" tih awmzia chu<br />
J.F. Laldailova khan, lawmawm inlawmna, inhmuahna,<br />
lawm, hmuak tiin a thufiahbu-ah<br />
(P.557) a tial a. Rev. Z.T.Sangkhuma te unau<br />
thum buatsaih Zotawng thufiahbu (Dictionary)-ah "chiau-au" tih awmzia chu<br />
"Ngaihsak, bengkhawn, huihai" (p. 74) tiin an hrilhfiah bawk a. A enga pawh<br />
chu lo ni se, a kil a kelin khawrh chiam tum lo mah ila, a awmzia kan fiah takah<br />
"Welcome" chu Welcome a ni a, "Chiau-au" chu Chiau-au a ni ber lawm ni?<br />
I va inla deuh ve!<br />
L. Keivom thukhawchang ang deuhin "Thliarkar rilru" a tih hian min la<br />
tuam hneh a ni mai thei. Tlema mipui vantlang chung lam leh fakna emaw,<br />
chawimawina emaw kan lo chan hian induhna leh chapona lalna suakin a<br />
rawn hrawt nghal thuai thin a. Mi fingin ka fing an ti ngai lo va, mi a-in ka a an<br />
ti ngai lo, chuvang chuan kei chu "Ka a" tih ngawt theih a ni bik lo. Pa pakhat<br />
an sawi thin ka hriat reng chu "Sum leh pai tlemin a nei deuh hlek a ni ang, a<br />
thawvengin a tawng thau thei riau a, a aia neite aiin a uchuak a, a nui pawh<br />
hi a darin a uang ler vel a ni ang. A thiante hian an ngei mai pawh ni lovin, an<br />
thlim deuh zauh zauh a ni awm asin. Heng hi kan thiante zingah pawh thil awm<br />
thei tak a ni. Ngei zawng sawi takah chuan ka thian Sangpatea khan ‘Saw<br />
mihring saw kan hmuh ringawt hian ka luak a tichhuak’ zu tipeka mawle.<br />
Heta kan han sawi tum chu tlema kan lo san ve deuh hi chuan kan pawng<br />
thur thur a, che zia leh tawngkam kan thlahdah duh chawk a. Milar deuh hlek<br />
lah hi ruihtheihthilah kan inhnimphum leh zel si a, "lal ngai lo lal a na" dungthulin<br />
"chawimawi leh fak kan dawl rei thei meuh lo hi kan thanmawh bawk hri lian<br />
tak a ni. Han fak dek dek ila, tak tak emaw tiin kan chaw tak khukpuiin kan ar<br />
nghal len vah vah zawng a nih thawthang tawh hi! A chang chuan kan induh<br />
luatah inlak len dan kawng kan zawng a, he chapona hian rei a daih ngai loh<br />
mai bakah mi huat hlawhna mai chuah a ni. Miten thleng keh thei dawma min<br />
dawm lai leh chawimawina aw ka hlira min fak laia sawiselna kam khat dawng<br />
thiam lova, rilru hnual leh thinrim, khaw hmu lo kawpa khawsa an awm ta fo<br />
mai. Induhna hian sualna a hring chhuak chawk reng a ni.<br />
Min melh kur teh su<br />
Tum khat chu Mizo dawr pakhatah kan lut a, minute 5 chhung dawhkan<br />
kan thut hual hnu pawhin min la chiau-au lo reng reng mai. Dawr neitute lah<br />
chuan titi pahin mi en reng a, vawi 3 meuh ei in kan chah hnu pawhin muang<br />
fahran hian an rawn kal chuar chuar a, dawr a inthlahrunawm khawp mai.<br />
Hemi thlen hma lawk hian Kawl dawr pakhat a awm a, lun pawh an lun khawp<br />
mai. Mizo mi leh sa duhsakin kan han inti dawr na a, hnam dang dawr dan nen<br />
chuan an inthlau deuh niin a lang tlat mai. Hnam dawrah han kal ila, lo leng<br />
rawh u, eng nge in duh, tiin Waiter ten thutna leh thut hmunte an lo kawk kual<br />
zung zung mai thin a, Customer tan a zangkhai em em thin a ni.<br />
Heta kan sawi duh leh chu Pathlawi tharhlam thukawchang angin ‘Dawr<br />
nghaktute hi kan hawihhawm lovin kan mawng a rit lutuk hi, a mangthlak zawng<br />
a nih hi’ a tih ang deuhin keiniho chu kan hawihhawm<br />
zan lo a ni mai thei. A chang phei chuan<br />
nel vang pawh a ni ang, min la an khum leh nghal<br />
a, dawrtute welcome leh chiau-au kawngah hian<br />
tan kan lak lehzual a tul hle mai. Dawr nghaktute<br />
hian infit tawk, tawngkam thlum, inchei thianghlim<br />
mi leh dawrtute hip zawnga awm thiam hi<br />
a pawimawh hle. Dawrtu mit hmuha mut te, thil<br />
dang lo tihsan te hi inngaihsak lohna hmanraw<br />
tha tak a ni. Hnam dang han dawr hian dawrtute<br />
an chiau-au vatin an thil zawrhte an rawn phawrh zung zung thei mai a, inngaihsak<br />
luat aleiah a chang phei chuan an hmaizahawmin a inthlahrun thlak mah<br />
mah zawk a ni. Tum loh deuha lei mai palh awl tak a ni.<br />
Ngeiawm hluah hluah<br />
Puipun nikhua kan tih mai inneih, inkhawmpui, lawmthusawi, lungphun,<br />
Meeting, Mitthi ral leh inkoh khawm adt ... ah te hian mite welcome thiam a<br />
pawimawh khawp mai. Inkhawmpuiah lek phei chuan khaw hrang hrang atanga<br />
kal khawm kan ni a, hengah tak hian usher, receptionist kan tih mai, lo chiauautu<br />
hi an pawimawh tak zet a ni. Mi zia kan inang lo theuh va, khual nek chak<br />
deuh an awm laiin kimki tak leh inthlahrung taka zakzum an awm thei bawk<br />
avangin huaihawttu zei tawk an chet vat vat a pawimawh fo reng a ni. Khual<br />
niha min lo dawnsawn vak lo phei chuan a hrehawm em em a, ei rawh in rawh<br />
tih kara khawsat hi thil nuam lo tak a ni. Dawngchera dan takah ‘Kan inahte<br />
chuan hmeh chhete pawh hmeh mah ila, duh duh hunah kan ei in thei a, kan<br />
puar tho’ a tih ang deuh hi thil awm thei tak a ni.<br />
Kan Venga mikhual lo kal, kan lo chiau-au that tawk loh chuan engah nge<br />
mikhual kan va nih ve hunah min lo welcome that theih teh lul ang le? Ei leh in<br />
chungchangah te, inthiar, teihawi leh lenvahnaah te hian bengvar chhuah a tha<br />
hle mai. A chhan chu fan ngai lohna hmunah chuan hawkdakte pawh an chak<br />
ve mai thei a. Khualchhawn thuhlaah hian keiniho hi kan induhin inlak len kan<br />
ching niin thingtlanga mite hian an sawi fo thin va, a dikna chin pawh a awm<br />
ngei ang. Chuvang chuan mite kan tanpui thei a nih loh pawhin an harsatna va<br />
sawi lem lo ila, nakinah kan mamawh ngawih ngawihte pawn an la ni leh thei<br />
asin. Hawihawm leh vengvar chhuah hi zir thei a ni teh meuh mai.<br />
A hnu khar nan<br />
Tute thusawi emaw an tih ang deuhin a tawp nana tlak duah kan tum hram<br />
lo ang a. Mi inah kan va leng emaw, leng turin kan lo welcome emaw a lo nih<br />
pawhin in neitute mitmei ven thiam a pawimawh a, inkhelh tur a that dawn zana<br />
riah chilh emaw, hnathawh tikhaihlak tur zawnga hawihhawm hi ngeiawmah a<br />
kal thei a, innel luatah inhmuh sakhi awl tak a ni. A ruh hian min ngei thei a, tul<br />
lovah chhuanlam siam a awl duh phian ang. Keiniho chu an tha tih mai vangin<br />
tak take maw kan ti lek lek thin, eng emaw an tihna karah kan lo inrawlh ve<br />
chhen a, duh duh kan lo kawi ve chhen hi chu a zia lo phiah lam hret a ni.<br />
Zepnak emaw, tlema kan englo deuh khan kan englo (induh) hma lutuk thin<br />
hi kan thanmawh bawk a tih theih mai awm e. Mi kara kan chet dan leh hawiher<br />
atangin min lo chhang kham mai thei a, ngaihno bei taka tawngkam hman te<br />
hi a ngaithlatu tan pai a nuam a, inzah tawn, inchawimawi lam uar leh sauh ila<br />
"welcome to chiau-au" awmzia chu a takin kan hmangho thei dawn a ni lawm<br />
ni?n
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
SunDay SChool nauPang thu ZiR<br />
beingawRh mek<br />
Naupangte Pathian thua kan ziritir uar sauh a tul hle. Zing sunday school kan<br />
han tih chuan Naupang pual deuh bik a, Pathian biakna hun a ni ber a. Hei hi<br />
Tahan leh a chhehvel tih dan a ni tlangpui. Hmun thenkhatah phei chuan Naupang<br />
Camping te an buatsaih thin a sawt pawh a sawt hle a ni. Naupangte hi an<br />
piangthar ve thei em tih hi thawk khat lai khan a vung hle a nih kha.<br />
Heng Beginner, Primary, Junior, Intermediate, Senior pawl te hi an kum mila<br />
Pathian thu leh hla kan fah ngun a tul hle. Tunlai naupang chu thil an hre chakin<br />
an thiam zung zung tawh a, an tet te laia thu-rotling, nun dan mawi te kan zirtir<br />
nasat a tul a, chu ta school tha ber chu sunday school hi a ni kan ti thei a. Hmun<br />
dangah Kristian nun lam zawng school tha kan nei hlei thei lova, Pathian ni tuka<br />
hun tlemte hi kan ngaihhlut thiam a tul em em a ni.<br />
Kohhran thenkhat phei chuan Nursery school an din a, hei hi thil pawimawh<br />
tak a ni. Kan fanute hi nakinah min ti mangangtu ni lovin hruaitu tha an nih theihna<br />
turin Sakhuanaa intuk luhtir a tul tak zet a ni. Chuta nun bul sawhnghehna<br />
school chu sunday school hi a ni a, a pawimawh hle, tiin zirtirtu pakhat hnen<br />
atanga thu dawn a ni.n<br />
tahan ChRiStian youth FellowShiP-te<br />
Chaw ngheiin an tawngtai<br />
October 27, Inrinni khan TCYF chuan Vengpui Methodist biak inah tawngtai a<br />
buatsaih a. Kal pawh eng emaw zat an awm. Tahan Christian Youth Fellowship<br />
(TCYF) hi kum 1975-a din kha a ni a. A din kum atanga vawiin thleng chatlak<br />
awm lovin a theihna kawng kawngah rawngbawlna a nei thin. TCYF kan han tih<br />
hi a awmzia chu Tahan khawchhunga Kohhran hrang hrang 17 atanga thalai<br />
insuihkhawm pawl chu a ni a. Rawngbawlna peng hrang hrang an nei thin. Sub-<br />
Committee hrang hrang a neihte chu chawngei tawngtai lam buaipuitu, sport<br />
lam buaipuitu leh Icon lam buaipuitu te an ni.<br />
TCYF hian kum tin zirlai ti thate a chawimawi thin a, matric pass zinga mark<br />
hmu sang zualte hnenah Piangthula Award a hlan bawk thin. December thla-ah<br />
Sport Festival hlimawm tak a buatsaih thin bawk. Heng bakah hian kum khatah<br />
vawi 3 vel inkhawm finna a buatsaih thin bawk a. Thla tawp Inrinni hnuhnung<br />
berah chawnghei tawngtai inkhawm hi a buatsaih ziah bawk.<br />
Tun tum chawnghei tawngtai inkhawmah hian thupui tawi 4 ngaihthlak a ni<br />
a, chung thupuite chu: Thih thlengin rinawmin lo awm rawh, Mihring tihlawm nge<br />
i tum Pathian tih lawm, Lalpa chu awm hle hle tir hlek suh u, leh I thinlung min<br />
pe rawh tihte a ni a, a sawitu hrang hrangin thiam takin an sawi.<br />
