Laporan Lawatan Naib Canselor ke Kyushu University dan ... - UMS

UMS Menjayakan Dasar Pandang KeTimur20 Dis. 2007, New Sabah Times, ms. 10-11Oleh Jakaria DasanDalam kita berusaha meningkatkanpenguasaan kemahiran Berbahasa Inggeris,kita tidak seharusnya meminggirkankepentingan bahasa asing lainnya dalammeningkatkan dan memperkayakan ilmupengetahuan sedia ada. Melihat dua orangpensyarah Universiti Malaysia Sabahberkomunikasi dalam bahasa Jepunmerupakan satu kelebihan yang tidaksemua pensyarah atau pentadbir miliki.Pastinya di antara mereka ini banyakperkara baru yang dibincangkan dan tidakdiketahui oleh orang lain. SebenarnyaUMS mempunyai seramai 25 orangpensyarah lulusan dari Universiti di Jepundan menjadi kebiasaan mereka apabilaberjumpa akan menggunakan bahasa Jepunpada sebahagian besar perbualan atauperbincangan yang mereka adakan. Merekaini adalah hasil daripada program DasarPandang Ke Timur yang telahdiperkenalkan oleh Kerajaan sejak tahun80 an lagi.Suatu ketika Negara Jepun merupakansalah satu kuasa besar dunia dalam bidangketenteraan sehingga ia mampu menjadisalah sebuah Negara penakluk dalamPerang Dunia Kedua. Walaubagaimanapun penglibatan Negara Jepun sebagaikuasa ketenteraan lebur bersama gugurnyabom-bom atom yang memusnahkanBandar Hiroshima dan Nagasaki. Bermuladari peristiwa hitam itu, Negara yangdikenali sebagai Negara “Matahari Terbit”ini kembali membangun semula menerusibidang ekonomi berteraskan inovasiproduk berteknologi dan berkualiti tinggi.Pengalaman ngeri yang bukan hanyamengorbankan nyawa turut samamenyaksikan kemusnahan alamsemulajadi, sehingga kawasan terlibatadalah seluas “padang jarak padangtekukur.” Sejak itu, orientasi pembangunanNegara ini dengan sepenuhnyamengambilkira peripentingnya menjagakelestarian alam sekitar yang pada masayang sama menghasilkan pelbagai produkpengguna dan industri yang sentiasamendapat permintaan tinggi masyarakatseluruh dunia.Dalam mempastikan kemajuan yangberterusan dikecapi oleh Negara ini, makainstitusi pengajian tingginya telahdiorentasikan semula sebagai pusat untukterus menjalankan penyelidikanpenyelidikanyang secara tidak langsungbertindak sebagai ‘kilang’ membantumenghasilkan sumber tenaga manusia yangcekap dan produk-produk bermutu tinggi.Universiti-universiti di Negara Jepunternyata mempunyai peranan yang unikdalam perkembangan ekonomi NegaraJepun. Mereka bukan sahaja mempastikankualiti pendidikan yang sentiasa beradapada tahap yang tinggi malah pada masayang sama melaksanakan obligasi sosialmenentukan kemajuan Negara Jepun dalampelbagai bidang khususnya dalamperekonomian melibatkan akuakultur,pertanian, bioteknologi, industri berat danlain-lain lagi.Sebelum perang dunia kedua, pentadbiranJepun telah berusaha mempastikan agarsistem pendidikannya diterajui olehuniversiti-universiti ternama antaranyaseperti Tokyo University (1877)(KobuDaigakko yang ditubuhkan pada tahun1886 diserap sebagai Fakulti EngineeringTokyo University), Waseda University(1882), Kyushu University (1910),Hitotsubashi University (1920) (sebelumitu dikenali sebagai Shoho Koshusho yangditubuhkan pada tahun 1875), danbeberapa universiti lainnya. Menerusiuniversiti-universiti ini ditekankan aspek

