PDF - UMS - Universiti Malaysia Sabah

UNIVERSITI MALAYSIA SABAHýrý'ýW, t;.,.:; tý-,.. .ýýMar ./ý"'#ý'._,. s I -- Z., . 1-ý. _

Canselor,.-.. ý, ý.,,,, ýý, c.: ?, ý. ,,,,,.,,,, r^a^r; aý,,, rýý,, ý^, ý: n,, -,". ý: --n+rý; ýý ýýý------------... -------ý'ýýýiim.4IýýmMOMMM19.ýýA'^..T,?.ý?.."fý.TUAN YANG TERUTAMA YANG DI-PERTUA NEGERI SABAHTUN DATUK SERI PANGLIMA HAJI SAKARAN BIN DANDAIS. M. N., P. S. M., S. P. D. K., D. U. N. M. (Melaka), D. P. (Sarawak), P. G. D. K., A. D. K., J. P.2

4000001974-ý 4-1,Sebagai sebuah universiti yangberinovatif clan bermotokar"Bertekad Cemerlang'; UniversitiMalaysia Sabah terus berkembangmaju mengikut matlamatpembangunannya.0Tahun 2000 merupakan tahun yang amat signifikan dalam sejarahUniversiti. Pada tanggal 19 September 2000, kampus tetap UMS yanvterletak di Teluk Sepanggar Kota Kinabalu telah dirasmikan dengansuasana yang gemilang oleh YAB Dato' Seri Dr. Mahathir MohamadPerdana Menteri Malaysia. Perasmian ini membuktikan bahawa janjiyang dibuatoleh YAB Perdana Menteri pada 31 Januari 1994 dipekarBeaufort untuk membina sebuah universiti awam di negeri Sabah telai"ditunaikan. Sehubungan itu dengan perasmian ini, adalah menjaditanggungjawab semua warga UMS menjalankan tugas denncemerlang demi mencapai wawas, inm, r untuk rn iiwdi . 16t, -il,universiti berinovatifyangbertaraf duni,rBeberapa kemajuanyang cemerlang telah dapat dicapai sepani. ir,.;tahun 2000. UMS telah meningkatkan pengambilan pelajar prasiswazal,untuk mengikuti program pelbagai bidang pengajian di UMS.Kemasukan pelajar prasiswazah pada bulan Mei 2000 bagi sesipengajian 2000/2001 adalah seramai 2,529 orang clan pada 4November 2000, UMS menerimakemasukanseramai 521 orang pelajarlepasan khas Matrikulasi Kementerian Pendidikan Malaysia. Dengar,kemasukan ini, jumlah pelajar prasiswazah yang berdaftar di UMSadalah seramai 6,766 orang. Sementara itu, pengambilan pelajar keKampus Antarabangsa Labuan juga telah bertambah di mana seramai513 orang telah diterima masukdan menjadikan jumlah pelajarprasiswazah di Kampus Antarabangsa Labuan seramai 929 oran};.Disamping itu, UMS terus mencapai kemajuanrial, im pengaji. v,peringkat pascasiswazahbagi mengikuti programt--- rºSarjana dan Doktor'X-IL4,.`r_I__L_Ln_J_rdlSdidll. rdUd bCJI _-_.ý,pengajian ini, seramai 356 '4orang pelajar termasukenam orang pelajarluarnegara telah berdaftar diUMS. Usaha untuk membawamasuk pelajar luarnegarabagi mengikutif"ýýý'M"`'programteruspascasiswazahdipertingkatkanmelalui program promosiakademikke luar negaraseperti di negara China,Thailand, Indonesia clanOman.4

Kejayaan UMS mengeluarkan graduan di MajlisKonvokesyen Kedua pada 11 September 2000telah membuktikan keupayaannya di dalamdunia akademik. Seramai 732 orang telahdikurniakan ijazah Sarjanamuda, tiga orangmenerima ijazah Sarjana clan seorang menerimaijazah Doktor Falsafah daripada Tuan YangTerutama Tun Datuk Seri Panglima Hj. Sakaranbin Dandai, Canselor Universiti Malaysia Sabah.UMS akan terus berusahameningkatkanpengeluaran graduan bagisetiap peringkat Ijazahdalam setiap Majlis Konvokesyennya.Bagi ntemantapkan bidang pengajian akademik, pengajaran dan Ex"ngurusan universiti,penambahan sumber tenaga amat diperlukan. Oleh itu UMS telah menambahkan pengambilankakitanganakademik, pengurusan dan tenaga sokongan. Sehingga 31 Disember 2000, jumlahkeseluruhan kakitangan UMS adalah seramai 621 orang dimana daripada jumlah ini, 294 orangadalah kakitangan akademik manakala 327 orang kakitangan bukan akademik. Pihakpengurusan universiti juga telah memperkenalkanbeberapa kursus baru yang perlu diikuti olehkakitangannyasebagai usaha ke arah meningkatkankecemerlangan akademiknya. Diantaranyaialah Kursus Kaedah Pengajaran dan Pembelajaran yangdiperkenalkan kepada para tenagaakademik muda yangIazimnya tiada kepakaran dalam kaedah pengajarandanpembelajarandi peringkat Institusi Pengajian Tinggi. Untuk memastikankejayaannya, kursus ini telahdijadikan sebagai prasyarat pengesahan dalam jawatan akademikdi UMS.Dalam usaha meningkatkankecemerlanganuniversiti, pencapaian dalam penyelidikan yangterfokus amat diperlukan. Sehubungan itu UMS akan terus memberi tumpuan kepada bidangbidangpenyelidikan dan pembangunan (R&D). Sebanyak RM3.13 juta telah dibelanjakan bagimembiayai projek penyelidikan di UMS sejak tahun 1995 sehingga tahun 2000. UMS juga telahmenerima peruntukan sebanyak RM3 juta bagi membiayai aktiviti penyelidikandaripadabeberapa buah Kementerian termasuk Kementerian Sains, Teknologi dan Alam Sekitar Malaysiaserta geran IRPA yang melibatkan kossebanyak RM3.2 juta. Para penyelidik UMS juga berjayamendapatkanhantuangeran penyelidikan daripada agensi antarabangsa seperti DANCEDDr nmmrl. \tm \rthur I r, und, rtiom (USA), Royal Society of London dan Darwin InitiativesUnited Kingdom) serta beberapa lagi agensiluar danl. tl. uýt ný. rr. r ý. ur,; Irr"rIunil,rh hN1I ; jut, t!,

Ahli-AhliLembagaProf. Datuk Seri Panglima Or Abu Hassan Othman (Naib Canselor), Tan Sri Datuk Abdul Hamid Egoh, JP (Pengerusil,YB. Datuk K. Y. Mustafa, Datuk Or Richard Gunting, Datuk Henry Chin Poy-Wu, En. Hela Ladin Mohd. Dahalan (Setiausaha).Tiada Dalam Gambar :Tan Sri Datuk Dr. /ohari Mat (Ketua Setiausaha Kementerian Pendidikan), Dato' Dr. Samsudin Hitam (Ketua Setiausaha KementerianKewangan).10

PengarahTan Sri Datuk Abdul Hamid Egoh, IPPenf; erusiProf. Datuk Seri Panglima Dr. Abu Hassan OthmanNarbCanselorDua orang atau wakil mereka, yang mewakili KerajaanTan Sri Datuk Dr. Johari MatKetua Setiausaha Kementerian Pendidikan MalaysiaProf. Dr. Hassan Said( wakil ganti )Dato' Dr. Samsudin b. HitamKetua Setiausaha Kernenterian Kewangan MalaysiaDr. Wan Mohd Mahidin Wan Kadir(wakil ganti sehingga 24 Feb 2000)En. Ramly Mustafha(wakil ganti mulai 25 Feb 2000)Seorang yang mewakili masyarakat di tempatdi mana Universiti itu terletakYB. Tan Sri Datuk Khalil Datu Hj. Jamalul(sehin,, 'Ra 22 April 2000)YB. Datuk K. Y. Mustafa(mulai 23 April 2000)Setiausaha Kerajaan Negeri SabahTidak lebih daripada tiga orang yang mempunyaipengetahuan atau pengalaman yang padapendapat Menteri Pendidikan, boleh membantu Lembaga,sekurang-kurangnya seorang daripada mereka darisektorswastaDato' Ir. Hj. Zaini OmarKetua Pengarah labatan Kerja Raya MalaysiaTan Sri Datuk Simon Sipaun- sehingga 22 April 2000Datuk Yong Teck Shing- sehingga 22 April 2000Datuk Dr. Richard Gunting- mulai 23 April 2000Datuk Henry Chin Poy-Wu- mulai 23 April 2000Encik Hela Ladin Mohd DahalanSetiausaha / Pendaftaril

Pegawai-PegawaiUtama / Kanan UniversitiDari kiri: Puan Che Salmah Mehamoud, Ln. Hela Ladin Mohd. Dahalan. I'r,. r I r. ui !n ýu, h, t ý,.Prni l). itukSeri Pan, r;lim.3 Dr. Abu H. r, ti. rnOfhm. tn iti'aih (. rrnr"luriPrnr 1), h. r :., ri.,:iralrmrn,l' : .rt r r"Sansan Vepan Uari Air,.:, ';, \. i. r,. i',,, u, S., lrn., ir.,ia.i',"i IiiDr. Ann Anton, Prot. Dato' Dr. Abdul Halim Ofhman, Prof. Madya Datin Dr. Maryan Mohamed, Prof. Dr. Mohanrnad Haji-lirwt.Barisan Belakang- Dari kin : Prof. Madya Dr. Ridzwan Abd. Rahman, Pro/. Madya Dr. Sanuddin HJ. Tatur, PYvJ. Madya Dr. SazaliYaacob, Prof. Dr. Mohd Zahedi Daud, Prof. Madya Or. Zainal Abidin Said, Prof. Madya Or. Pbed flo Nitiwwo o,Prof. Madya Dr. Arm ouddin Mohamed, Or Ahmad Zaidi Johan, Prof. Or. Qasim Ahmad.Trada Da/am Gambar : Prof. Madya Dr. Ithnin Bujang

Pegawai-Pegawai Utama UniversitiNaihC-ImselvrProf. Datuk Seri Panglima Dr. Abu Hassan OthmanSPDK, DSNS, ISM, DNS, PGBP, FMC,BA (Hons), MA (Malaya), Ph. D (Michigan State)Timbalan Naib Canselor(Hal Ehwal Pelajar)Prof. Datuk Dr. Mohd Noh DaliminPGDK, ASDKBS(. (Gadjah Macla), MSc, Ph. D (London), DICTimbalan Naib Canselor(Pembangunan dan Penyelirlikan)Prof. Dr. Kamaruzaman AmponASOKBSc. (Hons) (Lancaster), MSc. (York),Ph. D (Ohio State)PendattarEn. Hela Ladin Mohd DahalanKMN, ADKBA, Dip. PA (Malaya)BendahariEn. Rizal OthmanSmf' (UKM), KA(M)Ketua PerpustakaanPn. Che Salmah MehmoodBA (Malaya), Dip. Lib (North London)Pegawai-Pegawai Pentadbiran AkademikDekan- Pusat Pengajian Pasc asiswazahProf. Dr. Mohd. Zahedi Daud, I. S. M.DVM (Pakititan), MSc. (LSHTM, I ondon),Ph. D (LSHTM,London)Dekan- Sekolah Sains dan TeknologiProf. Madya Dr. Sanudin Hi. Tahir, A. D. K.DekanSmsn. (UKM), MSc. (London),Ph. D (UKM)DIC- Sekolah Kejuruteraan danTeknologi MaklumatProf. Madya Dr. Sazali YaacobBA Eng. Malaya), MSc. (Surrey), Ph. l) (Sheffield)1Jekan- Sekolah Perhutanan Tropika Antarabant; saProf. Madya Dr. Aminuddin MohamedBSc., MS(. (UPM), Ph. D(WaleslDekan- Sekolah Peng. dji. m SeniProf. Madya Hj. Inon Shaharuddin Abdul RahmanSmL, a IU KM), MA (Mon. ish)Pengarah Institut Biologi Tropika dan PemuliharaanProf. Madya Datin Dr. Maryati Mohamed,A. S. D. K., K. M. N.BSc. (Gadjah Mada), Ph. D (London)Pengarah Institut Penyelidikan Marin BorneoDekan- Pusat Penataran Ilmu dan BahasaProf. Dr. Ahmat Adam, K. M. N.Prof. Madya Dr. Ridzwan Abdul RahmanBSc. (Louisiana State), MS (San Jose State),Ph. D (Newcastle Upon Tyne)BAIMalayi), MA, Ph. [) ilmndon)PemangkuDekan- Sekolah Perniagaan dan EkonomiPuan Sarma AralasBSc. (Econ. ), MA (Econ. ) (Houston)Pengarah MatrikulasiProf. Madya Dr. Shariff A. Kadir, A. D. K.BSc. (UKM), MSc. (Glasgow), Ph. D (London)Oekan- Sekolah Sains SosialProf. Dr. Qasim Hj Ahmad, I. S. M.BA, MA IFlindýýrs, Aust. l, Ph. D IIondonlKenia Unit Perkhidmatan Rundin8an dan LatihanProf. Madya Dr. Ann AntonBSc. (Malaya), MSc. (Waterloo), Ph. D (Ohio State)Dekan- Sekolah Pendidikan danPembanF; unan SosialDr. Hj. Ahmad Zaidi JohariKetua Unit Media clan T! nologi PendidikanProf. Madya Dr. Ithnin BujangBSc., MSc., Ph. D (Davis)DekanBA (Economics, Psychology) (UKM),Dip. Ed. (UKM), M. Ed. (UKM), Ph. [) (UKM)Dekan- Sekolah Psikolo,; i dan Kerja SosialProf. Dato' Dr. Hj. Abdul Halim OthmanDSDK, JMN, DSN, BAPsy. MEd Iliawaii),MS. Ed. D. (Indiana)- Sekolah Sains Makanan dan PemakananProf. Madya Dr. Poedijono NitisewojoDrs. Vet. Med. (Indon), MSc. (Minnesota),Ph. D (Massachusetts)Ketua Unit Penyelidikan Psikologi danKesihatan SosialProf. Dr. Mohammad Haji-Yusuf, J. S. M, P. P. T.BA (I Ions) (UM), MA (Northern Illinois), MA (Chicago),Ph. D (Chicago)Ketua Unit PenerhitanEn. Abdul Manaf SaadBA (Malaya), MSc. Journalism (Ohio)13

ý PentadbiranAkademikPrasiswazahKemasukan pelajar prasiswazah bagisesi 2000/2001 adalah seramai 2,529drang iaitu pengambilan pertama pada bulan Mei 2000.0Pada 4 November 2000, UMS menerima seramai 521 orang pelajar lepasan Matrikulasi KementerianPendidikan bagimengikuti program Sarjana Muda di UMS menjadikan jumlah pelajar yang sedang mengikutipengajian di UMS seramai 6,766 orang. Sementara itu, pengambilan pelajarke UMS Kampus AntarabangsaLabuan telah dipertingkatkan lagi dimana seramai 513 orang telah mengikuti kursus-kursus yang ditawarkan dikampuscawangan UMS ini.Statistik pelajar yang berdaftar di peringkat ijazah pertama mengikut sesi pengajianSEKOLAH 95/%, %/97,97/98 98/99 99/2000 2000/2001 JUMLAHKampus Kota KinabaluBidangSasteraSains Sosial 247 167 204 211 829Psikologi & Kerja Sosial 68 83 90 111 352Pendidikan & Pembangunan Sosial 187 201 282 363 1,033Perniagaan & Ekonomi 295 257 347 328 1,227Pengajian Seni 15 34 31 61 141BidangSainsKejuruteraan & Teknologi Maklumat 215 240 284 292 1,031Sains Makanan dan Pemakanan 47 82 97 188 414Sains dan Teknologi 315 378 407 822 1,922Perhutanan Tropika Antarahang, a 14 49 67 161 291UMS Kampus Antarabangsa LabuanBidang Sastera dan SainsPerni. a{ aan & heý. tiant;, jn Ant. Lahuan 0 0 354 411 765Sains Inirxmatik Lahuan 0 i) 62 102 In;JUMLAH BESAR 1,403 1,491 2,225 3,050 8,169Graduan (Konvokesyen 1999 & 2000) 1,38014

PascasiswazahJumlah keseluruhan pelajar yanghingga sesi 2000/2001 ialah seramai 356 orang.d, tawarkan program Pascasiswazah dar,ses, 1995/960Pada sesi 2000/2001 Pusat Pengajian Pascasiswazah telah membuat dua pengambilan pelajar untuk programsarjanadan Ph. D. Pengambilan pertama dibuatpadabulan Jun bagi kemasukan Semester I dan pengambilankedua dibuat pada bulan November bagi kemasukan Semester II. Sejumlah 40 calon telah mendaftarbagikemasukan semester I sesi 2000/2001. Manakala pada pengambilan semester II, seramai 43 orang pelajar telahberdaftar untuk mengikuti program Sarjana dan Ph. D dalampclbagaibidangpengajian.UMS juga menerima enam orang pelajar luarnegara seperti daripada India, Iraq, Pakistan, Bangladesh danNepal yang sedang mengikuti pengajian di Sekolah Kejuruteraan dan Teknologi Maklumat serta di InstitutPenyelidikan Marin Borneo. UMS menerusi Pusat Pengajian Pascasiswazah seclang membuat persiapan bagimembawalebih ramai lagi pelajar-pelajar luarnegara dengan mengadakan pameran-pameran akademik di luarnegara serta melantik agen-agenluar bagimendapatkan pelajar untuk mengikuti program Sarjana dan Ph. D diUMS.Di Majlis Konvokesyen Kedua UMS pada 11 September 2000, seramai tiga orang telah menerima ijazah Sarjanadan seorang ijazah Doktor Falsafah daripada Tuan Yang Terutama Tun Canselor.Statistik jumlah pelajar Pascasiswazah mengikut sesi pengajian120100--- -------- - ------------- -------------------------. -.----.-.- 9610280-------------------------------------------------------------------------- ---- ---- 756040200-ý--1217 16 13 13T- °ý TAMýý1993/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/2000 2000/2001SESIT--00Ph. DSarjanaJumlah:Ph. D- 40 Sarjana- 31815

PengajaranUMS mempunyaidasarmengutamakan pendidikan yang liberal kepadapelalar pra, i,. matahdan dalam masayang sama menekankan aspek akademik yang menjurus dalam disiplin tertentu. UMS menawarkan programprogramakademiknya berdasarkan tiga komponenasas iaitu kursus-kursus teras universiti, teras sekolah, terasprogram dan kursus minor dalam tempoh tiga atau empat sesi pengajian. Program-program pengkhususan yangditawarkan mengikut sekolah pengajian adalah seperti herikut:PROGRAM PENGAIIAN (KAMPUS KOTA KINABALU)SEKOLAH IJAZAH YANG DITAWARKAN I PROGRAM)rnul. ah Sans Sosial Sarlana, 11ud. 1 Saun, SArrdl " humumi.. f, i"1 fuhungan Int1u, 1, i" SrnwlOgl dan MIrý" (, etlgr. lir" Fiubul. V" Sejir. v...... ....Sekolah Psikologi dan Kerja SocialSekolah Pendidikan danPembagunan SosialSarjana Muda PsikologiSarjana Muda Pendidikan" Pýrkr, l,," Psikokigi Pembangunan Belaa, i. an l, rnunrti" Psikobgi Kanak-kanak clan 1. vI,, x,;. a" Psikologi Kaunseling" Pi"rxlidikan dengan Sa, " Pendidikan dertgan S. ar,. ý." Pendidikan dengan Ekurwmr.iI" Pengajaran Bahasa Ingti; rn. %i4mFarBahasa Kedua(TEStSekolah Pemiagaan dan EkonomiSarjana Muda Perniagaan" Pemiagaan ^I1!," t(eusaflaWanJrr,ý', i:. i' .., ". i" Pengurusan" Pemasaran" Pengunnan Ar.ti. ir , t' . 1, inf4"rh. uil. tnSarjana Muda EkonorniSariana Muda Perakaunan" Ekonomi Perancangan d. rn Prmhangunan"E konomi Monelari" Ekonomi Sumher Manuaa" F't"rdiCaWldnSekolah Pengajian SeniSarjana Muda Sastera":. " Pengaiian Seni Mj.SrniKreatiFSekolah Kejuruteraan danTeknologiMaklumatSarjana Muda Kejuruteraan" At"juruteraan Awam" Ki"luruteraan Elektrikri. +nt Iri.lrunll," Kt-juru*raan Kimm" KrjurulKain AW ldn irlSarjana Muda Teknologi" Sains Kompua"fMaklumat" Sislem Penguru,., -)Sekolah Sains Makanan danPemakananSarjana Muda Sains Makanan" Sains Makanan dan Prmakanan" Teiulok, Ri M. ikanandan Biopru.cySekolah Sains dan TeknologiSarjana Muda Sains" Bloloý, I', ^ i ,. r.,., ," C, eok,,;" Maten,., tý. ý, ,,.,! ý" ,,,,,Sekolah Perhutanan TropikaAntarabangsaSarjana Muda SainsPerhutanan" Suns Prrx"k, Lr.,,," Kimia Industn" irzik dengan EL"I, rr, nul," Brotekno"i" Sins Mann" Aleuakuhur" Trknologl Tumlruh. rn" Prrhutanan Tnoprka Vn., r. tt,. ulj; sa" Taman Mam Semulal. Kfr (Ian Rekrra5t" Teknologi Serat Kayu16

UNIVERSITI MALAYSIA SABAH KAMPUS ANTARABANGSA LABUANSEKOLAH IJAZAH YANG DITAWARKAN PROGRAMSekolah Perniagaan dan Sarjana Muda Sains " Pemasaran AntarabangsaKewangan Antarabangsa Labuan " Kewangan Antarabangsa" Ekonomi Kewangan Antarabangsa" Perbankan Luar PesisirSekolah Sains Informatik Labuan Sarjana Muda Sains " E-Dagang" Teknologi MultimediaKursus Pengajian Pusat Penataran Ilmu dan BahasaKursus-kursus yang ditawarkan oleh Pusat Penataran Ilmu dan Bahasa (PPIB) merupakan kursus-kursusteras universiti yang mana ianya bertujuanmelahirkan siswazah yang trampil darisegi disiplin ilmupengkhususannya, berpandangan holistik, terbuka dan menghayati nilai-nilai murni yang mengutamakankepentingan masyarakat dan negara.Adalah menjadi misi utama Universiti Malaysia Sabah, untuk memastikan para pelajar dididik dengan ilmu yangmenekankan sifat-sifat mulia kesejagatan manusia dan disamping itu menanamkan kesedarancinta kepadaTanah Air dansemangatkebangsaan Malaysia yang tulen. Justeru itu, UMS menerusi PPIB telah menyediakankursus yanglebihrelevandengan kehendaksemasa, yang lebihmenumpukepadapendidikan yang memberikankeupayaan kepada para siswazahnya untukberkomunikasi dengan kelompok-kelompokyangberkaitan diperingkat nasional dan antarabangsa.Selain daripada berperananmemupukfalsafah kebangsaan dalamusaha membentuk bangsa Malaysia yangmoden,berperikemanusiaan, danmempunyai pengetahuan yang bersifatglobal, Pusat ini juga menyediakankursus-kursus bahasa asing yang memberikan ketrampilan berbahasa kepadapara pelajar. Diantara aktiviti PPIBpada tahun 2000 ialah mengadakan lawatansambil belajar ke beberapa buah universiti yang terkemuka diShanghai dan Beijing, China. Lawatan ini bertujuanuntuk memberi peluangkepadapara pelajar yangmengikutikursus bahasa Mandarin berinteraksi dan bertukar-tukarpendapat denganmahasiswadanmahasiswidi universiti-universiti yangdilawati, mendedahkan kepadapara pelajar kursus bahasa Mandarin akan keunikanbudaya dan tamadun China dan pada masa yang sama memberi peluang kepada para pelajar untukmempraktikkan segalakemahiran berbahasa Mandarin yang dipelajari di UMS. Pensyarah dan pelajar-pelajarkursus bahasa Sepanyol juga telah menganjurkan "Malam Sepanyol" yang pertama pada 31 Januari 2000bertempat di Promenade Hotel, Kota Kinabalu yang dihadirioleh Dr. Francisco Aguilera (First Secretary)mewakili Kedutaan Sepanyol di Kuala Lumpur dan pegawai-pegawai utama universiti.La Tercera poche Espanola"MALAA SCPAINY01. IIIPUSAT PENATA$N ILMU DAN BAHASAUNIVERS ALAYSIA SABAHYANG TERUTAMACTý '. # il PAWALMA HHAAJII SAKARANTI MALAYSIABINi;