An tawngtai thupui tlangpuite chu Ram, Khawtlang, Kohhran leh Chhungkaw<br />
tin tana sual thupha chawina, kan ram sawrkar tan, TCYF hminga Camping<br />
buatsaih a nih theih nan, UPC Quarter sak thuai a nih theih nan, B.Y.D Missionary<br />
rawngbawlna atan, Elim I.C.M biak in sak a nih thuai theih nan, Kohhran<br />
tinah Thlarau pawlna thar a lo thlen theih nan, Sympathy Helping Center tan,<br />
Dam lo, mangang leh lung in tangte tan, Baby Home leh hnuchhamte tan, Missionary,<br />
Evan, Pastor leh Kohhran hruaitu zawng zawngte tan leh chhungkaw<br />
tina kut hna thawktute leh khual zinte tan tihte a nih thu Pu Laltana hnen atangin<br />
thu kan dawng.n<br />
tahan leh a ChhehVela Ram Dang atanga lo lut bengali<br />
an man Zeuh Zeuh Va, lo lut Ru Zelte Pawh man tuma<br />
beih mek a ni<br />
Kan hriat theuh angin kan rama Rakhaine State-ah Bengali te leh Rakhaine<br />
Taiyintha-te inkarah buaina namen lo a chhuak a. Hei vang hi a ni mai thei.<br />
Kalaymyo bial chhung velah pawh ram dang atanga rawn lut ru Bengali mite hi<br />
man an ni ta zeuh zeuh a.<br />
Hmanni lawkah pawh Bengali mi 16 chu Letpanchaung Police-ten an man<br />
a nih kha. Heti hian Kalaymyo bial chhungah Bengali mi 30 chuang teh meuh<br />
an man tawh. Tunlai pawh hian Bengali rawn lut ru hi an awm deuh reng a, zan<br />
lamahte pawh security lam chuan an veh ru deuh reng a ni.<br />
Heti anga ram dang mi Bengali rawn lut ru thinte hian khawtlang an tiralti<br />
hle a, rin loh takin buaina pawh chhuak thei reng a ni. Chuvangin Bengali rawn<br />
lut rute hi kan hmu a nih chuan a hnai ber security duty-te hnenah report nghal<br />
a tha ngawt ang. Heng mite hian ram zalenna leh muanna an tikhaw loh theih<br />
avangin khawtlanga mipuiten nuam loh an tih thu kan lo dawng.n<br />
Local News TAHANTIMES | 11<br />
SymPathy helPing CentRe-in<br />
luCky DRaw an hawng<br />
Tar leh upa chak lote enkawlna 'Sympathy Helping Centre’ chuan lucky ticket<br />
an zawrh, August ni 15 vela hawn tura an tih kha ro khawlhna eng eng emaw<br />
vangin an hawn hun tur an sawn hla a ni a. An sawn thu an puan hlima an puan<br />
ang khan October 30 ni-ah chuan an hawng thei ta a ni.<br />
Lucky ticket-a sum hmuhte hi he 'Sympathy' rawngbawl nana hman tur<br />
a ni a. Tunah hian mi 3, a hmun ah an awmpui mek a, pakhat chu Tuivar-ah a<br />
haw rih a. Home Care-a anmahni ina awm, an enkawl (vil) hi mi 12 an awm niin<br />
Helping Centre Perish Priest Rev. C.H. Zaliana'n a sawi.<br />
Lucky draw hawnna hi hunserh-te hmanga uluk taka buatsaih a ni a. Fair<br />
taka hawn a nihzia hi buatsaihtute hian an duh ber avangin a lehkha pawttu<br />
atan pawh kohhran hrang hranga rawngbawltu paruk lai an sawm a.<br />
Ticket 3000 chuang hralh a ni a. Ticket receipt lam chu fel taka thlepin an<br />
chilh bet vek a. Ticket 3000 chuang atang chuan ticket 150 chauh la chhuak<br />
turin mi pakhatin tum 6 theuh an zena an la chhuak a. Ticket 150 atang chuan<br />
tum 3 theuh zenin 81 lak chhuah leh a ni. Chutiang chuan 81 atangin 48, 48<br />
atangin 13, vanei fal turte thlan chhuah an ni. Mi pakhat vawi 14 theuh an ding<br />
chhuak a ni.<br />
Lawmman atan consolation prize 10 siam a ni a, blanket ks. 10,000 man<br />
theuh a ni. Pakhatna chu Follow me 125 bike thar a ni a, pahnihna mobile<br />
phone a ni. Mobile phone hi handset, Sim card, Top-up (10000/-man) a tel<br />
nghal vek a, a pawt fuh tan hman nghal theih mai a ni. Pathumna chu TV set a<br />
ni thung. Tv hi Sharp 21" a ni a, EVD player leh inverter pakhat a tel nghal a, a<br />
famkim sa a ni ber. CD leh current chiah a mamawh tawh.n<br />
VengPui nauPang SunDay SChool buatSaih<br />
iDol leh bible ZaiZiR intihSiakna<br />
Vengpui Methodist Kohhran Naupang Sunday School chuan zai intihsiakna<br />
(Idol) leh Bible Zaizir intihsiakna chu an buatsaih a.<br />
Idol – Lalhminghlui (T.Z.R Mangura fanu)<br />
1 st runner up – Lalchhanchhuahi (Laibuangi fanu)<br />
2 nd runner up – Melody Lalkroshlui (Simon Berzona fanu) ten an la a.<br />
Bible zaizira lawmman late:<br />
1. Lalramdina (Junior)<br />
2. David Lalchhuanawma (Primary)<br />
3. Rohlupuii<br />
Lawmman ah hian pakhatna Ks.<br />
10000/-, pahnihna Ks. 8000/-, leh<br />
pathumna Ks. 5000/- an hlan a. Top 5<br />
thleng phate hnenah lawmman an pe<br />
bawk. He thil an buatsaih hi inkhawmpui<br />
tana inbuatsaihna leh an talent pho<br />
chhuahna atan tiin an buatsaih a ni.n<br />
bethel hmuna tawngtai an Pung Sawt<br />
Kawlphai tlang mi tam zawk hi Kristian vek an ni a tih theih awm e. Ganhgaw<br />
khawpui ni tlakna lama tlang mi thenkhat te chu Buddhist an ni ve tlat thung.<br />
Kalay kabaw phaia Zofa tam zawkte Kristian deuh vek kan ni a, thawkkhat lai<br />
kha chuan kan thenawm hnam dangte chuan Pu Thahhranga (Rev. fam ta)<br />
Pathian hi a tha an ti thin reng a ni.<br />
Kohhran tam zawkah chuan zing tawngtai inkhawm te, Zirtawpni tuk<br />
chawnghei tawngtai te, Thawhtanni zan tawngtai te, Pathianni tukah emaw<br />
Thawhtanni tukah emaw tuk tina tawngtai inkhawm pawl hi hmuh tur an awm<br />
nuk mai a, a thlamuan thlak hle mai. Mimal, pawl leh kohhran pawh a chak<br />
phah hle a ni.<br />
Tawngtai hi pathian kan pawlna hmanrua pawimawh tak a ni a, tawngtai<br />
mi chu an hlim thin reng a ni. Kum 1995 vel bawr vel-ah khan Carmel tlang,<br />
(Tahan atanga ni tlakna tam Tuivar tlang)-ah chaw nghei tawngtaiin ni 10,20,30<br />
chuangte an inkhung hrang thin a. Kum 10 vel liam ta atang khan khua leh<br />
veng thenawm-ah "Bethel"tiin tawngtaina hmun a awm thluah tawh a, a then<br />
phei chuan chaw nghei tawngtaiin riah chihte pawh an awm nual tawh a ni a.<br />
Ringtute chakna hnar pakhat chu tawngtai hi a ni a, chuvangin kan var sauh<br />
sauh a tul a ni tiin tawngtai pawl zinga nu pakhat hnen atanga thu dawn a ni.n
12 | TAHANTIMES<br />
baDminton touRnament<br />
CoRal Jubilee lawmna<br />
November 19–24, 2012-ah khian Tahan Badminton Club chuan Coral Jubilee<br />
lawmna Open Badminton Tournament a buatsaih dawn a, infiam mite tel<br />
turin leh hlutpui turin an inhriattir-in an insawm a. Nov. 18.2012. dar 5:00 pm<br />
thleng hming pek thei a ni.. Game fee Ks. 5000 thun tur a ni ang a. Jubilee<br />
platinum a tel ang. India cock, dodo cock hman a ni bawk dawn a ni.<br />
He tournament hi Tahan EFCM Halla hman tur a ni a, November ni<br />
19-a inkhelh tur a ni a, Pu LalRinzuala (009400305259 leh Pu Hmingliana<br />
(0947080053) hnenah form lak theih a ni.<br />
Hetiang hian category then a ni a.<br />
1. Men open Senior singles leh boubles, 2. Junior (A) singles leh doubles,<br />
3. Junior (B) Singles leh doubles 4. Over 40-50, singles leh doubles<br />
5. Venteran 50-75 singles leh doubles 6. Woman singles leh doubles-te<br />
an ni.<br />
Hmun hrang hranga awm TBC Member zawngzawngte, Chin Badminton<br />
Club leh Badminton infiam mi zawngzawng ten he Jubilee lawmna Tournament<br />
hi hlut puia tel theuh turin Tahan Badminton Club hmingin kan insawm a ni e.<br />
Lawmman atan trophy mawi tak leh chhungkua tana tangkai bungbel hlan tel<br />
a ni dawn tiin TBC Chairman hnen atangin thu kan dawng a ni.n<br />
Contact<br />
Pu.Bawlliana<br />
Chairman TBC<br />
Ph. 073-22021/ 09 400309087<br />
bishopbawlmpcg@gmail.com<br />
hmunlai oPen Football touRnament Zo Fel ta<br />
Hmunlai Open Football Tournament<br />
chu October 29<br />
Thawhtanni tlai khan final<br />
khelh a ni a, final-ah hian<br />
Tahan 'C' Group leh Tuingo<br />
khuate an inbitum a, penalty<br />
shoot-ah Tuingo chu chakin<br />
pakhatna an la ta. Lawmman<br />
pakhatna hi chhun bel khap 12<br />
leh khap 10 a ni a, pahnihna<br />
hi chhun bel khap 12 a ni. He<br />
final inkhel hmuhnawm tak hi<br />
a entu mipui lam pawh an thahnem hle a, Kawlkulh-a Tournament khelh mek<br />
chawlh a nih bawk avangin entu mipui hi an thahnem a ni. Inkhel an tan a,<br />
an innawr tawn zak zak a, Tahan 'C' Group lamin goal khat an thun ta mai a.<br />
Tuingo lam an rawn tang sauh va, goal khat an thun ve leh ta. First half a zo<br />
va, 1-1-in an indraw. Second half an tan leh a, Tuingo lamin an nawr chho viau<br />
mai a. 'C' Group goal keeper a that em avangin goal erawh an thun thei mai<br />
bik lo. Second half tawp dawn lamah Tahan 'C' Group-in an nawr let ve leh hle<br />
a, mahse goal an thun thei bik lo. Second half a zo a. Penalty shoot a ni ta a.<br />
Tuingo hian vawi 5 shoot-ah vawi 4 an tilut a. Tahan 'C'-in vawi 3 an ti lut a,<br />
4-3-in Tuingo-in an hneh a, lawmman 1-na chu an dawng ta a ni. Position hrang<br />
local news<br />
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
tahan kohhRan tangRual (tkt)<br />
FaVang tRaining<br />
Tahan Kohhran Tangrual (TKT) chuan Favang Training a buatsaih. 2012 October<br />
ni 30 ni khan buatsaih a ni a, Tahan 'E' Groupa Nazarene Kohhran biak in hnuai<br />
hall-ah hman a ni.<br />
Kohhran hrang hrang atangin mi 40 an kal khawm a, zirtu mipa 30 hmeichhia<br />
10 an ni. Kohhran tangrual training a ni na a, an subject-te chu, 'Traffic<br />
Rule', 'Kan sawrkar kal hmang,' 'Hriselna,' leh 'Thlarau Thianghlim leh A Hna<br />
Thawh,' tihte a ni.<br />
Devotion neih hnu-ah subject 1-na Pu Lalchangliana'n 'Traffic Rule' chungchang<br />
a zirtir a. Tunlai mil subject tak a ni a, ngaithlatute zingah 'bike'-a lim rual<br />
chu an tam lo naa, a zirtir leh chhawng theitu thah an ni a, ngaihnawm an tiin<br />
hunin a daih lo zawk mah ni awmin TKT Junior Secretary Rev. Bawlliana ka kan<br />