2“Learning for the creation of nationalwealth.” Serentak dengan pembangunaninstitusi pengajian tinggi di Negara itu,wujud beberapa gergasi industri yangdikenali sebagai “zaibatsu” seperti Mitsui,Mitsubishi, Sumitomo, dan Yasuda(selepas Perang Dunia Kedua, Nissan danShowa Denko turut menyertai kumpulangergasi industri ini). Di negara Jepun,Zaibatsu merupakan antara penggerakutama kepada perkembangan institusipengajian tinggi yang telah dimulakansejak sedekad yang lalu sehingga kini.Melalui universiti-universiti yangmendapat sokongan kuat kerajaan dandorongan berterusan zaibatsu, maka lahirgraduan-cendekiawan Jepun yang telahmerintis kegemilangan ekonomi danteknologi Jepun pada masa ini.Negara Malaysia secara tidak langsungtelah mendapat impak yang positif hasildaripada Dasar Pandang Ke Timur yangdiperkenalkan oleh negara sejakpentadbiran mantan Perdana Menterisehinggalah ke pentadbiran Yang AmatBerhormat Dato Seri Abdullah Hj AhmadBadawi. Secara spesifik, Negara Malaysiatelah meletakkan Negara Jepun sebagaimodel utama dalam merencanapembangunan Negara yang progresifsehingga kini. Sebagaimana langkah yangtelah diambil oleh pentadbiran negaraJepun, negara juga telah melihatpendekatan penghantaran pelajar untukmengikuti pengajian di Universiti-Universiti di Jepun sebagai langkahalternatif dalam mengikut jejak Jepunmenjadi salah sebuah kuasa ekonomi duniamasakini.Dalam hubungan ini, maka UniversitiMalaysia Sabah telah pun menjalinhubungan baik dengan beberapa Universitidi Bahagian Selatan Jepun seperti di KinkiUniversity, Kyushu University, KagoshimaUniversity dan Asia Pacific University.UMS melalui kerjasama JICA telahmelaksanakan beberapa siri pertukaranpelajar yang memberi peluang kepadapelajar-pelajar UMS mendapatkanpengalaman luar Negara (overseaexperience) dengan universiti-unviersiti diJepun. Program-program latihan industribersama dengan universiti-universiti ituturut dirancang yang akan memberimanfaat sepenuhnya kepada para pelajarUMS.Bagi mempastikan hubungan ini terusberkembang maka suatu lawatan berkaitantelah diatur bermula pada 29 November2007 hingga 4 Disember 2007 yang lalu.Rombongan UMS yang diketuai oleh NaibCanselornya, Prof Datuk Dr Mohd NohDalimin, bersama-sama dengan TimbalanNaib Canselor Hal Ehwal Pelajar danAlumni, Prof Madya Dr Amran Ahmed,Pengarah Institut Biologi Tropika danPemuliharaan, Prof. Datin Dr. MaryatiMohamed, Pensyarah/Penyelidik, Dr.Bakhtiar Effendi Yahya, dan PegawaiPentadbir, En Jakaria Dasan telahmengadakan lawatan kerja ke KyushuUniversity dan Kagoshima University.Kedua-dua universiti ini terletak di PulauKyushu iaitu di Bahagian Selatan Jepun.Terdapat beberapa laluan penerbangansecara terus dari Kota Kinabalu yang bolehdigunakan untuk sampai ke Kyushuantaranya ialah Kota Kinabalu/ Seoul-Incheon/ Fukuoka, dan Kota Kinabalu/Osaka/ Fukuoka. Penerbangan (transit) inisecara keseluruhannya memakan masaselama 9 jam. Dari sudut geografinya,negeri Sabah merupakan negeri yangpaling hampir dengan Kyushu di SelatanJepun. Pembukaan pejabat Konsul-JeneralJepun bagi Sabah dan Sarawak di KotaKinabalu turut membantu segala urusanperjalanan melibatkan visa dan yang

