q a l i T u r q e T S i
q a l i T u r q e T S i q a l i T u r q e T S i
1148. qalis samosi da Zvirfaseuloba osmaleTis imperiaSiosmalo Tu evropeli damkvirveblebis azriT, qalis samosi maTisocialuri statusis gamomxatveli iyo. msgavsad bevri evropelimonarqisa, osmalo sultnebic cdilobdnen SeenarCunebinaT stabilurobada naTlad gansazRvravdnen socialur wesrigs. es wesrigi exebodaCacmulobasac. Sesabamisad qalis statusis gamomxatvelic undayofiliyo misi Cacmuloba. “1564 wels gamovida dekreti, romlismixedviTac aramuslim qals unda etarebina qvedabolo angorasmatylisagan an abreSumisa da bambis naerTisagan damzadebuli, romelicwarmoebuli iyo savaraudod bursaSi” (faroqhi 1980:77). tansacmeligansxvavdeboda regionebis mixedviT, radgan SeuZlebelia imperiis yvelamxareSi erTaniri Casacmeli damzadebuliyo. osmalo istorikosebi aseveaRniSnaven tansacmelTan dakavSirebul folklorul motivebs. mogzaurievlia Celebi mniSvnelovan cnobebs gvawvdis qalTa qurqebisa daTavsaburavebis Sesaxeb, rodesac man imogzaura maT saxlebSi. evliaCelebi qalis CacmulobasTan erTad dasZens: “isini moZraoben metadmoridebulad da gaxveulni arian CadrSi da mosasxamebSi” (Celebi 1983:73).amas ganapirobebda metwilad qalis Casacmelis stili. idealuri qaliunda yofiliyo mTlianad daburuli da uxilavi. mcire aziaSi, keZod kiqalaq boluSi mogzaurobas Evelia Celebi ase aRwers: “yvela qals acviafaranja, an mTlianad arian SefuTulebi “ (Celebi 1983:61).igives adasturebs avstriis mefe ferdinandis elCi oJie jiselin debusbeqi, romelmac osmaleTis imperiaSi imogzaura 1544-62 wlebSi“Turqebi yvelaze metad did mniSvnelobas aniWeben TavianTi colebisubiwoebas. isini maT aiZuleben isxdnen saxlSi da iSviaTad naxon mzissinaTle. Tu isini gareT gasvlis uflebas miiReben, iseTi Sexveulebigamodian, rom adamians moCveneba an aCrdili egoneba” (busbeqi 1927:117).XVIII saukuneSi sultnebma Cacmis stilTan dakavSirebiT mravalidekreti gamosces da amiT SezRudes qalisaTvis miniWebuli iqamdedarCenili is ramdenime uflebac, ris mixedviTac qals SeeZlo quCaSisiaruli. am dekretebiT qalTaTvis daketili aRmoCnda mqargvelTa
115maRaziebic, romlis xSiri stumrebic isini iyvnen.mdidar da Rarib qals Soris Cacmulobis stilTan dakavSirebiTmniSvnelovani sxvaoba ar iyo. Tumca garkveuli wesebi maT nebas rTavdaetarebinaT sxvadasxva feris faraja (mosasxami) da fexsacmeli, raTagamoeaSkaravebinaT TavianTi statusi. faraja gamoiyeneboda ZiriTadadsaxlis gareT. is iyo farTo mosasxami, grZelmklavebiani, sayelosgareSe, ZiriTadad abreSumis. an matylis qsovilisagan damzadebuli dakoWebamde sigrZis. sazamTro mosasxami xSirad bewviT iyo gawyobili.qalebi aseve atarebdnen bewvis paltoebs. Tavsaburavs “yaşmak” erqva daqalebs masSi mxolod Tvalebi uCandaT.Ffexsacmels “başmak”-i erqva da yvela qali atarebda mas.aramuslim qals misi tarebis ufleba ar hqonda. Casacmelis mixedviTCanda qalis statusi, dawyebuli sultnis dediT, damTavrebuli haremisqaliT. maTi Casacmeli ori naWrisagan Sedgeboda (mTavari