dawng. Hemi hnua Pu Thataithanga subject pawh 'Kan sawrkar kalhmang' tih a<br />
ni a, mitinin kan mit kan beng kan chhitna subject, ngaihven ngai, ngaihven lai<br />
subject a ni bawk a, zirtute an tui hle.<br />
'Hriselna' lam subject hi Wesley Clinic lam atanga rawn thawh a ni a, Sayama<br />
Hmingchhuangin a lecture a ni. Hmeichhe natna lam te, tunlaia van tlang<br />
natna inkai chhawn dan te, thianghlimna lam te a hawl kim hle a ni.<br />
Tlai lam leh a tawp ber subject, "Thlarau Thianghlim leh A hnathawh" subject<br />
pawh mipui an tuir leh hle a. A subject sawitu lahin a hneh si a, 'Thlarau<br />
thianghlim hna thawh' hre chiang tura mahniin duh dan, puh dan leh kawhtir nei<br />
miah lova dawngsawng turin zirtute hriatna awmsa a thianfai te te a, 'Thlarau<br />
thianghlim hnathawh' a han sawifiah tak tak chu ngaithlatu pakhat pawhin "Ka’n<br />
ngaithla zo chu ka zaidam sawt tein kan inhria," te a ti hial a ni. He subject pawh<br />
hi zirtuten an kham lo hle tho niin thu dawn a ni.<br />
Hun hmangtu, zirtirtute an inbuatsaih tha hle a. An inbuatsaihna ang an<br />
sawi zo hman lo zawk theuh niin a lang a. Hun thawl deuh, subject tam lutuk lova<br />
buatsaih leh chakawm an tih thu buatsaihtute ka dawn a ni bawk.<br />
Traininga kalte hi tukthuan hlim takin an kilho a. A kala te hian registration<br />
man Ks. 500/- theuh an thawh a. Wesley Hospital chuan neitu chan chang takin<br />
thingpui leh chhang an tum tih thu kan dawng.n<br />
hranga khel tha ber lawmman sem a ni bawk.n Zawlbuk tan mi tlawmngaiin motoR Pe<br />
tuihang lui (Segyi lui) bulah<br />
bengali mi 19 an man leh<br />
Tunlai hian ram dang atanga kan rama rawn lut ru<br />
Bengali-te Kalaymyo bialah an man zauh zauh ta<br />
mai. Thawhtan ni (5 November 2012) zing dar 11<br />
leh a chanve velah khan report dawn a nih angin<br />
Tahan Police Station-a Police Officer incharge Than<br />
Naing Oo leh a hote, Buddhist puithiam leh mipui<br />
thahnemngai-te chuan Bengali mi 19 an man leh ta.<br />
Heng mite hi ram dang atanga dan lova rawn lut<br />
rute an ni. An manna hmun hi Sagaing Region leh Chin State inrina hmun Segyi<br />
lui bulah a ni. Tuna an man te hi Kalaymyo Buddhist puithiamte chennaah<br />
kawltir rih a ni. Tahan leh a chhehvela ram dang atanga lo lut ru bengali mi an<br />
man zeuh zeuh va, lo lut ru zelte pawh man tuma beih mek a ni.<br />
Kan hriat theuh angin kan ram Rakhine State-a Bengali te leh Rakhine<br />
Taingyintha-te inkarah buaina namen lo a chhuak a. Hei vang hi a ni mai thei.<br />
Kalaymyo bial chhung velah pawh ram dang atanga rawn lut ru Bengali mite hi<br />
man an ni ta zeuh zeuh a.<br />
Hmanni lawkah pawh Bengali mi 16 chu Letpanchaung Police-ten an man<br />
a nih kha. Heti hian Kalaymyo bial chhungah Bengali mi 30 chuang teh meuh<br />
an man tawh. Tunlai pawh hian Bengali rawn lut ru hi an awm deuh reng a,<br />
zan lamahte pawh security lam chuan an veh ru deuh reng a ni. Heti anga ram<br />
dang mi Bengali rawn lut ru thinte hian khawtlang an tiralti hle a, rin loh takin<br />
buaina pawh chhuak thei reng a ni. Chuvangin Bengali rawn lut rute hi kan hmu<br />
a nih chuan a hnai ber security duty-te hnenah report nghal a tha ngawt ang.<br />
Heng mite hian ram zalenna leh muanna an tihkhawloh theih avangin khawtlang<br />
mipuiten nuam lo an tih thu kan lo dawng. n<br />
Zawlbuk rawngbawlna hian mite hriat hlawhin thilpek chi hrang hrang a dawng<br />
nual a, a lawmawm hle. Zawlbuk hian "A thlawna Oxygen bur hman leh thisen<br />
pek" hi a rawngbawlna a ni a, mi mangang thlabarte tan thlamuanna taktak a<br />
ni a. He rawngbawlna hian hnam leh sakhuana thliar hrang lova, a innghahna<br />
bulthut ber, "Tanpui ngaite tanpui" tih hi a tanfung bera chu a ni.<br />
Mite thinlungah hna a thawk zel a, October 19, 2012 zan khan Tahan 'A'<br />
Group-a awm Pu Lalrinchhana'n Zawlbuk rawngbawlna atan motor (Super Custom<br />
Ace) pakhat a rawn pe lawih mai. Lawm namen lohvin an lawm a ni. Thilpek<br />
chungchuang, motor hi November ni 4, 2012 Pathian ni khan Presbyterian<br />
kohhran vengthlang biak inah Pathian hnena hlanna inkhawm buatsaih a ni a,<br />
mi 80 chuang an kal khawm.<br />
Oxygen bur a thlawna hawh a nih ang thovin Zawlbuk motor pawh chhiat<br />
tawkte tan, a thlawna hman theih a ni. A hmang duhte chuan NRC (hmat-pongtin)<br />
dah khamin zawlbuk office (09400309183)-ah a dawr theih reng a ni. Mi tumahin<br />
hma lam hun kan sawi thei lova, mi mangangte chhawmdawl hna hi mitin<br />
mawhphurhna a ni a. Kan tanrual a tulzia Zawlbuk president in kan palai a hrilh.n
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
domestic digest<br />
kan Ram leibat ZatVe Chu ngaiDamin<br />
thla 6 hnu-ah JaPan-in kan Ram<br />
Sum a PuktiR leh Dawn<br />
Japan ram chuan kum tharah kan ram<br />
sum a puktir leh tur thu a sawi chiang ta.<br />
IMF leh World bank te inhmuh khawmnaah<br />
Japan chuan he thu hi a sawi a,<br />
kum 25 hnua a puktir leh tur hmasa ber<br />
a ni. Japan ram hian Vietnam ram thil<br />
siam chhuah uma kan ramin thil a siam<br />
chhuah ve theihna tur atan sum hi a puktir<br />
a ni.<br />
Kan ramin a bat dollar maktaduai 6 chu a zatve ngaidamin thla ruk a liam<br />
hnuah Japan hian sum a puktir leh dawn ta. Sipai sawrkarin hun rei tak kan ram<br />
a awp hnuah President U Thein Sein hmalakna avangin ram kalphung chu a<br />
inthlak danglam nasa a, chu vangin America leh EU lam pawhin kan ram an<br />
hrekna eng emaw chu an phelh leh tawh a. Amaherawh chu ramin a mamawh<br />
em em kawng, lei, lawng chawlhna leh current siam thar lehna atana sum a<br />
hmuh theih nan kan ram hian a leibate a rulh phawt a pawimawh hmasa. Japan<br />
rama sum puktu pawl 'Japan Bank for International Co-operation' chuan hun rei<br />
lo te chauh inpuktir theih sum chu kan ram puktir an tum a, heng sum hmang<br />
hian World Bank leh Asia Developement Bank-a a leiba US dollar maktaduai<br />
900 chu a rul thei dawn a ni.<br />
Chung leibate rulh fel a nih chuan kan ram chu a full-a tanpui theih dan<br />
kawng thar a inhawng dawn a ni tiin Japan Financial Minister Koriki Jojima chuan<br />
a sawi. IMF-in a chhut danin kan ramin ram danga bungrua a hralh chhuah leh<br />
ram dangin kan rama investment an rawn neih atangin kum 2012-13 chhung<br />
hian kan ram economics chu 6%-in a thang dawn a ni. October 11 khan Japan<br />
ramah inhmuhkhawmna an nei a, hetah hian World Bank president Jim Yong<br />
Kim chuan Myanmar ramah World Bank-a thawktute an kal a, Myanmar sum<br />
batte an thliar fel mek a ti a ni.n<br />
myanmaR eDuCation SyStem Siam that<br />
hna-ah aDb leh auStRalia SawRkaRin DollaR<br />
nuai nga leh Sing SaRihin a tanPui Dawn<br />
Asian Development Bank (ADB) leh<br />
Australia sawrkar chuan Myanmar-ah<br />
higher education, professional zirna,<br />
technology, leh basic education post<br />
primary education siam that project-a<br />
hman atan tanpuina dollar 570,000 a<br />
hlan. ADB hian chung tanpuina hmanga<br />
hmalakna te chu a ho ang a, dollar<br />
200,000 leh Australia sawrkarin dollar<br />
370,000 hu tanpuina a pe dawn a ni.<br />
ADB- a East Asia Region-a Senior<br />
Education Economist Christopher<br />
Spohr chuan, “Myanmar hian Social leh<br />
economics siam that hna a thawk mek<br />
a. Education hi retheih um bo nan leh ram tih changkan nan a a hnuk pakhat<br />
a ni," a ti a. Ministry of Education chuan Comprehensive Education Sector<br />
Review (CESR) pawl chu a ho ang a, Myanmar education chawikanna tura<br />
tanpuitu dang nen an thawk ho dawn a ni. CESR te hian 2014-ah education<br />
lam invest dan tur leh sum hman dan tur te ruahman nan project siamin hma a<br />
la dawn a ni.n[Pyi Myanmar]<br />
v Siamsa, la chei loh a man tlawm chi, a to deuh chi duh thlan tur<br />
englai pawhin a awm.<br />
v Kuang chei sa pawh a man tlawm leh to duh thlan tur a awm.<br />
v Kuang chei chawp duh tan kan tihsak thei reng bawk.<br />
v Kuang chei chawp tur hian kabaw lamah pawh kan zui thei.<br />
v Kuang min chah an awm chuan inah kan rawn dahsak thei che u.<br />
Contact:<br />
HMINGMAWII<br />
H no. 88/1<br />
Bazarthlang (Tahan A)<br />
ph.09400572427/ 073-21963<br />
TAHANTIMES | 13<br />
Chin State telin State 5 hmaSawn nan<br />
u.n-in a tanPui Dawn<br />
Kan rama Taingyintha chenna Chin State<br />
bakah Kachin, Shan, Rakhine leh Karen<br />
State-te tihchangkan nan UN chuan a<br />
tanpui dawn.<br />
Ministry of Border Affairs Union<br />
Minister Lt. General Thein Htay leh International<br />
Red Cross pawlte chu Minister<br />
office-ah an inhmu khawm a, hetah hian<br />
he thu hi an rel ta tih The New Light of<br />
Myanmar-ah an tar lang. He mi hnu hian<br />
Minister chuan kan rama France Ambassador Mr. Thiery Mathou chu kawm<br />
lehin Kachin leh Rakhine State-a hmasawnna an kalpui dante an sawipui a.<br />
'O' hmuna chengte hriselna dinhmun te, Rakhine State-a chhan chhuahna<br />
leh rehabilitation kalpui dan leh hmasawnna an thawh dan leh natural (ecology)<br />
thil an humhalh dante pawh an sawi a ni.<br />
Tanpuina an pek tur zat hi sawrkar chanchinbu lamin ziak lo mah se,<br />
USD maktaduai 144 vel tanpuina pek a nih tur thu chanchinbu-ah tarlan a ni.<br />
Thuneituten he mi chungchang sawihona (workshop) an neih zawh hunah<br />
tanpuina hi ataka kalpui tan a ni ang a, December velah khi chuan bul tan<br />
theih an inbeisei.<br />