Sementara itu, "Malam Sepanyol" yang kedua pula diadakanpada 30 Jun 2000 bertempat di Melia Hotel, KualaLumpur yangdihadirioleh Dr. Francisco Aguilera (First Secretary) mewakilikedutaan Sepanyol, kakitanganKedutaan Peru, Ecuador, Brazil, Mexico, Colombia, Argentina serta pensyarah dan pelajar bahasa Sepanyol darfUniversiti Malaya, Universiti Sains Malaysia dan Universiti Putra Malaysia.ProgramProgramKokurikulumkokurikulummenawarkan kursus-kursus dalam semua bidang riadah yang sihat dan relevan dengantuntutan masa kini. Para pelajar UMS juga diwajibkan untuk mengambil satu mata pelajaran kokurikulum yangditawarkanoleh Sekolah Pengajian Seni dan dikirasebagai sebahagian daripada keperluan memenuhipengijazahan. Kursus-kursus dinilai mengikut jam kredit, iaitu 3 jam kredit bagi kursus dalam komponenkemahiran, ketrampilan, kepimpinan dan kemasyarakatan, keusahawanankursus Pasukan Latihan Pegawai Simpanan (PALAPES) yangdiberi 6 jam kredit.wajadiridanunitberuniform kecualiPro; ram Kokurikulum rant;ditatitiarkanpada sesi pengajian 2000/2001 adalah swpertiherikut:KOMPONENKEMAHIRANBuling PaUang Memanah Boling 10 Pin IenrS MejaBadminton Bola Jaring Sepak Takraw Selam SkubaBola Sepak Renang Skuasy Sukan KenoBola Keranjang Golf Sofbol Sukan PerahuBola Tampar Hoki Tenis Sukan BasikalSenl Afl'titar'tf"I1( IrltiKOMPONENKETRAMPILANT, uian Ra ýat Penulisan Skrip Uruma Angkluli;; Kemahlran ti("nl OP, iturPerangkat Gamelan Seni Arca Nasyid Kontemporeri Seni Lakon LaýarKoir Lukisan clan Catan Seni Batik Seni Anima. lNasyid Tradisional Tarian Sabah Teknik Rekaan Pentati fanan htanaLakonan Teater Muzik Ash Pidatomutik Moden Kompang Pengenalan KarneraKOMPONENKEUSAHAWANANProjek Tani Nurseri Tumhuhan Komputer & Rangk, ri. (n Hia, an & Lamkapf'n,ýek Sain: ýtakanan Baik Pulih Llt"ktr(rnik Bina Urin Komputer Aýaý ', 1f-k, uukTeknolugiHi(IroponikAun,KOMPONENWAJADIRI1ý', KJo Silat C)lahraga Silat Sepring 12 Silat C('i.,, kK'., Uu 511

PengurusanPembangunan Sumber Manusiajumlah kakitangan UMS setakat Disember 2000 ialah 621 orang iaitukakitangan akademik seramai 294 orangdan kakitangan bukan akademikseramai 327 orang. Bagi tahun 2000, UMS telah nienerima kakitangan baruseramai 120 orang dimana 61 orang adalah kakitangan akademik dan 59 orangkakitangan bukanakademik.PiJadual Pengambilan Kakitangan Mengikut Tahun(Tetap/Konirak/Sambilan/Sementara)JAWATAN 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 JUMLAHKumpulan Pengurusan Tertinggi (JUSA) 1- - -2- -3Pensyarah (Prof / Prof. Madya / Pensyarah)-19 30 38 48 43 42 220Guru Bahasa- -1 1-1 1 4Tutor-2 5 2 10 31 17 67Kumpulan Pengurusan & Profesional 2 6 10-14 3 20 55Kumpulan Sukongan I& II-24 104 8 57 18 61 272JUMLAH 3 51 150 49 131 96 141 621Skim Latihan Tenaga PengajarUMS telah menghantar seramai 241 tutor dan 22 orang pensyarah dihawah Skim Latihan Tenaga Pengajar kebeberapa buahuniversitidi dalam dan luar negara mengikut pengajian dalam bidang-bidangyangditetapkanoleh Sekolah/Pusat/Institut berlandaskanperancangan dan Pelan Akademik yang telah ditetapkan. Pada tahun2000 sahaja UMS telah menghantar 12 orang pensyarahdan 23 orang tutor melanjutkan pelajaran di dalam danluar negara. Data pensyarahdan tutor yang terlibat adalah sepertiberikut:TEMPAT BELAJAR BILANGAN PENSYARAH BILANGAN TUTOR JUMLAHDalam Negara 1995- 98 1999 2000 1995 -98 1999 2000Universiti Putra Malaysia 1- - -9 2 12Universiti Islam Antarabangsa- - -1- -1Universiti Kebangsaan Malaysia- -1 16 9 1 27Universiti Teknologi Malaysia 1 1- - - -2Universiti Malaya- - -2 2 2 6Universiti Malaysia Sabah- - - -2 3 5Universiti Sims Malaysia- - - -1-1LuarNegaraUnited Kingdom 4 1 11 64-13 88Jepun-1-3-1 5Australia 1- - -1 1 3Amerika Syarikat- - -3- -3New Zealand- - -1- -1Denmark-1- - - -1JUMLAH 7 4 12 90 24 23 15519

Kursus dalam latihanSebagai Iangkahmeningkatkankualitipengurusan, pelbagai aktiviti latihan telah dijalankan. Pada 24- 25 Mac2000, Jabatan Pendaftar telah mengadakan Bengkel Pengendalian Minit Mesyuarat dan Pengurusan BelanjawanPerjawatan Pegawai Pentadbir yang telah diadakan di Beringgis Beach Resort, Kinarut. Peserta bengkel initerdiri daripada pegawai-pegawai pentadbir seramai 32 orang mewakili Sekolah/Jabatan/Pusat/Institut/Unitmasing-masing.Bengkel ini bertujuanuntuk menyeragamkan penyediaan Minit Mesyuarat danpenyediaan BelanjawanPerjawatan yang efektif berdasarkan formatyang telah ditetapkan. Bengkel ini juga telah memberi pendedahanyang sama kepada semua peserta bengkel mengenai tatacara pengendalian Minit Mesyuarat sertamembantu melicinkan dan memudahkan proses pengwujudan sesuatu perjawatandi peringkatSekolah/jabatan/Pusat/Institut/Unitmasing-masing.KursusInduksiDalam tahun 2000, satu kursus induksi hagiKumpulan 1 (Pengurusan & Profesional danSokongan 1) telah diadakan dari 10 Oktober2000 hingga 28 Oktober 2000. Seramai 37orang telah mengikut kursus tersebut. Kursusinduksi ini julung kalinya diadakan di BilikLatihan Pejabat Pendaftar, Bangunan Canselori.Induksi ini telah dikendalikanoleh tenagapengajar di kalangan kakitangan UniversitiMalaysia Sabah dan penceramah jemputanSeperti kursus induksi yang lalu, kumpulan imjuga tidak ketinggalan didedahkan denganaktiviti-aktiviti lasak dan bertenaga selama duohari di Outward Bound School di Kinarut, Sabah.Kursus ini diakhiri dengan ujian vann telahdiadakanpada penghujungkursuý.Bengkel Penilaian dan PeperiksaanSejak tahun 1999, UMS telah mr n; . iri, ik, uiBengkel Penilaian clan Peperiksaan untuk melatihtenaga akademikdalam menyediakan soalansoalanpeperiksaan yang bermutu. Bengkel imtelah diadakan dengan kerjasama tenaga pakardari Majlis Peperiksaan Malaysia.Sehinggakiniseramai 80orang tenaga akademiktelah menjalanilatihantersebut. Untuk jangkapanjang,UMS bercadanguntukmewujudkanfasilitatornya sendiri bagimelatih tenaga akademikyanglain. Dalam tahun2001, beberapa fasilitatorterpilih akan dihantarmengikuti latihan di MajlisPeperiksaan Malaysia untuktujuan ini. Adalah dijangkadengan adanya programlatihan seumpama ini,kualiti peperiksaandi UMSakan sentiasa terjamin.li)A

Kursus Kaedah Pengajaran & PembelajaranKursus Kaedah Pengajaran dan Pembelajaran telah diadakan pada 1 Ogos dan telah tamat pada 1 Disember2000 dimanaseramai 30 peserta telah mengikuti kursus ini. Kursus kali kedua telah diadakan juga pada8 November 2000 dan dijangka tamat padabulan April 2001.Kursus Kaedah Pengajaran & Pembelajaran yang perkenalkan oleh pengurusan UMS adalah salah satu usahauntuk mencapai kecemerlangan akademik di UMS. Pihak pengurusan UMS memandang berat mutu pengajarandan pembelajaran tenaga akademiknya dan kursus ini ditawarkan khas kepada tenaga akademik muda yanglazimnya tiada kepakaran dalam bidang pengajaran dan pembelajaran di peringkat Institusi Pengajian Tinggi.Kursus ini juga akan memberi kefahaman mengenai kaedahpengajaran & pembelajaran dengan menggunakanteori/model, strategi dan teknik pengajaran dengan memberi tumpuan kepada pengajaran dan pembelajaranefektifdi Institusi Pengajian Tinggi. Kaedah pengajaran mikro danmakrodigunakansepanjang kursus. Diantaratajuk-tajuk yang didedahkan kepadapeserta ialah etika akademik, asas pengajarandanpembelajaran,andragogi, penilaian dan pengukuran, pembentukan kurikulum,penyeliaan pelajar dan penggunaan multimediadalampendidikan. Untuk memastikan kejayaan, kursus ini dijadikan sebagai syarat pengesahan dalamjawatan akademik di Universiti Malaysia Sabah.Program Bina NegaraPihak pengurusan universiti dengan kerjasama Biro Tatanegara Jabatan Perdana Menteri telah mengadakanProgram Bina Negara bagipensyarah danpegawai universiti pada 21 hingga 23 Oktober 2000 bertempat diBeringgis Resort Kota Kinabalu. Program yang disertaiseramai 40 orang ini diadakan bertujuanuntukmeningkatkan semangat patriotisma dannasionalisma di kalanganwarga universiti dan dalam masa yang samadapat diperjelaskan isu-isu semasa negara. Program ini juga dapatmemberi kefahaman kepadapara pesertamengenai peranan, tugas dan tanggungjawab mereka kepadapembentukan negara dan bangsa. Kejayaanprogram ini mendorong pihak pengurusan universiti untuk menjadikan ianya sebagai program tahunan untukdisertai oleh setiap warga UMS.Kursus Latihan Sistem Belanjawan Diubahsuai (MBS)Pelaksanaan Sistem Belanjawan Diubahsuai ataupun yang dikenali dengan akronymnya Modified BudgetingSystem (MBS) adalah merupakan satu daripada beberapausaha pihak pengurusan Universiti untukmeningkatkan mutu pengurusan terutamanya daripadaaspek pengurusan kewanganserta memberi kesedarankepada pihak sekolah, jabatan, institut danunit universiti atau disebutsebagai Pusat Tanggungjawab (PTJ)mengenai tanggungjawab serta akauntabiliti dalampengurusan kewangan dibawah kawalanmereka.Pelaksanaan MBS adalah berkonsep "Let Managers Manage" dimana kuasa tertentu diturunkan kepada Dekan-dekan, Ketua-ketua Jabatan/Institut/Pusat/Unit untuk membuat keputusan dankewangan di jabatan masing-masing.mengawalseliapengurusanPelaksanaan Sistem Belanjawan Diubahsuai (MBS) ini telah dirasmikan dengan Mesyuarat JawatankuasaPelaksanaan Sistem Belanjawan Diubahsuai yang pertama pada bulan Januari 2000 serta satu MajlisMenandatangani Perjanjian-perjanjian Program diPengurusan Universiti pada 11 Februari 2000.antara pengurusan Pusat Tanggungjawab dan PihakPada 15 hingga 19 Mei 2000, seramai 40 orang kakitangan daripelbagai sekolah, pusat dan bahagianpentadbiran UMS telah mengikuti kursus ini. Kursus ini bertujuanbagi keperluan latihan sistem kewanganKewangan Malaysia.untuk melatihfasilitator-fasilitator dalamanpada masa hadapan. Fasilitator kursus ini ialah pegawai KementerianBengkel Buku Vot dan Sistem Perekodan AsetBengkel ini telah diadakan pada 29 April 2000 bertujuanuntuk memberi pendedahan kepada PusatTanggungjawab (PTJ) mengenai tatacara menyelenggara dan menyesuaikan Buku Vot secara terperinci sertatatacara merekod aset. la juga menanamkan kesedaran kepada PTJ-PTJ mengenai tanggungjawab danakauntabiliti PTJ dalam pengurusan kewangan. Bagi menjayakan pelaksanaan MBS dipenyelenggaraan Buku Vot adalah penting supayakesemua transaksi kewangan direkodkantepat pada masanya agar dapat mengelakkan berlakunya lebihanperbelanjaan.peringkatPTJ,secara betul dan21

Geran Skim Penyelidikan Muda Tahun 2000BIDANG JUMLAH PROJEKSosio Ekonomi 29Sains Fizikal 3Biologi-Kejuruteraan & Teknologi Maklumat 3JUMLAH 35Peruntukanyangdiluluskan- RM35,000Geran Penyelidikan Projek Perintis Tahun 2000BIDANG JUMLAH PROJEKSosio Ekonomi 5Sains Fizikal 4Biologi 2Kejuruteraan & Teknologi Maklumat 1JUMLAH 12Peruntukanyangdiluluskan- RM227,800GeranIRPASejak tahun 1995 sehingga tahun 2000, UMS telah mendapat sebanyak 14 projek di bawah Geran IRPA dan duadaripadanya telahpun tamat. Kejayaan in adalah membanggakan memandangkan UMS merupakan sebuahuniversitiyangbaru. Keseluruhan projek IRPA telah melibatkan kossebanyak RM3.2 juta.TAHUN BIDANG (GERAN IRPA)Sosio Ekonomi Sains Fizikal BiologiKejuruteraan & JumlahTek. Maklumat (RM)1996 4 0 0 0 1,265,3601997 0 0 2 0 509,0001998 1 0 0 0 10,0001999 2 1 0 1 494,4002000 0 0 3 0 924,000JUMLAH 7 1 5 1 3,202,76023

PersidanganPermohonan untuk menghadiri persidangan telah meningkatdari tahun ketahun. Pada tahun 1999 sebanyak 250 permohonan telah diluluskan jumlah initelah meningkat sebanyak 394 permohonan pada tahun 2000.0Peningkatan jumlah permohonan untuk membentangkan kertas kerja di persidangan dalam dan luar negara jugatelah meningkat iaitu sebanyak 111 permohonan pada tahun 1999 manakala pada tahun 2000 sebanyak 200permohonan telah diterima untuk membentangkan kertas kerja.Pada tahun 2000, UMS telah mengadakan 13 persidangan yang berupa seminar dan bengkel di berbagaiperingkat seperti Antarahangsa, Kehangsaan, Negeri clan diperingkat UMS sendiri.1998 1999 2000Peserta Peserta PesertaDalamLuarDalamLuarDalamLuarNegaraNegaraNegaraNegaraNegaraN".r, iPermohonan 63diluluskan3 128 11 177 1Pembentang Pembentang PembentangLuirI), iLunI uurDalamLý.NegaraNegaraNegaraNegaraNegaraNe_Permohonan 55diluluskan14 93 18 152-%;IUMLAH 188 17 221 19 329 65PenganjuranPersidanganUMS menerusi Pusat Penataran Ilmudan Bahasa telah menjadi tuan rumahPersidangan Antarabangsa ke-16International Association of Historiansof Asia (IAHA) bertempat di DewanMagellan Sutera, Kota Kinabalu.Persidangan yang telah menghimpunkanlebih 300 cendikiawandarfseluruhdunia telah dirasmikanoleh YAB Perdana Menteri Malaysia,Dato' Seri Dr. Mahathir Mohamad.24

Berikut adalah senarai penganjuran persidangan UMS sepanjang tahun 2000 ;BIL TAJUK PERSIDANGAN TARIKH PERINGKAT1 Labuan: Prospects & Challenges after the exchange28 Januari 29 Januari Kehangsaancontrol2 Keusahawanan di alaf baru: Prospek dan Cabaran 10 Mac 11 Mac Kebangsaan3 Bengkel Kaunseling "Critical Incidents in SchoolCounselling"12 Julai-Kehangsaan4 IAHA: The 16th Conference of The InternationalAssociation of Historians of Asia Conference27 julai 31 Julai Antarabangsa5 Bengkel Permohonan Geran IRPA 18 April 19 April UMS6 Bengkel Pendatang Tanpa Izin / Pendatang Asingdi Sabah: Isu dan Permasalahan8 Ogos 9 Ogos Negeri7 Bengkel Siput dan Orkid darf Batu Kapur Sabah 13 September-Negeri8 Bengkel Penilaian semula kurikulum PPIB 27 Oktober 29 Oktober UMS9 Bengkel & Seminar AneT: Taksonomi & Koleksirujukan semut (hymenoptera: Formicidae) di Asia2 November 6 November Kebangsaan10 Seminar Fizik Kebangsaan dan Bengkel FizikPeringkat Negeri Sabah6 November 9 November Kebangsaan11 Seminar Sehari Penyelidikan Sains Sosial 2 November-UMS12 Bengkel Pengurusan Jabatan Penyelidikan danPembangunan10 November 11 November UMS13 Bengkel Penilaian semula kurikulum danpembangunanpelajarstatus23 November 25 November UMSwý, _` ýTHE '-A CONFERENCENER' ýýOREDBYH. E. DATO' SERF' )ULLAH AHMAD BADMALAYSDEPUTYNISTEPIt Adpkk i. i i1ý

Lý_ -f,ýýPerundingandanLatihanSejak ditubuhkan pada tahun 1996, Unit Perkhidmatan Rundingan Dan Latihan(UPRL) telah berkembang dengan pesat. Ini terbukti melalui penambahanbilangan Projek Rundingan dan Program Latihan yangdijalankan sepanjangtahun 2000.0Sepanjang tahun 2000, sebanyak 18 Projek Rundingan telah dijalankan di bawah pengurusan UPRLberbanding 14 projek pada tahun sebelumnya (1999). Projek rundingan tersebut telah melibatkankos sebanyakRM7,611,939. Kebanyakannya, sumberswasta) dan terdapat juga projek yangbagi projek tersebut adalah didapati dari organisasi luar (kerajaan ataudibiayai sendiri oleh UMS.Senarai Projel. Rundin,_, anLA1SBIL NAMA PROJEK SUMBER PROJEKI EIA Lucinerator ARL Tenaga Sdn. Bhd.2 Environmental Management: Biomonitoring Jabatan Alam Sekitar3 Impact Study of Balung Palm Oil Mill on Sungai Balung Malaysia Kuwaiti lmv. tmrnt (o Sdn. Bhd.4 Market Survey for Desa Beef and Chicken Desa Cattle Sdn. Bhd.5 Social Impact Assessment Sarawak Shell / Sabah Shell Petroleum Company6 River Classification Project Phase V Jabatan Alam Sekitar7 A Study of Manukan Island- Marketing Mix Kinabalu Resort8 Kinabatangan Partners for Wetlands Project World Wide Fund (WWF)- Malaysia9 EIA -Hidroelectric Hulu Padas Sabah Electricity Sdn. Bhd.10 Macro- EIA Shoreline Management Danish Hydraulic Institute (DHI)11 Project Space- PJJ UTM Universiti Teknologi Malaysia12 Sg. Moyog ICM Water Quality Monitoring Water Resources Consulting Services13 Kajian Sosio-Ekonomi FMU 8& 13 WSA Tropbio Consultancy14 Mengalum Island Environmental Survey Institut Penyelidikan Marin Borneo, UMS15 Videography on Pulau Timbun Mata Institut Penyelidikan Marin Borneo, UMS16 Promotion on Forestry Education National University of Laos- PDR17 Penyelidikan Wanita clan Pembangunan Unit Hal Ehwal Wanita Sabah (HAWA)18 Japan Flora: An International Gardening Japan Government-I199618k121219971998ý 1999141%002000/umlah Projek Rundingan bagi fahun 1996-200026

Di samping itu, ramai kakitangan akademik yang telah mula sedar tentang peranan dan hakmereka sebagaiperunding denganadanya sistem pengurusan UPRL yang cekap bagi projek-projek rundingan. UMS melaluiUPRL sedang berusaha ke arah mengumpul tenaga akademik yang mahirdanmempunyaikepakaran dalambidang masing-masing denganmemberikan mereka ruang dan peluang semaksima yang mungkin untukmendapatkan pengalaman sebagai pakar runding.Selain Projek Rundingan, UPRL juga mentadbir projek-projek usahasama (joint-venture) diantara UMS dansyarikat luar (kerajaan atau swasta). Organisasi-organisasi luaryang bekerjasama dengan UMS adalah sepertidalam jadual di bawah;Senarai Syarikat yang mengadakan Projek Usahasarna (joint-venture)BILSYARIKAT1 SIRIM l3urhad2 Kolej Pusat Teknologi clan Pengurusan Lanjutan3 KKIP Communications Sdn. Bhd.4 World Wide Fund Malaysia (WWF) h Sukau fSebagai penjana dana bagi UMS, UPRL dengan kerjasama Sekolah terbabit berjayamengendalikan pelbagaikursus / Program Pengajian yang menjana kewanganuntuk memenuhi keperluanpendidikan masyarakatsetempat. Program latihan ini merangkumi peringkat Sijil sehingga ke peringkat Ijazah Sarjana, dandikendalikan secara separuh masa atau sepenuh masa di dalam dan di luar kampus.Berikut adalah senarai program yang menjana kewangan berbentuk latihan yang ditawarkan di bawah unit ini:Senarai Program LatihanBIL NAMA PROGRAM / KURSUS SEKOLAH1 Sijil Pra-Sekolah (Sepenuh Masa) Sekolah Pendidikan & Pembagunan SuSlal2 Sijil Psikologi (Sepenuh Masa) Sekolah Psikologi & Kerja Sosial3 Sijil Pengajian Muzik Sekolah Pengajian Seni4 Kursus Diploma Pengurusan Perguruan Khas (Sepenuh Masa) Sekolah Pendidikan & Pembagunan Sosial5 Program Sarjana Muda (Pendidikan)- Sandakan Sekolah Pendidikan & Pembagunan Sosial6 Program Sarjana Muda (Psikologi & Kewangan) Kota-Kinabalu Sekolah Psikologi dan Kerja SosialSekolah Perniagaan dan Ekonomi7 Sarjana Pendidikan (Pengurusan) Sekolah Pendidikan & Pembagunan Sosial8 Sarjana Pendidikan (TESL) Sekolah Pendidikan & Pembagunan SosialUPRL juga mengurus semua perundingan yangdiminta bagimenjalankan perkhidmatan tertentu untukmelicinkan pentadbiran universiti dan pengurusan pelajar (outsource consultant). Perunding luar yang telahdilantik oleh universiti adalah seperti yang ditunjukkan dalam jadual di bawah.Senarai Perunding Luar yangdilantikolehUMSBIL SYARIKAT PERUNDING PERKHIDMATAN PERUNDINGAN1 Heitech Nadu Sdn. Bhd Pengurusan Sistem Maklumat Universiti2 SIRIM Berhad Pembentukan Polisi Harta Intelek3 De Vries Associates Sdn. Bhd. Penawanan Program Sijil / Diploma Sains Sukan& Pengurusan Kemudahan Sukan UMS4 MARIC Consulting Group Sdn. Bhd. Kajian terhadap Pembangunan clan KeperluanLatihan Kakitangan UMS5 Proplan Management Services Sdn. Bhd. / Pengurusan Penyelenggaraan / Kemudahan UMSTurner & Townsend (M) Sdn. Bhd.27

PenerbitanUMS sekali lagi berjayamenerbitkan sejumlah 16 buah buku akademikdenganjumlah kospenerbitan sebanyak RM216,838.00 sempena Majlis KonvokesyenKedua pada 9 September 2000 yang Ialu.0Antara terbitan tersebut ialah sebuah bukuyangberjudul "Klias Binsuluk Scientific-Expedition" yang dihasilkanoleh Institut Penyelidikan Biologi Tropika dan Pemuliharaan(IBTP). Selain itu Sekolah Psikologi dan Kerja Sosial juga telah berjaya menghasilkanbeberapabukuakademik seperti "Etika Akademik", "Teori-teori Motivasi Akademik" dan"Kaunseling Dalam Pendidikan Menengah Kumpulan Esei". Pusat Penataran Ilmu dan-Bahasa (PPIB) juga telah berjayamenghasilkan beberapa buku seperti "Hubungan Kaumdalam Novel Melayu Pascamerdeka 1957-1969", "The Sabah Malay Dialect" dan"Negotiating The Chinese American Identity".Manakala Sekolah Pendidikan Dan Pembangunan Sosial (SPPS) telah berlaya menerbitkanbuku iaitu "Menuju Kejayaan" dan "Bermain 5ambil Belajar". Selain daripada PenerbitanBuku-buku Akademik, UMS juga telah berjaya menghasilkanbeberapa keluaran khassempena Majlis Konvokesyen Kedua yangberbentuk prosiding, monograf, pasca sidang,buletin dan lain-lain jenis penerbitan seperti kertas kerja dan laporanyang mana jumlahnyasebanyak 251 buah.28