naWrisagan daoqros an vercxlis Zafis naqargisagan). Casacmeli iyo agreTvesamnaWriani, Salvrebi, Jiletebi, perangebi, kafTanebi, faranjebi.Zvirfaseuloba da Zvirfasi tansacmeli maRali wris warmomadgenelqalis erT-erTi mTavari maxasiaTebeli iyo. maTi stumari iyo ledi merimontegiu.mdidari qalis tipuri Casacmeli iyo farTo perangi (gőmlek),damzadebuli bambisa an abreSumisagan. amis qvemoT ecvaT kaba (entari),romelic rogorc saSualo, ise maRali wris qalTaTvis, damzadebuliiyo velvetis an abreSumisagan. naklebad SeZlebuli qalTaTvis isdamzadebuli iyo iafiani abreSumisa an bambisagan, romelsac erqva beledis.TavSali TmebSi samagriT iyo damagrebuli, Tmebi maRla hqondaT aweuli.garedan ecvaT mosasxami (dolaman), rasac ZiriTadad zamTarSi xmarobdnen.gareT Casacmelad iyenebdnen farTo paltos – farace, rasac hqonda grZelimklavebi, raTa xelebi Tavisuflad SeeyoT siciveSi SigniT. maTi saxemTlianad dafaruli iyo CadriT, mxolod patara adgili TvalebisTvisiyo Ria (faroqhi 2007:110).wyaroebidan irkveva, rom qalis Tavsaburavi Zalian Zvirfasi iyo,(maT Soris sultanfaSa binT haje muradisa da selCuk binT el-haj
- Page 63 and 64: 63mas Wkvian qalad miiCnevda. aqeda
- Page 65 and 66: 65ebraelis, saxelad “kiarezas”
- Page 67 and 68: 67miliardi asperi inaxeboda (hameri
- Page 69 and 70: 69sultans adanaSaulebdnen didZali f
- Page 71 and 72: 71“regentobis xanis” aRsaniSnav
- Page 73 and 74: 73gamyarda, radganac man SeZlo swra
- Page 75 and 76: 75aeyvanaT da sazeimo ceremonia meC
- Page 77 and 78: 77balansi didad iyo damokidebuli su
- Page 79 and 80: 79Tvlida Tavis TiToeul nabijs, rogo
- Page 81 and 82: 81sultans acnoba, ris Sedegadac mox
- Page 83 and 84: 83axali sultani gaxda ibrahimis 7 w
- Page 85 and 86: 85mniSvnelovani gavlenis qveS. l. k
- Page 87 and 88: 87mamakaci iyo. ceremonia iyo simbo
- Page 89 and 90: 89vercxlisa da oqros foTlebiT morTu
- Page 91 and 92: 916. qalis statusi osmalurisaojaxo
- Page 93 and 94: 93memkvidreobiT gadacema. “mahri
- Page 95 and 96: 957. qali da qvelmoqmedeba osmaleTi
- Page 97 and 98: 97Camomavali qalebi iyvnen didmasSt
- Page 99 and 100: 99kargi cxeni. is saukeTeso, morwmu
- Page 101 and 102: 101Sadrevnebi” (zarinebafi 2002:5
- Page 103 and 104: 103colis yola sxva mizeziTac iyo ga
- Page 105 and 106: 105mesakuTris qonebidan. berklis mi
- Page 107 and 108: 107da gaTxovebis Semdegac mas Sors
- Page 109 and 110: 109yofila qoseleris fermis da saxle
- Page 111 and 112: 111Cven vigebT, rom haje hanimi xel
- Page 113: 113umaRlesi titulis - hajis mflobel
- Page 117 and 118: 117sultan Mmustafa II-is (1695-1703
- Page 119 and 120: 119faravda da mxolod Tvalebi uCanda
- Page 121 and 122: 121sasamarTlos Canawerebidan vgebul
- Page 123 and 124: 123sainteresoa XVIII s-is kaiseris
- Page 125 and 126: 125skolebSi. 1880-iani wlebidan sko
- Page 127 and 128: 127gogonebi ukve CarSafiT dadiodnen
- Page 129 and 130: 129Tavi III1. qali TurqeTis respubl