3berkaitan. Pendekkata, segala kelebihanini membolehkan Sabah berpeluang untukmenjadi pintu masuk ke negara ini dikalangan pelancong dari negara Jepunyang datang dari pelbagai latarbelakangsosio-ekonomi. Justeru, usaha UMSmemperkasakan hubungan denganuniversiti-universiti di Selatan Jepun secaratidak langsung bukan hanya memberimanfaat dalam bidang pendidikan malahmembangun sektor lain termasukpelancongan, pertanian, akuakultur,perdagangan dan perindustrian. Menerusiperancangan terdekat UMS, hubunganberteraskan penyelidikan konservasi danpemuliharaan alam, dan penyelidikandalam bioteknologi dengan universitiuniversitidi Jepun dan negara Asia lainnyaakan mewujudkan suatu industri masadepan yang mampu meningkatkan lagiekonomi negeri khasnya dan negaraamnya.Sebagai salah sebuah universiti ternamadan tertua di Jepun, Kyushu Universityyang bermula pada tahun 1910 adalah kayadengan pengalaman yang boleh dikongsidan dipelajari oleh UMS. Universiti initerletak di bandaraya Fukuoka iaitu bandartertua di Jepun berdasarkan kedudukannyayang paling hampir dengan China danKorea. Ia mempunyai dua buah kampusiaitu Kampus Hakozaki dan Kampus Ito.Di kampus Hakozaki, rombongan UMStelah mengadakan perbincangan mengenaihubungan dua hala antara KyushuUniversity dan UMS dalam tiga aspek iaitupertukaran pelajar, pertukaran staf danperkongsian penyelidikan. Lawatan kesekitar kampus turut diadakan selepasperbincangan yang diadakan denganSekretariat Hubungan AntarabangsaKyushu University, yang diketuai olehKazuo Anazawa, Pengarah HubunganAntarabangsa Kyushu University.Di Kampus Ito, rombongan UMS telahdibawa melawat ke “Research Institute ofSuperconductor Science and Systems.”Pusat ini diketuai oleh Prof. Takanobu Kissdan dibantu oleh Prof. Masayoshi Inoue.Penyelidikan yang dijalankan adalahtertumpu kepada kajian dalam bidang gridjanakuasa, tenaga alternatif (nuclear fusionand liquid hydrogen), pengangkutanbersumberkan tenaga letrik dan sistemperubatan moden (advanced medicalsystems). Pada tahun 2007, KyushuUniversity telah berjaya menggondolanugerah terbaik bagi kategori kertaspenyelidikan pelajar untuk “the advancedmaterials and nano-technology.” Dalamkertas penyelidikan “Superconducting ThinFilm Processing” seorang penuntutkedoktoran dari UMS telah terlibat secaralangsung dengan kajian yang dijalankan.Beliau ialah Puan Zulistiana Zulkifli,penuntut tajaan UMS, yang telah tiga tahunbersama dengan Kyushu University.Beliau berkongsi cabaran dengan suamibeliau En. Mahadi yang merupakankakitangan UMS yang sedang bercutibelajar dan mengikuti sarjana Kedoktorandi universiti yang sama, membesarkan duaorang anak yang masing-masing berumur 4dan 5 tahun. Suami beliau adalah di bawahtajaan Monbusho (Kementerian Sains danPendidikan Jepun). Sambil menumpukanperhatian kepada pengajian penyelidikanmereka, kedua-dua pasangan ini berupayamembesarkan dua orang anak dalammasyarakat yang sepenuhnyamenggunakan bahasa Jepun sebagai bahasakomunikasi seharian. Pada dasarnya hanyacabaran bahasa yang perlu ditempuh bagimembiasakan keadaan hidup di Jepun.Manakala, hal-hal berkaitan pemakanan,dan keperluan kemudahan asasi lainnyatidaklah begitu sukar untuk diadaptasikanoleh keluarga ini.