Kum 2011-a UNDP-in zirchianna a neihnaah Chin State hi kan rama<br />
hnufual ber leh rethei ber a ni an ti a. Kum 2011 khan Japan International<br />
Cooperation Agency chuan cheng mataduai 9900 leh India ramin USD maktaduai<br />
6 chu Chin State hmasawnna atan a lo puktir tawh a, mahse khawi<br />
atan nge hman a nih tak tih hi sawrkar lam chuan a la puang zar lo a ni.n<br />
inDoPui ii-na laia an Phum 'SPitFiRe' inDo<br />
thlawhna 100 Chuang Chu laih Chhuah<br />
a ni Dawn<br />
Kum 70 vel liam taa kan rama British sipaiten<br />
an phum 'Spitfire' indo thlawhtheihna<br />
100 chuang zinga 60 chu November thla tir<br />
lam hian laih chhuah tan an tum. Indopui<br />
II laia British-in Janpan a beihna tura kan<br />
rama lak luh a ni a. Mahse chu tih laia India<br />
awptu sap pachal Lord Louis Mountbattena<br />
ruahmannain kan ramah hian an phum ta<br />
a ni. An phumna hmun thuma mi chu laih<br />
chhuah hmasak a ni ang. Kan ram pawhin<br />
eng emaw hlawkna a lo tel thei dawn a ni.<br />
'Spitfire' indo thlawhna hi British hian an<br />
chhuang em em a, la fit loh, greese hnawih<br />
packing thlapa phum an ni nghe nghe.<br />
An laihna tur hmun hi sipai awmna ramriah<br />
deuh zel a ni a. Kan ram sipai pawhin<br />
an lo pui bawk ang. British Prime Minister<br />
David Cameron leh kan ram president U Thein Sein te an inkawm tum pawh<br />
khan 'Spitfire' chungchang hi an sawi dun a. Laih chhuah tawhte chu a then<br />
England-ah an phur haw ang a, a then chu kan ramah hian an dah dawn<br />
niin an sawi. Heng Spitfire-te hi a vaiin 140 atang 160 vel an lo phum a ni.<br />
Myitkyina biala mi 16, Mingaladon biala mi 36 leh Meiktila biala mi 6 chu an<br />
lai chhuak hmasa ang.n
14 | TAHANTIMES domestic News 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
tamu thalaite huaihawtin oD;av;oD; kawl<br />
tRaDitional lam Pawl leh 88-geneRation<br />
ZiRlai hotute tamu-ah kaChin Ral tlante<br />
tanPuina tuR Sum Zawnna buatSaih<br />
Kan hriat theuh<br />
tawh angin hman<br />
deuh atang khan<br />
Kachin hel pawl<br />
leh kan ram<br />
sipaite chu nasa<br />
takin an indo va.<br />
Thi leh hliam tam<br />
tak an awm phah<br />
mai bakah indo<br />
avanga ral tlan hi<br />
mi tam tak Kachin<br />
State-ah an awm<br />
mek a ni. Heng<br />
raltlante hi pawl hrang hrangin tanpuina an pe chur chur a. Sawrkar<br />
lam leh NGO lamin an tanpui loh chuan ei tur leh awmna tur nei lova<br />
thi mai theite an ni.<br />
Hei tunah kan ram politics avanga foreign lama hun rei tak lo<br />
awm tawh, kan ram insiam thatna azara ram chhunga rawn lut leh<br />
သီးေလးသီး (Tee Lay Tee) an tih mai (kawl tradition) lam hmanga politics<br />
lo khel ve tawh thin pawlte leh 88-Generation zirlai hruaitute chuan<br />
Tamu townshipa thalai hruaitute huaihawtnain Kachin ral tlante tanpuina<br />
atan sum zawnna an buatsaih a. October 28, 29 zan khan item<br />
hrang hrang hmangin show an nei a ni. သီးေလးသီး lam hian Kawl traditional<br />
lam hmangin show an nei a, modern dance te leh item hrang<br />
hrang hmangin mipui an chawk hlim a ni. Sum an hai luh zat chu cheng<br />
nuaih 25 chuang a ni a, heng sumte hi Kachin State-a raltlante tanpui<br />
nan an hmang vek dawn a ni. Tunah chuan Yangon atanga mi khual lo<br />
kalte hi an haw leh vek tawh.n<br />
thailanD Royal Family-in kan Rama<br />
nuRSe Pakhat Chu Chawimawina<br />
lawmman hlan<br />
Thailand Royal Family-a an fanu<br />
Maha Chakri Sirindhorn chuan<br />
kan rama nurse pakhat chu<br />
October 22 khan chawimawina<br />
lawmman a hlan. Chawimawina<br />
lawmman dawngtu hi kum 83-a<br />
upa Matron Eileen Barbaro a ni<br />
a. Thailand King nupui hriselna<br />
thuah leh khawtlang nuna a<br />
thiltih that avangin he lawmman<br />
hi hlan a nih thu Thailand<br />
chanchinbu lam chuan an tar<br />
lang. Kum 60 chhung zawng thahnemngai takin dam lote chu a lo enkawl<br />
a, a inpekna a sangin a ropui bawka he chawimawina hi an pe ta<br />
a ni. Lawmman an hlan ni hian Thailand King fanu chuan Royal Family<br />
chenna Lal in ropuia Boromra Jasathitmaholarn Hall-ah zanriah an kil<br />
ho nghal bawk. E. Barbaro hi Myanmar ram Nurse insuihkhawm pawlah<br />
pawh president hna a lo thawk tawh. Naupang enkawlna damdawi<br />
in puiah pawh a thawk tawh bawk. Ani hi Sap leh Burma inthlah pawlh<br />
a ni a. Myanmar culture leh tradition pawh a ngaisang hle. E. Barbaro<br />
leh Daw Aung San Suu Kyi nu te hi an innel hle nghe nghe.n<br />
ameRiCa hRuaina hnuaia RalDo ZiRnaah<br />
kan Ram SiPai an Sawm Ve Dawn<br />
Kum tina an neih thin America<br />
hruaina hnuaia Asia ram hrang<br />
hrangten ral do an zir thin, a<br />
hmingah 'Cobra Gold' an vuahah<br />
kan ram sipaite chu an sawm<br />
ve daw. 'Cobra Gold' ral do zirna<br />
hi Asia-pacific huam chhunga<br />
ral do zirna lian ber a ni. America<br />
leh Thailand ram sipaite an<br />
tam ber a. Asia ram hrna hranga<br />
sipaite pawh an tel thin. Kan ram a tel ve theihna tura buaipuitu chu<br />
Thailand ram an ni a. He ral do zirnaah hian Singapore, South Korea,<br />
Indonesia leh Malaysia ramte pawh an tel ang a, nakum lamah<br />
neih a ni ang. Pentagon aiawha thupuangtu chuan, "He Cobra Gold-a<br />
Myanmar sipaite rawn tel ve chhin tur hian Thailand-in rawtna a siam<br />
a, America ram chuan a lo pawm a ni," a ti. Cobra Gold-ah hian kan<br />
ram chuan, mi rethei leh harsa puih dan, natural disaster lo thlen palha<br />
inchhan him dan leh medical lam chu a zir ber tur a ni ang. Thailand<br />
lam pawhin Myanmar ram chu a tel tur hming zingah a tel a, mahse<br />
nemngheh chu a la ni lo a ti ve bawk. 'Cobra Gold'-ah hian sipai singkhat<br />
velin ral do an zir dawn a ni.n<br />
Cheng nuai hnih man gSm mobile Phone<br />
inStallment-in a lei theih<br />
Myanmar Telecommunication Department leh Township<br />
Administration Office te thawhhona zarah GSM mobile<br />
phone (Sim Card) te installment-a lei theih a ni.<br />
Hei hi khaw te lam tihchangkanna atana ruahmanna<br />
a ni a, "Tahanah a tih ve theih loh," Tahan administrator<br />
Pu Zosanglianan a ti a. Tahan chheh vel khuaa mite tan<br />
ngaihven theih a ni.<br />
A hmasa berin phone Sim Card man tur Ks. 40,000/- thun phawt tur a ni a, a dang<br />
Ks. 160,000/- chu thla khat Ks. 10,000/- zelin thla 16 chhung thun tur a ni. Ks. 40,000/-<br />
thun ve leh Sim Card hi pek chhuah a ni ang a, hman nghal mai theih a ni. Tangka thun<br />
zawh vek hunah 'lehkha pawimawh' chu a leitu hnenah pek chhuah a ni nghal ang.<br />
Mobile Sim card man hi sawrkarin a hniam thut emaw a nih chuan heng phone<br />
installment-a lo leitute pawh hi hniam an ni ve tho ang. Phone man thar ang ang chu<br />
zarzo theih tho a ni dawn a ni.n<br />
kalay kang thelh SiPaite hman tuR<br />
kang thelh motoR thaR Pakhat SawRkaR-in a Pe<br />
Mei hi a tulnaa hman a nih chuan a tangkai em em a. Mahse tul lo taka kang mei a<br />
chhuah erawh chuan hlauhawm tak a ni. Mei si pakhat avangin in leh lo thahnem tak<br />
chan fo tawh a ni.<br />
Kalay township-ah hian Kalay District mei sipai office hi a awm a. Kang thelh motor<br />
pawh eng emaw zat an nei. Hei tunah kan ram sawrkar chuan Kalay District Office-a dah<br />
tur, kangmei a chhuah huna tangkai em em tur kang thelh motor pakhat a rawn pe thar<br />
a. He kang thelh motor hi Japan siam, tha tak mai a ni a. A man pawh hi cheng nuaih<br />
200 chuang a ni. Heti ang chi kang thelh motor hi sawrkar chuan Khamti township pawh<br />
pakhat a pe ve bawk.<br />
Heti anga Kalay township-in kang thelh motor thar kan nei hi a nihlawh thlak a, thla<br />
pawh a muang sawt a, sawrkar hma lakna tha tak a nih thu an hotute hnen atangin thu<br />
kan dawng.n<br />
inDia mi Sang tel tamu-ah nitin an leng<br />
Sagain Region, Kabaw valley khawpui Tamu-ah<br />
India lam Manipur State, <strong>More</strong>h khua<br />
atangin ram pahnihte inpawh tawnna, inunau-na<br />
lantir nan India mi an lo len luh phal a<br />
ni. Nitin India mi 1000 chuang an lo leng thin<br />
a ni. He thu hi ramri gate vengtu Immigration<br />
officer pakhat hnen atanga dawn a ni.<br />
Ramria thir leilawn chu nitin zing dar 6<br />
atanga tlai dar 6 thleng hawn reng a ni a. India<br />
mite chu bike-in Tamu-ah an lo tleh phei<br />
hum hum thin a ni. China bungrua an rawn<br />
dawr tlangpui a, Tamu lam atang pawhin mi tam tak <strong>More</strong>h lamah an leng phei reng<br />
thin bawk a ni.<br />
"Official tak chu a ni lo naa inhriat thiamna thui tak neiin ram inunauna a that<br />
zel nan phalna pek an ni ber," tiin chu ramri thir lei bul gate-a duty officer chuan<br />
a sawi a. Minipur State lamah hian Marwari, Meitei, Thado Chin hnamte an awm<br />
a, Nanphalong bazarah nitin an rawn bazar thin. Nanphalong bazarah hian Muse,<br />
Mandalay lam atangin China bungrua a lo thleng reng a, a tlawm bawk si avangin<br />
an rawn indawr nasa thei hle a ni.<br />
Tamu khawtual U Zar Ni Oo chuan, "Muse atanga China bungrua lo thleng hi<br />
a man a tlawm si a, India lam hian an rawn lei nasa a ni," a ti a. India nen mel 26<br />
laia thui inrina laia awm, Tamu-ah hian Kawl, Chin, Hindu, Gorkha te an cheng zaa<br />
chhungkua 5000 vel, mi nuai khat lai an khawsa a ni.n<br />
kalaymyo bialah bengali lut Ru an awm Reng<br />
aVangin miPuite an thla a muang lo<br />
Kalaymyo bialah bengali mi man an ni zeuh zeuh reng a, lo luh ruk tum an tam tih a<br />
chiang a, mipuite an thla a muang lo hle a ni.<br />