PembangunanKualitiPelaksanaan sistemkualiti MS ISO 9000 di Universiti Malaysia Sabahmerupakan satulagiagenda yang penting yang sedangdilaksanakan diseluruhkampusmulai tahun 2000..Ini selarasdengan fungsiuniversiti ini yang menekankan dan menyediakan programprogrampengajian yang berdasarkan ilmu-ilmu yang bercirikan keseimbangan,keterampilan dan keperibadian diri seseorang pelajar mahupun kakitanganuniversitiberguna untuk menghadapi cabaran-cabaran harian dan masa hadapan.Pelaksanaan MS ISO 9000 ini juga merupakan satu cara universiti untuk mencapaisatu pengiktirafan yangbertarafantarabangsa dan bertekadmenjadi sebuahuniversiti yangberinovatif.Justeru itu demi mencapai matlamat ini, Universiti Malaysia Sabah melaluiJawatankuasa Pelaksana Kualiti telah merancang beberapaaktiviti dan programdengan teliti seperti mengadakan beberapa bengkel, seminar dan kursus-kursuskefahaman dan pelaksanaan sistem kualiti disemua sekolah, jabatan, institut dan unituniversiti.Disamping itu juga, pihak universiti telah mendapatkan penilai-penilai yangterdiri daripadaprofesor-profesor universitiluar dan dalam negara untukmembantu universitibagimemantapkan kualitiprogram-program yangditawarkan. Penilai luar ini telah memberikan khidmat nasihat tentangkandunganclan struktur kursus,menyemak dan menilai hal-hal yangberkaitanpeperiksaan, menilai kemudahanyangdisediakan bagi tujuanpengajaran danpembelajaran, membuat penilaian terhadap kertas soalandan skrip jawapan peperiksaan agar mencapai standarddan kualitiyangsewajarnya setanding denganuniversiti-universiti lain diperingkatantarabangsa.Universiti Malaysia Sabah juga berusaha untuk memantapkan lagi programkualiti ini dansedang proses menyiap dan mendokumenkan beberapamanual danprosedurkualiti iaitu Manual Kualiti bagi proses Pengajarandan Pembelajaran, Penyelidikan, Pengendalian Peperiksaan danPerpustakaan. Manual Kualiti dan Prosedur Kualiti bagi proses Pengajarandan Pembelajaran telahpun menjalani audit dokumenyang pertama danakan diaudit kembali pada bulan Jun tahun 2001. Universiti menjangkaakan mendapatkan pengiktirafan pensijilan dari MAMPU Pusat padabulanSeptember 2001. Dalam perancangan jangka panjang universiti berhasratuntuk mendapatkan pengiktirafan Kualiti bagi semua lapanganuntukmerealisasikan hasrat universiti sebagai institusi masyarakat yang unggul,progresif dan terkemuka serta bertarafantarabangsa. Di samping ituperancangan pertandingan kualiti dalampelbagai aktiviti peringkatuniversiti sedang dirancang. Ini termasuk pertandinganlamanweb,penyelidikan, penerbitan terbaik serta pensyarah cemerlangdansebagainya.29

aPusatKecemerlanganUniversitiInstitut Penyelidikan Marin Borneo (IPMB)Unit Pfýnxr, lidikan Mann Borneo telah ditubuhkan pada tahun 1995 dan telahdinaikkan taraf menjadi Institut padabulan Jun 2000..Objektif awal penubuhan IPMB ialah bagi mempertingkatkan penyelidikan dalam bidang sains marin di Sabahkhasnya dan di Malaysia amnya. Dari masakesemasa,objektifSelaras dengan halatuju penyelidikan dan pembangunan UMS yangdanperancangan IPMB telah dikemaskini.bermula pada tahun 2000 hingga 2005,Institut akan memberi penekanan kepada penyelidikan sains marin dalam tiga bidang teras utama :a) Biologi, ekologi dan pengurusan sumber marinb) Perikanan dan AkuakulturC) Bioteknologi MarinTumpuan juga akan diberikan kepada program pengajian pascasiswazah melalui penyelidikandan juga melaluikerja kursus dan penyelidikan dalam hidang sains marin dan akuakultur.Projek R&D Pengkulturan Rumpai LautInstitut Penyelidikan Marin Borneo telahmenjalankan aktiviti penyelidikan danpembangunan (R&D) pengkulturan rumpailaut di daerah Kudat, Sabah di bawah pembiayaanKementerian Pembangunan LuarBandar Malaysia. Objektifutama projekini ialah untuk memperkenalkan pengkulturanrumpailaut jenis Eucheum

Institut Penyelidikan Marin Borneo sehingga kini telah berjaya memperbaiki teknik-teknik membiakaruhdanpenjagaan larva ikan siakap (Lates calcarifer), kerapu tikus ataukubing (Cromileptes altivelis), ikan sunoh(Plectropomus leopardus) kerapu harimau, Hoi Tai Kai (Lutjanus rivulatus)dan ikan merah (Lutjanus argenti-maculatus). Disamping itu, Institut juga telah berjaya merangsangtumbesaran ikan-ikan tersebut di atas menggunakanformulasi makanan (diet) yang terpilih sertaimengekalkan pengeluaran rotifer iaitu makananpenting pads peringkatEunakankaPdahlarva ikan meng-neneelilaraný o_.. _. __..intensif dan juga ekstensif.cecaraSeperti sebelum ini, Institut akanterus memberi penekanan kepada"industry driven research". Walaubagaimanapun,penyelidikan asas yangdidapati mempunyai kepentingan kepadakemajuan sains dan pembangunan negaraakan terus digalakkan. Hasil penyelidikan yangAan dijalankan dijangka dapat dikomersilkan.Institut Penyelidikan Biologi Tropika dan Pemuliharaan (IBTP)IBTP dinaiktarafkan menjadi sebuah institut pada 1 Jun 2000 dan bergelar Institut Penyelidikan Biologi Tropikadan Pemuliharaan yangbukan sahaja menjalankan penyelidikan sebagai tugas utama tetapi juga menjalankanprogram pascasiswazah. Empat orang tenaga akademik telah pun memulakan tugas pada tahun 2000 iaituDr. Mashitah Yusof, Prof. Madya Dr. Menno Schilthuizen, Dr. Monica Suleiman, Dr. Homathevi Rahman danEn. Zulhazman Hamzah. Dua lagi masih bercuti belajar iaitu En. Henry Bernard dan En. MahadimenakbarMohd. Dawood.Hubungan antarabangsa IBTP dieratkan lagi dengan mengadakan jalinan kerjasama dengan beberapa buahagensidalam dan luarnegara. Pihak Hyogo Museum of Nature and Human Activities, Jepun telah menjadikanIBTP sebagai rakanrundingdalam projek Japan Flora 2000 serta program Sekolah Rimba Borneo ke III. UMS(IBTP) telah menandatangani memorandum persefahaman kali kedua dengan pihak Royal Society of Londonpada 25 Februari 2000. UMS (IBTP) juga telah menandatangani satu memorandum persefahaman denganSouthern Cross University, Lismore, Australia berkaitan dengan penyelidikan hasilansemulajadi. Hubungandengan agensi tempatan diadakan lagi dengan menandatangani satu memorandum persefahaman denganJahatan Perhutanan Sabah pada 5 Mei 2000.Sepanjang tahun 2000, dua ekspedisi saintifik telah dijalankan. Dalam bulan Jun-Julai, IBTP telah memainkanperanandi dalam Ekspedisi Saintifik Lembah Imbak di daerah Tawau, bekerjasama dengan Jabatan PerhutananSabah. Seramai 60 orang ahli sainsdan tenaga sokongan daripada pelbagai institusi telah turut serta dalamekspedisi ini. Satu lagi ekspedisi telah dianjurkanoleh UMS (DANCED) bersama Jabatan Hidupan Liar Sabah dikawasan batu kapur di utara Hutan Simpanan Tabin pada bulan Oktober. Ekspedisi ini telah dikendalikanolehIBTP.IBTP telah mengadakan satu bengkel antarabangsa iaitu Bengkel ANeT padabulan November 2000. Bengkel initelah mengumpulkan seramai 40 orang ahli-ahli sains dari pelbagai negara termasuklah Jepun, Thailand, HongKong, Sri Lanka, Australia, Korea, Indonesia, Singapura dan Malaysia. IBTP juga telah dipilihmenjadi ibupejabat bagi ANeT yang antara lain berfungsiuntuk menyelaraskan aktiviti-aktiviti satu kumpulan penyelidiksemutbagi rantau Asia Pasifik. Beberapa seminar tidak berkala juga telah dijalankan di IBTP yang mana parapenceramahnya adalah terdiri daripada pensyarah atau saintis pelawat.Setakat tahun 2000, penyelidikan di IBTP telah meningkat kepada 21 buah penyelidikan jangka pendek UMSdan 20 buah penyelidikan yang mendapat geran bantuan luar. Sebanyak 8 buahprojek telah tamat. Sebanyak4 buahcadangan penyelidikan telahpun dimajukan kepadapihak IRPA melalui Jawatankuasa PenyelidikanUniversiti dan masih menunggu kelulusannya.Kurikulum program Sarjana Sains (MSc. ) Taksonomi dan Biodiversiti telahpun dimajukanoleh pihak Senat UMSkepada pihakberkuasa universiti pada hujung tahun 2000. Ini adalah program yang digubal khas bersamadengan ASEANET untuk memenuhikeperluan latihansumber manusia dalam bidang taksonomi baginegaraASEAN khasnya dan dunia amnya. Pengambilan pertama pelajar dijangkakanpada pertengahan 2001. Pihak31

IBTP juga telah menggubal sebanyak enamkursus minor iaitu Pengurusan Asas Ekosistem; Tumbuhan danManusia; Haiwan dan Manusia; Persekitaran dan Pemuliharaan; Evolusi, Taburan dan Pemuliharaan; danPembangunan Perhutanan, Pertanian, Perikanan dan Kesihatan di Malaysia untukditawarkan kepada pelajarpelajar.Cadangan penawarankursus ini telah pun dimajukan kepada pihak Senat UMS.Setakat tahun 2000 juga, IBTP telah mendaftarkan seramai 33 orang pelajar pascasiswazah yang menjalankanpenyelidikan di IBTP. Dalam Konvokesyen UMS Kedua juga, seramai tiga orang pelajar pascasiswazah yangmenjalankan penyelidikan di IBTP telah dianugerahkan ijazah sarjana sains iaitu En. David Magintan,En. Barnabas Gut dan En. Robert Francis Peter.IB IP telah menerbrtl. an ýebuahbuku berjodol "hlias- $ur, i, r,, ý, ,.;.,.. : ,,, ý. r..,. .-,.%lohanwd,Mashitah Yusoff dan Sining Unchi). Sebanyak 13 kertas laporan ekspedisi telah diterbitkan dalam buku tersebut.Sebanyak 30 kertaskerja telah dibentangkan dalam persidangan-persidangandan 25 kertas kerja telahditerbitkan dalam jurnal.IBTP telah terlibat dengan pelbagai aktiviti khidmat masyarakat pada sepanjang tahun 2000. Beberapa sekolahmenengah di Kawasan Tuaran dan Penampang telah diberikan kempen dan ceramahkebersihan alam sekitar.Ini dilakukan dengan kerjasama antara IBTP denganpihak Environment Action Committee, di bawahpengurusan Kementerian Pembangunan Pelancongan, Alam Sekitar, Sains dan Teknologi. IBTP juga telahmenjalankan program 3R (Reduce, Reuse dan Recycle) di peringkat UMS dan memperkenalkan tong sampah 3R(Plastik, Kertas, Tin dan Organik). Program ini telah dilancarkan di Sekolah Sains dan Teknologi dan penerusanakan dilakukan di Sekolah Kejuruteraan dan Teknologi Maklumat. Usaha IBTP dalam programkempen alamsekitar di Tamu Gaya Kota Kinabalu setiap hari Ahad masihditeruskan.Penst Iidikan Baru IBTP haiýi lahun 2111111BIL KOO TAHUN STATýUKNAMA PEMOHON PERUNTUKAN1 11/2000_'uuuBARl Koleksi Germplasma bagispcasliar danfloraendernikSabah untukkonservasi ex situdanprogramlit, rhananpembaik-biakantumbuhan(jangkamasa2 tahun)2 12/2000 2000 BARU Evolutionary patterns in limestone Menno Schi Ithuizen RM', 200invertebrates(jangkamasaof Sabah3 tahun)3 13/2000 2000 BARU The Trichogramma parasitoids of Menno Schilthuizen RM9,600Malaysia: diversity, molecularidentification and suitabilityforIntergrated Pest Management (IPM)(jangkamasa3 tahun)4 14/2000 2000 BARU Heavy metal utilizationmandible harding(jangkamasa 2 tahun)by termites Homathevi Rahman RM9,6005 20/2000 2000 BARU Biodiversiti Lumut di Pantai Barat Monica Suleiman R%1-) (OtlSabah (jangkamasa 1 tahun)6 DANCED 2000 BARU Tabin as a nature tourism potential Maryati Mohamed R/120 o(A)95500-10 (Noraini Nasarudin)i _'

Unit Penyelidikan Psikologi dan Kesihatan SosialUnit Penyelidikan Psikologi dan Kesihatan Sosial (UPPsiKS) yangdiketuaioleh Prof. Dr. Mohammad Haji-Yusuftelah memulakan operasinya padabulan Mac 2000. Visi UPPsiKS ialah untuk bertindak dan menjalankanperanan proaktif untuk menjalankan penyelidikan seterusnya menyelesaikan pelbagai masalahdancabaranpsikologi dalammasyarakat kini. Antara objektif UPPsiKS ialah :i. Menjadi pusat pemangkin penyelidikan berasaskan isu-isu semasa danpsikologi masyarakatii. Menjadi wadah forum bagipenyelidik, ilmuan, ahli-ahli politik, penggubal dasarnegaradanteknokrat berwacana dalam isu-isu psikologi masyarakat.iii. Menjadi satu wadah-pemikir yang bersifatsebagai pengkalan datasecara berterusanuntukmenyumbangkan input-input psikologi kepada para penggubal dasarnegara.Walaupun UPPsiKS baru ditubuhkan,namun Unit ini telah bergiataktifpenyelidikan di Sabah. Penyelidikan-penyelidikan tersebut adalah seperti berikutdalam:menjalankanbeberapa1. Tekanan kerja : Punca, kesan dan daya tindak keatas tekanan.Projek penyelidikan ini telah mendapat sumber kewangan daripada IRPA (ICSTA) sebanyak RM 50,000.00.Penyelidikan ini telah dijalankan diorganisasi-organisasi kerajaan danswasta. Sebanyak 14 organisasi yangmerangkumi pelbagai profesion seperti sektor perkhidmatan awam, golongan profesional seperti peguam, akitekdan juru-terbang, serta bidang pendidikan danperbankan telah menjadi sampelkajian. Projek penyelidikan inidijangka siap pada awal tahun 2001.2. Penyelidikan Top-down: Disaster and Disaster Management: A case study in Sabah, Malaysia.Penyelidikan ini bertujuan untuk mengkaji impak psikologikal iaitu darisegi stres, kebimbangan dan depresiyang timbul akibat daripada bencana alam yang dialami dinegeri Sabah. Tempat-tempat yang telah dipilihsebagailokasi kajian ialah Kota Kinabalu, Papar, Kudat, Kota Marudu, Sandakan, Kinabatangan, Semporna,Tawau, Kunak, Tenom dan Beaufort. Penyelidikan ini juga akan melihat kaitannya bencanaalam ke atasekonomi,komunikasi dan penyebaran maklumat yang juga bolehmenimbulkan kesan psikologikal. Kajianlapangan dilakukan sekitar bulan Januari 2001 danadalah dijangkapenyelidikan ini akan selesai padapenghujung tahun 2001.3. Penyelidikan Top-down: Wanita dan StresPenyelidikan ini bertujuan untuk mengkaji sumber stres, tahap stres danstrategidaya tindak golongan wanitaterhadap stres. Kumpulan yang dikenalpasti merangkumi enam kumpulanyang menggambarkan kepelbagaiankaum wanita yang bekerja dan tidak bekerja. Enam kumpulan tersebut ialah:a) Stres di kalangan wanita golongan profesionalb) Stres di kalangan ibu tunggalc) Stres di kalangan ibu yang mempunyai anak kurang upayad) Stres di kalangan bakal pesarae) Stres di kalangan Remajaf) Stres di kalangan Imigran.4. Penyelidikan Top-down: Penilaian Psikometrik Ujian-ujian Psikologi: Satu kajian terhadap ujian stresPenyelidikan ini bertujuanuntuk mengumpul soal selidik dan alat ujian psikologi tentang stres dan menter-jemahkan alat-alat tersebut menggunakan kaedah 'terjemahan kembali' ke dalam Bahasa Malaysia, menilaikandungan ujian dan kesesuaiannya dalam konteks tempatan, menguji sifat-sifat psikometrik ujian tersebut danmenghasilkan ujian versi Bahasa Malaysia yang boleh diambilmelalui komputeruntuk digunakanoleh para ahlipsikologi yangberkelayakan. Ujian psikologi yang sesuai digunakan di Malaysia ditadbirmelalui komputer.Proses pengkomputeran alat ujian psikologi dijangka dibuat dengan kerjasama pakar-pakar kejuruteraanteknologimaklumat.Aktiviti-aktivitilainSelain daripada penyelidikan, UPPsiKS juga melibatkan diri denganmembentangkan kertas kerja,memberi ucaputamadan memberi ceramah kepada Jabatan Perkhidmatan Awam Negeri Sabah, Maktab Perguruan Gaya,Maktab Perguruan Keningau, Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia dan Sekolah Politeknik Likas.33

PerkhidmatanSokonganPelajarPerpustakaanPefpustakdclll li nl\ t'f sitl: `lala\ 11'1 5a1)an 1t'4)t'I ti jll,:; a f allat, lll ý'lUatailUniversiti yang sehelum ini herada di Iuar kampus telah muladalani kampus tetap nlulai MEIlalllberpindahdalanlke0Perpustakaan ditempatkan buat sementara waktu di empat buah Bilik Kuliah Utama. Semua koleksi diPerpustakaan Kampus Teluk Likas dan Jalan Tuaran dipindahkan ke Dewan Kuliah ini. Keempat-empat BilikKuliah ini mempunyai kemudahan komputer dan internet dalam jaringan kampus clan juga global. SistemMaklumat Perpustakaan Berkomputer juga telah dipindahkan dari kampus sementara ke kampus tetap, berjayaberoperasi dengan baik dan dapat memberi perkhidmatan perpustakaan secara elektronikdalam kampustermasuk di Kampus Antarabangsa Labuan.Kelengkapan pengguna dalamperpustakaansementara di kampus tetap ini telahditingkatkan bagimemenuhikeperluanpeningkatan pelajar dan kursus-kursus ban,yang ditawarkan dalam UMS. 24 buahkomputer telah ditambahkan kepada 20 buahyang sedia ada, menjadikan 44 buahkomputer dengan capaian internet dikhaskanuntuk pengguna terutama pelajar yang tidalmampu. Pengguna boleh menggun.,komputer ini bagimengesandan mencap. iipangkalan data buku dan maklumat lainjurnal dalam teks penuh yang terdapat dhseluruh dunia. Semua kaunter perpustakaanjuga memberi perkhidmatan pinjamandenganmenggunakan komputer dan pelajaratau pengguna perlu membawa kad kampusyang rnempunyai kud paling tbarcudelkeahlianperpustakaanUMS.KoleksiPerpustakaanKoleksi Perpustakaan Universiti Malaysia Sabah bertamhahsejajardent; an Ix"rtamhahan Ix"Iajar clan kursuskursusyang ditawarkan di kedua-dua kampus. Peningkatan perkembangankult"k, i sejak penubuhanhinggahujung tahun 2000 mengikut pecahan bahan adalah sepertiberikut:-SUMBER MAKLUMAT /KUMULASIKUMULASIBAHANSEHINGGA1998 19992000 SEHINGGA19972000Induk Labuan Jumlah KeseluruhanBuku 46,915 10,421 11,211 1 3,795-",#)2 16,557 87,106Multimedia (elektronik) 606 100 316 728 12 740 1,762Kalender 370 164 515 888 S30 1,418 2,467Jumal & Dokumen (cetak)716740'1,04611,951,2742,2254,727Jurnal (elektronik/teks penuh)-1,2002,5004,141gunasama4,1437,843JUMLAH 48,607 12,627 17,588 21,505 3,578 25,083 97,429Catatan: ? U% saha1a yang dilanggan, öU"%, adalahhadiah;ix-rtukaranAli

Perkhidmatan dan KemudahanPerpustakaan Universiti Malaysia Sabah menyediakan kemudahan-kemudahan bagi memberi perkhidmatankepadaahli akademik, pelajar, penyelidik dan juga kakitangan Universiti Malaysia Sabah serta masyarakatsekitarnya. Perkhidmatan kepada masyarakat luar diberikanmelalui keahlian luar dan perkhidmatan PinjamanAntara Perpustakaan. Perpustakaan juga menggunakan perkhidmatan ini untuk mendapatkan bahan-bahan dariperpustakaanlain dalam dan luar negeri yangdi lakukansecara manual atau elektronik.Penggunaan perkhidmatan perpustakaan juga telah meningkat dari tahun ke tahun seiringbilanganpengguna.denganpeningkatanStatistik Penggunaan Perkhidmatan Perpustakaan 1998-2000PERKHIDMATAN PERPUSTAKAAN PENGGUNAAN1998 1999 2000Induk Labuan KeseluruhanPinjaman Buku 53,800 88,629 186,442 5,811 192,253Pinjaman Antara Perpustakaan 450 510 593 101 694Penggunaan Koleksi Rujukan 3,285 10,609 28,769 1,100 29,869Penggunaan APD / Multimedia 4,368 4,597 8,738 16 8,754Penggunaan jurnal Bercetak 1,907 3,694 58,573 930 59,503Penggunaan Jurnal Elektronik 7,524 18,268 24,758-24,758Penggunaan Komputer / Internet 47,126 39,521 58,651 13,402 72,053Penggunaan perkhidmatan perpustakaan meningkatkursus dan tenaga akademik.denganpurata 1001/(, akibat pertambahan pelajar, program,PenggunaanTeknologiSesuai dengan falsafahperpustakaan "Berkhidmat, berkualiti denganmenggunakan teknologi semasa",perpustakaan telah menggunakan Sistem Maklumat Perpustakaan Berkomputer dan Bersepadu denganmeng-gunakan Sistem VTLS dalam pengurusan perolehan, katalog, pengurusan jurnal, pinjaman dan rujukan. Sistemini telah digunakan sejak April 1997 dan telah diluaskan hingga ke kampus Labuan.Mulai tahun 2000, perpustakaan telah melancarkan penggunaan UMS Web Gateway dimana pengguna bolehmengakseskatalog dan pangkalan data perpustakaan dengan cara maya melalui Laman Web Perpustakaan.Pengguna dan pelajar UMS boleh mencapai maklumat dalam perpustakaan tanpa berada dalamperpustakaanUMS. Ini memudahkan pengguna yangberada jauh terutama pelajar luar kampus seperti pelajar UMS diSandakan dan Kampus Antarabangsa Labuan. Maklumat dalam bentuk bukuyang dimintamelalui email atauborang akandikirimkan ke perpustakaan yang terdekat dan bagi jurnal teks penuh mereka boleh mencapai terusmelalui web atau e-mel.Pada setiap awal sesi perpustakaan menyediakan masa satubulan bagimelatih semua pelajarbaru tentangkemahiran pengesanandancapaian maklumatdalamperpustakaan. Begitu juga latihan kepada tenagapengajar. Perpustakaan mengadakan Bengkel Pengesanan Maklumat khasuntuk pensyarah pada setiap bulanyangdikendalikan oleh pustakawan dan dibantu oleh pembekal maklumatdanpangkalan data yang digunakanolehkebanyakan perpustakaan universiti. Sehingga kini seramai 60 orang pensyarah sudah pun mengikutibengkel ini.35

