BERRIA, 2011-04 - Wikispaces
BERRIA, 2011-04 - Wikispaces
BERRIA, 2011-04 - Wikispaces
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>2011</strong>ko apirilaren 17a • Egitura<br />
nek izan dute lehentasuna. Estrategia<br />
horren zutabe nagusietako<br />
bat Fed Erreserba Federalaren<br />
magia izan da.<br />
2009ko martxotik iazko ekainera,<br />
bere diru politika oldarkorraren<br />
bitartez, bankuen zor toxikoa<br />
zein AEBetako altxor bonuak erosi<br />
zituen Fedek, 2,1 bilioi dolar<br />
guztira. Arintze kuantitatibo<br />
Aberatsenei zergak<br />
murriztea eta Medicare<br />
pribatizatzea proposatu<br />
dute errepublikanoek<br />
Zorraren gaineko muga<br />
ez handitzeak «ondorio<br />
apokaliptikoak» izango<br />
dituela dio Etxe Zuriak<br />
(edo QE quantitative easing) deritzon<br />
neurri horren bitartez, faktikoki,<br />
dirua sortzen ari zen. Iazko<br />
azaroan, berriro 600.000 milioi dolar<br />
adina zor publiko erosiko zuela<br />
iragarri zuen. Bigarren magia<br />
ukitua komunikabideek QE2 formularekin<br />
laburtu dute. Haatik,<br />
ekainean amaituko da, eta orduan,<br />
zer gertatuko da?<br />
Lehen mugimendu tektonikoak<br />
zor merkatuetan nabaritu dira.<br />
Pimcok, munduko bonu inbertitzaile<br />
handienak, martxoan ira-<br />
garri zuen ez duela egun zentimo<br />
bat bera ere inbertituko epe luzeko<br />
altxor tituluetan. Iazko ekainetik<br />
174.000 milioi dolar saldu ditu.<br />
Egun, zor merkatuetan AEBetako<br />
bonuen %30 atzerriko herrialdeek<br />
erosten dituzte, Txinak eta<br />
Japoniak batik bat, eta beste %70,<br />
Erreserba Federalak. Zer gertatuko<br />
da Fedek diru hori erosteari uzten<br />
dionean? Hori da zalantza nagusia.<br />
Pimcok ez du iragartzen<br />
hondamendirik. Inbertitzaileek<br />
zorra erosten jarraituko dutela<br />
uste du, baina interes tasa handiagoan.<br />
Europako hainbat herrialdek<br />
jasan duten gurpil zoroan sar daiteke<br />
herrialdea. Ia ziurrenik, presio<br />
hori ez da iritsiko Irlanda, Grezia<br />
edo Portugalen mailara, baina<br />
kontuan hartu behar da AEBen<br />
zorraren tamaina. Obamak, kasu,<br />
iragarri du zorra handitzen jarraituz<br />
gero hamarkada amaieran interes<br />
tasetan soilik «ia bilioi bat<br />
dolar» ordaindu beharko dituztela.<br />
NDFk, berriz, ohartarazi dio<br />
zorra handitzeak «ondorio nabarmenak»<br />
dituela AEBentzat zein<br />
«munduko gainontzeko herrialdeentzat»<br />
ere.<br />
Hala, Europan bezala, austeritatearen<br />
aldeko haizeak AEBetara<br />
ere iritsi dira. 2012ko hauteskunde<br />
kanpainara bitartean, finantza<br />
publikoak onbideratzea<br />
bataila politikoaren erdigunean<br />
jarri da. Errepublikanoek zein demokratek,<br />
azkenik, beren kartak<br />
erakutsi dituzte.<br />
Errepublikanoen plana<br />
Defizitak ez zuela inporta hamarkada<br />
batez aldarrikatu ostean,<br />
defizita errotik murrizteko proposamen<br />
bat aurkeztu zuten aurreko<br />
astean errepublikanoek: Prosperitaterako<br />
bidea izeneko plan<br />
fiskala. Kongresuko Aurrekontu<br />
Batzordeko presidente Paul Ryan<br />
da sustatzailea —presidentegai<br />
izateko lasterketan sartuko dela<br />
ematen du—. Haren iritziz, Obamaren<br />
gaitasunik ezak «praxi politikoaren<br />
historiaren atal ezin<br />
txarragoen artean» jartzen du.<br />
Ironiaz, baina, zorra murrizteko<br />
errepublikanoen errezeta nagusiak<br />
gastu murrizketa itzelak<br />
dira… eta zergak jaistea. Besteak<br />
beste, enpresei eta errenta handiko<br />
herritarrei zergak jaistea proposatzen<br />
du Ryanek, aberatsenen<br />
zerga presioa 1931ko mailan utzita.<br />
Zerga Politikako Zentroak kalkulatu<br />
du zerga murrizketok 2,9<br />
bilioi dolarreko kostua izango dutela.<br />
