aquetación 1 - Eta Kitto!

ela agertziak megalito edo triku-harri haundibaten irudixa dakargu”.Kurutziari buruz, gehittu bihar “1941eko haizetiakbota ei zebala eta ordukuak dirala gauregunian kurutzian inguruan dagozen bost maillak(lehenago hiru eguazen) eta ezpel lorategikodiseiñua. Azken eraberritze hori marraztuedo gauzatu zebanak geometrixia eta lurrenenergixen jakiturixak zittuan ezpairik barik, etahau ordena erlijioso batzutan behintzat gordezan. Zeiñek egin zeban aurkitzen saiatu gara,baiña ez dogu ezebe ziurrik topau, gerra ostianArraten erdi-preso abaderen batzuk egonete zirana bakarrik, eta akaso euretakoren batekdiseiñatuko ebala. Horri buruzko edozeindatu barri ondo-etorrixa izango da”.“Eguzkixan solstizixuak sortutako kuadrilateruaezpel lorategi barruko lau ertzek markatzendabe, ekialdeko bixak eta mendebaldeko bixak.Barruko iparralde eta hegoaldeko ertzekiratargixan mogimenduakin erlazionatzen dira.Bi kuadrilateruen alde luziena geometrixa sakratuanerabilllittakua izan dan modulu batenneurrittan jarritta, gainontzeko ariketa geometrikuakegitten dira, bixen artian sortzen dan karratutikabiatuta. Kurutzeko maillen irregulartasunabe ez da kasualidadezkua. Bere trazauageometrixaz kalkulauta dago. Antziñako trikuharri,harrespilla eta ondorengo tenpluetan eskemaberdina jarraitzen zeben: Europa, Asia,Afrika edo Ameriketan be” diño Arregik.Betelana parkia haunditzekoHasierako proiektuak betelana piñadikolurretan jarraitzia aurrikusten zeban, baittaproiektatutako arrautza forma ixa danaGurutze inguruak gehixago hobetzeko ahalegintxua egittia merezi dabela uste dau Arregik.laua izatia be eta, harrixa barik, egurrezkobarandillia arrautza formia egitten,“baina momentuz Bergaretxetarrek(obrako kontratia) egindakolautada onakin konformatzia besterikez jaku geratzen”.Arrautza formia aukeratzerako orduan,gehixenbat, tokiko orografixaketa Juan San Martinek behin eta barriroaittatzen zeban “bizitzaren sorleku”horren sinbologixiak garrantzixaeuki dabe. Hari bardiñetik, antziñakokantatan kurutziari bueltak emoteko kontuakin,zozua edo eperra barri-emole izatenzala agertzen da, neskarik ederrena nundaguan esaten edo nobixua zein izango dan.Bertaraiño doian edonork ikusiko dau gurutzeondoko lautada barrixan kokatu dittuen laberintuaeta txingor-gain (rayuela, gazteleraz)jokua. “Joko horretara edo oso antzekuetaraixa kontinente guztixetan jokatu izan da. Umetanbe danok jokatu dogu eta gaur egun be ondiokanjokatzen da. Umien jokotzat hartzenbada be, iniziaziño joko bat izan da, maillakigotzen, zazpi mailla zazpi txakra bezela hartuta”.Laberintuari dagokixonez, “sanaziño laberintuada Arratekua, mendebaldetik sartu,alde batetik bestera ibilli eta ekialdera begirabukatzekua, gero barriro bueltia emon eta, bidiarijarraittuz, mendebaldetik urtetzen. Gorputzekoatalekin erreflejuak dagoz pasatzen zaranpasilluaren arabera”.Harrixak be, jakiña, badake bere historixia:“Harri berezixak dagoz kokatuta solstizixo bakotxeko(eguzkixa eta iratargixaren sarrera-urteerak),ekinozixokuak eta baitta iparralde etahegoaldeko norantzetanbe. Antziñako tribuaksolstizixuetako eguzkiurteera eta sarrerak osokontutan hartzen zittuen,neguko solstizixokoeguzki urteeriari garrantziberezixa emonez,hori da-eta bizitzarensorreriakin gehixenlotzen dana. Arrate egunekoeguzki urteeria begertu dagozen bi harrikinmarkauta dago ekinozixotikgertu”. 20 batharri berezi dagoz beretokixan eta, sinbologixiarijarraittuta, 52 diraguztira. Erdixan daguan“karratu-amak” eta zirkuludesbardiñak markatzendabe 45 gradutaradaguazen pasillo bakotxarenkokalekua.GEUREGAIAArrateko Kurutze honetan Geometria Naturalarenjakiturixia erabili zan 1941ekoberreraikitzian. Ezpel lorategiko diseiñuan,barruko ertzak mugatzen, eguzkixankuadrilaterua (horizontalian daguana)eta iratargixana (bertikala) ikusi leikez.Honek laukizuzenok astro bixen mogimenduaketa kerizak agertzen dittue lurrian.Tokixak berak, lurreko energixeribegiratuta, trikuharri edo baseliza batenzentroko egitturia daka.Kuadrilateruen alde luzienan neurrixa,modulu sakratua deitzen dana da. Dagozenzirkulu guztien diametruak, lorategimugena eta baitta eskillara maillenak be,modulo horretatik hasitta geometria ariketajakin batzuk eginda agertzen dira.Ingurunia hobeto markatzeko eta dotoretzekoideiak be badakaz: “Harri gitxiago eta haundixaguekinbiharbada polittagua geratuko zan,eta ulergarrixagua be”. Arlo horretan, injineruakkontatzen desku Debegesako teknikarixeiproiektua asko gustau jakuela, eta Udalarilagunduz jardun zebela. Eurek proiektua argitzeneban panel bat ipintzeko ideia izan zebeneta, helburu horretarako, Asierrekin elkarlanianpauso batzuk emon zittuen; baiña, itxuraz,bertan behera geratu da.Bide malkartsuaren ondoren iazko azaruanjaso zeben proiektua urtiaren barruan amaitzekoagindua eta presaka ekin zetsen laberintuaeta txingor-jokua egittiari. Azkenian, egualdixarenmenpe, aurtengo urtarrilla hasierangauzatu zeben: “Hotz haundixa tokau jakuneta kare hidraulikua erabilitta gogortzia askomoteltzen da. Nahiz eta egin genduanian izotzikegon ez, bost egunetara izotza bota zebaneta goiko zentimetro bat inguru haustu, hautsbihurtu jakun”. Hori, arazua zelan konponduerabagitzeko denboria hartuta, berriki egin dabekoloredun morterua erabilliz.9...eta kitto! 12/IX/6816 zkia.