1TTeknologiPengajaranSalah satu daripadausaha UMS manfaatkan perkembangan teknologi maklumatialah denganmewujuclkan Unit Media (Ian Teknologi Pendidikan denganmisiberikut-0" Menyediakan satu prasarana yang boleh menampung semua aliran maklumat." Menyediakan satu perkitaran komputeranyangbidang pengajaran, penyelidikan dan pengurusan.boleh menggalakkan inovasi di kalanganwarga UMS, dalam" Memastikan semua pelajar dan kakitangan dapat menggunakan sumber teknologi yang terbaik danbersesuaian.Kemudahan dan Aktiviti KiniUnit Media dan Teknologi Pendidikan (UMTP) ditubuhkan pada I Julio 1996. Sehingga lahun 1999 kakitanganUMTP telah diketuai oleh seorang pegawai akademikdan dibantu oleh seorang pegawai sistem maklumat,seorang penolong pegawai sistem maklumat, 2 orang juruteknik, seorang pereka, seorang jurufoto dan 3 orangpegawai sokongan. Pada pertengahan tahun 2000, UMTP telah melantik seorang penolong pendaftarmembantu dalamurusan pentabdhiran unit.bagiDi antara kemudahan dan aktiviti yang sedia ada dan dijalankan ialah:" Membangunkan dan menyelenggara sistem rangkaian setempatTetap dan Kampus Antarabangsa Labuan dengan kemudahan intemet ke JARING.dan jarakjauh (LAN dan WAN) di Kampus" Menyediakan kemudahan pengdigitasi kad pelajar dan kakitangan, pengdigitasi ke media slaid,merekabentuk grafik berkomputer, perkhidmatan fotografi dan perakaman video dan memulakanpengajaran secara multimedia termasuk animasi komputer." Menyelaraskan penerbitan melalui teknologi web termasuk pembangunan laman UMS dan pertandinganlaman web UMS." Menyelaraskan penyediaan spesifikasi, penilaianpengkomputeran (komputer, pencetak, pengimbas)pengurusandan operasi.dan perolehan dan penyelengaraan perlcakasandan perisian (temwsuk perlesenan) pembangunan sistem" Menyediakan peralatan bantuan mengajar termasuk OHP, projektor LCD dan persembahan multimedia." Membantu menghasilkan persembahan multimedia dan penerbitan video.Rancangan Pembangunan Teknologi Maklumat dan Pusat MultimediaPelan induk teknologi maklumat telah menjadi garispanduan memastikan UMS mempunyai satu rancanganpembangunan teknologi maklumat yang tersusun dan teratur. Rekabentuk rangkaian pengkabelan gentian untuk15 bangunan kampus tetap UMS yang telah disediakan bagi (asa 1A dan fasa 16 kini telah diadaptasikan dalamsistem telekomunikasi antara warga kampus.Pembangunan pusat multimedia pada fasa 2 adalah satu kemudahan perkhidmatanberpusat di UMS. Pusat iniakan menyediakankemudahan IT dalam pengajaran dan pembelajaran menggunakan teknologi terkini.Kemudahan bilik kuliah clan komputer akan menjadikan pusat multimedia ini sebagai one stop training' atau

PembangunanPelajar0)abatan Hal Ehwal Pelajar merupakan salah satu pt If n ; l.. i{ý kepada programakademik universiti berasaskan tanggungjawab untuk mengurus, mengatur,danmengawalselia semua kegiatanyangberkaitan dengan Pembangunan SahsiahPelajar serta Kebajikan Pelajar bagimewujudkankeselesaan dalam prosespembelajaran dansuasanakehidupan kampusyangberkualiti.Sejajar denganmatlamat ini, pembukaan kolej kediaman yang baru di dalam kampusmenjadi salah satu buktikesungguhanuniversitidalammendokong misidanvisinyadenganmemberikan perkhidmatan dan kemudahanyangbaikserta kondusif. Setakat tahun 2000, UMS telah mempunyai 7 buah kolej kediaman termasuk sebuahdi Kampus Antarahanc; sa Lahuan.KOLEJ KEDIAMAN JUMLAH PELAJAR JUMLAHLelakiPerempwnKolej A 148 469 817Kolej B i05 528 833Kolej C 316 250 566Kolej D 177 532 709Kurnia Perdana 421 783 1,204Indah Permai 628 381L\15K-i1 iil "ovllJUMLAH KESELURUHAN 2,526 3,542 6,068Taburan Pelajar Mengikut Kolej KediamanLý koIrl A14.30%6.65%12.57%12.82%-hulejKulejBC15.52... gggodghk, %NUN-woo8. ' 1'.,-Kolej Di: i Kolej Kumia PerdanaMKolej Indah Permai]ZKolej UMS KAL18.52%IO. y1"..1 Tidak Tinggal di Kolej38

KegiatanKemahasiswaanPelbagai kegiatan kemahasiswaan telah dilaksanakansepanjang tahun 2000 yang meliputi bidang akademik,kemasyarakatan, kerohanian,ekonomi, sosial serta sukan danrekreasi. Kegiatan-kegiatan ini adalahbermatlamatmengembangkan potensi pelajar secara menyeluruh bersesuaian dengan hasrat Universiti melahirkan insanyang seimbang dari segi intelek, emosi, jasmani danrohani serta menyumbangkhidmat bakti kepadamasyarakat.Dalam usaha mencapai matlamat tersebut juga, beberapasiri lawatan ke luar negara telah dilaksanakan.Lawatan ke Negara China, Jepun, Indonesia, Singapura dan Brunei Darussalam telah memberi pendedahankepada pelajar di peringkat antarabangsa. Di samping pelajar melihat sendiri suasana negara asing, mereka turutberkesempatan berdialog dan bertukar-tukar idea dalam isu-isu di peringkat antarabangsa mahupun tempatan.Usaha ini amat wajar diteruskan dalam usaha menyediakan bakal kepimpinan negara di masa hadapan.Pelajar telah menunjukkan pencapaian yang tinggi dalam bidangseni orator di mana pasukan debat UMS telahmendapat tempat kedua dalam Pertandingan Debat Bahasa Melayu Universiti-Universiti ASEAN dan seorangpendebat Universiti terpilih sebagai Pendebat Terbaik dalam pertandingan akhir Debat Asean tersebut.Manakala di peringkat negeri Sabah, UMS telah menunjukkan prestasi cemerlang dalam Pertandingan Bahasdan Pidato antara IPT Sabah.Selaras dengan fungsi dan hasrat kerajaan mewujudkan Institusi Pengajian Tinggi untuk manfaat rakyat secarakeseluruhannya, peserta UMS tidak ketinggalan menabur bakti danmenyumbang kepadamasyarakat setempat.Program Khidmat Masyarakat denganpelbagai pengisian yang merangkumi bidangakademik, sosial,kemasyarakatan dan seumpamanya telah berjaya dilaksanakan di Tenom, Papar, Kota Belud, Tawau dan KotaKinabalu. Di samping itu, pelajar turut mengadakan programJohor Darul Takzim.khidmatmasyarakat di Batu Pahat dan Kota Tinggi,Dalam bidang kesenian, pelajar UMS terus diberipengiktirafan dantempatan dan agensi swasta. Pelajar UMS terlibat dalampenghormatan oleh pihakkerajaanpersembahan UMS sempena pengisytiharan BandarayaKota Kinabalu pada 2 Februari 2000, Persidangan IAHA, danpelbagai acara lainsebagaikumpulan kesenianundangan.e39

Biasiswa / Pinjaman / Bantuan Kewangan13crikut, ul, il, ih Illl.lnt, lll Iwl. ij ar-pel, rjar y, iný,, nuonrl, rp, rt t, rj a, u1hmu, i 1. lhun 2000:BILPENAIATAHUNITAHUN 11TAHUN III I TAHUN IV I TAHUN VIl1MLAHi2346789I I'AYayasan SabaFhKerajaan Negeri SabahPETRONASYayasan Negeri KedahYayasan PerakYayasan SarawakKementerian PendidikanKuok Foundation Berhad1028800I082147802012171it11 14121 4455 470716029712 16121O4000000752749741853610 MARA11 Tabung Amanah Pulau Pinang12 Kerajaan Negeri Sarawak1314MalaysiaYayasanCommunityKelantan& Edu. Foundation15 Nestle Food (M) Sdn. Bhd.161718KoperasiYayasanYayasanKeb.PahanglohorPermodalan Tanah19 Pinjaman Pelajar Negeri Selangor2021 Yayasan Melaka22232425262728scýYayasan TerengganuKerajaan Negeri PerakPerkesoPTPTNHong Kong Bank (M) BerhadThe Federation of Heng Ann AssociationRotary Foundation MalaysiaYayasan Tengku Abdul RahmanStar Publication"I ewba}; aI (1tubulianPt Ia'lang0000000180002,27401000331I0000000210011,57200i00382 1412602011101o12336o21421o1o1337 15011o0002100iýn0000000000000020000OO860922_595143124,3352ýt3t1JUMLAH2,4022,0341,213 1 595176,261Pasukan Latihan Pegawai Simpanan (PALAPES)Sepanjang tahun 2000, beberapasirilatihanpegawai simpan telah diadakan,antaranya ialah latihan di kawasanHutan Simpan Kiansom dan para pelatih telah didedahkan dalam beberapaaspek seperti Taktik rnenyerangkhemah, taktik berpengkalan, menjejaki musuh dan disiplinmedan tempur. Latihan lanjutan bagi 7/2000siritelah dilaksanakan bermula pada 18 Julai 2000 sehingga 24 Julai 2000manakala siri 8/2000 telahditaksanakanpada 4 Oktober 2000 hingga 9 Oktober 2000. Pasukan ini telah melaksanakan latihan khemah tahunannyabermula pada 11 Oktober 2000 sehingga 24 Oktober 2000. Latihantasaini telah dibahagikan ke beberapaP adaiaitu Fasa Pentadbiran, Fasa Kein dan Fasa Medan dimanaCWpegawai kadet didedahkan dengan peperangan(Conventional Warfare). Selain itu, pasukan ini juga ditelah melaksanakan latihanmenembak tahunannyaLapangan Sasar Kota Belud dimanasemua anggota Kadet Peringkat 1 terlibat dalam2000latihan ini. Bagi tahunseramai55 anggotakadet telah terlibat dalam latihanpengtauliahan di kadetUKM Bangi dan kesemua pegawaitelah berjaya ditauliahkan.40

PembangunanFizikalKampusTetapProjek pembangunan FASA ]A yang melibatkan sembilan buah bangunanakademik, pentadbiran danpusatkemudahan telah siap sepenuhnya padabulan April 2000 dan UMS telah beroperasisecara rasmidi kampus ini mulai119 Mei 2000.lJKerja-kerja pembinaanbangunansedang rancakdijalank,iiibagimeneruskan perancangan pembangunan FASA 1B yangmelihatkan tuii. h hu,rhh, rn_, unanI, r. ýiCeknlah Kejurutrraan dan L"knIniýi '%lakluniat:.: h Na n, 1u, ia1

I), 31, rni I) , ul, r itu, I x' r, an, , in;;. I n untu4. Ex, riihin, i, inhagi asrama pelajar yang akan dilaksanakansecara "Build, Operate dan Transfer"dimulakan. Kerja-kerja penyediaan tapakmelalui B. O. T juga telah dimulakantihun 2000.padaakhirNtanakala pembinaanbangunan Fasa IImelibatkan sembilan bangunan telah dimajukanuntukkelulusan. Fasa II yang juga melibatkanIerancangan pembangunan RancanganMalaysia ke-8 (RM8) iaitu pembinaan enamhangunan di kampus induk dan tiga bangunandi Kampus Antarabangsa Labuan.Sekolah Sains dan Teknologi

Bangunan Fasa 1ASembilan bangunan dalam fasa ini telah diserahkan kepada UMS sepenuhnya padabulan April 2000. Namunianya masih dalam tempoh lindungan kecacatan. Jumlah keseluruhanpembinaanRM 1.2 bilion iaitu RM 385.4 juta untuk infrastruktur dan RM815.6 juta untukbagi fasa ini ialah sebanyakkerja-kerja bangunan, termasuklanskap, perabot, sistem chiller, rangkaian teknologi maklumat dan hiasan dalaman.Bangunan Fasa 1BPembinaan bangunan dalam tasa ini dijangkaslapNovember 2000, peratus siap adalah seperti berikutpada:bulan Septumler tahun 2001. Sehintka padabulanBANGUNAN-[-PERATUSSIAPtirulahPenclicli{an clan f'rmhanýuu,uiýýýalI,_1,PusatKesihatan72.3'Pusat Khidmat PelajarPerpustakaanInstitut Penyelidikan Biologi Tropika & PemuliharaanInstitut Penyelidikan Marin BorneoMasjid18.1357.6759.16S I. 6536.06rI rInnt. r'. r, uiAsrama Pelajar Secara BOTIni adalah projek pernbangunan peng1matitaan hagi pf"mbrnaan auanra ý, c Lrý. rr ýan}; akan nlrniuatkankira-kira7,200 orang pelajar. Projek ini akan dilaksanakan dalam dua fasa. Kerja-kerja infrastruktur telah pun bermuladan akandisusuli denganpembinaan bangunan bagi Fasa 1.Fasa 1 melibatkan pembinaan bagimemuatkan 3,600 orang pelajar dan dijangka slap pada akhir bulanSeptember 2001. Fasa 2 adalah untuk kapasiti pelajar seramai 3,600 orang dan pembinaanfasa ini dijangka siapsepenuhnya pada pertengahan bulan April 2002.44

1HubunganKerjasamaDalam usaha menglobalisasikan taraf pendidikan danpenyelidikan, UMSmempunyai misi untuk menjalin kerjasama denganorganisasi dan institusipenyelidikankebangsaan dan antarabangsa.0Untukhasratmencapaiini UMS telah mengadakan lawatan ke luarnegara seperti lawatan ke beberapauniversitidan institusi ternama seperti University of Oxford, The Royal Veterinary and Agricultural UniversityDenmark, University New Castle Upon Tyne dan Centre National De La Recherche Scientifique (CNRS) di Paris,Peranchis. Tujuan lawatan ini ialah untuk mengenalpasti bidang-bidang kerjasamayang berpotensi dijalindiantara UMS dan institusi-institusi berkenaan. Diantara bidangyangdikenalpasti ialah bidang bioteknologi,perhutanandan pertanian. Selain itu UMS juga menjalin hubungansaintifik dengan beberapa buahuniversiti dijepun seperti Kyoto University di bawah program Japanese Society for the Promotion of Science (Environment,Engineering and Ethics Programme).Senarai MOU yang telah dibuatoleh UMS sepanjang tahun 2000 adalah seperti berikut:14 April 20005 Mei 2000MOU UMS dan Hei Tech Padu BerhadMOU UMS dan Jabatan Perhutanan Sabah18 julai 2000MOU UMS dan World Wide Fund for Nature Malaysia (WWF)MOU UMS dan Sukau Ecotourism Researchand Development Centre26 September 2000MOU UMS clan The Royal Veterinary and Agricultural University, DenmarkS OktotxrMOU UMS dan Kota Kinabalu Industrial Park (KKIP. com)MOU UMS dan Kosijaya Didactic Sdn. Bhd.MOU UMS dan Computer Associates Sdn. Bhd.MOU UMS dan Phiretti Marketing Sdn. Bhd.17 Oktober 2000MOU UMS dan Unit Hal Ehwal Wanita Negeri Sabah28 Oktober 200013 November 2000MOU UMS dan The Institution of Engineers MalaysiaMOU UMS clan Kasetsart University, Thailand45

Pelawat-pelawat darf dalam negara.Pelawat-PelawatBIL TARIKH LAWATAN NAMA INSTITUSI1 9 Februari 2000 Prot. Dr. Abu Bakar Nordin UPSI, Perak2 17 Februari 2000 Mr. Law Chir Ngam A. Famosa, Melak. i3 24 Februari 2000 Mr. Chan Hing Hon Innprise Corporation, Sabah4 3 Mac 2000 Mr. Zaidon Ashaari Fakulti Perhutanan, UPM5 3 Mac 2000 Mr. Azmi Ismail Malaysia Iir"'! Iadu. t' Hrrard6 7 Mac 2000 Mr. Micheal Tong MIA Sabah7 7 Mac 2000 Mr. Freda Fung MIA Sabah8 9 Mac 2000 Mr. Anthony Johnny Tinggi Malaysia I lu r Hrrarrl9 31 Mac 2000 Mr. Dr. Reinhea Glarner lnnopn. r t irrlN, raturn tiahah10 20 April 2000 Mr. Nik Nasruddin Mahmood MACRI11 20 April 2000 Prof. Laili Nordin MAORI,,12 4 Mel 2000 Datuk Dr. Kamarudin Kachar Universiti Irrdu"r"i13 12 Mel 2000 Mr. Kazutosh Iwanami JICA, Malaysr.:14 12 Mei 2000 Mr. Yoshihide Teranishi JICA, Malayst.,15 12 Mel 2000 Mr. Miyuki Uraguchi JICA, Malaysia16 23 Mei 2000 Mr. John Tay Innoprise Cori r. tun s, rhah17 26 Jun 2000 Mr. Ricky Gilong Universiti Malaya18 26 Jun 2000 Mr. Mohd. Razali Salleh Bumiputra- Conwwrr r_" Hanf. Berhad19 26 Jun 2000 Mr. Ang Ee Tiam Bumiputra- Cr rnunr"rr r"Rant. Berhad20 5 Julai 2000 Ms. Catherine Ridu MAMPU Sabah21 5 Julai 2000 Mr. Hamdan Hj. Putih MAMPU Sabah22 13 Julai 2000 Hj. Abdul Rahman Mohd Jabatan Audit \r".;,, r,, koala Lumpur23 19 Julai 2000 Mr. Zamani Abd. Ghani Bank Negara Malaysia24 19 Julai 2000 Dr. Govin National Economic Action Council25 19 Julai 2000 Mr. Siow Kim Lun Securities Commission26 19 Julai 2000 Mr. Marianus Vong Shin Tzoi Danamodal Nasional Berhad27 20 Julai 2000 Ms. Philomena Lim The British Council, Kota Kinabalu28 27 Julai 2000 Dr. Mohd. Hazim Shah Universiti Malaya29 31 Julai 2000 Puan Sri Suslita Majid YDP PUSPANITA Kebangsaan30 3 Ogos 2000 Mr. Philip Ting Pacific Bio Products Kuching Sarawak31 19 Ogos 2000 Mr. Ahmad Shahah Hj. Din MHCSA, Kuala Lumpur32 19 Ogos 2000 Mr. Kamil A. Rahman Malaysian Association r, rI( SA33 23 Ogos 2000 Mr. Nik Danial MODENAS34 26 Ogos 2000 Mr. Jamal Hussin TV3, Kuala Lumpur35 29 Ogos 2000 Tan Sri Dr. Abdullah Sanusi METEOR, Kuala Lumpur36 19 September 2000 YAB Dato' Seri Dr. Mahathir Mohamad f'r"rdana \h rrtr"ri \tal, i 'ýaYABhg. Datin Seri Dr. Siti Hasmah Mohd. Ali37 19 September 2000 YAB Datuk Seri Panglima Osu Hj. Sukam Ki"tu,r \tr"nh"riDatin Seri Panglima Noredah Majimpeh38 19 September 2000 YB Tan Sri Dato' Seri Musa Mohamad Menteri Pendidikan MM, iLi. ia39 20 September 2000 Prof. Johan Saravamuttu Abdullah Sekolah Sains Sosial, UMS40 12 Oktober 2000 Mr. Ahmad A. Staun Kolej Matrikulasi Labuan41 18 Oktober 2000 Dr. Arif Nun Multimedia Development (orpuratwn42 20 Oktober 2000 Dr. Isahak Kassin UiTM43 21 Oktober 2000 Mr. Waleed A. J Addas IDO Regional Office KL46

UniversitiPelawat-pelawat darf luar negara.BIL TARIKH LAWATAN NAMA INSTITUSI1 18 Januari 2000 Dr. Clive Wilkinsan Australian Institute of Marine Science,TownsvilleAustralia2 20 Januari 2000 Dr. Michelle Amy Pinard University of Aberdeen, Scotland3 26 Januari 2000 Mr. Hans-Udo Muzel Kedutaan Jerman, Kuala Lumpur4 31 Januari 2000 Mr. Francisco Aguilera Kedutaan Sepanyol, Kuala Lumpur5 2 Februari 2000 Mr. Michael Galante Toronto, Canada6 24 Februari 2000 Prof. Jan Flack Universityof Swedenof Agri( altoral S( ient e,7 9 Mac 2000 Prof. Geoffrey Harvey Tanakinjal University of ( iottinjen Germany8 23 Mac 2000 Dr. Uwe Muub Institute or \'Voud Forestry I LimburgGermany9 14 Julai 2000 Prof. Norman Palmer James ( oakl ýniytrity,Australia10 14 Julai 2000 Dr. Paul Ryder James Cook University, Australia11 20 Julai 2000 Mr. Terry Mc Carthy University of Newcastle Upon Tyne,UnitedKingdom12 1 Ogos 2000 Prof. Dr. Masao Kawai Museum of Nature Human Activities,Japan13 1 Ogos 2000 Mr. Tadashi Azumi Division Board Education HyogoPrefecturalGovernment14 3 Ogos 2000 Mr. Bruce Hundertmark Pacific Bio Product, Adelaide AustraliaMs. DianaCharles15 17 Ogos 2000 Mr. Saignaleuth National University of Laos(NUOL),Laos16 17 Ogos 2000 Dr. Somsy Gnophanxay NUOL, Laos17 17 Ogos 2000 Mr. Houngpheth Chanta Vong NUOL, Laos18 17 Ogos 2000 Ms. Khamla Phanvilay NUOL, Lao19 17 Ogos 2000 Mr. Sengdeuane Wayakone NUOL, Laos20 17 Ogos 2000 Somphone Bouasavanh NUOL, Laos21 17 Ogos 2000 Mr. Latsamy Boupha NUOL, Laos22 17 Ogos 2000 Mr. Walter Walhurt GTZ, Laos23 17 Ogos 2000 Konrad Uebelhor GTZ, Honduras24 20 September 2000 Mr. Takahisa Kusawo JICA, Tokyo, Japan25 20 September 2000 Mr. Masaaki Yoneda Japan Wildlife Research CentreTokyo, Japan26 20 September 2000 Mr. Endo Hiraoki JICA, Tokyo, Japan27 13 Oktober 2000 Ms. Pamela Barret Napin University, Edinburgh28 8 Disember 2000 Mr. T. Ito Sabah State Gen. Trade & Inyt-tnientRepresentative Office in Japan29 8 Disember 2000 Mr. S. Miyasugi Japan30 8 Disember 2000 Mr. K. Urisu Ashikaga Japan31 8 Disember 2000 Mr. Tamio Suzuhura Japan32 15 Disember 2000 Dr. Isao Somiya Kyoto University, Japan33 15 Disember 2000 Mr. Shigeo Fujil Kyoto University, Japan47

L.ä..ýºfProgramIFwPembangunanAlumniSalah satu cabang yang boleh membantu membangunkan sesebuah universitiialah pembangunan alumninya. Alumni ialah merujukkepada bekas-bekas0pelajar di sesebuah institusi pengajian. Alumni ini dikaitkan dengan sumbanganclan peranan yangboleh dimainkan terhadap tempat pengajiannya ataucl i panggil alma maternya.Seperti di universiti-universiti lain, UMS juga tidak ketinggalan dalammembangunkan persatuan alumninya. Inikeranaalumnibolehmenyumbangkan sesuatu yangbermaknapada universiti (alma maternya) sama adaberbentuk idea mahupun material.Program Jalinan Alumni, 25 & 26 November 2000UN AS yang telah berusia 6 tahun, kini telah niempunyai dua generasi graduann a. Sehuhungan dengan itu, UMStelah mengambillangkahpantasdenganmenubuhkan Persatuan Alumni Universiti Malaysia Sabah. Penubuhanini merupakan satu lagi tinta sejarah pada universiti ini. Tarikh 25 & 26 November 2000 merupakan tarikhbersejarah dengan berlangsungnya Program Jalinan Alumni yang bertujuan untuk mengumpulkan para alumnibuat pertama kalinya berkampung di kampus baru Universiti Malaysia Sabah selamadua harf bagi mengadakanperhincangan clan mesyuarat agung penubuhan Persatuan Alumni Universiti Malaysia Sabah.Penubuhan Jawatankuasa Pengesanan ALUMNI UMSBagi membantu dalam pemhangunan alumni UMS, pengumpulan maklumat atau data base alumni adalah satuperkara yang penting. Sehubungan dengan itu, pihak universiti telah bersetuju untuk menubuhkan JawatankuasaPengesanan Alumni pada 19 Oktober 2000 bagimenggerakkan usaha mengumpulkankembali maklumatalumni UMS. Keahlian alumni UMS meningkat setiap tahun berdasarkan peningkatan jumlah graduan yangdikeluarkanoleh universiti. Ini kerana keahlian alumni UMS adalah sah secara terus kepada pelajar-pelajar yangtelah menamatkan pengajiandalam pelbagai bidang di peringkat masing-masing. Berikut adalah graf unjurangraduan clankeahlianalumni UMS yangbermula tahun 1999.Graf 1: Unjuran Graduan UMS (1999- 2003)4000350030503000IQ25002225cJC2000Z) 150014911000500oPENGAJIANSESIý. ý--ý ýr1998/99ý. ýGraduan Gradwn Graduan1999 2000 2001iAn}; y, araniGraduanGraduan2002 2003An}; ti. +ran i(Anggaran)1: 1SarjanaMuda[jSarjana Doktor Falsafah48

Graf II : Unjuran Keahlian Alumni UMS Berdasarkan Jumlah Graduan 0 999- 2003)4000371035003000=2500J20001606233415001000500"648ý0Graduan 1999 Graduan 2000 Graduan 2001Graduan 2002Graduan 2003TAHUNGRADUAN0 Jumlah Ahli Alumni (Anggaran)49

äý-PeristiwaBersejarahýÜ LJ J W/ ýý H< T0KampusTetapBeroperastSepenuhnya,.., 4dgdkhh.. 6Sekolah Sains din Tel. nuluxiýI-iIaiH ý'ºý"1ý 1-1tF-ýýýtýýý+rý----- -ýý!! JIiErrý'ýýiýýUuiirrrT+ý"ýý---ý-: ý ;j--ý

19 Mei 2000 UMS beroperasi-sepenuhnyadi kampus tetap. Bangunan Canselori sebagaipusat pentadbiranUMS dan empatkolej kediaman telah diduduki oleh para pelajardankesemua bangunan akademikdi bawah projek Fasa 1A telah dapat disiapkan. Sehubungandengan itu, pejabat pentadbiran sementara UMS di Bangunan Gaya Centre, KampusSementara )alan Tuaran dan Kampus Sementara di Kolej Komuniti, Yayasan Sabah di TelukLikas telah ditutup.