4Seorang lagi penuntut kedoktoran, WanAzlan Wan Zainal yang berkahwin danmempunyai seorang anak yang masih keciljuga menceritakan pengalaman yangserupa yang dihadapi oleh beliau danisteri. Wan Azlan pula adalah kakitanganUNIMAS yang sedang bercuti belajar diuniversiti yang sama. Berlainan denganpasangan Zulistiana dan Mahadi, isteriWan Azlan seorang suri rumah turutmengambil peluang memenuhi masaterluang dengan mengikuti kelas pengajianperniagaan di pusat pengajian swasta.Selain dapat menimba ilmu, untukmelayakkan ex-patriate menghantar anakke taska atau tadika, kedua-dua ibu bapahendaklah terbukti bekerja atau sedangmengikuti pengajian. Pada ketika mulasampai iaitu dua tahun yang lalu, pasanganini juga menghadapi kesukarankomunikasi. Akan tetapi disebabkan sabanhari berada dalam masyarakat Jepun,masalah menguasai bahasa Jepun dengancepat dapat diatasi.Pada lawatan ke Kyushu University itu,rombongan ini sempat juga beramah mesradengan penuntut Malaysia lainnya yangmengikuti program pengajian kejuruteraanmekanikal dan sains tenaga. Mereka ialahAmirudin Jaafar (Tahun 3), Ahmad HassanSallehudin Mohd Sarif (Tahun 2), MohdIdzat Idris (Tahun 1), Ahmad ShahrulRezuan Johari (Tahun 3), Ahmad SyamimAhmad Kamil (Tahun 3) dan Nurul AinHashim (Tahun 1). Sepertimana cabaranyang dihadapi oleh Zulistiana, Mahadi danWan Zainal, para penuntut ini jugamenghadapi cabaran bahasa di peringkatawal pengajian mereka. Walaubagaimanapun dengan wujudnya sistem pembelajaranyang kondusif dan kalangan professor danpensyarah yang dedikasi terhadap tugasmereka, segala rintangan pembelajarandapat diatasi. Dalam sistem pendidikanJepun, mutu pengajaran sentiasa dipastikanberada pada tahap yang tinggi. Parapenuntut perlu rajin menelaah danmembuat serta menghantar tugasan yangdiberikan.Rombongan UMS seterusnya melakukanlawatan ke Kagoshima University yangterletak di bandaraya Kagoshima.Perjalanan ke Kagoshima boleh melaluijalan darat dan udara. Kagoshima adalahterletak di bahagian paling selatan PulauKyushu. Menggunakan perkhidmatankeretapi laju “shinkansen,” bandaraya yangberkedudukan hampir 400 km dari bandarFukuoka-Hakata ini hanya mengambilmasa selama 2 jam untuk sampai ke stesenkeretapinya, Kagoshima-Chuo. Apabilatrek shinkansen siap sepenuhnya padatahun 2011, perjalanan Fukuoka-Kagoshima hanya mengambil masa selama80 minit sahaja. Sepanjang perjalananmenggunakan shinkansen, seseorang ituakan dapat menyaksikan kawasan luarbandar Jepun yang mana masyarakatnyamasih mengekalkan cara hidup tradisonaldengan rekabentuk rumah lama yangmenarik. Tanah-tanah pertanian masihdikekalkan pada setiap ruang tanah yangada. Basikal sepertimana memenuhibandaraya Fukuoka turut mengisi setiapbandar dan kampung di sepanjang bandardan kampung yang dilalui.Pendekkata, dalam negara Jepun mengecapkemajuan yang begitu drastik,masyarakatnya masih mengekalkan carahidup tradisi dengan mengekalkankeindahan alam dan peninggalan sejarahsilam serta berusaha menghindar sebarangkesan yang boleh mencemarkan alam.Sakurajima adalah sebuah gunung berapiyang telah lama tidak aktif dan telahmenjadikan lanskap bandaraya kagoshimabegitu cantik dan mengujakan. Selain dariGunung Fuji, Sakurajima atau bermaksudPulau Sakura sering menjadi tumpuan

5pelancong dari dalam dan luar negeri. DiKagoshima juga sejarah kepahlawananShogun yang terakhir turut dirakamkanmelalui monumen dan tempat bersejarahyang dijaga dengan baik dan sempurna.Disebalik kemampuan Jepun menghasilkanpelbagai jenis kereta dan jenis kenderaanlain yang sentiasa memenuhi jalanraya diluar negara, masyarakatnya pula masihsenang dan bangga menggunakan basikalyang bukan sahaja murah dan mudah tetapiberjaya menghindarkan alam dari terusdicemari oleh asap yang impaknya bolehmengancam kestabilan suhu dunia. Malahdi setiap bandaraya, dibina tempat letakbasikal di setiap bangunan pejabat danpasaraya atau gedung perniagaan. Suatupengalaman yang sungguh unik bilamanadapat melihat sistem letak basikalmenggunakan syiling sepertimana sistemletak kereta yang ada di Bandaraya KualaLumpur.Dengan pengurusan KagoshimaUniversity, UMS turut