BERRIA, 2011-04 - Wikispaces
BERRIA, 2011-04 - Wikispaces
BERRIA, 2011-04 - Wikispaces
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
6 berria <strong>2011</strong>ko apirilaren 17a, igandea<br />
Harian › Iritzia<br />
Gau luzeko<br />
bidaia<br />
Antton Troitiñok kartzelan<br />
24 urte bakarrik<br />
egin dituelako<br />
Espainiako hainbat<br />
hedabidek eta PPk eskandalu<br />
politikoa eragin duten astean,<br />
Robert McBride hegoafrikarra<br />
Euskal Herrian izan da, Joseph<br />
Doherty irlandarrarekin batera,<br />
presoek gatazken konponbideetan<br />
izan dezaketen eginkizunari<br />
buruz gogoeta egiten laguntzeko.<br />
Pertsona ezaguna da<br />
McBride Hegoafrikan, Nelson<br />
Mandela presidente egin zutenetik<br />
hainbat ardura izan baititu<br />
Adminstrazioan.<br />
Baina ezagunagoa izan zen<br />
80ko hamarkadaren bukaeran.<br />
Apartheid-aren aldeko prentsak<br />
Bomber McBride goitizena jarri<br />
zion, Umkontho we Sizwe erakunde<br />
armatuko komandante<br />
zelarik 1986ko ekainean Durbaneko<br />
Magoo’s ostatuaren aurkako<br />
atentatua egin zuen taldeko<br />
burua zelako: Hegoafrikako Poliziako<br />
kide askoren topaleku<br />
omen zelako zartarazi zuen bonba<br />
ANCren adar armatuak, baina<br />
hiru zibil zituzten, hiru emakume<br />
zuri, eta 64 lagun zauritu.<br />
Identitate faltsuak<br />
Angel Rekalde<br />
Idazlea<br />
Unibertsitateko<br />
ikastaro bat dut<br />
gogoan zeinetan<br />
irakasle<br />
batek postmoderno<br />
gisa aurkeztu baitzuen<br />
bere burua entzuleen aurrean,<br />
eta identitatea ez dela existitzen<br />
esanez hasi zuen eskola. Ez<br />
bakarkakoa, ez taldekoa. Filosofiak,<br />
psikologiak, soziologiak,<br />
humanitateek eta Zeruko Gorteek<br />
demostratzen dute. Ondotik,<br />
gizarte munduaren interpretazioaz<br />
azalpen bikaina<br />
eskaini zuen bere feminista eta<br />
lesbiana ikuspegitik.<br />
Europarrak garela, inork ez<br />
du zalantzan jartzen. Espainiar<br />
nazionalitatea gurekin batera<br />
daramagula, objekzio guztietatik<br />
at dago. Pasaporteak, tribunalek,<br />
zergek, errege katolikoak<br />
eta bisigodoek, guardia<br />
zibilek (eta haiek inolaz ere<br />
nahi ez dituzten Gibraltarreko<br />
biztanleek) horren lekukotasuna<br />
ematen dute. Homosexual<br />
Atxilotu, eta heriotza zigorra<br />
ezarri zioten, baina apartheidaren<br />
azken urteotako negoziazioen<br />
baitan barkatu zioten zigorra.<br />
Egiaren eta Adiskidetzaren<br />
Batzordearen aurrean bere<br />
egia aitortu zuen 1999ko udazkenean:<br />
atentatu hura zer testuingurutan<br />
eta zergatik egin<br />
zuen azaldu zuen, eragindako<br />
minagatik barkamena eskatu<br />
zuen, baina ez zuen Umkontho<br />
we Sizweko kide gisa egindakoengatik<br />
damurik agertu. Magoo’s<br />
tabernako atentatuko biktimen<br />
senideek haserrea adierazi<br />
zuten McBridek damurik agertu<br />
ez zuelako, eta, horregatik,<br />
amnistia ukatzeko eskatu zioten<br />
Egiaren eta Adiskidetzearen<br />
Batzordeari. Baina Batzordeak,<br />
Desmond Tutu buru zela,<br />
amnistia eman egin zion, baldintza<br />
ez baitzen damua, egia aitortzea<br />
baizik.<br />
Dokumental gomendagarri<br />
baten protagonistetako bat da<br />
McBride. Long Night’s Journey<br />
into Day (Iris Films, 2000): alegia,<br />
gau luzeko bidaia egunerantz.<br />
Hegoafrikako trantsizioan<br />
giltzarri izan zen Egiaren eta<br />
edo lesbiana izan daiteke existentzia-baldintza<br />