27 Julai 2000 UMS telah-menjadi tuan rumah Persidangan Antarabangsake-1 6 International Association of Historians of Asia (IAHA) bertempat di DewanMagellan Sutera, Kota Kinabalu. Persidangan yang telah menghimpunkanlebih300 cendikiawan darfseluruh dunia telah dirasmikanDr. Mahathir Mohamad, Perdana Menteri Malaysia.oleh YAB Dato' Seri0TE im Rii CW-iAwpo100 YEARS THE 20TH OF ,CEtiTURy STnrH1STCIN, NI ::HE- DATUK SERI PýýGýijýý 1N. ýTH1R W, -PRIME MINIS JE}1:27 -31 JJI'iý: 1 Lý. l aý.,/'uu1fluuuuuuIu1

11 September 2000-Konvokesyen Kedua UMS telah berlangsung dengan suasana meriah.Seramai 732 orang graduan sarjana muda, 3 orang sarjanadanseorang Doktor Falsafahmenerimaijazahdaripadamasing-masingTuan Yang Terutama Tun Datuk Seri PanglimaHj. Sakaran bin Dandai, Canselor Universiti Malaysia Sabah.53

19 September 2000 Detik-palingbersejarah bagi UMS. YAB Dato' SeriDr. Mahathir Mohamad, Perdana Menteri Malaysia telah mengisytiharkan peras-miankampus Universiti Malaysia Sabah. Janji yangdibuat pada 31 Januari 1994di pekan Beaufort telah ditunaikan dan pusat pencanai mindaberdirimegah,sebagai manifestasi pencapaian aspirasi pemimpindanrakyat.0-1 -a

ý ýF tri ýý 19-e'ý"^ý%ý, ý--ir4r-, %4-ý'ýti'F".ý . výsti .ý,.55

UNIVERSITI MALAYSIA SABAHLaporanKewanganBagi Tahun Berakhir31 Disember 2000Ringkasan Kedudukan Kewangan 200057- 58Sijil Ketua Audit NegaraPenyata Pengerusi clan Scorang Ahli Lembaga5960Pengakuan oleh Pegawai Utama..............................................................61KundKira-kira62Penyata Pendapatan (Ian Perbelanjaan................................................... ....... ...... ...... ...................._63Penyata Aliran Wang Tunai64Nota-nota Kepada Akaun65-7156

RingkasanKedudukanKewangan 2000UNIVERSITI MALAYSIA SABAHPunca Pendapatan Mengurus Tahun 2000PerbelanjaanMengurusPada tahun kewangan yangberakhir pada 31 Disember2000, jumlah pendapatan mengurus UMS ialahRM62,320,051 menurun sebanyak 3.5 % berbandingtahun 1999 yangberjumlah RM64,568,006. Daripadajumlah ini, sebanyakRM49,592,300 atau 79.6% adalahpemberiankerajaan dan bakinya adalah daripadasumberdalarnan universiti seperti yuran pengajian danpelbagai pendapatanlain.f.Pemberian Kerajaan 79.6%Pelbagai Yuran 17,6%Lain-lain Pendapatan 0.8`YoPendapatanMengurusFaedah Bank & Simpanan 2, p"Denis PendapatanTahun 2000Tahun 1999PerbezaanRMIRM 1 "4RMf'cmbcrian hrr, ij. wiPelbagai YuranFaedah Bank & Simpanan4`1, iUU -10,949,4151 7.6%1,278,934 2.0%2, -1>U, ()7,796,1104,025,39161 ._12.1%6.2%,I2,W)8,2,3,15.3,305.(2,746,457)luI . n"AlinFt^)umlah62,320,051 100%--- ý64,568,006 1000G,(2,247,955)Pecahan Perbelanjaan Mengurus Tahun 2000rnombbbhPerbelanjaannun}; uruti l1MS mcningkatsebanyak 241% daripada RM55,477,382padatahun 1999 kepada RM68,723,458padatahun 2000. Pembayaran terhesar adalahmerupakan Perkhidniatan dan ßekalan iaitu55.5% daripada kescluruhanperbelanjaantahun 2000.EnwIunu"n3 44PerbelanjaanLain5.3%Perkhidmatan& Bckalan55.5% Pemberian & Kenaan Tetap4.8%PerhelanjaanMen, gurucJenisPerbelaniaanTahun 2000 Tahun 1999 PerbezaanRM % RM %RMEurolumen23,596,848 34.4% 17,81) 32.2% 5,741,799Perkhidmatan & Bekalan 38,158,771 55.5% 31,428,890 56.7% 6,729,881Pemberian & Kenaan Tetap 3,660,823 5.3% 3,222,904 437,919Pencelanjaan Lain 3,307,016 4.8% 2,970,539Jumlah68,723,458 100% SS, 477,382 100%----r110A-713,246,076

Pendapatan Dan Perbelanjaan MengurusButir Tahun 2000Tahun 1999- --I--Pendapatan 62,320,0ý 1 64,7)6ti, uu6Perbelanjaan 68,723,458 55,477,382Lebihan/(Kurangan) (6,403,407) 9,090,624PerbandinganPerbelanjaanDanPendapatanMengurus80.070.0Perbelanjaan Pembangunan 2000ýgý60.050.0dO. Otýý. o1O. 01 O. Olii19992000TAHUNPendapatan0 Perbelanjaan0.2% Bekalan dan Lain-lain Perbelanjaan13.2% Perabot dan Alatan Makmal & Pejabat81.3% Pakej Bangunan3.2%-Infrastruktur dan Tanah2.1 %_ LanskapPerbelanjaanPembangunanPendapatan Pembangunanpada tahun 2000 adalahsejumlah RM150,063,239berbanding RM415,999,932pada tahun 1999.Jenis Perbelanjaan Tahun 2000 Tahun 1999RM % RM %Bekalan dan Lain-lainPerbelanjaan 510,406 0.2% 580,747 0.2%Perbelanjaan Pembangunanpada tahun 2000 pula adalahsejumlah RM258,643,447berbanding RM384,741,660pada tahun 1999.Infrastruktur danTanah 8,312,747 3.2% 56,586,892 14.7%Lanskap 5,438,480 2.1 °l0 3,268,000 0.8%Pakej Bangunan 210,264,723 81.3% 288,490,476 75.0"bPerabot dan AlatanMakmal & Pejahat 34,117,091 1 3.2°.. 35,815,545 9.3"iolumlah 258,643,447 100°., 384,741,660 1 00°%3 Fi

Sijil Ketua Audit NegaraMengenai Akaun Universiti Malaysia SabahBagi Tahun Berakhir 31 Disember 2000Kunci Kira-kira Universiti Malaysia Sabah seperti pada 31 Disember 2000, penyata pendapatan (Ianperbelanjaan serta penyata aliran tunai bagi tahun tersebut telah diperiksaoleh Tetuan Hanafiah Raslan &Mohamad, Akauntan Awam, di bawah arahan saya. Pihak pengurusan Universiti Malaysia Sabah bertanggung-jawab terhadap penyatakewangan. Tanggungjawab saya adalah untuk memberi pendapal terhadap penyatakewangan tersebut berdasarkan kepada pengauditan yangdijalankan.2. Pengauditan telah dilaksanakan mengikut Akta Audit 1957 dan berpandukan Piawaian PengauditanAntarabangsa. Piawaian-piawaian tersebut mengkehendaki pengauditan dirancang dan dilaksanakanuntukmendapatkepastian yang munasabah sama ada penyata kewangan Universiti Malaysia Sabahadalahbebasdaripada kesilapan atauketinggalan yang ketara. Pengauditan itu termasuk memeriksa rekod-rekod secarasemak uji, menyemakbukti-bukti yang menyokong angka-angka danmemastikan penzahiran yang mencukupidalampenyatakewangan. Penilaian juga dibuat terhadap prinsip-prinsip perakaunan yang digunakan danpenyampaianpenyatakewangan secara keseluruhan.3. Pada pendapat saya, penyatakewangan ini memberi gambaran yang henar clan saksama terhadap penyatakewangan Universiti Malaysia Sabah pada 31 Disember 2000, hasiloperasi serta aliran tunainya untuk Iahuntersebut.(DAT K DR. HADEN NAB L JALIL)KETUA AUDIT NEGAMALAYSIA.KUALALUMPUR31 OKTOBER 200159

UNIVERSITI MALAYSIA SABAHPenyata Pengerusi dan Seorang Ahli LembagaKami, Tan Sri Datuk Abdul Hamid Egoh, JP dan Prof. Datuk Seri Panglima Dr. Abu Hassan Othmanyang merupakan Pengerusi dansalah seorang Ahli Lembaga Universiti Malaysia Sabah dengan inimenyatakan bagi pihak Lembaga bahawa, pada pendapat kami, Kunci Kira-Kira, Penyata Pendapatandan Perbelanjaan dan Penyata Aliran Tunai yang berikut ini berserta dengan nota-notadi dalamnyaadalahdisediakanuntuk menunjukkan pandangan yang benar dan saksamaberkenaankedudukankewangan Universiti Malaysia Sabah pada 31 Disember 2000 dan hasil kendaliannya dan perubahankedudukan kewangannya bagi tempoh yang berakhirpada tarikh tersebut.Bagi Pihak Lembaga,Bagi Pihak Lembaga,Nama : TAN SRI DATUKABDUL HAMID EGOH, JPNamaPROF. DATUK SERI PANGLIMADR. ABU HASSAN OTHMANGelaran : PENGERUSI LEMBAGA PENGARAH GelaranNAIBCANSELORTarikh : 26 April 2001 Tarikh : 26 April 2001Tempat : Kota Kinabalu, Sabah Tempat : Kota Kinabalu, Sabah60

UNIVERSITI MALAYSIA SABAHPengakuan oleh Pegawai Utama Yang BertanggungjawabKe Atas Pengurusan KewanganSaya, Rizal Bin Othman, Pegawai utama yang bertanggungjawab ke atas pengurusan kewanganUniversiti Malaysia Sabah dengan ikhlasnya mengakui bahawa Kunci Kira-Kira pada 31 Disember2000, Penyata Pendapatan dan Perbelanjaan dan Penyata Aliran Tunai bagi tempoh berakhirpadatarikh tersebut berserta dengan nota-nota di dalamnya, mengikut sebaik-baik pengetahuan dankepercayaan saya adalahbetulclan saya membuat ikrar ini dengansebenarnya mempercayai bahawaianya itu adalah benar dan atas kehendak-kehendak Akta Akuan Berkanun 1960.Sebenarnyaclan Sesungguhnyadiakui oleh penamadi atasRIZAL BIN OTHMAN Idi Kota Kinabalu Ipada26 April 2001BENDAHARIUNIVERSITI MALAYSIA SABAHYA7 ýNnQi hadapan sayasG ý 1,N o.S 006Tan KeeKeongpI/No. 14, laian Haji Yaakub,Kampung Air, P. S. 14395,88850 Kota Kinabalu, Sabah.IL AVPonpru AYA SUMPAH61

UNIVERSITI MALAYSIA SABAHKunciKira-kiraPada 31 Disember 2000NOTA2000RM1999RMHARTATETAPAset Tetap (3)Pembinaan Dalam Kemajuan (4)Pelaburan (5)37,236,3881,237,107,370500,00030,422,340988,211,730200,000jumlah Harta Tetap1,274,843,7581,018,834,070HARTASEMASAPelaburan Jangka Pendek (6)Penghutang Pinjaman (7)Pendahuluan dan Pelbagai Penghutang (8)Tunai Dalam Tangan dan Di Bank (9)27,286,7621,412,6835,922,15029,366,248116,384,7381,639,3396,095,68328,132,886lumlah Harta Semasa63,987,843 152,252,646TANGGUNGANSEMASAPelbagai Pemiutang dan Cagaran (10)yang akan dibayarPemiutang dan Akruan (11)3,951,34927,978,0901,372,3779,263,921Jumlah Tanggungan Semasa 31,929,439 10,636,298HARTA SEMASA BERSIH 32,058,404 141,616,348JUMLAH HARTA BERSIH 1,306,902,162 1,160,450,418Dihiayai oleh:KUMPULAN WANG PENGURUSAN (12) 19,872,791 28,276,198KUMPULAN WANG PEMBANGUNAN (13) 1,257,112,120 1,110,210,076KUMPULAN WANG PINJAMAN (14) 4,000,000 2,000,000KUMPULAN WANG ASRAMA (15) 9,244,816 5,471,807AKAUNAMANAH(16) 16,672,435 14,492,337JUMLAH KUMPULAN WANG1,306,902,162 1,160,450,41862

UNIVERSITI MALAYSIA SABAHPenyata Pendapatan dan PerbelanjaanBagi Tahun Berakhir 31 Disember 20002000 1999NOTA RM RMPENDAPATANPemberian Kerajaan 49,592,300 52,450,576Yuran Pengajian dan Pelbagai Yuran 10,949,415 7,796,110Faedah Simpanan Tetap dan Akaun Semasa 1,278,934 4,025,391Pendapatan Lain-Lain 499,402 295,929JUMLAH PENDAPATAN 62,320,051 64,568,006PERBELANJAANEmolumenGaji dan Upahan 13,438,255 10,026,110Elaun-Elaun Tetap 6,797,973 5,193,544Sumbangan Berkanun Untuk Kakitangan 2,213,646 1,651,544Elaun Lebih Masa Kakitangan 260,848 232,334Faedah-Faedah Kewangan Yang Lain 886,126 751,517Jumlah Emolumen 23,596,848 17,855,049Perkhidmatan dan BekalanPerbelanjaan Perjalanan dan Sara Hidup 2,082,192 1,618,893Pengangkutan Barang-Barang 841,773 457,312Perhubungan dan Utiliti 5,519,045 2,308,767Sewaan 7,305,556 8,488,224Bekalan Bahan-Bahan Mentah 166,145 36,659Bekalan dan Bahan-Bahan Lain 8,850,397 3,565,946Penyelenggaraan Bangunan 4,371,163 8,799,194Perkhidmatan Ikhtisas 9,022,500 6,153,894Jumlah Perkhidmatan Dan Bekalan 38,158,771 31,428,890Pemberian dan Kenaan Bayaran TetapPerbelanjaan Cuti Belajar 3,282,308 2,840,963Pemberian Dalam Negeri 227,464 272,731Bayaran Ganjaran dan Gantian Cuti Rehat 151,051 109,210Jumlah Pemberian Dan Kenaan Tetap 3,660,823 3,222,904Perbelanjaan-PerbelanjaanLainBayaran Komisyen Bank 530 3,116Susut Nilai 3,009,451 2,725,488Peruntukan Hutang Ragu 159,548 164,924Pelbagai Perhelanjaan 137,487 77,011Jumlah Perbelanjaan-Perbelanjaan Lain 3,307,016 2,970,539JUMLAH PERBELANJAAN 68,723,458 55,477,382LEBIHAN/(KURANGAN)PENDAPATAN (12) (6,403,407) 9,090,624ATAS PERBELANJAAN DIPINDAHKE KUMPULAN WANG PENGURUSAN61

UNIVERSITI MALAYSIA SABAHPenyata Aliran Wang TunaiBagi Tahun Berakhir 31 Disember 20002000 1999NOTA RM RMWANG TUNAI DARIPADA OPERASILebihan/(kurangan)daripadaoperasi 141, -1-1 1 -44 4 32,242,094Pelarasan untuk:Susut nilai 3,468,382Faedah diterima(1,278,934) (4,025,391)Lebihan/(kurangan) sebelum perubahan modal kerja 1 iU, 8; 1,115 431,685,085Pengurangan Penghutang Pinjaman 226,656 113,615Pengurangan Penghutang dan Pelbagai Penghutang 173,533 7,111,972Penambahan/(Pengurangan) Pemiutang dan Akruan 18,714,169 (53,599,720)Penambahan Pelbagai Pemiutang 2,578,972 728,620Wang tunai bersih diperolehi daripadaoperasi172,565,665 386,039,572WANG TUNAI DARIPADA AKTIVITI PELABURAN :Pembelian harta tetapFaedah diterima(261,409,213) (386,227,537)1,278,934 4,025,391Pelaburan dalam METEOR(300,000) (200,000)Wang tunai bersih diperolehi daripadaaktivitipelaburan(260,430,279) (382,402,146)WANG TUNAI DARIPADA AKTIVITI PEMBIAYAAN:Pinjaman jangka panjangWang tunai bersih diperolehi daripadapembiayaanKenaikan bersih dalam Wang tunai dan tunai seumpamaWang tunai dan tunai seumpama pada 1 )anuari 2000(87,864,614) 3,637,426144,517,624 140,880,198Wang tunai dan tunai seumpama pada 31 Disember 2000 (17) 56,653,010 144,517,62464

UNIVERSITI MALAYSIA SABAHNota-nota Kepada Akaun31 Disember 2000Aktiviti utama universiti ialah mengadakan, memajukan dan mengembangkan pelajaran tinggi dalarn bidangSastera, Sastera Ikhtisas, Sains Gunaan dan Teknologi dan bidang lain yang perlu serta juga mengadakanpenyelidikandan pengumpulan dan pemajuan pengetahuan itu dalam bidangpengajian tersebut.2. DASAR PERAKAUNAN2.1 Akaun Universiti ini telah disediakanmengikut kelaziman kos sejarah.2.2 Pengiktirafan Pendapatan dan PerbelanjaanPendapatan dan perbelanjaandiiktirafatas dasarakruan.2.3 Pemberian KerajaanPemberian Kerajaan untuk Belanja Mengurus diambilkira dalam Penyata Pendapatan danPerbelanjaan. Pemberian untuk Pembangunan diakaunkan dalam Kumpulan Wang Pembangunan.2.4 PelaburanSemua pelaburandirekod pada nilai kos. Peruntukanuntuksekiranya terdapat pengurangan kekal dalamnilai pelaburan.kejatuhannilai pelaburan hanya akan dibuatPendapatan dari Pelaburan dan Simpanan Tetap telah dibahagikanseperti berikut:(i) pendapatandikredit terus ke kumpulan-kumpulanwang yang berkenaan,sekiranya pelaburandibuat terus ke atas namakumpulanwang tertentu.(ii) bagi Pelaburan dan Simpanan Tetap yang lain,pendapatan diambil kira dalam Penyata Pendapatandan Perbelanjaan Universiti.2.5 Peruntukan Hutang RaguPeruntukan dibuat bagi hutang ragu yang dikenali berdasarkan kepada penyemakan akhir tahun ke atas hutanglama tetapi belum dapat dipungut.2.6 Harta Tetap dan Susut Nilai(i) Harta Tetap dinyatakan pada kos setelah ditolaksusut nilai terkumpul.(ii) Harta Tetap didefinasikan sebagai barang-barang tak luckyang mempunyai tempoh penggunaanekonomik yanglebih daripada 1 tahun yang bernilai RM3,000.00 atau lebih setiap unit.(iii) Susut Nilai Harta Tetap Tahunan dikiramengikutkaedahgaris lurus berikut:Tanah (Pegangan Bebas) TiadaTanah (Milik Pajakan) Mengikut tempoh pajakanBangunan2%.Alat-alat kenderaan20%.Harta Tetap Lain20%.2.7 Pembinaan Dalam KemajuanPembinaan dalam kemajuan dinilai mengikut kos dan susutnilai tidak diperuntukkan. Apabila pembinaansudah slap,kos pembinaandipindah ke Harta Tetap yang berkenaan.65

3. ASET TETAP MENGIKUT KUMPULAN WANGlenis Aset Kos Pada Tambahan Kos Pada Susutnilai Susutnilai Susutnilai Nilai Nilai1.1,2000 Pengurangan 31.12.2000 Terkumpul Dim Tahun Terkumpul Bersih BersihDim Tahun 1.1.2000 2000 31.12.2000 31.12.2000 Pada2000 1.1.2000RM RM RM RM RM RM RM RM3.1 Kumpulan WangPembangunanTanah (MilikPajakan)-825,000 825,000-6,944 b, 4-14 818,056-Bangunan 18,005,253Alai KelengkapanPejabat 79,200--18,005,253 390,113 360,105 750,218 17,255,035 17,615,14079,200 55,440 15,840 71,280 7,920 23,760Alat-alat Pengajaran 5,632,566 8,412,401 14,044,967 365,966 2,267,900 2,633,866 11,411,101 5,266,600jumjahKumpulanWang Pembangunan 23,717,019 9,237,401 32,954,420 811,519 2,650,789 3,462,308 29,492,112 22,905,5003.2 Kumpulan WangPengurusanTanah (Milik Pajakan) 1-1---11Kenderaan 4,275,420 6,000 4,281,420 2,715,743 693,314 3,409,057 872,363 1,559,677Alai Pejabatdan Kelengkapan 5,707,290 1,863,434 7,570,724 2,385,550 1,298,171 3,683,721 3,887,003 3,321,740Alat-alat Pengajaran 4,875,611 1,308,891 6,184,502 2,357,237 1,017,966 3,375,203 2,809,299 2,518,374jumlahKumpulanWang Pengurusan 14,858,322 3,178,325 18,036,647 7,458,530 3,009,451 10,467,981 7,568,666 7,399,7923.3 Kumpulan WangPenyelidikanKenderaan 81,060-81,060 2,702 16,212 18,914 62,146 78,358Alai-alai Penyelidikan 42,838 97,847 140,685 4,148 23,073 27,221 113,464 1 38,690Jumlah KumpulanWang Penyelidikan 123,898 97,847 221,745 6,850 39,285 46,135 175,610 117,048Jumlah KumpulanWang 38,699,239 12,513,573 51,212,812 8,276,899 5,699,525 13,976,424 37,236,388 30,422,34066

4. PEMBINAAN DALAM KEMAJUANKeteranganProjekBaki Pada Perbelanjaan Baki PadaBaki Pada1.1.2000 Dlm Tahun 2000 31.12.200031.12.1999RM RM RMRMKumpulan Wang Pembangunan1. Infrastruktur (Fasa 1)Tapak Kampus UMS375,529,705 7,487,747 383,017,452375,529,7052. Pakej Bangunan (Fasa 1)564,277,863 210,264,723 774,542,586564,277,8633. Perabot Makmal & Pejabat45,136,162 25,704,690 70,840,85245,136,1624. Lanskap3,268,000 5,438,480 8,706,4803,268,000Jumlah Kumpulan Wang Pembangunan988,211,730 248,895,640 1,237,107,370988,211,730)umlah Wang Kumpulan988,211,730 248,895,640 1,237,107,370 988,211,7305. PELABURANlenisPelaburan2000 1999RMRMDisebutkan padakos: -Saham di dalam syarikat tidak tersiarharga500,000200,000jumlah500,000200,000Merupakan pelaburandalam Syarikat Multimedia Technology Enhancement Operations (METEOR) sebuah syarikatyang tidak tersiarharga yang mana pemegang-pemegang sahamnya adalah semua Institusi Pengajian Tinggi AwamMalaysia.6. PELABURAN JANGKA PENDEKlenis Pelaburan 2000 1999RMRMSimpanantetapDi bank-hank herlesen, erta svarikatkewani; an herlesen 27,286,762 116,384,738Jumlah27,286,762 116,384,73867

Baki Pinjaman Jumlah Pokok Pinjaman BakiPinjaman Yang Diberi Pinjaman Yg Didapatkan PinjamanPada Dim Tahun Balik Dim Pada1.1.2000 2000 Tahun 2000 31.12.2000RM RM RM RM RMPinjaman Kenderaan 1,393,537 302,183 1,695,72() 502,707 1,193,013Pinjaman Komputer 245,802 84,400 330,202 110,532 219,670Jumlah 1,639,339 386,583 2,025,922 613,239 1,412,6838. PENDAHULUAN DAN PELBAGAI PENGHUTANGJenis Akaun2000RMPendahuluan KakitanganPendahuluan Pelajar-PelajarPendahuluan Gaji Cuti BelajarPendapatan Belum Terima :944,1893,189,12723,507688,7063,499,0911,436Kumpulan Wang PengurusanPelbagai PenghutangCagaran Dibayar14,327 1,5871,722,837 1,604,051352,635 465,736Tolak : Peruntukan Hutang Ragu6,246,622 6,260,607324,472 164,924lumlah5,922,150 6,095,6839. TUNAI DALAM TANGAN DAN DI BANKJenis Akaun2000RM1999RMTunai Dalam FanganTunai Di Bank1,82729,364,4212,00228,130,884lumlah29,366,248 28,132,88610. PELBAGAI PEMIUTANG DAN CAGARAN YANG AKAN DIBAYARJenis Pemiutang2000RM1999RMCagaran DiterimaWang Heurat Diri PelajarCagaran PrestasiPelbagai Pemiutang900,933641,560654,9401,753,916560,875401,400200,513209,589Jumlah3,951,349 1,372,37768

