q a l i T u r q e T S i

q a l i T u r q e T S i q a l i T u r q e T S i

13.07.2015 Views

1148. qalis samosi da Zvirfaseuloba osmaleTis imperiaSiosmalo Tu evropeli damkvirveblebis azriT, qalis samosi maTisocialuri statusis gamomxatveli iyo. msgavsad bevri evropelimonarqisa, osmalo sultnebic cdilobdnen SeenarCunebinaT stabilurobada naTlad gansazRvravdnen socialur wesrigs. es wesrigi exebodaCacmulobasac. Sesabamisad qalis statusis gamomxatvelic undayofiliyo misi Cacmuloba. “1564 wels gamovida dekreti, romlismixedviTac aramuslim qals unda etarebina qvedabolo angorasmatylisagan an abreSumisa da bambis naerTisagan damzadebuli, romelicwarmoebuli iyo savaraudod bursaSi” (faroqhi 1980:77). tansacmeligansxvavdeboda regionebis mixedviT, radgan SeuZlebelia imperiis yvelamxareSi erTaniri Casacmeli damzadebuliyo. osmalo istorikosebi aseveaRniSnaven tansacmelTan dakavSirebul folklorul motivebs. mogzaurievlia Celebi mniSvnelovan cnobebs gvawvdis qalTa qurqebisa daTavsaburavebis Sesaxeb, rodesac man imogzaura maT saxlebSi. evliaCelebi qalis CacmulobasTan erTad dasZens: “isini moZraoben metadmoridebulad da gaxveulni arian CadrSi da mosasxamebSi” (Celebi 1983:73).amas ganapirobebda metwilad qalis Casacmelis stili. idealuri qaliunda yofiliyo mTlianad daburuli da uxilavi. mcire aziaSi, keZod kiqalaq boluSi mogzaurobas Evelia Celebi ase aRwers: “yvela qals acviafaranja, an mTlianad arian SefuTulebi “ (Celebi 1983:61).igives adasturebs avstriis mefe ferdinandis elCi oJie jiselin debusbeqi, romelmac osmaleTis imperiaSi imogzaura 1544-62 wlebSi“Turqebi yvelaze metad did mniSvnelobas aniWeben TavianTi colebisubiwoebas. isini maT aiZuleben isxdnen saxlSi da iSviaTad naxon mzissinaTle. Tu isini gareT gasvlis uflebas miiReben, iseTi Sexveulebigamodian, rom adamians moCveneba an aCrdili egoneba” (busbeqi 1927:117).XVIII saukuneSi sultnebma Cacmis stilTan dakavSirebiT mravalidekreti gamosces da amiT SezRudes qalisaTvis miniWebuli iqamdedarCenili is ramdenime uflebac, ris mixedviTac qals SeeZlo quCaSisiaruli. am dekretebiT qalTaTvis daketili aRmoCnda mqargvelTa