"September thla atanga chhiarin Bengali lo lut ru te hi tum li an man tawh a. October<br />
ni 20 zan pawh khan Bengali nu pakhat man a ni a. September 16 atanga thla khat<br />
chhungin Bengali lo lut ru, mi 31 man an ni tawh. Chuvangin administration lam leh<br />
mipuite tangrual a, inralrin a ngai a. Mipuite pawh hmalak dan tur hrilhfiah a, finchhuah<br />
an ngai tawh. Dan kalha lo lut te hi Chin Hills lam atanga lo lut te an ni nual a, lo man<br />
theih nana report pek dan tur mipuite zirtir an ngai hle tawh a ni," tiin Kalaymyo khawtual<br />
pa pakhat chuan a sawi.<br />
Kalaymyo biala Bengali lo lut ru chawlhkar thum chhung a zawna man an la ni reng<br />
mai a, October ni 20 zanah pawh khan Kalaymyo Bogyoke Street-a vai pathian biak in<br />
bulah man a ni. Bengali hmeichhia an man hi a address-ah Butitaung khua (Arakan) a ni<br />
a, police lamin thu an zawt fiah mek a ni.<br />
Kalay Dictrict atanga Amyotha Hluttaw palai U Thein Hlaing pawhin, "Mipuite pawh<br />
hian hetiang mi an hmuh chuan thunei tute hnenah report pe vat thin se a tha," a ti bawk<br />
a ni.n
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
iNterview<br />
TAHANTIMES | 15<br />
ROHINGYA HI TAINGYINTHA HMING A NI LO,<br />
AMA HMING VE MAI A NI<br />
Rakhine ChungChanga eXPeRt FRenCh mithiam DR. JaCQueS P. leiDeR nen Rakhine buaina ChungChang inteRView<br />
K an hnung lawk khan Rakhine State-ah a huhoa inbeihna a thlen avangin a ralmuang lo zo a, mi 80 laiin nunna an chan a, mi 64,000 laiin in leh lo an chan niin<br />
sawrkar thu chhuah atanga hriat a ni. He buaina hian international thlengin a nghawng a, sawisel leh ilo thawm a bengchheg hman hle a ni.<br />
He thubuai ril tak khirh riau mai phenah hian eng nge awm? A bul intan dan eng nge? International te sawiselna te, an thlir dan te a thu a lai em? Hetiang thil<br />
hi a thlen leh tawh loh nan engtia inven tur nge? Zawhna tam tak a awm thei a. Heng zawhnate chhang turin July thlaa Yangon-a lo zin, Rakhine chungchang<br />
expert, French mithiam Dr. Jacques P. Leider chu Maw Kun magazine chuan interview a va neihpui a ni.<br />
Dr. Jacques P. Leider hi French rama Oriental Studies Department-a head a ni a, South East Asia (a bik takin Myanmar leh Thailand) ram te hi kum 20 lai a<br />
lo zir chiang reng tawh a. Amah hi South East-Asia a khawsa ve tho a ni bawk. Myanmar chungchang special taka zir reng a ni a, Rakhine buaina chungchang<br />
paper, lehkhabu te ziak rengtu a ni bawk. Rakhine State buaina chungchanga Dr. Jacques P. Leider hmuh dan, ngaihdan te i lo en teh ang u.<br />
Zawhna – Rohingya tih hi eng nge a<br />
awm zia?<br />
Leider – Rohingya tih thumal hi a<br />
awmna a rei tawh. An hmang nasa lo<br />
mai mai zawk a ni. Mi thenkhat sawi<br />
dana 1950 hnu lawka hming chherchawp<br />
mai chu a ni bik lo. A bul reta<br />
kan han chhuiin zabi 18 zawh dawn<br />
khan British doctor Francis Hamilton<br />
thuziak pakhatah he hming hi a hman<br />
kan hmu a. Engtin nge a sawi kan tih<br />
chuan, "Rohingya tih hi Rakhine-a<br />
cheng Muslim ten anmahni an inkohna<br />
tawngkam a ni," a ti a. A tawng lo<br />
pian dan chu Rakhine-ho hi Bengali<br />
hovin 'Roshanga' tia an koh atanga<br />
lo awm a ni. Mahse mi thenkhat<br />
chuan he hming awmzia hi a mawihnai<br />
zawngin an suangtuahna nen<br />
an chawlhpawlh a, sawifiah an tum a.<br />
Literature lama chhiarin hun hmasa<br />
lamah hmuh tur avang. Bristish colony<br />
hun laia finfiahna atanga a lan<br />
danah 1870 hma chuan Rakhine-a<br />
awm Muslim-ho chanchin sawina hi<br />
a vang hle a ni.<br />
Zawhna – Sittwe, Butidang leh<br />
mawngtaw vela kan kala kan zawh<br />
velnaah Bengali tam tak chuan Rohingya<br />
tih hi a hriat pawh an lo hre<br />
ngai lo va. (Interiew kan va neih hian<br />
tawnglettu kan hruai thin a. An tawng<br />
kan thiam loh vang a nia. Kawl tawng<br />
thiam lo an tam khawp mai) khawvel<br />
hian anni hi Rohingya tiin an hria a.<br />
Mahse he hming hi a hmuna miten an<br />
hre mang der lo mai a?<br />
Leider – In thu sawi chu ka pawm<br />
mai thei lo. A chhan chu foreigner mi<br />
tan chuan Butidaung leh Mangtaw te<br />
chu kal phal a ni ve si lova. Mahse,<br />
Myanmar lamah leh Bangladesh<br />
lamah pawh an sawi ka hriat ve thin<br />
chu Rakhine State-a awm Muslimte<br />
hian 'Rohingya' tia koh hi an duh lova,<br />
Rakhine Muslin tia koh hi an duh dan<br />
a ni. Rohingya hi taingyintha hming<br />
a ni lo. Hnam pakhat kohna hming a<br />
ni mai. Tun hnu hian Rakhine State-a<br />
Muslin te hi pawlho pakhat anga dah<br />
hran duhna rilru atangin he hming<br />
hi an thar thawh leh mai a ni. Hetia<br />
ka sawi hian Myanmar-a awm China<br />
Muslim ho 'Pan-tay' tia an koh ang hi<br />
niin ka hria.<br />
Zawhna – Ram pawna Muslim ho<br />
hian Rohingya tih hming hi theh lar an<br />
tum hle a. Hemi phenah hian eng thu<br />
nge inphum ang? Anmahni chu Rohingya<br />
ni a inchhal heng Bengali-ho<br />
hi taingyintha-a recognise an beisei<br />
ang a. Tun hnu-ah self-administered<br />
district emaw dil an la beisei ni te hian<br />
Myanmar mipuite hian an ring tawh<br />
hlawm a. Hemi chungchanga i ngaih<br />
dan?<br />
Leider – In sawi thin Muslim hruaitute<br />
hian hman lai Rakhine Lal rama<br />
awm thin Muslim history nena chhui<br />
zuiin heng mite hming bik engemaw<br />
tak an neih nan an bei a, an hlawhtling<br />
a. Taingyintha ni tura dil leh, Naingngantha<br />
(citizenship) an neihna turte<br />
pawh an tin zawn ve a. International<br />
media lam lahin 'Rohingya' tih hming<br />
hi an theh lar hle tawh a, chuvangin<br />
an strategy hi a hlawhtling niin ka hria.<br />
Ram chhunga cheng India hnamte<br />
hian, 'taingyintha kan ni e,' ti in an inchhal<br />
chuang hlei nem.<br />
Self-Administred distirct dil chungchangah<br />
in kawhtir dan hi Independent<br />
hma leh hnua an dil te kha niin<br />
ka ring a. Tuna Hluttaw palai in thlan<br />
Rohingya palaite erawh chuan self<br />
Administered distirct tan emaw-a an<br />
thlawp leh an khelh engmah ka hre lo."<br />
History thlirna atanga kan thlir chuan<br />
thil pahnih hriat chhuah tur a awm a.<br />
Pakhatna chu Rakhine-a Muslim tam<br />
zawk hian an tobul chu Bristish colony<br />
hun lai, Bengali-ho rawn pem atangin<br />
an chhui a. Hei hi a pawimawh a, 1870<br />
hnu lam kum zabi 20 tir, kum sawm bi<br />
thleng khan record a awm a. Chung<br />
hun lai chuan sum dawng, langchawlhna<br />
hmuna hna te thawh a ni a. British<br />
sawrkar hnuaia India migrate workerho<br />
chuan chung hna chu an thawh laiin<br />
Bengali tam zawk chuan lo lam hna<br />
an thawk nasa. A pahnihna-ah chuan<br />
Colony hun hma pawh khan Rakhineah<br />
hian Muslim society a awm tawh.<br />
Heng Muslim society hi kum zabi 15<br />
chawhnu lam atang tawh a Persia leh<br />
India thlah te nen inpawlh an ni tawh<br />
ngei ang.<br />
Rakhine lal hovin Sittagaung an<br />
thunun hnu, Minn-pha-laung 1571-<br />
93 lal lai vel ah chuan an awp zingah<br />
Musilim an tam ber a. Kum zabi 17 tan<br />
tirh khan Rakhine lal ho chuan Magoho<br />
do let turin East Bangal chu an va<br />
bei a. Chutih laia Rakhine foreign policy<br />
chu Muslim do a ni lo. 'Mago-ho do<br />
a ni' Phuo-daw-phaya Rakhine a lak<br />
khan kum sawm, kum sawm panga<br />
hnuah chuan Rakhine khawtual buddhist<br />
te Muslim-te chu Bengal chhim<br />
chhak lamah an pem teuh a. Chunga<br />
pemte chu a hmuna hnamte chuan an<br />
lo dawlh zo ta a ni. Tichuan group hran<br />
pahnihte chu an tuiral zo va, group<br />
khatah an chhuak ta a.<br />
Zawhna – Kan hnunga intihbuaina<br />
thlen chhan bulpui kha eng ber nge ni?<br />
Leider – I zawhna chu thui tak atanga<br />
thlira chhan ka duh a. He buaina hi<br />
thil tha lam a ni lo. Hnawk tak, khirh<br />
tak a ni. A zualkai zawngin a punhun<br />
leh nghal a. Kum sawmbi tam tak liam<br />
tate kha thlir let ila mihring pem lut<br />
pem chhuak thunun a ngai tih a lang<br />
a. Nimahsela Rakhine-a rawn pem lut<br />
India mite kha British sawrkar khan<br />
engtin mah khuahkhirhna a nei lova.<br />
Hnam group inang lo na na na, innghirnghona<br />
te a lo awm a, boruak a<br />
lo tang zel a, 1920 chho atang tawh<br />
khan heng hnam hlawm te hi an la intibuai<br />
thei dawn tih thlirtu tam takin an<br />
hril lawk thei a.<br />
1942-ah Japan ral a lo lian a, mi<br />
sing tam tak India ramah an tlanchhia<br />
a. Tichuan a group-a innghirnghona<br />
a lo nasa zual a. Independent hmuh<br />
hlim 1950 velah te khan Rakhine State<br />
pumpui ena mi tlem zawk, (an chenna<br />
hmuna mi tam zawk ni si) Muslimho<br />
chuan Rakhine society-a tel ve a,<br />
inrem taka khawsak ve tum mai aiin<br />
anmahni nihna chawivawng a, inhumhalh,<br />
intundin chauh an ngaihtuah ta<br />
tlat a ni.<br />
Muslim leh Buddhist te chu culture<br />
thu-ah leh politics thu-ah pawh<br />
inang lo tak an ni a, an group inkar<br />
boruak chuan daih lam a pan meuh<br />
lova, a tang deuh reng thin a ni. 1962<br />
nawi lamah pawh a damlam chuang<br />
lova. Tin, a khawi ram sawrkar ve ve<br />
(a hnua Bangladesh sawrkar la ni<br />
tur East Pakistan leh Myanmar sawrkar)<br />
mahin heng harsatna hi chin fel<br />
an tum lo va, an en liam mai mai a.<br />
Chuvangin inhnuaichhiah, insawisak,<br />
migrate worker (hna thawk tura pem<br />
kual) heng thil zawng zawngah politics<br />
thila lang tlang taka thil tih engmah a<br />
awm loh avangin boruak chuan chhiat<br />