12. KUMPULAN WANG PENGURUSAN2000RM1999RMPendapatan :Pemberian KerajaanPelbagai YuranPend apatan-PendapatanLain49,592,30010,949,4151,778,33652,450,5767,796,1104,321,320Tolak:Perbelanjaan62,320,051 64,568,00668,723,458 55,477,382Lebihan/(Kurangan)Baki Awal TahunPela rasa n/Pi ndahaPendapatann Akaun(6,403,407)28,276,198(2,000,000)9,090,62419,227,583(42,009)Baki Akhir Tahun19,872,791 28,276,19813. KUMPULAN WANG PEMBANGUNAN2000RM1999RMPendapatan :Pemberian KerajaanTolak: Perbelanjaan- Bekalan clan Lain-lain Perbelanjaan 510,406- Susut Nilai 2,650,789150,063,239 415,999,9323,161,195 1,322,658Lebihan/(Kurangan)Saki Awal TahunPendapatan146,902,044 414,677,2741,110,210,076 695,532,80269

14. KUMPULAN WANG PINJAMAN2000RM1999RMPemberianKerajaanPelarasan Akaun (Kumpulan Wang Pengurusan) 2,000,000ýif_Sý2,000,000Baki Awal Tahun 2,000,0002,000,000Baki Akhir Tahun 4,000,0002,000,00015. KUMPULAN WANG ASRAMA2000RM1999RMPendapatan:Yuran PenginapanTolak : Perbelanjaan4,590,650817,6412,969,835645,967Lebihan/(Kurangan) Pendapatan 3,773,009Baki Awal Tahun 5,471,8072,323,8683,147,939Jumlah9,244,8165,471,807Baki Akhir Tahun 9,244,8165,471,80716. AKAUN AMANAH2000RM1999RMKumpulan Wang Derma Geran 2,037,504Akaun Biasiswa3,168,091Kumpulan Wang Pelajar1,352,603Kumpulan Wang Penyelidikan 1,933,103Lain-Lain Akaun Amanah 8,181,1341,361,3993,709,928995,4351,150,9187,274,657lumlah 16,672,43514,492,33717. WANG TUNAI DAN TUNAI SEUMPAMA2000RM1999RMTunai Dalam Tangan dan Di Bank 29,366,248Pelaburan Jangka Pendek 27,286,76228,132,886116,384,738Jumlah 56,653,010144,517,62470

18. KOMITMEN HARTA MODAL (CAPITAL COMMITMENTS)Kcmtrak bagi pembangunan Kampus Tetap Universiti Malaysia Sabah adalah bernilai RM1,444,998,202.19. MATAWANGJumlah-jumlah dinyatakan dalam matawang Ringgit Malaysia.20. ANGKA PERBANDINGANAngka Perbandingan tertentu telah dikelaskan semula supaya menurut pengkelasan tahun semasa.71

SenaraiProjekPenyelidikanJangkaPendek Yang DiluluskanBAGI TAHUN 2000Aliýý.Chekimaýýýýý..- Analysis and Design of Patch Antenna.Awang Bonodan Kapur.- Kajian Kestabilan Sisa Pepejal dengan Tanah melalui Proses Pemejalan Menggunakan SimenAwangBono- Perawatan bahan pencemar organik degil dengan menggunakan prosesbiofilem.Liau Chung Fan- Development and Application of BEAM ( Biological Electrical AestheticMechanical Robotics)Mohd Elshayeb- Redesign the Material or any Engineering Component to be Saved and Stands Against Fireand Survive Longer at Elerated Temperature.Nordin Saad / Shaliza Hayati A. WahabBahasaMelayu.- Pakej Pembelajaran (L)-K(ýtit ltultimrciia kemahiran membacaRayner Alfred / Salina Sulaiman- Geographic Database Application.Salina Sulaiman / Rayner AlfredKakitanganUMS.- Pembangunan Semula Intranet UMS : Sistem Kolaboratif & Personalia1H1 r/1'FauziahHj. Aziz- Kajian serbuk bagi tujuan analisis kualitatif dan kuantitatif.Ho Coy Choke- Process Improvement forpalm oil as carbonfeedstock.production of salinomycin and other antibiotics withJedolDayou- Pencirian suara manusia.toLi Lanpenggaman- Mencari proses penjelmaan clan pekalisample.keserupaan yang paling tersaur untukMagid M. Faizal- Ground water resources assessment of Crocker formation, Sabah, Malaysia.Mahmud Abd. Wahab- Kajian percambahan clan penyediaan anakbenihmengkudu.Normawaty Mohd Noor- Kepelbagaian Fitoplankton marin di perairan Sabah.Suhaimi Md Yasir- Identification and Characterization of flavour related proteins of cocoa seedand their degradation duringpod storage and fermentation.72

Sekolah Perniagaan dan EkonomiJasni M. Sharif- Gadaian Islam Ar-Rahm: Satu kajian kespenerimaan Masyarakat Sabah di Kota Marudu.Thirunaukarasu ALL Subramaniam- Long term unemployment among youth in Sabah.Thirunaukarasu A/L Subramaniam- Child Labour and Quality of Life :A case study in Kota Marudu, Sabah.YeohSabah.Ei Leen- Assistance needed by small and medium scaled industries to adopt electronic commerce inýý'111.ý'1.'hýAhmad Zaidi Johari- Perkembangan Pendidikan di Sabah sebelum Merdeka.ChristinaLigadu- Persepsi Guru Pelatih terhadap Guru Pembimbing (Mentor) semasa latihan.DaliaAralas- An Investigation of Achievement in Mathematics at Different levelsof Schoolingin Sabah.Dg. Maryama Ag. Daud- Effects of Pegaga juice on Performance Long Distance Runner in Hot and HumidKhalidJohari- Penilaian kualitiprogram prasekolah di Sabah.Na'imahYusoff- Strategi pengajarankemahiran Bahasa Melayu di kalangan kanak-kanakprasekolah.Rosy Talin- Punca-punca masalah tingkahlaku dalamMenengah dari sudut pelajar.proses pengajaran danpembelajarandi SekolahOthmanHassan- Teknologi Pembuatan dan Kualiti Kuih Tradisional di Sabah.ýýAli Akbar Gulasan- Persetingganan : Implikasi gunatanah dan persekitaran Bandaraya Kota Kinabalu.AsmadyIdris- King Hussein "The Middle East Peace Process".BalakrishnanALL Parasuraman- Skim penglibatan pekerja (SPP) di sektor swasta : Tinjuan awal di Sabah.Mohammad Tahir Mapapenglibatanmasyarakat- Pengurusan sisa pepejal Bandaraya Kota Kinabalu. Satu penilaian terhadapdalam program kitarsemula.Paul Porodong - Pengumpulan data input dan output petani pindah (Kemiskinan).Qasim Ahmad - Hubungan Malaysia Sepanyol 1984- 1994.Rosazman Hussin- Masalah kemiskinan setinggan dan strategi pembasmian kemiskinan: Kajian kes di KotaKinabalu dan Semporna.Sabihah Osman - Pembangunan Sumber Bumiputra Islam di Sabah (fasa I dan fasa II).Wan Shawaluddin Wan Hassan- Cross border migration from Philippines to Sabah:A Preliminary Study.73

Pusat Penataran Ilmu dan Bahasa_.._ yAsmiatyAmat- Penulis-penulis Wanita Malaysia dan Indonesia : Satu Perbandingan.Mohd Sarim Mustajab- Suratkhabar danpersoalanhubungan kaum di Singapura dan di Semenanjung TanahMelayu sebelum Perang Dunia Kedua : Krisis kepimpinan danperanan golongan peranakan.Nik Zaitun Hj. Nik Mohamedsecondaryschools.- The Teaching of English Literature in Sabah with special reference to boardingSaidatul Nornis Hj. Mahali- Bahasa & Tradisi Budaya Bajau.Sim CheeCheang- Women in Kadazandusun folk literature.ý1i11' 111ý.ýiý .

SenaraiPembentangan Kertas KerjaBAGI TAHUN 20007mý.Abd Halim Othman- Seminar Sehari Isu-Isu Populasi di Malaysia & Seminar Psikologi- Psima 2000, Selangor,01- 03 November 2000, Psikologi: Ke arah Keselahteraan clan Kesempurnaan KendiriAbd Manaf B. Saad- The 16th Conference of the International Association of Historians of Asia, Sabah,27- 31 julai 2000, Fifty Rugged Years of Malaysian University Presses Journey.Adi Fahrudin- Ist BIMP-EAGA Regional Mental Health Conference, Sabah, 08Syndrom Among Retirees: A Social Work and Psychological Perspective.- 09 April 2000, Post-PowerAdi Fahrudin- Seminar Kebangsaan Kerja Sosial, Kedah, 26- 27 Januari 2000, Pendidikan Keria SosialKomitmen Profesional dan Masa Depan Praktik Keria Sosial di MalaysiaAdi Fahrudin- Seminar Kebangsaan Penyelarasan Pendidikan Guru 2000, Sabah, 04 Mei 2000, KerjasamaMultidisiplin dalam Sistem Pendidikan di Sekolah: Sebuah Prospektif keatas Peranan Pekeria Sosial di Sekolah.Ag. Ahmad B. Mohd Yunus- Malaysian Science and Technology Congress 2000, Sabah,18- 20 September 2000, Growth Trends in Selected Characteristicsof the Malaysian Wood-Based Industries.Ag. Asri bin Ag. Ibrahimdan Elektronik), Perak, 21- Konvensyen Teknologi Pendidikan ke-1 3 (Potensi dan Cabaran Pembelajaran Maya- 23 September 2000, A Collaborative Learning Tool for StudentsAgnis Sombuling - Seminar Keusahawanan Alaf Baru, Sabah, 10Pelaiar Sabah: Ka*ian Perbandingan Mengikut Faktor Demografik.- 11 Mac 2000, Minat Keriaya dikalanganAhmad Mosfi Mahmood- Seminar 2000 Labuan: Prospect & Challenges28- 29 lanuari 2000, Islamic Banking Products: Prospects and Challengesafter the Financial Crisis, Labuan,as a Market Niche for Labuan.Ahmad Tarmizi Abdul Rahman- Seminar Falsafah dan Peradaban Pembangunan di Alaf Baru,11- 12 September 2000, Selangor, Kehidupan Bertasauf di Alaf Baru.Ahmat Adam- Seminar Penghayatan clan Pengukuhan Kemerdekaan Malaysia peringkat Kebangsaan,Kuala Lumpur, 11 13 September 2000, Pembinaan Nasion: Cabaran & Harapan.-Ali Chekima - Electrical Engineering in the New Millennium, Selangor, 08Handwritten Postal Code Recognition System.- 09 Ogos 2000, Typewritten andAliakbar Gulasan- Seminar Kebangsaan clan Peradaban Pembangunan di Alaf Baru, Selangor,11- 12 September 2000, Falsafah Pengurusan Alam sekitardalam Konteks Pembangunan Bandar.Aminuddin Mohamed - 16th Conference of the International Association of Historians of Asia, Sabah,27- 31 Julai 2000, A Hundred Years (1900-2000) of Forestry Developments in MalaysiaAminuddin Mohamed - Forest and Society: The Role of Research, Kuala Lumpur, 07- 12 Ogos 2000,GerminationKequirements of Calamus Subinermis an Important Rattan Species in Sabah, Malaysia.Andrew Whyte - Construction Industry: The Challenges Ahead, Kuala Lumpur, 23Whole Cost Design Systems: Balancing IT with Professional Relations.- 15 September 2000,Asmady Idris - Borneo Conference 2000, Sarawak, 10New Millennium Challenge.- 14 Julai 2000, Security in the Contextof Borneo:The75

Asmady Idris- The 16th Conference of the International Association of Historians of Asia, 27 31 Julai-2000,Sabah, The United States in South East Asia : From Trading Partner to Military Commitment (An EarlyOverview)Asmiaty Bt. Amat- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10Sarawak: Diambang Alaf Baru.- 14 Julai 2000, Penulis-penulis Sabah danAzman Mohamed- Seminar Memasyarakatkan ICT (Information Communication Technologies), Selangor,10- 11 Mei 2000, Penggunaan Komputer di Perpustakaan Tuaran: Satu Kaiian Awal.Balakrishnan A/L Parasuraman- Keusahawanan Alaf Baru: Prospek dan Cabaran, Sabah, 10TeknoIogi Maklumat dan Telekerja: Implikasi kepada Usahawan Alaf Baru.- 11 Mei 2000,Balakrishnan A/L ParasuramanSelangor, 10- Seminar Memasyarakatkan ICT (Information Communication Technologies),- 11 Mei 2000, KonseFIeksibiliti dan Telekerja: Implikasi terhadap Pengurusan Sumber Manusia.Balakrishnan A/L Parasuraman- The International Conference on Disaster Management Lessons to be Learnt,Kedah, 29- 30 April 2000, Workers Involvement in Health and Safety Management: Some Lessons fromWestern Perspective.Beddu Salam Baco- Seminar Keusahawanan Alaf Baru, Sabah, 10Pelajar Sabah: Kajian Perbandingan mengikut Faktor Demografik.- 11 Mac 2000, Minat Keriaya dikalanganCaroline Geetha A/P B. Arokiadasan20- National Economics Outlook 2001, Kuala Lumpur,- 22 November 2000, Banking Crisis in the Developing Economics: Origins and Policy Options.Christina LigaduPengajaran. 14Mahasiswa-Mahasiswi- Seminar Kebangsaan 2000, Kuala Lumpur, Kepelbagaian Pelajar : Cabaran clan Strategi- 15 November 2000, Strategi Pengaiaran Pembelaiaran Berkesan Mengikut Perse-sUMS.Chua Bee Seok- Seminar Kebangsaan Penyelarasan Pendidikan Guru 2000, Sabah, 04 Mei 2000, Strate iDava Tindak terhadap Stres Pekerjaan" Satu kaiian ke atas Guru-guru Sekolah Menengah di Kota KinabaluSabah.Chua Bee Seok- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10- 14 Julai 2000, Sumber, Kesan, Stres Pekeriaan danStratebi clan Daya Tindak: Satu Kalian ke atas Kakitangan Hospital Sandakan, Sabah.Chua Wyiteh16- Conference on Engineering in Sarawak : In the last Century and- 17 Mei 2000, Flowability of High Performance Concrete.for the nextDecade,Sarawak,Chye Fook Yee- 23rd Microbiology Symposium, Langkawi, 19of Fish & Fish Products Sold in Kota Kinabalu Markets.- 21 November 2000, Microbiological QualityDayang Suria Hj. Mulia- Seminar Wanita Malaysia dalam Alaf Baru, SelangorWanita clan Pembangunan di Luar Bandar, Sabah., 16 -17September 2000,Dg. Maryama bte Ag. Daud- 3rd ICHPER, SD, ASIA Congress 2000, Kuala Lumpur, 23- 26 November 2000,Comparisons between Non Exercise Fitness Test, Tockport Fitness Walking Test and Multistage Fitness Test inEstimating VO Max on UMS Student.DzurizahIbrahim- Borneo conference 2000, Sarawak, 10- 14 Julai 2000, Labour Organisation in Sabah.Ejria Saleh- Konvensyen Sains clan Teknologi 2000 Kota Kinabalu, Sabah, 18 - 20 September 2000,Relationship of Physcio-Chemical Characteristics of Sea Water with the Phytoplankton Density in Darvel Bay,Sabah.Fauziah Bt. Hj. Aziz- Seminar Pendidikan Kebangsaan, Perak, 07Menengah Rendah- Mod Jarak lauh.- 09 Mei 2000, Pengajaran Sains di SekolahFauziah Hj. Aziz- Seminar Ketokohan Wanita Islam Peringkat Kebangsaan, Selangor,16- 17 November 2000, Fatimah Az-Zahra (u. s)76

Felix Tongkul- Petroleum Geology Conference 2000, Kuala I un)Imr, 22of the Deep Water Crocker Sediments in the Kota Kinabalu Aree, i,- 23 November 2000, Sand GeometryGetrude C. Ah Gang @ Grace- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10- 14 Julai 2000, Sikap TerhadaapPembangunan : Satu Kalian Eksperimen Lapangan Di Pulau Omadal, Sabah.Hajjah Aminah Hj. Hasbullah- Borneo Conference 2000, SarawakBorneo: Satu Kalian Berdasarkan Karya-karya Terpilih., 10 - 14 lulai 2000, Pense'arahan MelayuHamizal Mahmud- Seminar on Paradigms for Mental Health in the Millennium, Sabah, 07Public Relation Activities to Create Awareness of Child Abuse Cases in Sabah.- 09 April 2000,Hamizal Mahmud- The 16th Conference of the International Association of Historians of Asia, Sabah,27- 31 Julai 2000, The Historical Development of Public Relation Efforts to Highten Awareness of ChildAbuse Cases in Sabah.Hj. Ahmad Zaidi B. Johari- International Conference on Technicaland Vocational Education, Kuala Lumpur,21- 23 November 2000, The Development of Technical Schools in SabahHo Ban Lee 13th International Cocoa Research Conference, Sabah,-09COCOA-A Functional Food.- 10 Oktober 2000,Ho Coy Choke- Biodiversity 2000 Kuching, Sarawak, 30 Oktoberin Malaysia and the Screening for Novel Drugs.- 03 November 2000, Microbial DiversityHomathevi Rahman- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10ofDanum Valley Conservation Area, Sabah, East Malaysia.- 14 Julai 2000, Termite (Insecta" Isopetra) FaunaHow Siew Eng- Malaysian Science & Technology Congress 2000, Pahang, 07Production of Pulps from Eupatarium Adaratum.- 09 November 2000,Ida Shafinaz Bt Mohamed Kamil- Seminar 2000 Labuan: Prospect & Challenges after the Financial Crisis,Labuan, 28- 29 januari 2000, Islamic Banking Products: Prospectsand Challengesas a Market Niche forLabuan.Ismail Ibrahim- Konvensyen Kebangsaan Pendidikan Seni Visual 2000, Kuala Lumpur, 23Siml)olism f)alam Corak Tradisi Murut.- 25 Mei 2000,jalihah Md Shah- Seminar Wanita Malaysia dalam Alaf Baru, Selangor, 16Wanita didalam Komuniti Nelayan.- 17 September 2000, PerananJasni Hj. Mohd Shariff- Conference on Economic Recovery: Challenges for Consumers, Selangor, 16Ogos 2000, Pola Perbelaniaan dikalangan Mahasiswa: Satu Kalian Kes Pengurusan Kewangan- 17Jeannet Stephen- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10- 14 Julai 2000, The value of Ethnic Labels inRelation to Ethnic Identity in Sabah: The Case of the Kadazandusun.Jedol Dayou - Persidangan Fizik Kebangsaan, Negeri Sembilan, 04Kawalan Getaran Global Secara Pasif.- 05 September 2000,Jennifer Chan Kim LianNorthBorneo.- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10- 14 Julai 2000, Promoting Sabahas partofJosephine Gumpil- Konvensyen Sains dan Teknologi 2000 Kota Kinabalu, SabahThe Status of Seabrasses at Darvel Bay, Sabah., 18 - 20 September 2000,Jumat Sulaiman - Persidangan Fizik Kebangsaan, Negeri Sembilan, 04- 05 September 2000,Kepelba ankaedah lelaran unsure terhingga bagi menvelesaikan masalah resapan satu Matra.Jumat Sulaiman - Simposium Kebangsaan Sains Matematik ke-8: Sains Matematik Perentang Abad ke-21,Terengganu,11- 12 Mac 2000, Penyelesaian masalah Poisson satu Matra menggunakan kaedahunsuredennterhingganenerapanSkema kaedah lelaran kumpulan tak tersirat.77

Junaidah Januin- Borneo Language Teaching Conference, Sabah, 07- 09 September 2000,Phonological Deviations in the English of "Burniputra" Students of UMS.KhalidJohariPelajar-pelajar- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10IPT di Sabah.- 14 Julai 2000, Gaya Pembelajaran di kalanganLily Metom- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10- 14 Julai 2000, An Interpretation and Discussion of IbanEmotion Concepts Utilizing the Natural Semantic Metalanguage.Lim Miin Hwa @ Jason Lim- Asean Linguistics Conference I, Selangor, 14- 16 November 2000,Crosslinguistic Interference in the Second Language Learning of the Present Perfect Tense.Lim Miin Hwa @ Jason Lim- The Borneo Language Teaching Conference, Sabah, 07Linguistic Interference in the Acquisition of the Past Perfect Tense.- 09 September 2000,Lo Li Lan- Konvensyen Sains dan Teknologi 2000, Sabah, 18- 20 September 2000,Dating Wooden Samples through Cross-Matching Tree-Ring Patterns.Mahadimenakbar Mohamed Dawood- Insect Diversity and Conservation in the Tropics, Kuala Lumpur,02- 03 Oktober 2000, Ragadia Makuta (Lepidoptera: Sytyrinae) as a Biodiversity indicator for other ForestButterflies.Maria Lourdes T. Lardizabal- Insect Diversity and Conservation in the tropics, Kuala Lumpur,02- 03 Oktober 2000, Insect Composition at Different Levels in a Forest Plantation.Maria Lourdes T. Lardizabal- Konvensyen Sains & Teknologi Ipoh 2000, Perak, 16Role ofI_nsects as Diversity Indicator in our Ecosystem.- 18 Oktober 2000,Maria Lourdes T. Lardizabal18- Malaysian Science and Technology Congress 2000, Sabah,- 20 September 2000, Sustainable Management of Forest Resources in Malaysia: A ReviewMaryati Mohamed- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10Environmental Education : Butterfly as a Model.- 14 Julai 2000, Conservation of Biodiversity inMaryati Mohamed- Konvensyen Alam Sekitar Pertama bagi Negeri Sarawak & Sabah, Sarawak,21) . 30 Jun 2000, -Issues & Challenges in Environmental Impact Assessment in Sabah.Maryati Mohamed- Malaysian Science & Technology Congress 2000, Sabah, 18- 20 September 2000,1) Field Biology into the New Millennium 2) Kelakuan Semut Odontomachus Latidens May l.Mashitah Yusoff- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10Traditional Medicine along the Sabah West Coast.- 14 Julai 2000, A Survey of Plants used inMashitah Yusoff- Malaysian Science & Technology Congress 2000, Sabah, 18- 20 September 2000,1) A Preliminary Survey of Plants used in Traditional Medicine of the Bisaya of Kuala Penyu, Sabah.2) A Preliminary Study of the Economic Trends and Potential of Medicinal Plants in Sabah.3) Conservation Status of Plants in Traditional Medicine of the Rungus of Matun gong, Kudat.Mashitah YusoffTumhuh-tumbuhanSabah.- Seminar on Medical and Aromatic Plants, Kuala Lumpur, 12 13 September 2000,-yangdigunakan didalam perubatan tradisional olehkaum Rungus Matunggong, KudatMazni Mustapha- 1st BIMP- EAGA Regional Mental Health Conference, Sabah, 07Psychosocial Aspects of Eating Behaviour.- 09 April 2000,Menno Schilthuizen- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10Conservation of Limestone Hill Snails in Malaysia.- 14 Julai 2000, Evolution, Biodiversity andMichael Trockenbrodt- Malaysian Science and Technology Congress 2000, Sabah, 18Harvesting of Hollon Logs: A case studyfrom Deramakot FR, Sabah Malaysia.- 20 September 2000,78