Sakrifizioak, ondorioz, klase<br />
apalenek eta ertainek egitea nahi<br />
dute. Medicaid errenta txikiko herritarrentzako<br />
programa publikoan<br />
700.000 milioi dolarren murrizketak<br />
egitea eta Medicare 65<br />
urtetik gorakoentzako osasun<br />
programa publikoa pribatizatzea<br />
proposatzen dute —gobernuaren<br />
ekarpenak 6.097 dolarretan izoztuz<br />
eta gainontzeko kostua onuradunen<br />
gain utziz—.<br />
CEPR Azterketa Politiko eta<br />
Ekonomikorako Zentroak ondorioztatu<br />
du, batetik, hamarkada<br />
batzuen buruan «65 urtetik gorako<br />
herritar gehienek» ezingo lioketela<br />
ordainketari aurre egin;<br />
hots, osasun zerbitzurik gabe gera<br />
daitezke; bestetik, aseguru<br />
etxeek eta osasun hornitzaileek<br />
aterako diote etekina planari.<br />
Obamaren erantzuna<br />
Plan hori ikusita, Obamaren<br />
erantzuna aste honetan etorri da.<br />
Asteazkenean, George Washington<br />
unibertsitatean, hamabi urtetan<br />
lau bilioi dolar aurrezteko proposamena<br />
aurkeztu zuen. Lehenik<br />
eta behin, esanguratsua bada<br />
defizita murriztea ezinbesteko<br />
ikusten duela: «Defizita ez ukitzea<br />
ez da aukera bat. Gure zorra<br />
hainbeste handitu da, non gure<br />
ekonomiari kalte egin diezaiokeen,<br />
ez badugu orain gure etxeko finantzak<br />
txukuntzeko lana hasten».<br />
Era berean, irmo salatu du<br />
errepublikanoen egitasmoak 50<br />
milioi herritar osasun planik gabe<br />
uztera kondenatzen dituela.<br />
Haren murrizketak «orekatuagoak»<br />
lirateke. Defentsan 400.000<br />
milioi euroko murrizketa egitea<br />
proposatzen du; Medicaid eta Medicarren<br />
kasuetan, gastua «modu<br />
malguagoan» murriztea nahi du,<br />
baina eredua pribatizatu gabe.<br />
Gainera, Obamak urtean 250.000<br />
eurotik gora irabazten dutenei<br />
Bushek ezarritako zerga murrizketak<br />
amaitzea proposatzen du<br />
(2012ra arte luzatzea hitzartu<br />
zuen 2009an errepublikanoekin).<br />
Oraingoz errepublikanoek hartu<br />
dute abantaila, batetik Obamak<br />
defizita murriztu beharra<br />
barneratu duelako eta bestetik<br />
aurtengo aurrekontuetan 38.000<br />
milioi gastua onartu duelako. Baina<br />
hauteskundetaraino urte eta<br />
erdiko bide luzea geratzen zaie,<br />
eta bitartean hamaika gauza gerta<br />
liteke.<br />
Hurrengo atala maiatzean etorriko<br />
da. Kongresuan, gehienez<br />
14,6 bilioi dolarreko zorra egiteko<br />
muga gainditzea aztertuko dute.<br />
Errepublikanoek, gehiengoa izaki,<br />
Obamari presio handiagoa<br />
egin eta euren planak inposatzeko<br />
baliatu nahi dute aukera. Etxe<br />
Zuriak jada ohartarazi du ez bada<br />
aurrera ateratzen zorraren ordainketa<br />
etengo duela eta «ondorio<br />
apokaliptikoak» izango dituela.<br />
Errepublikanoak ondorio horien<br />
jakitun dira, eta 50 urteren<br />
buruan muga hori 74 aldiz igo dela<br />
jakinda, nekez beteko dute mehatxua,<br />
kontrako botoak arerio politikoaz<br />
gain herrialdea bera eramango<br />
lukeelako aurretik. Mehatxua<br />
proposatze hutsak erakusten<br />
du noraino iristen den Etxe<br />
Zurira iristeko grina. Hala ere, askoz<br />
gehiago dago jokoan. Izan ere,<br />
Feden magia bukatzear den honetan,<br />
AEBetako zor tituluak erloju<br />
bonba bihur daitezke.<br />
Joxerra Senar<br />
CEPR Azterketa Politiko eta Ekonomikorako<br />
Zentroaren ikerketa<br />
baten arabera, errepublikanoen<br />
plana aurrera ateraz gero, 65 urtetik<br />
gorako herritar gehienak osasun<br />
zerbitzua ordaindu ezinda gera<br />
daitezke. Mark Weisbrot CEPRko<br />
zuzendariordeak gogor kritikatu<br />
du plan hori, baina Obamak<br />
berak defizita murriztu nahi izatea<br />
okerra dela dio.<br />
G Martxoan Pimco funtseko buruzagi<br />
