q a l i T u r q e T S i
q a l i T u r q e T S i q a l i T u r q e T S i
12maT qmarma ubrZana, es faqti maT oRuzis mamasTanac daafiqsires: “erTdRes oRuzis mamam moawyo wveuleba, sadac dapatiJa oRuzi Tavisi samicoliT. mamam hkiTxa Svils. Tu ratom uyvarda mas mesame coli ufrometad, miuxedavad imisa, rom pirveli ori coli Zalian lamazebi iyvnen?orive cols es kiTxva esiamovna da xma amoiRes: oRuzma Cven gvibrZanagverwmuna erTiani RmerTi, Cven ki vupasuxeT, rom aseT RmerTs Cven arvicnobdiT, is ki gagvibrazda. mesame colma ki daujera da daemorCilamas. amitomac misdami oRuzi ufro keTilmosurne da mosiyvarulea”(raSidad-dini 1987:28).islamis Semosvlamde qali damcirebul mdgomareobaSi imyofeboda.qalis cxovreba mosawyeni iyo da garkveuli ideologiebiTa da adaTwesebiTsavse. qali ganixileboda rogorc cxoveli. islamamde didisircxvili iyo ojaxSi mdedrobiTi sqesis bavSvis dabadeba, romelsacxSirad dabadebisTanave cocxlad miwaSi marxavdnen, mizezad kigaWirvebas asaxelebdnen. swored aseT periodSi gamoCnda mociqulimuhamedi, romelmac miznad daisaxa yvela iqamde arsebuli msgavsigaurkvevlobis gauqmeba da qalTaTvis sazogadoebrivi statusisgansazRvra da uflebebis miniWeba.islamis gavrcelebis Semdeg (Cv.w. me-7 s-Si) moxda qalissazogadoebrivi mdgomareobis mkveTri formulireba. islamma qalisstatusi aamaRla dis, qaliSvilis, colis da dedis rangSi. maT uflebebimiiRes sxvadasxva sferoSi, rogoricaa memkvidreoba, qorwineba, ganTlebada sxva.pirveli mniSvnelovani ufleba ras islamma qals mianiWa iyo misirogorc adamianis aRiareba, radganac islamamde qali miiCneoda rogorcaraamqveyniuri arseba, romelic Seqmnili iyo mxolos Sromisa dasxvisadmi samsaxurisaTvis. islami miuTiTebs, rom qali da mamakaci erTisxeulisagan Seiqmna, yuranSi weria:“(4:1) hoi xalxo! geSinodeT Tqveni uflisa, romelmac SegqmnaTTqven erTi arsisgan. da Seqmna misgan wyviliscali misi, da gaamravlamaTgan kacni da qalni. da geSinodeT allahisa, visiTac urTierTobTTqven Soris, da naTesauri kavSirebisa. WeSmaritad, allahiTvalismdevnelia Tqvenze” (silagaZe 2009b:27).
13Semdegi mniSvnelovani aRiareba iyo qalisa da mamakacisTanasworoba. islamSi qalsa da mamakacs Soris sxvaoba ar aris, qalicada mamakacic erTnairi uflebebiT sargeblobs. yuranSi weria:“qalis uflebebi msgavsia mamakacis uflebebisa” (yurani 1986:51).yurani roca miuTiTebs morwmuneebze, xSirad vxvdebiT aseTgamoTqmas: “morwmune mamakacebi da qalebi”, saidanac TvalnaTliv Cansqalisa da mamakacis Tanasworoba maT movaleobebSi, uflebebsa da sxvawyalobaSi. yuranSi weria:“35(35) WeSmaritad, muslimi kacebi da muslimi qalebi, morwmunekacebi da morwmune qalebi, morCili kacebi da morCili qalebi, marTalikacebi da marTali qalebi, momTmeni kacebi da momTmeni qalebi,RvTismoSiSi kacebi da RvTismoSiSi qalebi, mowyalebis gamRebi kacebi damowyalebis gamRebi qalebi, momarxule kacebi da momarxule qalebi,TavianTi sarcxvenelTa damcavi kacebi da damcavi qalebi, alahismravlad mxsenebeli qalebi ... swored maT gaumzada alahma patieba dadidi saboZvari” (yurani 2006:277).yurani ambobs, rom qalebs, iseve rogorc mamakacebs, gaaCniaT sulida Tu isini keTili gziT ivlian, aucileblad moxvdebian samoTxeSi:“70 (70) SediT samoTxeSi Tqven da Tqveni mewyvileni, inetarebT”(yurani 2006:311).“vinc samarTliani cxovrebiT cxovrobs, iqneba es kaci Tu qali,Cven davuCqarebT gzas bednieri cxovrebisaken” (yurani 1986:229).islamis gavrcelebis Semdeg mniSvnelovani cvlileba moxda qalTamemkvidreobis sakiTxSi. Tumca islamamde qali ar iyo mTlianadCamoSorebuli memkvidreobas, misi wili mamakacebTan SedarebiTmniSvnelovnad dabali iyo. umetes SemTxvevaSi qalis wilis sakiTximemkvidreobis miRebisas damokidebuli iyo mamakacis neba-survilze.islamis warmoSobam axali elementebi Seitana memkvidreobis sistemaSi daSedegad yvela iqamde arsebuli gaugebroba moxsna.memkvidreobis ganawilebis sxva ZiriTad principebTan erTadmniSvnelovania erT-erTi wesi: mamrobiTi sqesis memkvidre (Tumca arayovelTvis) iRebs wilis – orjer mets mdedrobiTi sqesis memkvidresTan