gisa, eta unibertsoa<br />
ikuspegi horretatik<br />
ulertu... Nago existitzen ez den<br />
identitate bakarra, desmuntatu<br />
eta disolbatu daitekeena geurea<br />
dela. Euskalduna. Ez daiteke<br />
euskalduna izan garaiko pentsamenduaren<br />
(izpirituaren)<br />
edo Entzutegi Nazionalaren<br />
kontra delitua egin gabe. Kasu<br />
honetan, eta salbuespen<br />
moduan, bai. Baten bat arduratuko<br />
da errudunaren euskal<br />
nazionalitatearen bertutea<br />
nabarmentzeaz, xehetasun<br />
arduratsuaz gainera.<br />
Paper faltsuak<br />
Idoia Arrieta historialariak,<br />
berriki, gordeta, desagerrarazita<br />
zegoen dokumentu bat aurkitu<br />
du; gaur Gipuzkoa deitzen<br />
duguna Alfontso VIII.aren tropek<br />
konkistatu zutela berresten<br />
da hartan (Historialariek ezkutatu<br />
digutena: Donostiaren konkistaren<br />
dokumentua, Nabarralde).<br />
Lurralde hau<br />
Nafarroaren parte zen, beste<br />
euskal populazio toki batzuekin<br />
batera, 1200eko inbasioa arte.<br />
Handik eta<br />
hemendik<br />
Imanol Murua Uria<br />
Gatazka batek<br />
uzten dituen<br />
zauriei aterabidea<br />
emateak dituen<br />
zailtasunei<br />
buruzko filma da<br />
‘Long Night’s<br />
Journey into Day’,<br />
irtenbide<br />
perfekturik ez<br />
dagoela erakusten<br />
duena; txanponak<br />
bi alde dituela, eta<br />
biak hartu behar<br />
direla kontuan<br />
Mendeetan zehar eztabaida<br />
izan da lurralde hori Gaztelara<br />
hitzarmenez ala konkistaz<br />
bildu ote zen. Arrieta doktorearen<br />
aurkikuntza ikusirik, gerra<br />
erakusten duten dokumentuak<br />
desagerrarazi dituztela baieztatu<br />
dezakegu. Eskuz idatzitako<br />
apunte batek ohartarazten du<br />
paper-sortaren bazterrean:<br />
«Kasu, konkistaz ari da» (sic).<br />
Ez dago zalantzarik. Bazekiten<br />
zer esan nahi zuen, ze balio<br />
zuen, eta ongi jakinda ezkutatzen<br />
zuten. Orain dela urte<br />
batzuk transkribatu zuen historialari<br />
ofizialak dokumentuaren<br />
izenburua faltsutu zuen<br />
inor ohartu ez zedin.<br />
Quim Monzok Eiffel dorrea<br />
saldu zuen maula-egilearen<br />
kasua kontatzen du, zeinak,<br />
antza denez, dorrearen mantenuak<br />
eskatzen zuen neurrigabeko<br />
kostuaren berriak altxatu<br />
zuen zalaparta aprobetxatuz —<br />
gaur alarma sozial deituko<br />
genukeena— saldu baitzuen<br />
dorrea (La edad de los metales.<br />
La Vanguardia). Kexuen eta<br />
iskanbilaren artean, artistak<br />
Korreo eta Telegrafoen Ministe-<br />
Adiskidetzearen Batzordeari<br />
buruzko filma da. McBrideren<br />
istorioaz gain, beste hiru istorio<br />
ere biltzen ditu, gordintasunez.<br />
Bat: 1985ko gau batez, Hegoafrikako<br />
Poliziako zerbitzu berezietako<br />
kide batzuek autoz bilera<br />
batetik zetozen lau lagun geldiarazi<br />
zituzten errepide galdu<br />
batean, eta, apartheid-aren aurkako<br />
militante politikoak zirela<br />
bazekitelako, batzuk tiroka eta<br />
besteak kolpeka, hil egin zituzten;<br />
gero, gorpuak erre. Bi:<br />
1986ko martxoan, apartheidaren<br />
aurkako zazpi militante<br />
beltz hil zituzten tiroka Hegoafrikako<br />
Poliziaren unitate berezi<br />
bateko kideek, aurrez prestatutako<br />
erasoan; bertsio<br />
ofizialean, kontraerasoa izan<br />
zela azaldu zuten. Hiru: 1993ko<br />
abuztuan, apartheid-aren bukaerako<br />
aro gatazkatsuan, lau<br />
gazte beltz hegoafrikarrek 26<br />
urteko zuri estatubatuarra hil<br />
zuten, labankadaka, afrikaner<br />