membincangkanmengenai jalinan hubungan kerjasamamelibatkan pertukaran pelajar, pertukaranstaf dan kajian penyelidikan secarabersama khususnya dalam bidangakuakultur dan pertanian. Pada masa yangsama melalui program InternationalTraining Program, Kagoshima Universitymemang berhasrat untuk memulakanhubungan usahasama dengan UniversitiMalaysia Sabah dan tiga institusipendidikan lain iaitu, Universiti MalaysiaTerengganu, The Indonesian Institute ofSciences (LIPI) dan Andalas University,Indonesia. Tumpuan usaha yang akandilakukan secara bersama adalah dalammemulihara dan melestari sumber biologidan khazanah alam di kawasan tropika.Melalui kajian bersama yang dijalankanmelalui program ini kelak, makadiharapkan ianya mampu dimanfaatkanuntuk mempastikan agar jangka hayatdunia yang kita duduki ini dapat dinikmatidengan lebih lama.Sepertimana dilakukan di KyushuUniversity, Naib Canselor UMS bersamasamadengan ahli rombongan turutmengadakan majlis bersama penuntutpenuntutMalaysia yang melanjutkanpengajian di Kagoshima University.Terdapat seramai 14 orang pelajar SarjanaMuda dalam pelbagai programKejuruteraan dan tiga orang penuntutMalaysia mengikuti Sarjana Kedoktoran(PhD). Salah seorang dari penuntut PhD ituialah En Bakhtiar Effendi Yahya,pensyarah UMS yang telah tamatpengajian dibawah tajaan Monbusho.Dengan pengalaman yang diperolehimelalui interaksi dengan professor danrakan-rakan PhD antarabangsa yang lain,beliau mendapati bahawa usaha mengikutipengajian di universiti luar negara sepertidi Kagoshima Jepun dapat meningkatkandan memperdalamkan lagi pengetahuanbeliau. Seorang lagi penuntut sarjanakedoktoran yang melanjutkan pengajian disini ialah Puan Connie Fay Komilus.Kakitangan Jabatan Perikanan Sabah initurut meluahkan rasa keyakinan beliauakan sistem pengajian Universiti di Jepunyang berupaya memberikan beliau lebihbanyak pendedahan berkaitan dengankajian perikanan yang diikuti. Beliaumerupakan penuntut Sarjana KedoktoranPerikanan dalam bidang “Fish Nutritionand Fish Quality.”Selain memberi nasihat dan motivasikepada para penuntut agar terusmenunjukkan kecemerlangan dalampengajian mereka, Naib Canselor turutmenyampaikan pelbagai perkara dan isusemasa mengenai keadaan yang berlaku diMalaysia. Para penuntut Malaysia di luarnegara perlu sentiasa diberikan maklumat

6yang betul agar tidak mudah terpengaruhdengan berita yang tersebar melalui bloginternet. Fokus kepada pembelajaranadalah perkara utama yang perlu diberikanpenekanan. Para penuntut juga diingatkanagar sentiasa berkelakuan baik semasaberada di negara orang. Ini adalah keranamereka juga adalah berperanan sebagaiduta negara. Sikap rajin dan dedikasiterhadap pelajaran merupakan antaraperilaku yang perlu sentiasa dimiliki. Ianyaadalah secara langsung menjadi cerminankepada kredibiliti masyarakat Malaysia.dari Jepun ianya adalah merupakan satukejayaan kesan daripada Dasar PandangKe Timur (Look East Policy).Matahari yang terbit di ufuk Timur turutmenerangi segenap ruang di negara kita.Bersama sinaran mentari itu, sewajarnyakita merenung kembali betapa agungnyaciptaan dunia ini yang dikurniakan TuhanMaha Pencipta kepada manusia. Hanyamenerusi ilmu kita mampu merenung danmenilai dengan betul hikmah disebaliknya.Justeru itu mencontohi masyarakat yangberjaya seperti masyarakat dari negaraMatahari Terbit ini, adalah suatu tindakanyang bijak dalam usaha kita mempastikannegara kita terus membangun dan majupada landasan yang betul. Kita dituntutuntuk menapak maju sambil sentiasaberpegang teguh kepada agama dankepercayaan masing-masing. Negara Jepunwalau pun maju dan moden tetapimasyarakatnya masih kental dengan adatresam, budaya dan kepercayaan mereka.Justeru itu, menjadikan hubungan antarauniversiti sebagai mekanisma penggerakkepada pembangunan negarakeseluruhannya adalah suatu langkah yangperlu diperkembangkan. Ini adalah sebagaimengambilkira akan peranan universiti itusendiri sebagai pusat yang bukan hanyamelahirkan graduan cendekiawan, malah iamampu menghasilkan suatu hubunganyang memberi manfaat langsung kepadapembangunan negara. Sesungguhnya darisudut pertambahan bilangan graduan PhD