Michael Trockenbrodt- XXI IUFRO World Congress: Forest & Society : The role of Research, Kuala Lumpur,07 12 Ogos 2000, An Assesment of Hollow Logs and Other Logging Residues from Deramakot Forest-Reserve, Sabah, Malaysia.Mohammad Hi Yusof- Ist BIMP-EAGA Regional Mental Health Conference, Sabah, 08Post-Power Syndrom Among Retirees: A Social Work and Psychological Perspective.- 09 April 2000,Mohammad Hj YusofDisaster and Its Short- The International Conference on Disaster Management, Kedah, 29-TermPsychological Impact.- 30 April 2000,Mohd Abdul Manan- Conference on Engineering in Sarawak : In the Last Century and for the Next Decade,Sarawak, 16- 17 Mei 2000,1) Use of Granite-Rock Dust as Fire Aggregate for Concrete, 2) Performance ofOPS concretefor Low Cost Housing, 3) Engineering Properties of Clinker Concrete Made from Palm Oil BoilerClinker.Mohd Dahlan Hj. A Malek- Seminar Kebangsaan Penyelarasan Pendidikan Guru 2000, Sabah, 04 Mei 2000,Tekanan Keria dikalaný an Guru guru Semenaniung yang Bertugas di Sabah: Satu Kalian Ekplorasi.Mohd Dahlan Hj. A Malek- Seminar Keusahawanan Alaf Baru, Sabah, 10Usahawanan: Satu Tinjauan dari Perspektif Psikologi'.- 11 Mac 2000, 'Empowerment:Mohd Dahlan Hj. A Malek- The International Conference on Disaster Management, Kedah,29- 30 April 2000, The Need for Professional Training in Disaster Management and its Social Service: TheCase of Social Work Education.Mohd Noor Mat Yazid- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10dan Parlimen Nei eri Sabah 1999: Satu Analisis.- 14 Julai 2000, Keputusan Pilihanraya NegeriMohd Noor Mat Yazid- National Conference on Teaching and Learning in Higher Education, Kedah,09 10 Oktober 2000, Kelayakan Profesional Pendidikan dan Pensyarah Institut Pengajian Tinggi-Monica Suleiman- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10Traditional Medicine along the Sabah West Coast.- 14 Julai 2000, A Surveyof Plants Used inMurnizam Hj. Halik- Seminar Keusahawanan Alaf Baru, Sabah, 10Keusahawanandalam BidanQ Psikologi.- 11 Mac 2000, Peluang clan CabaranNa'imahStrateKiSekolahYusoff- Penyelidikan Menjana Pembestarian Penyelidikan Alaf Baru, Kelantan, 14- 15 Ogos 2000,Pent; aiaranKemahiran Membaca Abansa Melayu: Satu Tiniauan di kalangan Murid Tabun 1 di sebuahPedalaman.Na'imah Yusoff- Seminar Pendidikan Kebangsaan, Perak, 07diKalarn Pelaiar KDPK UMS.- 09 Mei 2000, Sikap dan Tabiat MembacaNg Chee Hiong- Conference on Engineering in Sarawak : In the Last Century and for the Next Decade,Sarawak, 16- 17 Mei 2000, Recent Trend of Seawall Construction.Nik Zaitun Hj. Nik Mehamed- National Conference on Teaching and Learning in Higher Education, Kedah,09 Oktober 2000, Teaching Literature in Sabah Secondary Schools: How Effective is the Course?-1ONoor Eshah Tom Abdul WahabA pek A-91ama clanSosial Budaya.- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10- 14 Julai 2000, Status Wdnita: DariNordin bin Saad- Seminar Kebangsaan Penyelarasan Pendidikan Guru 2000, Sabah, 04 Mei 2000,Pendedahan kepada Teknologi Internet: Satu Keperluan dalam Kurikulum Pendidikan Guru Alaf Baru.Normawaty Bt. Mohammad - In-Situ & Ex-Situ Biodiversity Conservation in the New Millennium, Sabah,20- 22 Jun 2000, Biodiversity of Dinoflagellates in the Coastal Waters off Melaka, Peninsular Malaysia.Nour Eddine Belkhamza- Electronic Engineering in the New Millennium EE200, Kuala Lumpur,08- 09 Ogos 2000, Image, Compression in the Spartial Domain.79

Nour Eddine BelkhamzaWavelet Technology- Seminar Fizik 2000, Sabah, 06: Detection of Singularities in Signals.-09 November 2000,Nurhanie Mahjom- The International Conference on Disaster Management, Kedah, 29Child Labour: Disaster to a Nation.-30 April 2000,Othman Bin Hassan27- The 16th Conference of the International Association of Historians of Asia, Sabah,- 31 julai 2000, The History of the Development of the Bakery Industry in Malaysia.Paul Porodong- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10- 14 Julai 2000, The Indigenous Belief Systems andEnvironmental Management: A Case Study Among the Rungus of SabahPaul Porodong- The 16th Conference of the International Association of Historians of Asia, Sabah,27- 31 Julai 2000, The Impact of Colonialism among the Indigenous People :A case Studies in Kudat Districtof Sabah.R. Nagarajan- Intelligent System and Technology for the New Millennium (TENCON 2000), Kuala Lumpur,24- 27 September 2000, Auditory Display for Visual Impaired.Rahminah Muharam- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10Bugis: Adat dan Agama.- 14 Julai 2000, Perkahw% inan dalam MasyarkatRanjith N. De Silva- Konvensyen Sains clan Teknologi 2000 Kota Kinabalu, Sabah, 18- 20 September 2000,Poverty Alleviation of Hardcore Poor Island Communities in Banggi, Kudat, Sabah, Malaysia :A Step toSustainable Marine Resources Management.Remali Yusoff- Dimensi Baru dalam Pertanian Negara, Pahang, 06- 08 Oktober 2000, PembangunanEkonomi Setempat dalam Era Globalisasi: Potensi dan Peluang Pembangunan Penternakan di Sabah.Remali Yusoff- The First Conference for Resource and Environmental Economists, Melaka, 29Penilaian Nilai Sumber Ekonomi : Kaiian Kes Pulau Manukan di Sabah.-31Julai 2000,Ridzwan Abdul RahmanTawau, 04- Bengkel Pendidikan Alam Sekitar : Kajian Kes Pulau-Pulau Semporna siri 11/2000,- 06 Februari 2000, Peluang- peluang Pengurusan clan Kesan-kesannya.Rosalam Hj. SarbatlySarawak, 16- Conference on Engineering in Sarawak : In the Last Century and for the Next Decade,- 17 Mei 2000, Developing the Environmental Condition Indicators.Rosazman Bin Hussin- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10Destinasi Pelancogan_2000: Motif dan Pilihan Para Pelancong.- 14 )ulai 2000, Kota Kinabalu sebagaiRosazman bin Hussin- Seminar Keusahawanan Alaf Baru : Prospek dan Cabaran, Sabah, 10 Mac 2000,-11Pendekatan Berstrateki dan Perancansan Pembaneunan : Isu Pentine baai Usahawanan Pelancongan.Rosazman bin Hussin- Seminar Memasyarakatkan ICT (Information Communication Technologies), Selangor,10- 11 Mei 2000, Tourism dan Kepentingan IT : Tesis Aliliana Poon yang Releven.Rosazman bin Hussin- Seminar Wanita Malaysia dalam Alaf Baru, Selangor, 16- 17 September 2000,Ideologi Gender dan Kesan Pembahagian Buruh Antarabangsa Baru (NIDL) keatas Wanita.Rosazman bin Hussin- The 16th Conference of the International Association of Historians of Asia, Sabah,27- 31 Julai 2000, The Role of the Developmental State and Industrialisation In Malaysia.Rosnah bte Ismail17- Seminar Pemantuan Panel IRPA Sains Sosial clan Ekonomi, Selangor,- 19 Oktober 2000, A Study on Family Quality in Relation to Social-Economic Development in Sabah.Rosy Talin- Penyelidikan Menjana Pembestarian Penyelidikan Alaf Baru, Kelantan, 14Pengurusan Masalah Tingkahlaku dalam Bilik Darjah di Sekolah Menengah.- 15 Ogos 2000,Rosy Talin- Seminar Pendidikan Kebangsaan, Selangor, 14- 15 November 2000, Strategi PenQaiaran-Pembelaiaran Berkesan Mengikut Persepsi Mahasiswa-Mahasisiwi UMS.80

Sabihah Bt. OsmanSarawak nahm AruS Gl()h, uliSasi.- ß

SohaimiperkaraEsa- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10- 14 lulai 2000, Kehakisan hak dalam perianiian 20dan kesannya keatashubungan Sabah- Kuala Lumpur (1976- 1985).Suhaimi bin Md. Yasir- 13th International Cocoa Research Conference, Sabah, 09Acidification of Cocoa Seed in Shallow Box, Rattan Basket and Plastic Sack.- 10 Oktober 2000,Suyansah Swanto- Borneo Language Teaching Conference, Sabah, 07Critical Reading Skills in ESL Classrooms: A Pedagogical Framework.- 09 September 2000, DevelopingThirunaukarsu ALL Subramaniam- Borneo 2000 Conference, Sarawak, 10Case Study in North West Coast of Sabah.- 14 Julai 2000, Child Labour :AThirunaukarsu A/L Subramaniam- Seminar 2000 Labuan: Prospect & Challenges after the Financial Crisis,Labuan, 28- 29 Januari 2000, Antecedenta of a Succesful IOFC : The Case of Labuan.Thirunaukarsu A/L Subramaniam- Seminar Kebangsaan Penyelarasan Pendidikan Guru 2000, Sabah,04 Mei 2000, Sumber Manusia Guru di Sabah.Veronica Petrus Atinakan-verbCluster.- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10- 14 Julai 2000, A Radial Analysis on the DusunVincent Pang Ah Fook27- International Conference : Education and ICT in the New Millennium, Kuala Lumpur,- 28 Oktober 2000, The Antecedents of an ICT- Enriched Curriculum.Wan Shawaluddin Wan Hassan- Borneo Conference 2000, Sarawak, 10Security Threat: The Caseof Sabah.- 14 julai 2000, Illegal ImmigrantWardatul Akmam Din- Borneo Language Teaching Conference, Sabah, 07- 09 September 2000,Writing Block in the Process of Writing: A Case Study of Upper Secondary Students.Wilter Malandi @ Azwal Aziz18- Malaysian Science and Technology Congress 2000, Sabah,- 20 September 2000, Household Perception and Evaluation on Green Planting Activities for Landscapingat Taman Rashidah Indah Seremban, Negeri Sembilan.Wong Hock Tze @ Farrah WongCentury, Sarawak, 16- Conference on Engineering in Sarawak: Tourism and Hospitality in the 21st- 17 Mei 2000, Electronics Travel Aids for Visually Impaired- A Guided Tour.Yeoh Ei Leen- Emerging Trends in Electronic Commerce ETEC 2000, Kuala Lumpur, 21- 23 November 2000,Assistance Needed by Small and Medium-Scaled Industries to Adopt Electronic Commerce in Sabah.Yeoh Ei Leen- The 4th Biennial Conference : Tourism in S. E. A and IndoChina: Development, Marketing &Sustainability, Sarawak, 10- 14 lulai 2000, Promoting Sabah as Part of North Borneo.Zakariah Aris- Seminar Kebangsaan Penyelarasan Pendidikan Guru 2000, Sabah, 04 Mei 2000, Pendedahankepada Teknologi Internet: Satu Keperluan dalam Kurikulum Pendidikan Guru Alaf Baru.82

LuarNegaraAbd Halim Othman- 13th Biennal Conference Workshopof The APECA, Chonju, Korea, 25Guidance Counselling and Counsellor Education :A Malaysian Experience- 29 Julai 2000,Amran Ahmed- 3rd Asian Confernce on Food Safetyand Nutrition: Improving Nutrition and Food Safely forthe New Millennium, Beijing, China, 03- 06 Oktober 2000, A Geographical Comparison of the TastePreference Among Malaysian Youth.Anantha A/L Govindasamy- 23rd Annual Scientific Meeting : Hopes and fears in the transition of the NewMillennium, Seattle Washington, 1-4 julai 2000, East Timor Conflict and Independence.AnnAnton- International Conference on Harmful Algal Blooms, Australia, 6- 11 Februari 2000,1) Harmful Algal Blooms in Malaysia : Revistiný Bay, 2) The Relationship Between PSP Toxin Produced bProdiniumBahamenseVar Comc ressum in Shellfish and Plankton in Sabah, Mala Sld.Awangku Hassanal Bahar Pengiran Bagul- Tourism 2000 : Time for Celebration, United Kingdom,2-7 September 2000, Community-Based Tourism in Sabah :A Case Studyof Bavanggazo Long House, Kudat.Balakrishnan ALL Parasuraman- 12th World Congress: Global Intergration and Challenges for IndustrialRelations andHuman Resource Management in the 21st Century, Tokyo, Jepun, 29 Mei- 02 Jun 2000,The Employee Involvement and Job Motivation in International Hotel: A Case Study From Sabah, Malaysia.Balvinder Kaur Kier- The 4th Biennial Conference : Tourism in S. E. A. and and Indonesia: Development,Marketing and Sustainability. Chiang Mai, Thailand, 24- 26 Jun 2000, The Use of Sports Tourism to PromoteDestinations : The Case of Sabah, Malaysia.Hariyadi Soetedjo- Arah dan Perkembangan Teknologi Abad 21 Serta Dampaknya Terhadap Perubahan PolaKehidupan Manusia, Yogyakarta, Indonesia 20- 20 Oktober 2000, Peningkatan Mutu PenelitiansertaPenerapannya dalam Industri.Haji Ahmad Zaidi B. Johari- Educational Innovations Across Disciplines, Singapore, 4-7 December 2000,Colloborative Activities in Higher Institution and School in The Context of Problem Based Leaning.Ho Coy Choke- 1) Japan Collection of Microorganisma Seminar, 2) ANM Forum, 3) ANMR Meeting, Jepun,07- 09 Mac 2000, Hoet al 2000, Isolation, Characterization and Biological Activitiesof Actinomycetes fromSoils of Rain Forests in Malaysia.Jamal Ahmad Dargham- Conference on Electronic Commerce and Web-Based Information System,Hong Kong, 2-3 Jun 2000, Evaluating IT Literacy in The Public Sector in Sabah.Jennifer Chan Kim Lian- Conference on The International Hospitality Industry Evolution 2001, Hong Kong,12 14 Januari 2000, Internet Marketing in Hotel Industry : Potential and Constraints.-Jennifer Chan Kim Lian- Marketing Identition- Asian Tourism in The 21st Century, Hainan, Sanya, China,23- 26 Oktober 2000, Culture Tourism in Sabah: Prospects and Constraints.Jennifer Chan Kim Lian- The 4th Biennial Conference: Tourism in S. E. A. and Indo-China: Development,Marketing andSustainability, Chiang Mai, 24- 26 Jun 2000,1) Career Development for Rural Women in TheHotel Industry of Sabah, 2) An Investigation on Managing Human Resources Among Small and MediumAccommodationOperators in Sabah.Lai Yew Meng- 23rd Annual Scientific Meeting : Hopes and fears in the transition of the New Millennium,Seattle Washington, 01- 04 Julai 2000, The Resurgence of Chinese Nationalism : Implications Towards theRegional Security of East Asia.Lim Miin Hwa @ Jason Lim14 Disember 2000,-16- International Language in Education Conference 2000, Hong Kong,83

Loumi Surugau- Sixth Eurasia Conference on Chemical Science, Brunei Darussalam,27 Februari Mac 2000, Solid Phase Microextraction GC/ MS CouplingSimple, Rapid-2-Aand CheaMethod for The Analysis of Volatile Organic Compounds from Glucosinolates Hydrolisis Products.Magid M. Faisal- GEOCON 2000 : Geology and Global Change, Filipina, 06Hydrology of Tambunan Area, Sabah, Malaysia.- 08 Disember 2000,Marcus Jopony- Sixth Eurasia Conference on Chemical Science, 27 FebruariBrunei Darussalam, Solubility of Lead in Mine Contaminated Soils.-2Mac 2000,Marcus jopony12- Soilrem 2000 Conference : International Conference of Soil Remediation, Hangzhou, China,- 25 Oktober 2000, Hyperaccumulation of Nickeland Zinc by Plants of South East Asia.Mariam Abd Latip- International Rice Genetic Symposium, Filipina, 22- 27 Oktober 2000, Detection ofGenetic Introgression of Orvza Minuta Genoma in Hybrid and Back Cross Progeny of O. Sativa X. 0 Minuta.Mazalan Mifli- The 4th Biennial Conference Tourism in S. E. A and Indo-China : Development, Marketing andSustainahility, Chiang Mai, Thailand, 24- 26 Jun 2000, Menu Development and Analysis.Md Saifuddin- The Canadian Society For Civil Engineering 2000 Conference London, London, Ontario,Canada, 7- 10 Jun 2000, Utilization of Quarry Dust in Developing High Performance Concrete.Paul Porodong- Gender Relations in the Forest Communities, Bangkok, Thailand, 16Dynamics of Gender Relations in Forest & Communities in Sabah.- 20 Februari 2000,PoedijonoFilipina, 20Nitisewojo- Asian Food Science and Technology : Moving Towards the New Millennium, Manila,- 22 November 2000, Extraction of Anthocyeanin from Different Parts of Cocoa.Pushpalatha M. PalaniappanFlorida, 29 FebruariTurtles.- 20th Annual Symposium on SEA Turtle Biology and Conservation, Orlando,- 04 Mac 2000, Brothers in ARMS : Working Towards The Survival of The Sipadan SeaRanjith N. De Silva- 9th International Coral Reef Symposium, Bali, Indonesia, 23- 27 Oktober 2000,Reducing Human Stresses to Coral Reefs Through Alternative Emooloment in Seaweed Farming in the Islandsof Bangi, Kudat, Sabah, Malaysia.Roselina Ahmad SaufiSydney, Australia, 03Managers.- Anzam Conference 2000 The Leap Ahead : Managing for The New Millennium,- 06 Disember 2000, Leadership Style Preference and Culture Among Malaysian,Saleem Mustafa- Aqua 2000 International Aquaculture Conference, Nice, France, 02- 06 Mei 2000,Genetic Effects of Hatchery Propagation In Asian Seabass 1 Lates Calcarifer ) and Problems in Assessment ofConsequences of Interaction Between Wild and Cultured Stocks.Sanudin Hj. Tahir- Millennium Wetland Conference Quebec 2000, Quebec, Canada, 05- 12 Ogos 2000,Urbanization and Wetland Morr)holoev Studies of Hvdroloeic Impacts in Kota Kinabalu, Sabah, Malaysia.Sanudin Hj. Tahir- Southeast Asian Coal Geology Conference, Bandung, Indonesia, 19- 20 Jun 2000,Sedimentology and Exploration Potential of the Coal Rich Silimpopon Syncline, South Sabah, Malaysia.Shabbir Ahmad Tariq- Enviroanalysis 2000- The Third Biennial International Conference on ChemicalMeasurement and Monitoring of the Environment, Ottawa, Canada, 08- 11 Mei -))000, Destruction of DDT-An Environmental Pollutant Using Chemical Methods Involving Molten Sall Technique.Sharifuddin Md. Shaarani- 3rd Asian Conference on Food Safety and Nutrition: Improving Nutrition and FoodSafely for the New Millennium, Beijing, China, 03- 06 Oktober 2000,1) Consumer Percerotions and PractiseTowards Food Safety Issues. 2) A Geographical Comparison of Taste Preference among Malaysian Youth.Shigeharu Senoo- Aquaculture Seminar 2000, )epun, 07- 09 Oktober 2000,Status of Artificial Seed Production of Some High- Priced Groupers in Sabah, Malaysia. Status of Coral Reefof Sabah, Labuan, Sarawak Review.84

Syed Azizi Wafa B. Syed Khalid- Anzam Conference 2000 The Leap Ahead : Managing for The NewMillennium Sydney, Australia, 03- 06 Disember 2000, The Relationship Between Technical andAdministrative Innovation and Organisational Culture Characteristics.Thirunaukarasu A/L Subramaniam- Women's Status : Vision Realty, New Delhi, India, 27 Februari2000,1) Obstacles to The Participation of Women in The Local Labour Market in Kota Kinabalu,2) Sexual Harassment at The Workplace : Experience of Malaysia Women.-3MacVincent Pang Ah Fook- The Seventh International Literacy and Education Research Network ConferenceLearning, Melbourne, Australia, 5-9 Julai 2000, The Malaysian Smart School Curriculum:A ContextEvaluation.onYeoh Ei Leen- The 4th Biennial Conference : Tourism In S. E. A. and Indo-China: Development, Marketingand Sustainability, Chiang Mai, Thailand, 24- 26 June 2000, Positioning Sabah as an international TouristDestination.Zainodin Hj Jubok- International Data Analysis Conference- IDA 2000, Innsbruck, Austria,17- 23 September 2000, Effects of Positive Extreme Values in Clustering Tree-Ring Patterns (Oral Presentation),Clustering Algorithm for Tree Ring Samples (Poster presentation).85

SenaraiPenerbitanBAGI TAHUN 2000.ýý.ý. ýý. ýAbdul Halim Othman, Md Shuaib Che' Din, Sapora Sipon, 2000. Latihan Kaunseling di Malaysia : SatuUlasan dan Cadangan. Jurnal PERKAMA Jilid 8. pp 137-152.Abdul Halim Othman, Mohammad Haji Yusuf, Mohd. Yusof, Sept. 2000. Cabaran-cabaran Kaunseling SilangBudaya di Malaysia. Koleksi Kertas Kerja Psikologi Masyarakat di Malaysia. Jilid 2. Universiti Malaysia Sabah,Kota Kinabalu pp 1- 21.Abdul Halim Othman, Rosnah Ismail, Mohd. Dahlan Hj. A. Malek, Agnis Sombuling, Sept. 2000. KoleksiKertas Kerja Psikologi Masyarakat Malaysia Semasa ll. Jilid 2. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.pp 360.Abdul Halim Othman, 2000. Bimbingan dan Kaunseling Dalam Pendidikan Menengah :Satu Pengenalan.Kumpulan Esei. Kaunseling Dalam Pendidikan Menengah.Abdul Halim Othman, Wan Rafei Abdul Rahman, 2000. Vocational Testing A-Cross- Cultural Perspective.Kumpulan Esei. Kaunseling dalam Abdul Halim Othmanet al (EDS) Kaunseling Dalam Pendidikan Menengah.pp 214-235.Abdul Halim Othman, Sept. 2000. Kaunseling untuk Kesejahteraan lnsanJilid 2. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu. pp 45.- Satu Pengalaman di Malaysia.Abdul Halim Othman, Sept. 2000. Satu Perspektif Terhadap Praktikum Kaunseling Di Sekolah.Buletin Psikologi. Jilid 5. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu. pp 6.Abdul Halim Othman, 2000. Etika Akademik. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Abdul Halim Othman, Rosnah Ismail, Mohd. Dahlan Hj. A. Malek & Agnes Sombuling, 2000. Koleksi KertasKerja : Psikologi Masyarakat Malaysia Semasa. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Abdul Halim Othman, 2000. Kaunseling Dalam Pendidikan Menengah Kumpulan Esei. Universiti MalaysiaSabah, Kota Kinabalu.Ahmad Zaidi Johari & T. Subahan Mohd. Meerah, 2000. Menuju Kejayaan. Universiti Malaysia Sabah,KotaKinabalu.Aini Janteng & Maslina Darus, 2000. Coefficient Problems forJour. of ins. of Math. & Comp. Sci. ( Math. Ser. ), Vo1.13 (1 ), pp. 91- 96.certain classes of analyticalfunctions.Andy Russel Mojiol & Maznah Mahali, 2000. Penyelenggaraan Pokok-pokok Bandar. Universiti MalaysiaSabah, Kota Kinabalu.Arsiah Hj. Bahron & Sarma Aralas, 2000. Kes Perniagaan di Sabah. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Asmiaty Asmat, 2000. Hubungan Kaum Dalam Novel Melayu Pascamerdeka 1957Sabah, Kota Kinabalu.-1969. Universiti MalaysiaAsmady Idris, 2000. Amerika Syarikat : Satu Kuasa Hegemoni Dunia. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa DanPustaka.86