- Page 131 and 132: 131mdgomareobis gaumjobeseba sazoga
- Page 133 and 134: 133qemalistebis mxridan Zveli tradi
- Page 135 and 136: 1352002:567). saintereso iqneba Tu
- Page 137 and 138: 137Tanaxmad TurqeTSi Cadris mtarebe
- Page 139 and 140: 139qsovilis an pirsaxocis naWers, r
- Page 141 and 142: 141mravalcolianobis SemTxvevebi. ad
- Page 143 and 144: 143ibeWdeboda dasavlel mweralTa sxv
- Page 145 and 146: 145tradiciulma religiurma feministu
- Page 147 and 148: 147adgilobrivma qalma. zeims Tan ax
- Page 149 and 150: 149“Kadinca”, romelic dResac ga
- Page 151 and 152: 151cxovrebaSi yvelasaTvis gza xsnil
- Page 153 and 154: 153j a n m r T e l o b a1926w. abor
- Page 155 and 156: 155p o l i t i k a1923w. qalTa ufle
- Page 157 and 158: 1571995w. TurqeTma monawileoba miiR
- Page 159 and 160: 159winaislamur epoqaSi qali ganixil
- Page 161 and 162: 161valide sultani mogvevlina, rogor
- Page 163 and 164: 163tansacmlis evropuli kabiT Canacv
1148. qalis samosi da Zvirfaseuloba osmaleTis imperiaSiosmalo Tu evropeli damkvirveblebis azriT, qalis samosi maTisocialuri statusis gamomxatveli iyo. msgavsad bevri evropelimonarqisa, osmalo sultnebic cdilobdnen SeenarCunebinaT stabilurobada naTlad gansazRvravdnen socialur wesrigs. es wesrigi exebodaCacmulobasac. Sesabamisad qalis statusis gamomxatvelic undayofiliyo misi Cacmuloba. “1564 wels gamovida dekreti, romlismixedviTac aramuslim qals unda etarebina qvedabolo angorasmatylisagan an abreSumisa da bambis naerTisagan damzadebuli, romelicwarmoebuli iyo savaraudod bursaSi” (faroqhi 1980:77). tansacmeligansxvavdeboda regionebis mixedviT, radgan SeuZlebelia imperiis yvelamxareSi erTaniri Casacmeli damzadebuliyo. osmalo istorikosebi aseveaRniSnaven tansacmelTan dakavSirebul folklorul motivebs. mogzaurievlia Celebi mniSvnelovan cnobebs gvawvdis qalTa qurqebisa daTavsaburavebis Sesaxeb, rodesac man imogzaura maT saxlebSi. evliaCelebi qalis CacmulobasTan erTad dasZens: “isini moZraoben metadmoridebulad da gaxveulni arian CadrSi da mosasxamebSi” (Celebi 1983:73).amas ganapirobebda metwilad qalis Casacmelis stili. idealuri qaliunda yofiliyo mTlianad daburuli da uxilavi. mcire aziaSi, keZod kiqalaq boluSi mogzaurobas Evelia Celebi ase aRwers: “yvela qals acviafaranja, an mTlianad arian SefuTulebi “ (Celebi 1983:61).igives adasturebs avstriis mefe ferdinandis elCi oJie jiselin debusbeqi, romelmac osmaleTis imperiaSi imogzaura 1544-62 wlebSi“Turqebi yvelaze metad did mniSvnelobas aniWeben TavianTi colebisubiwoebas. isini maT aiZuleben isxdnen saxlSi da iSviaTad naxon mzissinaTle. Tu isini gareT gasvlis uflebas miiReben, iseTi Sexveulebigamodian, rom adamians moCveneba an aCrdili egoneba” (busbeqi 1927:117).XVIII saukuneSi sultnebma Cacmis stilTan dakavSirebiT mravalidekreti gamosces da amiT SezRudes qalisaTvis miniWebuli iqamdedarCenili is ramdenime uflebac, ris mixedviTac qals SeeZlo quCaSisiaruli. am dekretebiT qalTaTvis daketili aRmoCnda mqargvelTa