lam a pan ta telh telh a ni.<br />
Mi tam tak 'Muslim te hi dan anga<br />
humhalhna leh dikna engmah pek<br />
an ni lo,’ tia tan an awm. Duh duha<br />
sawp an tuar a ni ber. 1950 chho khan<br />
Muslim-ho hian 'vote' an thlak thei<br />
ngai tawh a. Mahse 1982-ah chuan<br />
khuahkhirh an ni leh a, hnawl an ni leh<br />
a. 'Naingantha' ni lo angin dah an ni.<br />
A tlangpuia sawi chuan heng hian an<br />
inngeih lohna te hi 'hlep'-ah lo chhiar<br />
zawkin Muslim leh Rakhine-ho politics<br />
thil-a thunun tlat hi sawrkar policy<br />
niin a lang. Buddhist Rakhine ho<br />
chuan an dinhmun chu englai pawha<br />
hlauhthawnawmah an ngai.<br />
Tin, an bul hnaia lo awm ve Muslimte<br />
chu ram dang mi anga an lo en<br />
ve tlat avangin heng buaina hi culture<br />
lam atanga chinfel chi loh, la awm zel<br />
tura ngaihna an nei. Muslim leh Buddhist<br />
te hian thil kal tawhah mahni duh<br />
zawng zawnga kuai kurin ngaihdan<br />
an chher ve ve a, chu ngaihdan atang<br />
chuan anmahni nihna sawhngheh an<br />
tum ve ve a. Mahni society tan chauh<br />
an en tlat avangin hei hi chuan an<br />
inkar harsatna awmte chinfel nan a<br />
pui thei lo a ni. An ram leilung leh an<br />
hnamte history-ah thlir dan inanna lai<br />
an neih theih loh avangin Rakhine-ah<br />
hian heng group te hi an inpawh thei ta<br />
lo a ni.<br />
Tichuan innghirnghona chu a punlun<br />
telh telh, a zualkai deuh deuh a.<br />
Hun rei lo tea han hmeh mit mai theih<br />
loh khawpin a nasa ta a ni. Sawrkar<br />
tan pawh security policy tha tak zama<br />
an group pahnihte inthlauhthlakna hi<br />
siam that mai emaw, thawi dam mai<br />
emaw, a theih mai rinawm loh khawpin<br />
buaina hi a lian tawh a ni.<br />
Zawhna – Rakhine buaina chungchang<br />
an sawi hian international media<br />
leh pawlho thenkhat hian 'hnam<br />
insuatna' (genocide) tih te, 'taingyin-tha<br />
then fai (ethnic cleansing)'<br />
tawngkamte an hmang a. Bangladesh<br />
rama porfessor pakhatin 'The<br />
New York <strong>Times</strong>'-a article a ziahah<br />
phei chuan, 'Taingyintha suatna' ti<br />
hialin tawngkam a hmang a. Heng<br />
tawngkamte hi Rakhine-a thil thleng<br />
te hian a chaw chhuak reng em ni?<br />
Leider – Hetianga tawngkam uchuak<br />
lutuk hman hi chu ka ngaihdan a ni<br />
lo. He buaina hi, "Anni hnam aiin kan<br />
chungnung zawk," tia inbeihna a ni<br />
lo. 'An sakhua aiin kan sakhaw biak a<br />
tha zawk,' tih lam pawh a ni chuang lo.<br />
Mahni polocy emaw, ngaihdan emaw<br />
theh darh nana 'internet' kal tlanga<br />
tawngkam dengkhawng taktak hmang<br />
mah ila, heng hian buaina nihphung<br />
engmah a ti fiah lo. A nihna tak chu<br />
Muslim rawn pemho leh Buddhist Rakhine-ho<br />
hi anmahni sial ni lo history<br />
kawngpui zawhtir an ni i ti teh ang.<br />
An nun ngelnghet lohna, danin a<br />
hum zawh lohna vanga Rohingya-ho<br />
chu ram nei lo tia han koh dawn chuan<br />
Rakhine-ho chu thu sawi leh zualkona<br />
nei lo kan ti ve thei ang. A chhan chu<br />
tun kum zabi liam ta chhung zawng<br />
khan mi awp leh, mi rorelna hnuaia<br />
kun, mi nek chep leh englai pawha a<br />
tlawm zawk ni reng mai an ni a. Chu<br />
chu an history chu a ni reng a. A ruh<br />
lang rawta kan sawi chuan tun tum<br />
buaina khan kum tam tak an lo tawrh<br />
tawhna, insumna, beisei bo an nihna,<br />
an thinrimna zawng zawng an hrithla<br />
ta a ni. n[Part II zawm leh ang...]
16 | TAHANTIMES<br />
Beauty & Health<br />
thlaSik laia Vun Ro enkawl<br />
Thawmhnaw man to tak, i chhip atanga i ke ler thleng khuh i ha reng thei<br />
bik lova, chuvangin nun ro, vun chat chu i ta ve tho tur tih hria ang<br />
che, thlasik vun ro hian tumah a zuah lova, a vun mawm berte<br />
pawhin an tuar ve tho, chutih karah a vun ro chi phei chuan harsatna<br />
an tawk thei hial a, thlasik hun hahthlak tak an neih phah<br />
thin. Thlasik a ro vawt tuk ang a, i hmui a rep ang a, i kut ke a<br />
chat dawn, chutiang thlasik vun diklo lak ata i inven theihnan<br />
heng kawng panga te hi zawm ngei ngei rawh, a bikin vun ro<br />
chi i nih ngat phei chuan zawm uluk zual ang che.<br />
Thlasika tui vawta inbual chu a hrehawm, mahse a tha<br />
bawk si. Tui luma i inbual pawhin a ngam tawka lum lovin<br />
inbual hram hram ang che, tui lum hian i vuna thau leh<br />
mawm awm kha a tleng fai hnen lutuk a, i inbual zawhah i<br />
vun a ro zual ang a, i thak neuh neuh bawk ang. Tui vawta<br />
i inbual ngam ngang lo a nih chuan tuilum lep lepin inbual<br />
thei hram hram la, i vun tan thil ropui tak i ti tihna a ni ang.<br />
Tui luma i inbual a nih pawhin minute 10 aia rei inbual lo<br />
hram hram ang che.<br />
Inbual zawh veleha moisturiser hman hi a tha ber lo,<br />
moisturiser hian i vun kua a tiping a, a chhunga tui awm lo<br />
chhuahna tur kha a dang a, hei hian i vun a ti ro zual thei.<br />
I inbual zawha inhru hul thuak thuak la cream leh lotion zawk<br />
hmang hmasa la, chumi hnuah uluk takin inhru hul la, moisturiser<br />
chu hmang chauh ang che.Duhthusam phei chuan ointment emaw cream zawk hmang thei<br />
phei la chuan i vun tan a tha zawk fe ang. Mosituriser hian oil a pai tam a, i vun kua a hnawh<br />
thei a, chu chu vun tan a tha ber lo.<br />
Thlasika kan vun a ro chhan hi kan chhehvel boruak ro lutuk vang a ni ber a, boruaka<br />
tuihnawng awm thin kha a lo ro zo a, kan taksain hnawng a hmuh thin kha a hmu tawh lova,<br />
hei vang hian vun a ro duh hhe a ni. Inchhung tihlum hi vun tan pawh a tha. Mahse a lum<br />
ro hulh hi a tha lo, AC i hmang a nih chuan humidity tisang tel ngei ngei ang che.<br />
Tui in tam hi engtik hunlai pawhin mihringte tan a tha, thlasik lai hian a peihawm loh,<br />
mahse a tha zual bik tlat. I chhehvel boruak a ro em em a, hei hi hriain i taksa chhunglam<br />
atang talin i vun kha tuiin chawm tha ang che.<br />
I sahbawn hman fimkhur hle ang che. Sahbawn kawra 'mositurising' tih inziak te thlang<br />
la, a nih loh pawhin sahbawn chak lo deuh (mild) hmang hram hram ang che.<br />
I ei leh in fimkhur a tul hle a, ei leh in avangin thlasik lai hian deratitis (vun ro avanga<br />
thak, rimchhia leh chat) neih a awl hle. Tomato, colas, chocolate, thil thak lam te leh vanilla<br />
te hi thlasik laiin vun ro nei te chuan ei loh hram, a tha khawp mai. Theitui chawhpawlhna<br />
tel deuh ngei ngei citrus hi thlasik lai chuan thil tha tak a ni lo.n<br />
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
PuRun VaR a RimChhia, mahSe a tha<br />
I ei chuan i ka a rimchhia ang. Mahse i taksa tan a tha tlat si a<br />
ni. University of Alabama, Birmingham mithiamte chuan purun var<br />
thatna a takin an hmuchhuak a, mihring taksaa an enchhin thlap<br />
hnuah a tha ngei a ni tih an puang.<br />
Mithiamte chuan purun var hi lung tan a tha em em mai tih an<br />
hmuchhuak a, purun var ei mite taksaah hian compound pakhat<br />
allicin an tih a insiam rang em em bik a. Chu chuan thisen zam a<br />
ti hahdam a, thisen kal a ti tha a, i thisen zam chhunga bal emaw<br />
thau lo awm avanga thisen kal tha thei lo thlengin a siam tha a ni.<br />
Mihring taksaa an enchhin hma hian sazu ah an enchhin hmasa<br />
a, purun var tui chu sazu thisen zamah an chiu lut a, a hmaa a<br />
thisen kal aiin purun var an kahluh hnua a thisen kal chu za zela 72<br />
velin a kaltluang.<br />
Mihringah enchhin a ni leh a. Mihring thisen Red Blood Cells<br />
chu purun var tui nena a infin chiah hian hydrogen sulphide a tichhuak<br />
nghal a, he hydrogen sulphide hian thisen chhunga cell<br />
awm zawng zawngte chu a phuarkhawm a, thisen kal a ti tha thin a<br />
ni.Research team kaihruaitu Dr David Kraus chuan: "A tha tih chu<br />
a chiang, chaw ei apianga tlem tal ei tel hi mihring taksa in a ngeih<br />
mai piah lamah a mamawh a ni. Purun var ei tamna hmun Mediterranean<br />
leh Asia chhim chhhak lam mite khian lung lam harsatna<br />
an nei tlem tlat. Mahse ei tam luat a tha lo. Thisen a ti ril a, hei hian<br />
pem apiangah thisen a ti chhuak chak bik thei ang," tiin a sawi.<br />
Hmanlai hnam fing hmasa Aigupta mite khan purun var hi Pathian<br />
biakin an bia a, pawisa atan hial an hmang a ni. n[Lunglen]<br />
WORKSHOP<br />
• P.C. Vanlalauva te workshop hi kum 1997-a din tan a ni a. Amah hi tual chher kan tih ang hi ni mah se,<br />
a workshop atang hian hmanraw thil tam tak a siam chhuak a ni.<br />
• He workshop hian thir hmanga siam thil chi hrang hrang a siam thei a. Thirchakai, Burbain, Randa Kawm tawi<br />
leh sei, Fu herna khawl, Tui pump-na (ဘံုဘို္င္)<br />
leh thil chi hrang hrang a siamtir theih a ni.<br />
• Min rawn pan ru, inti sual lovang.<br />
ADDRESS: P.C.Vanlalauva Workshop<br />
Bogyoke kawngpui, Satawm [C] Group<br />
CoFFee in thin hian mihRing a tiDam Rei<br />
Coffee chungchang hian sawi a hlawh ang reng hle mai a. Mi<br />
thenkhatin a tha chiah lo angin an sawi thin. Mahse research an<br />
neih tak taknaah chuan ni khata coffee no khat in thinte hi an hrisel<br />
duh bik a, nun a tisei thei bawk. Research beitute sawi danin coffee<br />
in thinte chu zun thlum, lung natna, thawk luhna kawng leh natna<br />
dang lakah thihna an pumpelh duh bik a ni an ti. Upa lam tawh mi<br />
nuai 4 an zirchiannaah ni khata coffee no 2 in thin mipate chu natna<br />
avanga thi hi 100-ah 10 (10%)-in an tlem a. Hmeichhiaah chuan<br />
15%-in an tlem bawk. Coffee-a awm Chloragenic Acid hi mihring<br />
tan a tha hle a ni.n