Asmady Idris, JanuariHim. 187- 208.- Mac 2000. Kuasa Hegemony dan Perdagangan Bebas, Jurnal Pemikir. Bil 19.Asmady Idris, AprilHim. 127- 158.- Jun 2000. Amerika Syarikat dan Krisis Ekonomi Asia Timur, Jurnal Pemikir. Bil. 20.Asmady Idris, Julai 2000. Security in the Conte, ( of Borneo : The New Research Conference( Edited by Prof. Michael Leigh ), HIm. 273- 293.Asmady Idris, Rosazman Hussin, Bala Krishnan Parasuraman, Paul Porodong & Dullah Mulok, 2000.Globalisasi dan Beberapa Perspektif Sains Sosial. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa Dan Pustaka.Awangku Hassanal Pengiran Bagul Dullah Haji Mulok, 2000. Himpunan Mimeograf. Universiti MalaysiaSabah, Kota Kinabalu.BL Ho, 2000. Hydro Ponics Simplified. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Basir )asin & Felix Tongkul, 2000. Fosil Radiolaria daripada Jujukan Ofiolit Lembah Baliojong, Tandek, Sabah.Dalam : Warisan Geologi Malaysia III. LESTARI, UKM, ms. 219- 230.Beddu Salam Baco, 2000. Tenri-teori motivasi dalamSabah, Kota Kinabalu.psikologi industri danorganisasi. Universiti MalaysiaBeddu Salam Baco, Sept. 2000. Peranan penghargaan kendiri dalamUniversiti Malaysia Sahah, Kota Kinabalu.pekerjaan. Buletin Psikologi. jilid 5.Beddu Salam Baco, Sept. 2000. Kenakalan Remaja : Satu tinjauan dariperspesktif teori kelangsangan. KoleksiKertas Kerja Psikologi Masyarakat Malaysia Semasa. Jilid 2. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Brennan, M. J. & J. Dayou, 2000. A comparison betweenstructures.Journal of sound and vibration. 232 (3: 58532(6)active and semi-active global vibration control of- 600. Neutralizer. The Shock and Vibration Digest.Brennan, M. J. & J. Dayou, 2000. Global Control of Vibration using a Tunable Vibration Neutralizer.The Shock and vibration Digest. 32 (6 )Chin, IN & Mariam A. L., 2000. Asymbiotic GerminationMalaysian Science & Technology Congress 2000, Sept. 18of Sabah Orchid Coelogyne Zurowetzii. Prosiding- 20. Kota Kinabalu. ( Dalamcetakan ).Chua Bee Seok, 2000. Sumber, kesanstress pekerjaan danstrategi daya tindak Satu Kajian Ke AtasKakitangan Hospital Sandakan Sabah. Proceedings. Borneo 2000: Etnicity, Culture and Society.UNIMAS. pp 723- 736Felix Tongkul, 2000. Sedimentologi. Penerbit UKM. 208 hlm.Felix Tongkul, 2000. Pemuliharaan Warisan Geologi : Kajian kes beberapa geotapak di Sabah.Dalam : Warisan Geologi, Malaysia III. LESTARI, UKM, ms. 103- 118.Felix Tongkul, 2000. Stand Geometry of the Deep Water Crocker Sediments in the Kota Kinabalu Area, Sabah.Abstrak kertas kerja Petroleum Geology Conference 2000, Persatuan Geologi Malaysia.Getrude Grace Cosmas D, Ah Ah Gang & Mohammad Haji Yusuf, 2000. Sikap terhadap pembangunan : Satukajianlapangan di Pulau Omadal, Samporna, Sabah. Proceedings. Borneoexperimental2000 : Politics,History andDevelopment. UNIMAS. pp 29- 46.How Siew Eng, Liew Yuen Loong & Mohd Nor Md Yusoff ( 2000 ). Productions of pulps from EupatoriumOdoratum. In MSCT 2000- Symposium C, ID 001106COSTAM (CD )Hamid, H., Mariam A. L& Teo Su Sin, 2000. Leaves of Yellow Furcraea Selloa, a potential molluscicide forthe control of golden apple snail ( Pomacea spp. ), Prosiding Malaysian Science & Technology Congress 2000,Sept. 18- 20. Kota Kinabalu. ( Dalam Cetakan ).87

Jane Wong Lon Ling, 2000. MANU Bil 4/2000. Jurnal PPIB. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Jane Wong Lon Ling, 2000. The Sabah Malay Dialect. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Jedol Dayou & Brennan, M. J., 2000. Optimum Tuning of A Vibration Neutraliser For Global VibrationControl. Telah diterimaMechanicalEngineers.untuk diterbitkan dalam Journal of Mechanical Engineering Science, Institution ofJedol Dayou & Brennan, M. J., 2000. Global Control of Structural Vibration Using Multiple Turned TunableVibration Neutralizers. Dihantar untuk diterbitkan ke dalam journal of sound and vibration.Jennifer Chan Kim Lian, Mazalan Mifli & Khairil Hafez Yahya, 2000. Table Setting and Etiquette the RightWay. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Jumat Sulaiman, Sabri Ahmad & Abdul Rahman Abdullah, 2000. Multigrid separuh sapuan menyelesaikanmasalah resapa-olakan satu matra. Seminar Fizik Kebangsaaan Nov. 2000. Kota Kinabalu ( abstrak )Jumat Sulaiman, Sabri Ahmad & Abdul Rahman Abdullah, 2000. Penyelesaian masalah poisson satu matramenggunakan kaedahunsure terhingga denganpenerapan skema lelaran kumpulan tak tersirat. ProsidingSimposium Kebangsaan Sains clan Matematik ke-8, UPMT & PERSAMA.Jumat Sulaiman, Amran Ahmad & Zawati Zakaria, 2000. Aplikasi segiempat sama ajaibgeometri. Malaysian Science and Technology Conference, Kota Kinabalu ( abstract )dalamrekabentukMahmud A. Wahab, 2000. Prioritising our R&D. Editorial, The Planter : 76: 151 - 153Mahmud A. Wahab, 2000. Agriculture,wheredidwe go wrong? Editorial, The Planter : 76 : 209 - 211.Mahmud A. Wahab, 2000. Biotechnology: What's our focus ?. Editorial, The Planter : 76 : 265 - 267Mahmud A. Wahab, 2000. Mechanization, where are we ?. Editorial, The Planters : 76: 453- 456.Mahmud A. Wahab, Abdul Razak Mohd. Ali, Mahmud A. Wahab and Najib Lotfy Arshad, 2000.Agroforestry in Malaysia. The XXI IUFRO World Congress 2000, Kuala Lumpur.Mahmud A. Wahab and Aminudin Mohammad, 2000. Agroforestry, landSeminar on Agroforestry Developmentuse and the environment.an Defective Environmental Management 2000, Kota Kinabalu.IDSMahmud A. Wahab, 2000. AgroforestrySusf. iinable Land Managementas a land use option in Malaysia. International Symposium on; paradigms for the New Millenium, 2000. Kuala Lumpur.Mahmud A. Wahab, 2000. Status, Opportunities and Needs for Agroforestry in Malaysia Science andTechonology Congress 2000 Kota Kinabalu.Marcus Jopony, 2000. Phytoremediationas an alternative to technologies forremediationcontaminated soils. Proc.of Malaysia Science and Technology Congress. Pp 128- 134.ofheavymetalMarcus Jopony & Alan, J. M Baker, 2000. Hyperaccumulation of nicked and zincProc. of International Conferenceof Soil Remediation, Hangzhou, China. Pp. 188by plants of Southeast Asia.- 190Marcus Jopony, 2000. Uptakeof Pb and Zn byradish ( Rapanus sativa ) and redfescue (Festuca Tuba )grownon mine contaminated soils. Workshopon Restoration and Management of Derelict Lands, Hong Kong(Abstract )Marcus Jopony & Abang Julawady Hj. Shukori, 2000. Physico-chemical characteristics of some commerciallyavailablebottled water. Malaysian Science and Technology Conference, Kota Kinabalu.Maryati Mohamed, Mashitah Yusoff & Sining Unchi, 2000. KliasMalaysia Sabah, Kota Kinabalu.- Binsuluk Science Expedition. UniversitiMaryati Mohamed & Mashitah Yusoff, 2000.1/2000: Newsletter. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.88

Majeed M. Faisal, Sanudin Hj. Tahir and Shariff A. K Omang, 2000. Studyof mass movements alongKundasang Road, Sabah. Proc. Seminar on Disaster Mitigation, Kota Kinabalu. Pp 21- 49Majeed M. Faisal, Sanudin H. Tahir and Shariff A. K Omang, 2000. EvaluationSeminar on Disaster Mitigation 2000. Kota Kinabalu. Pp 68- 88.of Sabah Seismicity. Proc.Majid M. Faisal & Mohamed AI-Shayeb 2000. Gravity characterictics of the Marikina Valley, Philippines.Seminar Fizik Kebangsaan, Nov. 2000, Kota Kinabalu ( abstract ).Mai id M. Faisal & Sanudin Hj. Tahir, Shariff A. K Omang & Sahat Sadikun, 2000. Use seismic reflectionformethod groundwater investigation. Seminar Fizik Kebangsaan, Nov. 2000, Kota Kinabalu ( abstract )Mashitah Yusoff, How Siew Eng & Finchley Jontius ( 2000 ). Plants used in traditional medicine in the KliasPeninsula. Klias-Bunsulok Scientific Expedition ( Eds. Maryati Mohamed, Mashitah Yusoff & Sining Unchi ).Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Mohamed Othman, Jumat Sulaiman & Abdul Rahman Abdullah, 2000. A fast fourthProc. Simpusium Kebangsaan Sains Matematik ke-8, UPMT & PERSAMA.order poisson solver.Mohammad Noh Dalimin, 2000. The Establishment of a Malaysian network forFizik Kebangsaan, Nov. 2000. Kota Kinabalu ( abstract ).physics -A proposal. SeminarMohammad Haji Yusuf, Sept. 2000. Konflik, /enis-jenis konflik dan kaedahJilid 5. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu. pp 28- 40.penyelesaian. Buletin Psikologi.Mohammad EI-Shayeb & Abdul Noor @ Yeo Kiam Beng, 2000. ApplicationsElements Methods fnr Thermal Problems. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.of FiniteDifferenceandFiniteMohd. Dahlan Hj. A. Malek & Beddu Salam Baco, 2000. Teori-teori Motivasi Psikologi. Universiti MalaysiaSabah, Kota Kinabalu.Mohd. Dahlan Hj. Malek & Mazni Mustapha, 2000. Buletin Psikologi. Universiti Malaysia Sabah,KotaKinabalu.Naimah Yusuf, 2000. Bermain Sambil Belajar. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Nour Eddine Belkhamza & Ali Chekima, 2000. Problems With Solutions in Signal Processing. UniversitiMalaysia Sabah, Kota Kinabalu.Rosnah Ismail, Sept. 2000. Kaunseling keluarga danUniversiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu. pp 76perkahwinan : Satu kaedah menangani cabaran. Jilid 1.Rosnah Ismail, Sept. 2000. An evaluation of marital relationship among KadazandusuncouplesSino-Kadazan couples : Implications for cross-cultural counselling. Pasca Sidang. Jilid 1.Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu. pp 140andRosnah Isamil, Feb. 2000. ! bu bapa sehagai pemimpin dalampembentukan konsep kendiriKoleksi kertas kerja Pemimpin Berciri Kaunselor. lilid 1. Yayasan Nurul Yaqeen. pp 138anak.Rosnah Ismail, April. 2000. Roles of parents in counselling their adolescents. Buletin KESUMBA. UniversitiMalaysia Sabah, Kota Kinabalu. pp 2.Koslee Hi. Abbas, 2000. Pengenalan Psikologi Komuniti/Sosial. Pra-Teks. Universiti Malaysia Sabah,KotaKinabalu.Roslee Hj. Abbas, 2000. Pengenalan kepada Sosial Devian. Pra-Teks. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Roslee Hj. Abbas, 2000. Communication in the familyConference ). Asia Pasific Family.: The betterways. Pascasidang (APFM InternationalRugayahIssa & Othman Hassan, 2000. Buletin Suara Makanan. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.89

Saleem Mustafa & Ridzwan Abdul Rahman, 2000. Sustainable Marine Aqwculture. Universiti MalaysiaSabah, Kota Kinabalu.Sanudin Hj. Tahir and Harry Benedict, 2000. Sedimentology and exploration potential of the coal richsilimpopom Syncline, South Sabah, Malaysia. Proc. Southeast Asian Coal Geology, Bandung 2000.Pp 205-210.Sanudin Hj. Tahir, 2000. Exploitation of natural resources in Sabah: A History. Proc. IAHA Conference 2000,KotaKinabalu.Sim Chee Cheang, 2000. Negotiating The Chinese American Identity. Universiti Malaysia Sabah,KotaKinabalu.Sudin Haron, Mohammad Adam Bakar & Jasni M. Shariff, 2000. Lanskap Kewangan 2000.Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Tariq, S. A, 2000. What WhentPublishing Co. Houstonwrong. Case Histories of Process Plant Disasters by Trevoe Kletz, 4th Ed., GulfTariq, S. A, 2000. Destruction of DDT- An Environmental pollutant using chemical methods involving MoltenSalts. Proc. Of the 3rd Biennial Intern. Conf On Monitoring and Measurement of the Environment, Ottawa,Canada. Pp 429- 434Tongs, S. C., Clvde, M. M, Zamrod, Z. Narimah, K. & Mariam A. L, 2000. Detection of genetics introgressionof Oryza mintua genoma in hybridand backcrossprogeny of O. Sativa x O. Minuta. Prosiding 4th internationalRice Genetics Symposium 22- 27 Oct. 2000. IRRI, Filipina.Zainodin Hj. Jubok & Lo Li Lian, 2000. Clustering algorithm for tree-ring samples. Laporan Teknik UMS.Zainoddin Hj. Jubok & Lo Li Lian, 2000. Dating Wooden samples through cross-matching tree-ring patterns.Laporan Teknik UMS.90

Artikel/Artikel Dalam )urnalAwang Bono dan Rosalam Sarbatly. Penggunaan Tuba dalam Formulasi Syampu Haiwan Peliharaan,Submitted to Borneo Science, Dec 2000.Ismail bin Haji Ibrahim, 2000. "Struktur Formal dan Ikon Dalam Corak Tradisi Etnik Murut". MAN U,lurnal PPIB, Bil. 4/2000, Universiti Malaysia Sabah. Hal. 26- 44.Lily Meton, 2000. "An Explication and Interpretation of Than Emotion Expression of Gratitude Using theNatural Semantic Metalanguage and the Cultural Contimum". MANU, Jurnal PPIB, BIL4/2000.Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu. Hal. 66- 83.Lai Yew Meng, 2000. "The Impact of Oil Crisis on the Third World Economy:A Comparative Analysis ofBrazil, South Korea and Zambia". MANU, Jurnal PPIB, Universiti Malaysia Sabah. Hal 145- 174.Lim Miin Hwa, 2000. Ulasan Buku : Loyuann Haarman, Patrick Leech & Janet Murray, 'Reading Skills for theSocial Sciences". MANU, Jurnal PPIB. Bil. 194- 197Mohd. Sarim Haji Mustajab, 2000. Syeikh Muhammad Tahir Jalaluddin al-Falaki, Pelopor GerakanPembaharuan Agama dan Perubahan Masyarakat. MANU, Jurnal Pusat Penataraan Ilmu Dan Bahasa,Bil 4/2000. UMS. pp 114- 128.Mohd. Sohaimi Esa, 2000: Ulasan Buku. Nik Anuar Mahmud, Sejarah Perjuangan Melayu Patani( 1785-19.54 ). MANU. Jurnal PPIB Bil 4/2000, Universiti Malaysia Sabah. Hal. 186- 188.M. A Mannan dan C. Ganapathy, Engineering Propertiesof Concrete with Oil Palm Shell (OPS) as CoarseAggregate, acceptedby International Journal, Construction and Building Materials, UK for Publishing,CBM Ref No. 801.M. A Mannan dan C. Ganapathy, Long Term Strength of Concrete with oil Palm shell As Coarse Aggregate,byacceptedInternational Journal, Cement dan Concrete Research, USA forpublishing.CCR Ref. No MS #4242.M. A Mannan dan C. Ganapathy, Mix Design For OPS Concrete, accepted by International Journal, Cement &Concrete Research, USA for Publishing, CCR Ref No. MS#4243.Saidatul Nornis Haji Mahali, 2000: Ulasan Buku: Nureeyan Salleh: Lagu Dodoi Melayu Patani. MANU.Jurnal PPIB, Bil 4/2000. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu. Hal 192- 193.Suyansah Swanto, 2000: Ulasan Buku : Christine Nuttal, Teaching Reading Skills in a Foreign Language.MANU. Jurnal PPIB. Bil 4/2000. Universiti Malaysia Sabah, hal 198- 200.Veronica Petrus Atin, 2000: "A Structural Analysis on The Semanticsof the Dusun 'akan' Verb-Cluster".MANU. Junal PPIB. Bil 4/2000. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu. Hal 45- 65.Wardatul Akman Din, 2000: ( Ulasan Buku ) Diane Lasen-Freeman and Michael H. Long, An Introduction toSecond Language Acquisition Research, MANU. Jurnal PPIB. Bil 4/2000. Universiti Malaysia Sabah,hal. 200- 201. 91

Pasca Sidang/ProsidingAhmat Adam, 2000: "The Genisis of Sosio-Political Consciousness in Sabah", Piyanart Bunnag/FranzKnipping/Sud Chonchirdsin (eds), Europe-Southeast Asia in the Contemporary World : Mutual Images andReflections 1940s-1960s, Asia-Europe Atrudies Series Vo. 6, Nomos Verlagesellschaft, Baden-Baden.Adi Fahrudin, Sept. 2000. Komitmenprofessionaldanmasadepanpraktis Kerja Sosial di Malaysia.Prosiding. Jilid 8. UUM.Ali Chekima & Nour- Eddine Belkhamza, Sept. 2000. Problems with Solutions in Signal Processing : Analogand Digital, Universiti Malaysia Sabah.Awang Bono, Rosalam Sarbatly, Ideris Zakaria, Yeo Kiam Beng, 2000. Penstabilan sisa pepejal dengan kaedahmampatan, Patent ( Submitted to SIRIM )C. Ganapathy, 2000. Proceedings on Coastal Port & Offshore Structures.Jeannet Stephen, 2000: "The Values of Ethnic Labels in Relation to the Ethnic Identity : The Case ofKadazandusun Community". Prosiding. The 16th Biennial Borneo Research Council Conference, KuchingSarawak.Jamal A. Dargham, 2000. Evaluating IT Literacy In The Civil Service In Sabah, Proceeding Pacis 2000,HongKong.Jamal A. Dargham, 2000. Typewritten and Handwritten Portal Code Recognition, Proceeding of ElectricalEngineering in the New Millenium, Kuala Lumpur.Jamal A. Dargham, 2000. Image Compression in the Spatial Domain, Proceeding of the Electrical in the NewMillenium, Kuala Lumpur.Jumat Sulaiman & Abdul Rahman Abdullah, 2000. Penyelesaian Masalah Poisson satu Matra menggunakankaedah unsure terhingga denganpenerapan skema kaedah lelaran kumpulan tak tersirat. Prosiding SimposiumKebangsaan Sains Matematik ke-8, UPMT & PERSAMA.Mohd. Sohaimi dan Hajjah Aminah Haji Hasbullah, 2000. "Kehakisan hak perlindunganperkaradan kesannya ke atas hubungan Sabah-Kuala Lumpur (1963-1979)", ProsidingBorneo Research Conference, Kuching, Sarawak.dalamperjanjian. The 16th Biennial20Mohamed EI-Shayeb, Nour- Eddine Belkhamza, David E. Moh & Rosalam Hj. Sarbatly ( 2000 ). The NewFaces of Research and Developments or How Industry, Government and Academic Must Realign Priorities ForThe 21st. Century, UMS. Kota Kinabalu, Sabah, MalaysiaMohamed E- Shayeb, Rosalam Hj. Sarbatly, K. S Kanan & Yeoh Vhuan Shuan ( 2000 ), 2000. NumericalSimulation For Quenching of Steel Bar at Elevated Temperature, UTA, Kuala Lumpur.Noor Eshah Tom A. Wahab, 2000: "Status Wanita : Dari aspek adat dan agama". Prosiding. The 16th BeinnialBorneo Research Conference, Kuching, Sarawak.R. NagarajanJourElektrikaet. al, Dec 2000. Design of Robot Wrist Force Sensor and its Application in Shape Perception,- Special Issue on Robotics, Accepted, Universiti Teknologi Malaysia.Rosalam Hj. Sarbatly & Bibi Risma Mohd. Amin ( 1999 ), 2000. Development of Environmental ConditionalIndicators (ECIs) of Industrial Hazardous Waste, Conference on Engineering in Sarawak (19-20th May 2000,Kuching), IEM, Malaysia.Rosalam Hj. Sarbatly, Awang Bono & Yeo Kiam Beng ( 2000 ), Production of Xanthan International Conf. OnIndustrial Engineering Theory, Applications and Practice.Rosalam Hj. Sarbatly, Awang Bono, Yeo Kiam Beng ( 2000 ), Production of Bio-Polymers by MicrobialBiosynthesis sing Tapioca as a Substrate. Submitted to 6th World Chemical Engineering ConferenceMelbourne,Australia.,92

R. Nagarajan et. Al, 2000. A stereo Auditory Display for Visually Impaired, TENCON International ConferenceKuala Lumpur : Proceeding Part II, pp377 - 382R. Nagarajan et-al, Sept. 2000. Electronic Travel Aids for Visually impaired, Proceedings on Conference onover the Last Century andfor the Next Decade, Kuching. Ppl ll- 129.Rahminah Muharam, 2000: "Hubungan Islam dan Kristian dalam Konteks Dokumen Vatican lI", Pemikir,Oktober- Disember 2000 (22) : 199 - 215.Saidatul Nornis Hj. Mahali, 2000: "Isun-Isun : Satu Tinjauan Awal". Prosiding. The 16th Biennial BorneoResearch Conference. Mochael Leigh (ed). Borneo 2000, Kuching, Sarawak.Sivakumar Kumaresan & Yeo Kiam Beng @ Abdul Noor., October 30-31 2000. Proceedings EnhancingCoagulations Performance through Artificial Neural Networks Jude Matthew Isidore, SOMCHE2000.Yeo Kiam Beng and Awang Bono, Adhesively Bonded Joint And Void, Submitted to Borneo Science,Dec 2000.Yeo Kiam Beng, Awang Bono & Rosalam Hj. Sarbatly ( 2000 ), Polychloroprene- To Steel-Bonded Joint,Submitted in the 6th. Annual International Conference on Industrial Engineering Theory, Applications andPractice.: "Perkahwinan Bugis : Antara Ade (adat) dan Agama" dalam Michael LeighPenyunting ). Prosiding. The 16th Biennial Borneo Research Council Conference, Kuching, Sarawak.: "Penulis-penulis Sabah dan Sarawak : Di Ambang Alaf baru". Prosiding. The 16thBiennial Borneo Research Council Conference, Kuching, Sarawak.: "Wanita Peribumi Sabah : Satu Profil Sejarah dan Masa Depan". Dalam Siti FatimahAbdul Rahmau (ed). Pemartabatan Wanita di Malaysia, Kuala Lumpur : Institut Kefahaman Islam Malaysia( JKIM ).: "An Explication and Interpretation of Than Emotion Expression of Gratitude Using theNatural Semantic Metalanguage and the Cultural Contimum". Prosiding, The 16th Biennial Borneo ResearchConference, Kuching Sarawak.93

Lain-lainPenerbitanAwang Bono dan Nordin Saad Et. al. Sistem Maklumat Keselamatan Makma/ Kimia. Buletin SKTM,Keluaran 2, Sept. 2000.Awang Bono dan Saad Et. al. Kawalan berkomputersystem tempat letak kereta tertutup dengan penggunaannombor pendaftaran sehagai indek utama, Buletin SKTM, Keluaran 2, Sept. 2000.All Chekima & Nour-Belkhamza, June 2000. Technical Computing Using MATLAB, Buletin SKIM,UMS. Vol. 2, Issue 1.Abdul Halim Othman, Sept. 2000. Satu perspektif terhadap Praktikum kaunseling di sekolah.Buletin Psikologi. Jilid 5. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu. pp 6Adi Fahrudin, 2000. Peranan teori dalam praktis kerjaUniversiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.sosial. Buletin Psikologi. lilid 5.Beddu Salam Baco, Sept. 2000. Kenakalan Remaja : Satu tinjauan darf perspesktif teori kelangsangan. KoleksiKertas Kerja Psikologi Masyarakat Malaysia Semasa. Jilid 2. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Habibie Hj. Ibrahim, Sept. 2000. How might the managers welfare organizations ensure that the servicedeliveredare of night quality. Buletin Psikologi. Jilid 2. Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Jidon Janaun dan Awang Bono Et. al. Biofilm : Potensi dalam Perawatan Sisa Industri,Buletin SKTM Keluaran 2 Sept. 2000.Jidon Janaun dan Awang Bono, Et. al. Penguraian Triklorokatekol oleh Biofilm, submitted to EngineeringJournal UKM ( 2000 ).Mohd. Dahlan Hj. A. Malek, Sept. 2000. Pemimpin pelajarbercirikan kaunselor. Buletin Psikologi. Jilid 5.Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.Muhammad Sophian Nazarudin, 2000. Teknologi Maklumat dan Universiti. Buletin HER lilid 2.Universiti Malaysia Sabah, Kota Kinabalu.R. Nagarajan et. al, 2000. A Fuzzy Linear Programming and Decision Making, Buletin SKTM,Vol 1, Issue 2, pp50 - 61.Rayner Alfred, Sept. 2000. Shared Knowledge Based Technology, Buletin SKTM. Universiti Malaysia Sabah.lilid 1: Keluaran 2Rayner Alfred, Sept. 2000. Using Remote Sensing And Geographical Information System ( InformationTechnology) Techniques in Fish Forecasting Research, Bulletin System ( Information Technology) TechniquesIn Fish Forecasting Research, Bulletin SKTM. Universiti Malaysia Sabah. Jilid 1: Keluaran 2.Rosalam Sarbatly & Awang Bono dan Sivakumar Kumaresan, 2000. Sumber Tenaga Bahanapi- /urutera AlaiBaru Perlu Lebih Berhemat, Mencari Alternatii Pengganti dan Mengawal Impak Alam Sekitar, Buletin SKTM.Keluaran 2, Sept. 2000.Shaliza Hayati A. Wahab dan Nordin Saad, Sept. 2000. Teaching About The Internet with The Internet :Opportunities and Challenges. Bulletin SKTM Jilid 1: Keluaran 2.Roslee Hj. Abbas, Sept. 2000. Communication in the familyBuletin. Universiti Malaysia Sabah.:The Better Ways.94