BIll Grossek iragarri zuen AEBetako<br />
altxor bonuen interes tasak igotzera<br />
doazela. Estatu Batuak sar al<br />
daitezke zorraren gurpil zoroan, Europako<br />
herrialde batzuei gertatu<br />
zaien modu berean?<br />
E Ez, Estatu Batuak ez dira eroriko<br />
zorraren gurpil zoroan, inflazioa<br />
nahikoa apal dagoelako eta<br />
ekonomia suspertu bitartean behar<br />
adina arintze kuantitatibo<br />
egin dezakeelako. Banku zentralak<br />
zorra erosten duenean, ez dio<br />
zorraren edo interesen zama gobernuari<br />
igortzen. Eta, jakina, ordainketen<br />
balantzean —hots, herrialde<br />
baten eta bestearen artean<br />
egiten diren diru harremanak—<br />
ez da ondoriorik izango, dolarra<br />
baita munduko diru erreserba nagusia.<br />
Ondorioz, Estatu Batuak<br />
Grezia bihurtzeko beldurrok zentzugabeak<br />
dira.<br />
G Lehia politikoaren hurrengo bataila<br />
zorraren mugaren inguruko botoa<br />
izango da.Etxe Zuriak ohartarazi<br />
du zorraren muga handituko ez balitz<br />
«ondorio apokaliptikoak» lituzkeela.<br />
Uste duzu Obamari presio<br />
handiagoa egiteko erabiliko dutela<br />
gaia errepublikanoek? AEBek zorra<br />
eteteko aukerarik badago?<br />
E Ez. Praktikoki zorra eteteko, ez<br />
dago inongo aukerarik. Alderdiek<br />
zorraren muga igoko dute,<br />
beti bezala.<br />
G Zure iritziz, austeritate neurriak<br />
okerrak al dira, ala, Obamak dioen<br />
moduan, «ezer ez egitea ez da aukera<br />
bat»?<br />
E Bai, okerra da. Susperraldia<br />
ahuldu egingo du eta jende ugariri<br />
kalte handia egingo dio, beharrezkoak<br />
diren gastuak kendu<br />
egingo direlako, hala nola hezkuntzan<br />
edo ingurumenean.<br />
G Errepublikanoek euren kartak<br />
mahai gainean jarri dituzte. Paul<br />
EStatu Batuak 27<br />
Mark Weisbrot ·<br />
CEPRko zuzendariordea<br />
«Estatu Batuak<br />
Grezia bihurtzeko<br />
beldurrak ez du<br />
zentzurik»<br />
Ryanek bultzatutako plan fiskalak<br />
gastu murrizketa handiak proposatu<br />
ditu, bereziki Medicare eta Medicaid<br />
osasun programetan (65 urtetik<br />
gorakoentzako eta errenta txikiko<br />
herritarrentzako planak). Zer ondorio<br />
izango lituzke proposamenak<br />
aurrera ateraz gero?<br />
E Ryanen proposamenaren ondorio<br />
nagusia da errentaren berbanaketa<br />
egiterakoan beste behin<br />
modu nabarmenean herrialdeko<br />
aberatsenen alde jokatzen duela,<br />
pobreentzako eta zaharrentzako<br />
osasun sistema kaskartuz. Ondoriook<br />
Kongresuko Aurrekontu<br />
Bulegoak atera ditu —erakunde<br />
inpartziala da—.<br />
G Asteazkenean,Obamak luzerako<br />
plan bat aurkeztu zuen, eta gastua-<br />
«Austeritate planak<br />
okerrak dira,<br />
susperraldia ahuldu<br />
eta jende askori kalte<br />
egiten dietelako»<br />
«Eskuinak<br />
kapitalizatu du<br />
politikoki haserrea,<br />
baina hori aldatu<br />
egin daiteke»<br />
ren murrizketak eta zerga igoerak<br />
proposatu ditu. Aintzat hartuta<br />
errepublikanoek gehiengoa dutela<br />
Senatuan zein Kongresuan, plan sinesgarria<br />
al da?<br />
E Ez. Arazoa nagusia da plan horrek<br />
onartu egiten duela defizita<br />
murriztu egin behar dela, eta, bitartean,<br />
25 milioi herritar, seitik<br />
bat alegia, langabezian daude,<br />
edo azpienplegatuta, edo lan<br />
mundutik kanporatuta. Horrek<br />
esan nahi du langabezia handiak<br />
denbora luzez iraungo duela.<br />
E Gizarte krisirik izateko arriskurik<br />
ba al dago?<br />
Estatu Batuetan bada sumin populista<br />
bat. Batez ere komunikabide<br />
handiei esker, eskuinak, Tea<br />
Partyk kasu, kapitalizatu du politikoki<br />
haserre hori. Baina hori aldatu<br />
egin daiteke. Edozein modutan,<br />
hurrengo hauteskunde zikloa<br />
oso ezegonkorra izango da.
Change language