115maRaziebic, romlis xSiri stumrebic isini iyvnen.mdidar da Rarib qals Soris Cacmulobis stilTan dakavSirebiTmniSvnelovani sxvaoba ar iyo. Tumca garkveuli wesebi maT nebas rTavdaetarebinaT sxvadasxva feris faraja (mosasxami) da fexsacmeli, raTagamoeaSkaravebinaT TavianTi statusi. faraja gamoiyeneboda ZiriTadadsaxlis gareT. is iyo farTo mosasxami, grZelmklavebiani, sayelosgareSe, ZiriTadad abreSumis. an matylis qsovilisagan damzadebuli dakoWebamde sigrZis. sazamTro mosasxami xSirad bewviT iyo gawyobili.qalebi aseve atarebdnen bewvis paltoebs. Tavsaburavs “yaşmak” erqva daqalebs masSi mxolod Tvalebi uCandaT.Ffexsacmels “başmak”-i erqva da yvela qali atarebda mas.aramuslim qals misi tarebis ufleba ar hqonda. Casacmelis mixedviTCanda qalis statusi, dawyebuli sultnis dediT, damTavrebuli haremisqaliT. maTi Casacmeli ori naWrisagan Sedgeboda (mTavari naWrisagan daoqros an vercxlis Zafis naqargisagan). Casacmeli iyo agreTvesamnaWriani, Salvrebi, Jiletebi, perangebi, kafTanebi, faranjebi.Zvirfaseuloba da Zvirfasi tansacmeli maRali wris warmomadgenelqalis erT-erTi mTavari maxasiaTebeli iyo. maTi stumari iyo ledi merimontegiu.mdidari qalis tipuri Casacmeli iyo farTo perangi (gőmlek),damzadebuli bambisa an abreSumisagan. amis qvemoT ecvaT kaba (entari),romelic rogorc saSualo, ise maRali wris qalTaTvis, damzadebuliiyo velvetis an abreSumisagan. naklebad SeZlebuli qalTaTvis isdamzadebuli iyo iafiani abreSumisa an bambisagan, romelsac erqva beledis.TavSali TmebSi samagriT iyo damagrebuli, Tmebi maRla hqondaT aweuli.garedan ecvaT mosasxami (dolaman), rasac ZiriTadad zamTarSi xmarobdnen.gareT Casacmelad iyenebdnen farTo paltos – farace, rasac hqonda grZelimklavebi, raTa xelebi Tavisuflad SeeyoT siciveSi SigniT. maTi saxemTlianad dafaruli iyo CadriT, mxolod patara adgili TvalebisTvisiyo Ria (faroqhi 2007:110).wyaroebidan irkveva, rom qalis Tavsaburavi Zalian Zvirfasi iyo,(maT Soris sultanfaSa binT haje muradisa da selCuk binT el-haj

1148. qalis samosi da Zvirfaseuloba osmaleTis imperiaSiosmalo Tu evropeli damkvirveblebis azriT, qalis samosi maTisocialuri statusis gamomxatveli iyo. msgavsad bevri evropelimonarqisa, osmalo sultnebic cdilobdnen SeenarCunebinaT stabilurobada naTlad gansazRvravdnen socialur wesrigs. es wesrigi exebodaCacmulobasac. Sesabamisad qalis statusis gamomxatvelic undayofiliyo misi Cacmuloba. “1564 wels gamovida dekreti, romlismixedviTac aramuslim qals unda etarebina qvedabolo angorasmatylisagan an abreSumisa da bambis naerTisagan damzadebuli, romelicwarmoebuli iyo savaraudod bursaSi” (faroqhi 1980:77). tansacmeligansxvavdeboda regionebis mixedviT, radgan SeuZlebelia imperiis yvelamxareSi erTaniri Casacmeli damzadebuliyo. osmalo istorikosebi aseveaRniSnaven tansacmelTan dakavSirebul folklorul motivebs. mogzaurievlia Celebi mniSvnelovan cnobebs gvawvdis qalTa qurqebisa daTavsaburavebis Sesaxeb, rodesac man imogzaura maT saxlebSi. evliaCelebi qalis CacmulobasTan erTad dasZens: “isini moZraoben metadmoridebulad da gaxveulni arian CadrSi da mosasxamebSi” (Celebi 1983:73).amas ganapirobebda metwilad qalis Casacmelis stili. idealuri qaliunda yofiliyo mTlianad daburuli da uxilavi. mcire aziaSi, keZod kiqalaq boluSi mogzaurobas Evelia Celebi ase aRwers: “yvela qals acviafaranja, an mTlianad arian SefuTulebi “ (Celebi 1983:61).igives adasturebs avstriis mefe ferdinandis elCi oJie jiselin debusbeqi, romelmac osmaleTis imperiaSi imogzaura 1544-62 wlebSi“Turqebi yvelaze metad did mniSvnelobas aniWeben TavianTi colebisubiwoebas. isini maT aiZuleben isxdnen saxlSi da iSviaTad naxon mzissinaTle. Tu isini gareT gasvlis uflebas miiReben, iseTi Sexveulebigamodian, rom adamians moCveneba an aCrdili egoneba” (busbeqi 1927:117).XVIII saukuneSi sultnebma Cacmis stilTan dakavSirebiT mravalidekreti gamosces da amiT SezRudes qalisaTvis miniWebuli iqamdedarCenili is ramdenime uflebac, ris mixedviTac qals SeeZlo quCaSisiaruli. am dekretebiT qalTaTvis daketili aRmoCnda mqargvelTa

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!