q a l i T u r q e T S i
q a l i T u r q e T S i q a l i T u r q e T S i
42Zlieri fizikuri monacemebis “oTaxis qalebi” xdebodnen haremis mTavariadministratorebi sxvadasxva sferoSi, rogoric iyo: abanos meTvalyure,yuranis wamkiTxveli, sawyobis meTvalyure da a.S. “oTaxis qals” SeeZloharemis ufro maRal safexurze asvla an SeiZleboda is xelaxlagaeyidaT monaTa bazarze (krutie 1989:33).haremis Semdeg safexurze iyvnen “gedik”-i 16 an “privilegirebuli”,romelic sultans nanaxi hyavda an kontaqtic hqonda masTan. isini aramxolod lamazebi iyvnen, aramed ganaTlebuli da mosiyvaruleni, Tumcaisini isev qaliSvilebi iyvnen. sxvadasxva periodSi es gogonebiiwodebodnen, rogorc “gözde” 17 , romlebic xSirad uerTdebodnen “ikbal” 18 -ebisa da “hassodalık 19 ”-ebis kategorias, amisaTvis maT unda gaeCinaT Svili.is vinc SeZlebda sultnis yuradRebis mipyrobas da masTan Ramesgaatarebda, sakuTar oTaxs imsaxurebda Tavisi monebiT, samzareulosmosamsaxureebiTa da sakuTari saWurisebiT. Tu rCeulebs qaliSviliSeeZinebodaT, gadadiodnen sasaxleSi da xdebodnen “Hasseki kadın” 20 ,qaliSvilis mSoblebi. sultnis gardacvalebis SemTxvevaSi maT SeeZloTgaTxoviliyvnen. Tu vaJi SeeZinebodaT, maTi Semosavalic izrdeboda damaTi ambiciac dakmayofilebuli iyo. “ikbal”-is kategoriidan, sul mcireisini xdebodnen “Hasseki Sultan” 21 -i an axalgazrda vaJiSvilis dedebi,Tumca vaJiSvilis daRupvis SemTxvevaSi maT es statusi CamoerTmeodaT(hameri 1992:86). maTi statusi eqvivalenti iyo kanonieri colisstatusisa, maT hqondaT apartamentebi, hyavdaT monebi, saWurisebi, qoneba,uamravi Casacmeli, Zvirfaseuloba da jamagiri (penzeri 2005:176).16 gedik – am SemTxvevaSi niSnavs privilegirebuls, romelic jer kidev ar hyavdasultans arCeuli.17 gözde – “gogona sultnis TvalSi”18 ikbal – sultnis sayvareli, romelic jer ar aris dawinaurebuli kadın-ad.19 hassodalik – iRbliani an rCeuli, sultnis favoriti20 Hasseki kadin – sultnis qaliSvilis dedebi21 Hasseki Sultan – sultnis vaJiSvilis dedebi
43MmTavari “Hasseki Sultan”-i iyo yvelaze ufrosi vaJiSvilis deda,romelic taxtze asvlisTanave xdeboda “Valide Sultan”-i 22 da marTavdaharems. Teoriulad Svilis sikvdili niSnavda misi uflebebisCamorTmevas. ase moxda 1603 wels, rodesac mehmed III (1595-1603)gardaicvala da safie sultani tradiciisamebr “Zvel sasaxleSi”gadaiyvanes. safies ufleba aRar hqonda emarTa haremis xarjebi (gardasakuTari xarjebisa). Sesabamisad, man verc wamowyebuli “valides meCeTi”-s aSeneba daasrula (beiTsi 1978:254).valide sultani iyo haremSi yvelaze didi Zalauflebis mqoneqalbatoni. metad gavleniani adgili haramxanis qalTa Soris ekavasultnis dedas – valides, Tumca isic, rogorc sxva danarCeni haramxaniswevri qalebi, damokidebuli iyo haramxanis Savi saWurisebis meTaurze –“kizlar aRasi”-ze (“gogonaTa ufrosi”) (mileri 1947:46). muslimi mamakacidid pativs scemda dedas. gadmocemiT, “kacs SeiZleba hyavdes bevri qali,magram deda erTi hyavs”. dedebs isini andobdnen haremis mTelqalbatonebs (krutie 1989:34).sultnis gardacvalebidan araugvianes ori kvirisa ewyoboda axalivalide sultnis kurTxevis ceremoniali. es procesia metad didebuli daSTambeWdavi iyo. ceremoniaze pirveli miemarTeboda ieniCarTa dacxenosanTa razmi, maT mihyvebodnen qalaqis mmarTvelebi TavianTioficrebiT, romlebsac Tavze TeTri Calmis qudebi exuraT. amceremoniaze utyuar cnobebs gvawvdis frangi mogzauri tavernie.monawileTa Casacmeli morTuli iyo patara zarebiT. procesiasmohyveboda 600 samefo STamomavali didi mwvane Calmis qudebiT da Seixul-islami.maT mohyvebodnen saxelmwifo moxeleebi da Semdeg modiodaSavi saWurisebis meTauri. yovelive amis ukan modioda etli, romelSicijda valide Tavisi qaliSvilebiT, mas ukan mosdevda monebiTa damsaxurebiT savse 12 etli da 4 didi TovliT savse furgoni, romelicharemSi gamoiyeneboda. valides miacilebdnen “bednierebis WiSkramde”sadac Tavad axali sultani xvdeboda da Tavis Tavze iRebda dedazezrunvas (tavernie 1678:89-90). ase sruldeboda sultnis dedis Zveli22 Valide Sultan – sultnis deda
- Page 9 and 10: 9“bizantiis imperiis dros qalebi
- Page 11 and 12: 11iafets (iafesi), wilad xvda aRmos