12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
goal line teChnology hmang enDik<br />
Chu khawVel hmun hRang hRanga<br />
Club (league) inkhelhnaah FiFa-in<br />
hman Phal ta<br />
FIFA chuan khawvel hmun<br />
hrang club (league) inkhelhnaah<br />
Hawkeye leh Goal Ref<br />
Company siam a goal leh<br />
goal lo enfiahna atan technology<br />
hman a phal ta. Kum<br />
2012 Euro cup-a Ukraine<br />
and England an inkhelh tum<br />
khan a goal leh goal loh<br />
thuah inhnialna a chhuak a.<br />
FIFA president Sepp Blatter<br />
chuan technology hranga a goal leh goal loh enfiah hi a remti ta<br />
a ni. Enfiahna atana an siam chi 9 chu an enchhin a. Hawkeye<br />
leh Goal Ref company siam chu hman atan an thlang ta. Hman<br />
tak tak a nih hmain vawi khat chu endik leh a ni ang. FIFA-a thu<br />
sawitu pakhat chuan "Tunah chuan a goal leh goal loh hriat fiah<br />
nan Hawkeye leh Goal Ref company siam thiamna chu khawvel<br />
hmun hrang hranga football khelnaah FIFA chuan hman a ramti<br />
ta. Mahse ataka hman a nih taktak hmain vawi khat endik leh a<br />
ni phawt ang," a ti. He system hi kumin December thlaa buatsaih<br />
tur FIFA club world cup atanga hman tan a ni ang a, kum 2013-<br />
14 football season atangin Premier League-ah hman tan a ni<br />
bawk ang.n<br />
meSSi-an 2011-12 golDen boot<br />
awaRD Dawng<br />
Spain Club Barcelona Striker<br />
Messi chuan football season<br />
liam ta chhunga Europe<br />
ram football match hrang<br />
hrang goal thun tam ber<br />
'Golden Boot Award' chu<br />
October 29 khan Barcedona<br />
khawpuiah a dawng. Kum<br />
25-a upa Argentina player<br />
Messi hian Spain La Ligaah<br />
goal 50 a thun a, goal thun tam ber a ni. Messi chuan, "Kan<br />
lawmman dawn hi goal thun tam ber lawmman a ni a. Heti anga<br />
goal thun tur hian ka khelhpuite tel lovin a theih loh. Mimal lawmman<br />
ema khel thin pawh ka ni lo. Kan club-in cup a chawi theih<br />
nana khel thin ka ni. Kumina lak kan beisei chu Spain La Liza,<br />
Spain lal cup leh Champions League cup-te hi an ni," tiin a sawi.<br />
Kum 2009-10 khan Golden Boot Award hi Messi hian a lo dawng<br />
tawh bawk.n<br />
SheFielD goal keePeR khawihtu<br />
leeDS Fan Pakhat Chu kaR 16<br />
lung in tantiR<br />
Shefield Wednesday Goal<br />
keeper Chris Kirkland<br />
khawihtu Leeds United fan<br />
pakhat chu kar 16 lung in<br />
tantir a ni ta. October 19<br />
khan Hillsborough Stadiuma<br />
an khelh championship<br />
match-ah Leeds fan Aaron<br />
Cawley chu field chhungah<br />
tlan lutin Chris Kirkland hi<br />
kut a thlak ta a ni. He thil<br />
thleng hian he club pahnih<br />
inkar boruak a titang hle a,<br />
Leeds United lam pawhin<br />
ngaihdam an dil nghal. Tunah<br />
a titu chungah hremna an<br />
lek ta a ni. Cawley chungthu<br />
an relnaah chu thuhretuah a<br />
tang nghe nghe. Shefield Court chuan chuan thil a tisual a ni tiin<br />
an rel a. Leeds United lam pawh thil thleng avanga pawi an tih<br />
thu official-in thu a chhuak nghal. Cawley hi Cheltenham khuaa<br />
piang a ni a, kum 21 mi a ni. Leeds United-in match an neih reng<br />
rengin an neihna stadium ata mel 1-a hlaah a awm tur a ni a, hei<br />
hi kum 6 chhung a zawm tur a ni.n<br />
soccer<br />
ReD CaRD Vawi 36 inhmuhtiRna<br />
Football matCh<br />
Football match pakhatah<br />
an insual buai avangin red<br />
card vawi 36 in hmuhtir a<br />
ni. Paraguay rama Junior<br />
league pakhata football an<br />
inkhelh laiin player-te an<br />
insual buai chiam a, refree<br />
chuan khel mek player<br />
zawng zawng leh substitute<br />
ho zawng zawng pawh red card a hmuh ta vek a ni. He club<br />
pahnihte hi Teniente Farina leh Libertad te an ni a, an match<br />
zawh dawn lamah buaina hi a chhuak ta a, refree Nestor Guillen<br />
chuan team pakhat ve ve a player pakhat ve ve chu red card<br />
hmuhin a chhuahtir a. Mahse match chu control hneh chuang<br />
lovin insual buaina hi a chhuak ta a ni.<br />
Refree-in red card a hmuh player 2 te hian an red card<br />
hmuh chu engah mah ngai lovin field-ah an insual rep rep mai<br />
a, player dangah a kangkai ta zel a. Substitude ho thutnaa thu<br />
player-te pawh an tel ta vek a, an buai ta nuaih nuaih mai a ni.<br />
Refree a thinur ta hle a, player 36 chu red card a hmuh ta ve a.<br />
Teniente team-a an president Hernan Martinez chuan, "Fieldah<br />
leh pawhah player an awm kha a ni a, a hmuh player zawng<br />
zawng field chhungah tlan lutin an insual buai ta a ni, pawn<br />
atanga tlan lut player-te tur chu thelh a ni asin," tiin a sawi. He<br />
match-a refree-in buaina a chinfel chu kha a fuh lo. Insual buaina<br />
a chhuak chiah a, refree te chu inthlakna room-ah an lut vek,<br />
eng thil nge thleng tih pawh an hre lo. Report an peknaah leh<br />
an fel lohna an tarlang bawk si lo, player 36 red card an hmuh<br />
thu chauh an tar lang a ti bawk. Mikhual team Libertad president<br />
Sixto Nunez pawn Teniente team president thusawi chu thlawpin<br />
"Refree khan player intibuai kha a ching fel tur a ni. Chu chu a<br />
mawhphurhna pawh a ni. Red card a hmuh player 2 te kha field<br />
atanga an chhuah thleng a en reng tur a ni. Chuti ni lovin buaina<br />
a chhuak a, refree te zawk field atangin a chhuak," a ti ve bawk.<br />
He football team pahnih hi hrem an ni ngei ang.n[The Sun]<br />
DaViD Villa khan a ke a Chan teP!<br />
Tokyo a Club World Cup<br />
khelh a nih tuma ngalruh<br />
lian zawk titliak Villa zaitupa<br />
Dr. Ramon Cugat chuan<br />
he star hian a ke a chan<br />
lo kha van nei a tih thu a<br />
sawi. Kum 30 a upa, Villa hi<br />
a inhliam hlimchhawn laiin<br />
thlawhnaah Spain lam panin<br />
a thlawk haw nghal a, van sanga a awm laia boruak tawt<br />
(pressure) insiam vangin a hliam kha tihdam theih lovin a lo<br />
awm hman tep! Doctor chuan,"Meter sangriat atanga singkhat<br />
sanghnih chung lamah a awm a, kha khan pressure nasa tak a<br />
siam a, chuvang chuan a hliam kha a ti na zual thei a, a ke tan<br />
hial ngai khawpin a awm phah thei bawk", a ti.<br />
He Catalan doctor hian Blaugrana coach Tito Vilanova chu<br />
fakin Villa damchian hmaa a chhawr loh vangin lawmawm a ti a,<br />
tunah phei chuan a inhliam hmaa season a hmanral tak ai khan<br />
a that tawh thu a sawi tel a, hei bakah hian Pique a enkawl chungchang<br />
a sawi tel zeuh bawk a, a hma ang bawka tha taka a<br />
rawn khelh leh theih ngeina turin uluk taka an enkawl thu a sawi<br />
bawk a ni. David Villa hi Spain tana goal khung hnember nihna<br />
chelh mektu a ni a, game 82-ah goal 51 a thun tawh.n[Zofooty]<br />
TAHANTIMES | 17<br />
PRemieR league<br />
Sat 17 Nov 2012<br />
arsenal 7:15 spur<br />
liverpool 9:30 Wigan<br />
Man City 9:30 aston villa<br />
newcastle 9:30 swansea<br />
QPr 9:30 southampton<br />
reading 9:30 Everton<br />
West Brom 9:30 Chelsea<br />
Sun 18 Nov 2012<br />
norwich 12:00 Man utd<br />
Fulham 10:30 sunderland<br />
Tue 20 Nov 2012<br />
West Ham 2:30 stoke<br />
ChamPionS league<br />
Wed 21 Nov 2012<br />
spartak 11:30 Barcelona<br />
Wed 21 Nov 2012<br />
Juventus 2:15 Chelsea<br />
Galatasaray 2:15 Man utd<br />
nordsjaelland 2:15 shakhtar D<br />
BatE 2:15 lille<br />
valencia 2:15 Bayern Mun.<br />
Benfica 2:15 Celtic<br />
CFr Cluj 2:15 sp. Braga<br />
Zenit 11:30 Malaga<br />
Thu 22 Nov 2012<br />
arsenal 2:15 Montpellier<br />
Porto 2:15 shakhtar<br />
Dyn. kyiv 2:15 PsG<br />
schalke 04 2:15 Olympiakos<br />
anderlecht 2:15 Milan<br />
ajax 2:15 Dortmund<br />
Man City 2:15 real Madrid<br />
Chief editor<br />
Ni Lian Sang<br />
editorS<br />
The Rengs, Zalianthanga<br />
trANSLAtorS<br />
F. Lalbiakmawia<br />
C. Zaithankhuma<br />
MeMberS<br />
Laldinthari<br />
Zothankhuma<br />
PAtroNS<br />
lalsawmliana [lPs-Mizoram]<br />
vanlal Zawma [uaE]<br />
B. Zarzoliana [Malaysia]<br />
vanlal Dika [Canada]<br />
Pachhunga [Yangon]<br />
vanlawmsanga [Germany]<br />
lalrinsanga [Mandalay]<br />
lalremsanga [australia]<br />
Zoramchhana [usa]<br />
lallawmthara [new Zealand]<br />
ballon D'oR ka Dawn theihna tuR a nih Chuan ka in<br />
Vote ang: RonalDo<br />
He Portuguese inkhel thiam hi he lawmman dawng thei tur 23 an<br />
chhawpchhuah zinga a rinkaiber a ni a, amah ngeiin he lawmman<br />
dawng thei tur thlannaah vote thlak thei zinga telh a nih chuan amah<br />
leh amah a inthlan tur thu a sawi chhuak. Ballon d'Or hi kan hre<br />
theuh tawh awm e. Football a inchawimawina sang ber ti ila kan sawi<br />
sual lem lovang. Kum 2008 khan he lawmman hi a lo dawng tawh<br />
nghe nghe a nih kha. Tunah hian kum 27 a upa hi Portugal Captain<br />
a nih vangin vote theihna hun remchang siam sak a ni mai thei a,<br />
France Football in a kawmnaah Ronaldo hian he hun remchang hi<br />
ka chang thei a nih ngat chuan kei mah ka in vote ang, fel leh lutuk<br />
te hi a tha ber chuang lo, Portugal-ah phei chuan inngaihtlawm lutuk<br />
te hi chaponaah kan ngai zawk a ti. Real Madrid-a a dinhmun an zawhnaah Ronaldo chuan<br />
football hi ka hmangaih vangin ka khel a, ka club awmnaah lawm takin ka khel mai zel. Tunah<br />
hian pawisa duh vangin khel ni ila chu club dangah ka awm daih tawh ang a ti bawk.n[Zofooty]
18 | TAHANTIMES sport digest 12 November 2012 Monday | <strong>Vol.2</strong> <strong>No.9</strong><br />
la-a lo kiR wayne bRiDge Chu a bialnu<br />
FRankie SanDFoRD-in lo kuah<br />
Los Angeles-a The Saturdays<br />
tih reality show<br />
film-a a lak lai khan<br />
kar rei lo deuh chu an<br />