- Page 9 and 10: 9“bizantiis imperiis dros qalebi
- Page 11: 11iafets (iafesi), wilad xvda aRmos
- Page 15 and 16: 15winaswarmetyveli agreTve ambobs:
- Page 17 and 18: 17epoqaSi qali ganixileboda, rogorc
- Page 19 and 20: 19aarsebda meCeTebsa da sxva religi
- Page 21 and 22: 21meTvalyureobis qveS iyo da gadawy
- Page 23 and 24: 23islamis gavrcelebis Semdeg osmale
- Page 25 and 26: 25selim I -is kanonTa wignis Sedgen
- Page 27 and 28: 27damokidebuli iyo qalis socialur m
- Page 29 and 30: 29mamakacis adgilas da sifahimac ar
- Page 31 and 32: 31faqtobrivad iyo pasuxi misi koleg
- Page 33 and 34: 33XVIII saukunis saxelovani poeti q
- Page 35 and 36: 353. haremi da misi ierarqia osmale
- Page 37 and 38: 37wlis Cerqezi gogona, 15-16 wlis C
- Page 39 and 40: 39meqrTameobis kera. haramxana mdeb
- Page 41 and 42: 41radganac sultanTan pirispir Sexve
- Page 43 and 44: 43MmTavari “Hasseki Sultan”-i i
- Page 45 and 46: 45haremis metad korumpirebul fenas
- Page 47 and 48: 47naTesavebi da axvedrebdnen 200-md
- Page 49 and 50: 49igive faqtze aris yuradReba gamax
- Page 51 and 52: 514. valide sultani.qalTa mmarTvelo
- Page 53 and 54: 53didi avtoritetiT sargeblobda. dro
- Page 55 and 56: 558. handani (1603-1603) mehmed III
- Page 57 and 58: 57aseve imeorebs Zvel da popularul
- Page 59 and 60: 59gsurT daipyroT Cveni qveyana, maS
- Page 61 and 62: 61Soris imperator ioane V paleologi
12maT qmarma ubrZana, es faqti maT oRuzis mamasTanac daafiqsires: “erTdRes oRuzis mamam moawyo wveuleba, sadac dapatiJa oRuzi Tavisi samicoliT. mamam hkiTxa Svils. Tu ratom uyvarda mas mesame coli ufrometad, miuxedavad imisa, rom pirveli ori coli Zalian lamazebi iyvnen?orive cols es kiTxva esiamovna da xma amoiRes: oRuzma Cven gvibrZanagverwmuna erTiani RmerTi, Cven ki vupasuxeT, rom aseT RmerTs Cven arvicnobdiT, is ki gagvibrazda. mesame colma ki daujera da daemorCilamas. amitomac misdami oRuzi ufro keTilmosurne da mosiyvarulea”(raSidad-dini 1987:28).islamis Semosvlamde qali damcirebul mdgomareobaSi imyofeboda.qalis cxovreba mosawyeni iyo da garkveuli ideologiebiTa da adaTwesebiTsavse. qali ganixileboda rogorc cxoveli. islamamde didisircxvili iyo ojaxSi mdedrobiTi sqesis bavSvis dabadeba, romelsacxSirad dabadebisTanave cocxlad miwaSi marxavdnen, mizezad kigaWirvebas asaxelebdnen. swored aseT periodSi gamoCnda mociqulimuhamedi, romelmac miznad daisaxa yvela iqamde arsebuli msgavsigaurkvevlobis gauqmeba da qalTaTvis sazogadoebrivi statusisgansazRvra da uflebebis miniWeba.islamis gavrcelebis Semdeg (Cv.w. me-7 s-Si) moxda qalissazogadoebrivi mdgomareobis mkveTri formulireba. islamma qalisstatusi aamaRla dis, qaliSvilis, colis da dedis rangSi. maT uflebebimiiRes sxvadasxva sferoSi, rogoricaa memkvidreoba, qorwineba, ganTlebada sxva.pirveli mniSvnelovani ufleba ras islamma qals mianiWa iyo misirogorc adamianis aRiareba, radganac islamamde qali miiCneoda rogorcaraamqveyniuri arseba, romelic Seqmnili iyo mxolos Sromisa dasxvisadmi samsaxurisaTvis. islami miuTiTebs, rom qali da mamakaci erTisxeulisagan Seiqmna, yuranSi weria:“(4:1) hoi xalxo! geSinodeT Tqveni uflisa, romelmac SegqmnaTTqven erTi arsisgan. da Seqmna misgan wyviliscali misi, da gaamravlamaTgan kacni da qalni. da geSinodeT allahisa, visiTac urTierTobTTqven Soris, da naTesauri kavSirebisa. WeSmaritad, allahiTvalismdevnelia Tqvenze” (silagaZe 2009b:27).