- Page 13 and 14: 13Semdegi mniSvnelovani aRiareba iy
- Page 15 and 16: 15winaswarmetyveli agreTve ambobs:
- Page 17 and 18: 17epoqaSi qali ganixileboda, rogorc
- Page 19 and 20: 19aarsebda meCeTebsa da sxva religi
- Page 21 and 22: 21meTvalyureobis qveS iyo da gadawy
- Page 23 and 24: 23islamis gavrcelebis Semdeg osmale
- Page 25 and 26: 25selim I -is kanonTa wignis Sedgen
- Page 27 and 28: 27damokidebuli iyo qalis socialur m
- Page 29 and 30: 29mamakacis adgilas da sifahimac ar
- Page 31 and 32: 31faqtobrivad iyo pasuxi misi koleg
- Page 33 and 34: 33XVIII saukunis saxelovani poeti q
- Page 35 and 36: 353. haremi da misi ierarqia osmale
- Page 37 and 38: 37wlis Cerqezi gogona, 15-16 wlis C
- Page 39 and 40: 39meqrTameobis kera. haramxana mdeb
- Page 41: 41radganac sultanTan pirispir Sexve
- Page 45 and 46: 45haremis metad korumpirebul fenas
- Page 47 and 48: 47naTesavebi da axvedrebdnen 200-md
- Page 49 and 50: 49igive faqtze aris yuradReba gamax
- Page 51 and 52: 514. valide sultani.qalTa mmarTvelo
- Page 53 and 54: 53didi avtoritetiT sargeblobda. dro
- Page 55 and 56: 558. handani (1603-1603) mehmed III
- Page 57 and 58: 57aseve imeorebs Zvel da popularul
- Page 59 and 60: 59gsurT daipyroT Cveni qveyana, maS
- Page 61 and 62: 61Soris imperator ioane V paleologi
- Page 63 and 64: 63mas Wkvian qalad miiCnevda. aqeda
- Page 65 and 66: 65ebraelis, saxelad “kiarezas”
- Page 67 and 68: 67miliardi asperi inaxeboda (hameri
- Page 69 and 70: 69sultans adanaSaulebdnen didZali f
- Page 71 and 72: 71“regentobis xanis” aRsaniSnav
- Page 73 and 74: 73gamyarda, radganac man SeZlo swra
- Page 75 and 76: 75aeyvanaT da sazeimo ceremonia meC
- Page 77 and 78: 77balansi didad iyo damokidebuli su
- Page 79 and 80: 79Tvlida Tavis TiToeul nabijs, rogo
- Page 81 and 82: 81sultans acnoba, ris Sedegadac mox
- Page 83 and 84: 83axali sultani gaxda ibrahimis 7 w
- Page 85 and 86: 85mniSvnelovani gavlenis qveS. l. k
- Page 87 and 88: 87mamakaci iyo. ceremonia iyo simbo
- Page 89 and 90: 89vercxlisa da oqros foTlebiT morTu
- Page 91 and 92: 916. qalis statusi osmalurisaojaxo
43MmTavari “Hasseki Sultan”-i iyo yvelaze ufrosi vaJiSvilis deda,romelic taxtze asvlisTanave xdeboda “Valide Sultan”-i 22 da marTavdaharems. Teoriulad Svilis sikvdili niSnavda misi uflebebisCamorTmevas. ase moxda 1603 wels, rodesac mehmed III (1595-1603)gardaicvala da safie sultani tradiciisamebr “Zvel sasaxleSi”gadaiyvanes. safies ufleba aRar hqonda emarTa haremis xarjebi (gardasakuTari xarjebisa). Sesabamisad, man verc wamowyebuli “valides meCeTi”-s aSeneba daasrula (beiTsi 1978:254).valide sultani iyo haremSi yvelaze didi Zalauflebis mqoneqalbatoni. metad gavleniani adgili haramxanis qalTa Soris ekavasultnis dedas – valides, Tumca isic, rogorc sxva danarCeni haramxaniswevri qalebi, damokidebuli iyo haramxanis Savi saWurisebis meTaurze –“kizlar aRasi”-ze (“gogonaTa ufrosi”) (mileri 1947:46). muslimi mamakacidid pativs scemda dedas. gadmocemiT, “kacs SeiZleba hyavdes bevri qali,magram deda erTi hyavs”. dedebs isini andobdnen haremis mTelqalbatonebs (krutie 1989:34).sultnis gardacvalebidan araugvianes ori kvirisa ewyoboda axalivalide sultnis kurTxevis ceremoniali. es procesia metad didebuli daSTambeWdavi iyo. ceremoniaze pirveli miemarTeboda ieniCarTa dacxenosanTa razmi, maT mihyvebodnen qalaqis mmarTvelebi TavianTioficrebiT, romlebsac Tavze TeTri Calmis qudebi exuraT. amceremoniaze utyuar cnobebs gvawvdis frangi mogzauri tavernie.monawileTa Casacmeli morTuli iyo patara zarebiT. procesiasmohyveboda 600 samefo STamomavali didi mwvane Calmis qudebiT da Seixul-islami.maT mohyvebodnen saxelmwifo moxeleebi da Semdeg modiodaSavi saWurisebis meTauri. yovelive amis ukan modioda etli, romelSicijda valide Tavisi qaliSvilebiT, mas ukan mosdevda monebiTa damsaxurebiT savse 12 etli da 4 didi TovliT savse furgoni, romelicharemSi gamoiyeneboda. valides miacilebdnen “bednierebis WiSkramde”sadac Tavad axali sultani xvdeboda da Tavis Tavze iRebda dedazezrunvas (tavernie 1678:89-90). ase sruldeboda sultnis dedis Zveli22 Valide Sultan – sultnis deda