awm hrang a. Mahse<br />
tunah chuan footballer<br />
Wayne Bridge hian a<br />
bialnu hi hmu tura a<br />
kal tak avangin inthen<br />
hnu an inhmu leh ta.<br />
Frankie chuan a bialpa<br />
a kuah lai lem hi Twitter<br />
page-ah a tar lang<br />
bawk a. Frankie-i band<br />
mate Vanessa White-in<br />
sa hem hmin a lo khilai<br />
a, Bridge leh Frankie hi<br />
an hlim em em a ni.<br />
A tir lamah chuan<br />
Wayne hian Los Angeles-a<br />
recording studio-ah<br />
a bialnu, track<br />
thar siam mek hi a va<br />
pan a. Frankie pawhin<br />
a bialpa nena inkawp<br />
leh hi lungawi thlakah<br />
a lo ruat ve bawk. Kum<br />
23 mi Frankie hi a lan<br />
danah a tunlai em em a, shirt-style hmangin a inthuam a. Heels sen-uk rawng<br />
a bun bawk a, a lang nalh khawp mai. Wayne thung chu Jeans leh T-shirt-in a<br />
inthuam a, a bialnu hi a va hmu ta a ni. Wayne hi a lang gentleman hle a, Frankie<br />
unaunu nen an rawn kal nghe nghe. Frankie hian hman ni deuh atang khan a<br />
bialpa nena inkawp leh hi a lo nghakhlel em em tawh reng a ni.n<br />
aRSenal SuPPoRteRS lungawilo ten<br />
kawngZawh an tum!<br />
Arsenal Supporters Group 'WHERE HAS OUR ARSENAL GONE?' te chuan<br />
Club in relbawl dan duh lovin DEC 1/12/12 ah hian Arsenal leh Swansea City<br />
inkhelh dawnah Board duh khawp lohna hrang hrang tarlang chungin kawng an<br />
zawh dawn niin thu chhuah an siam ta rup mai le. Arsenal Supporters group<br />
'Where Has Our Arsenal Gone?' te kawngzawh a an thuken tur then khat te<br />
chu:-<br />
1) Minority shareholder Alisher Usmanov chu board a dinhmun sang zawka<br />
dah turte.<br />
2) Arsenal’s ticketing policy siamthat an phut thu te, Arsenal hi Premier League<br />
ah chuan season ticket ti to pawl an ni a, Newcastle hi ti tlawm pawl an ni<br />
thung a, Ticket chungchang chu kan tarlang tawh bawk a kan topic a ni lo<br />
deuh bawk nen tarlang nawn tawh lo mai ang aw.<br />
3) Players hlawh leh contract chungchang leh players leidan leh hralhdan<br />
chungchang te a an ngaihdan nilo te an auchhuahpui ang. Hei hian a kawh<br />
tum ber chu Champion nomawi chawi ve thei tur a Club lam inbuatsaih ve<br />
tawh turin an nawr dawn ni berin a lang.<br />
He group spokesperson Marc Harold chuan The London Evening Standard<br />
a hrilh danin board member ho chetdan kan duhlo tamtak a awm avangin he<br />
kawngzawh hi a vawihnihna atan kan buatsaih dawn a ni a ti. May 2011 khan<br />
a vawikhatnan an lo buatsaih tawh a ni. Arsenal chairman Peter Hill-Wood te<br />
erawh an la ngawi tlat thung a ni.n[inkhel.com]<br />
nau neih leh kan tum laiin FabnegaS-an<br />
ka nuPui min RukSak<br />
A nupui nen fa pathumna nei leh tura an<br />
ruahman laiin a nupui chu Soccer Star<br />
Cesc Fabregas nen an lo inchhai reng<br />
thin tih a man chhuah thu Millionaine<br />
businessman pakhat chuan nizan khan<br />
a sawi.<br />
Property sumdawng lian Elie Taktouk<br />
chuan chanchinbu-ah Arsenal<br />
skipper hluiin nula tha danglam tak<br />
nen holiday a hmanpui thu thlalak nena<br />
chanchin inziak chu a chhiar a. A lem<br />
a han en chian naka lai chuan thlalaka<br />
hmeichhia chu ama nupui Daniella Semaan,<br />
38, ngei mai a lo ni a.<br />
Elie, 38 chuan an nu chu a then<br />
ta a, a fapa kum 8 mi leh fanu kum 11<br />
mite pahrawn chu duh lo chung chunga<br />
thlingthlak a ngai ta a ni. Tihian a ti. "Ka<br />
chawmawlh vek. Thla tam tak ka shock<br />
a ni. Hnawlin ka awm, mahse amah la<br />
duhna ka nei chhete ngai bik miah lo.<br />
An thlalak ka han hmuh khan a khawsak<br />
dan kha ka ten lutuk a, ka hul ta vek a<br />
ni. Khatia a khawsak lai kha fa neih leh<br />
tuma tan kan lak lai asin."<br />
Daniella-i chuan, "A hriat chhuah<br />
tak pawh khan pawi ka ti chuang lo. Ka<br />
buai lo. A lak atangin engmah beisei ka nei lo va, ka thinlungah atan hmun a<br />
awm tawh lo," a ti ve bawk.<br />
Elie chuan Fabregas chungchang sawiin, "Kum 25 vel a ni a, a ka ti khawp<br />
mai. A hmeichhia hian sum leh a hmingthanna vanga um a ni a, a neih a fai hun<br />
leh a hming a chuai hunah a tlansan leh mai ang a. David Beckham a ni si lo<br />
va," a ti a. Elie hi Knightsbridge, West London-a cheng a ni a, Daniella nen 1998<br />
khan an Lebanon-a an khuaa inchhar, innei an ni. Ni kum June thla khan France<br />
chhim lam Nice-ah bikini ha-in Daniella chuan Fabrges-a a kuah lai te, pool bula<br />
an zal lai te, jet ski chuanga a leu kual lai te thlalakah a hmu a. Fabregas hi<br />
Arsenal chhuahsanin Barcelona-ah a lut a, an indawrna hi $ 25 million a ni. A<br />
tleirawl ngaihzawng Carla Garcia nen an inban hlim hlawl a ni bawk.<br />
Elie chu a thin a ur ngang a, The Sun chanchinbu mite hnenah pawh, "Fabregas<br />
hi fa kum riat rual nei tawh mi nu-ah a buai a ni," a ti chhuak.<br />
"Hmana ka tih fo chu ka fate hmaa kan nu bianga fawh a ni," a ti bawk.<br />
Fabregas leh Daniella te inthen ta chu Daniella chuan thla tin pound 2500, tanpuina<br />
a dawng ang a, a phut zat tak erawh chu pound 10,000 a ni.n[The Sun]<br />
aSean SuZuki CuP-a tel tuR kan Ram Football<br />
team leh CameRoon Ram Football team-ten<br />
FRienDly matCh khel Dawn<br />
ASEAN Suzuki cup-a khel tur kan ram football team leh Africa ram zinga lar tak<br />
Cameroon football team-ten November 14 khian Yangon-a Thu-wunna stadiumah<br />
friendly match an khel dawn. Kan ram a MFF chuan hmanni deuh khan<br />
Cameroon ram hi a sawm a, anni pawhin an lo pawm a ni. He mi chungchang<br />
hi ngaihtuah chhoh zel a ni ang.<br />
Cameroon football team hi khawvelah No. 71-na an ni mek a. An team-ah<br />
hian football player lar Eto te, Barcelona-a khel mek Song te bakah thiam tak tak<br />
an tel nual a. Team tha tak an ni. Tunah hian 2014 World Cup qualifying match<br />
an khel chho mek. Kan ram hian friendly match khelhpui atan UAE, China, Bahrain<br />
leh India ramte an lo sawm tawh a, mahse an sawm hlawhtling lo a ni.n
BlessingHospital<br />
aH HENG SPECIalIST-TE HI TlaI laM DaR 4 aTaNGa RaWN THEIH RENG a NI.<br />
OG te:<br />
(Hmeichhe lam leh Naupai admit-na, Naunei duhte tan)<br />
1. Dr. Daw Htay Htay Kyu (OG)<br />
Hmeichhe lam bik Daktor Senior tawh tak a ni. Damdawiin puiah a thawk mek.<br />
2. Dr. Daw Ahmar (OG)<br />
Hmeichhelam bik daktor a ni. Damdawiin puia thawk mek a ni.<br />
3. Dr. U Nyi Lin Phyu (OG)<br />
Hmeichhelam bik daktor a ni a, Sipai Damdawiin a thawk mek a ni.<br />
Surgery:<br />
(Ril, pumpui, rilpeng leh hmeichhe lam nilo inzai ngaite tan)<br />
1. Dr. U Min Naing (Surgery)<br />
Damdawiin puia thawk meh a ni.<br />
2. Dr. U Kyaw Myo Hein (Surgery)<br />
Sipai Damdawiin a thawk mek a ni.<br />
Ortho:<br />
(Ruh lam leh thahrui natna neite tan)<br />
1. Dr. U Kyaw Soe Naing<br />
Damdawiin puia thawk mek a ni.<br />
X-ray leh Ultrasound:<br />
(Rill leh thin, la, Kal natna neite, naupai fel leh nau fel leh fello en chiang duhte, hmeichhe lam<br />
natna en chiang duhte, Chuap leh luruh lam en duhte tan)<br />
1. Dr. U Phyo Swe Myint (Major)<br />
Khum 100 Sipai damdawiin a Hotu pa ber a ni.<br />
Heng Specialist-te huaihawtna in Instrument kimchang tak nen Nauneihna room, nausen tan<br />
tul mamawh zawng zawng leh Operation room nuam tawk tak chu he BLESSING HOSPITAL<br />
ah buaisaih a ni e.<br />
• Inzai man leh Daktor rawn man chu Specialists te tan a ni a, thildang rate engkim chu a tul<br />
dan anga inbiak rem theih zel a ni e.<br />
• Damlo zual leh emergency te pawh dawngsawng thei turin Daktor Duty pawh kan nei reng<br />
e.<br />
Blessing Hospital, Bogyoke Street, Taungzalatt Ward, Kalaymyo. Tel. 073-22413 / 09-6472925<br />
ZAUVI DRESS MAKER<br />
Zauvi Dress Maker atang mipa hak leh Hmeichhe hak Design<br />
chi hrang hrang an thui thei reng e. Puan chi hrang hrang<br />
an cheimawi thei reng bawk.<br />
Zm;AD;'&uf(pf)rufum&frS trsKd;om;? trsKd;orD; t0wftpm;<br />
'DZkdif;trsKd;rsKd; pdwfwdkif;uscsKyfay;aeygonf/<br />
အမွတ္ ၁၀/၁၄၊ လက္ပံေခ်ာင္းလမ္း၊ တာဟန္း<br />
FG Glory (Ma Ma) Bike Workshop ဆိုင္ႏွင့္တစ္တဲြတည္း<br />
bike Sale CentRe<br />
Cherry Maung Soe + Sayama Ringi<br />
BIKE SALES & SERVICE<br />
Hei le! kan mi leh sate rinchhanin “Bike” thar tha, “Che koung” (Mu,facgifxkwf) packing ngat<br />
tlawm takin kan zuar ve ta.<br />
Duhsaka min rawn dawrtute hnenah present eng emaw pek zel in ni ang.<br />
tlawmngaia rawn kawhhmuh emaw, a lei tur rawn hruaitute tan pawh lawmman (yGJc)<br />
buatsaihsak in ni ang.<br />
licence siam sa pawh kan zuar a, office kal buai ngai lovin min rawn pan mai dawn nia.<br />
တံတားဦးအနီး၊ျမသီတာကုန္စံုဆိုင္ေဘး၊ဗုိလ္ခ်ဳပ္လမ္း၊ကေလးၿမိဳ႕။ဖံုး-၂၁၈၃၈၊၀၉-၄၇၀၇၃၅၆၂၊၀၉-၆၄၇၂၈၄၈<br />
Ta Da Oo kiang, Sky Net dawr bul, Bogyoke Street, Pinlong, Kalaymyo.<br />
Tel: 073-21838, 09-47073562, 09-6472848
“Where Jesus Walked”<br />
HOLY LAND TOUR<br />
ေယရွဳခရစ္ေမြးဖြားရာ Bethlehem ၿမိဳ႕၊ ႀကီးျပင္းရာ Nazareth ၿမိဳ႕၊<br />
သာသနာျပဳရာ Galilee၊ ေနာက္ဆံုးညစာ<br />
သံုးေဆာင္ရာ<br />
Jerusalem ၿမိဳ႕အပါအ၀င္<br />
ေယ႐ႈခရစ္ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့သည့္ေျခရာမ်ားေနာက္သို႔<br />
(၁၁) ညအိပ္ (၁၂) ရက္ခရီး<br />
(၂၀၁၃) ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ (၁၀) ရက္ေန႔မွ (၂၁) ရက္ေန႔ထိ (သၾကၤန္ကာလအတြင္း)<br />
အသက္သာဆံုးႏွုန္းျဖင့္<br />
တစ္ဦးလွ်င္ေငြက်ပ္ (၂,၉၅၀,၀၀၀/-) တိတိျဖင့္<br />
လက္ခံေနၿပီ။<br />
Business Plus Travel and Tours Co., Ltd<br />
၁၄၁ အခန္း ၉၀၃၊ ဗားဂရာကြန္ဒို၊<br />
စမ္းေခ်ာင္း၊ ရန္ကုန္<br />
ဖုန္း၊ ၀၁-၅၁၈ ၁၄၇၊ ၀၉ ၇၃၁ ၉၄ ၃၀၀<br />
E-mail: info@bplustours.com