hegoafrikarra zelakoan.<br />
Hilketen erantzuleek Egiaren<br />
eta Adiskidetzearen Batzordearen<br />
aurrean nork bere egia nola<br />
azaldu zuen kontatzen du filmak,<br />
eta biktimen senideek zer<br />
une zail bizi izan zituzten eta<br />
nola erreakzionatu zuten ere<br />
bai. Erantzuleetako batzuek<br />
damua agertu zuten, eta beste<br />
batzuek ez; biktimetako batzuk<br />
amnistia ematearen aurka<br />
gogor borrokatu ziren, eta beste<br />
Nago existitzen ez<br />
den identitate<br />
bakarra, desmunta<br />
eta disolba<br />
daitekeena geurea<br />
dela. Euskalduna. Ez<br />
daiteke euskalduna<br />
izan garaiko<br />
pentsamenduaren<br />
(izpirituaren)<br />
edo Entzutegi<br />
Nazionalaren kontra<br />
delitua egin gabe<br />
batzuk, barkabera agertu ziren.<br />
Gatazka batek uzten dituen<br />
zauriei aterabidea emateak<br />
dituen zailtasunei buruzko<br />
filma da, irtenbide perfekturik<br />
ez dagoela erakusten duena;<br />
txanponak bi alde dituela, eta<br />
biak hartu behar direla kontuan.<br />
Jakina, urruti dago Hegoafrika.<br />
8.800 kilometrora-edo, Euskal<br />
Herritik. Eta are urrutiago<br />
sumatzen da, Espainiako prentsa<br />
eskuindarrenaren kanpainari<br />
erreparatuz gero. Joxemari<br />
Sagarduirekin ez dute espantu<br />
handirik atera: 31 urte egin ditu<br />
espetxean, Nelson Mandelak<br />
baino hiru gehiago, eta nahikoa<br />
da nonbait. Troitiñorekin, ordea,<br />
De Juanarekin bezala jokatuko<br />
dutela erakutsi dute: ez dutela<br />
etsiko, alegia, berriro espetxean<br />
ikusi arte. 22 hilketa<br />
leporatuta zigortu zuten Troitiño,<br />
eta ulergarria da 22 hildakoen<br />
senideen mina eta amorrazioa.<br />
Baina haren askapenaren<br />
aurka indarrean den kanpaina<br />
beste egur bateko ezpala da.<br />
ETAren indarkeriaren aroari<br />
behin betiko amaiera emateko<br />
ezinbestean bideratu beharrekoa<br />
den presoen auziari irtenbidea<br />
emateak izango dituen zailtasun<br />
politikoen neurria ematen<br />
du.<br />
Espainiako telebista guztietan<br />
eman beharko lukete Long<br />
Night’s Journey into Day.<br />
rioaren paper ofiziala faltsutu<br />
zuen, metalaren merkatari<br />
batzuekin egin zuen harremana,<br />
eta dorrearen pagotxa eskaini<br />
zien pisura, kiloa zentimotan,<br />
enkante gisara. Eskaintza<br />
enpresari anbizio handiko eta<br />
erneenak hartu zuen, eta hura<br />
ordaintzeaz gain, iruzurgilea<br />
erosteko eskupeko goxoa eman<br />
zion gainera.<br />
Munduan dugun tokiak iruzur<br />
baten pausuak jarraitzen<br />
dituela uste dut maiz. Herriko<br />
kaikua ailegatzen da hirira, eta<br />
liluratuta, Brooklingo zubia<br />
eskaintzen diote, Eiffel dorrea,<br />
edo, agian, Donostiako Kontxa<br />
hondartza bera ere. Zer gara?<br />
Euskal identitatea existitzen<br />
da? Ez dakigu, zehazki, zatika<br />
desmuntatu daitekeen, salgai<br />
dagoen edo txatarra den, merke<br />
zorrian ematen zaigun balioa<br />
baino ez dugula.<br />
Ziria sartu digute; mendeetan<br />
zehar iruzurtu digute historia.<br />
Paper ofiziala banatu dute<br />
bulego eta ministeriotan gure<br />
identitatea ausarkeria handiena<br />
duen tranpatiaren esku izan<br />
dadin errazteko. Gero ez garela<br />
existitzen diote; gure errealitatea<br />
faltsua dela, fantasia, balio<br />
gabeko kezko dorrea, eta edozeinek<br />
aurki dezake ferian<br />
haren kopia, edo erosle onenari<br />
saldu... eta Kontxa erosi zuen<br />
tontoaz irri egiten dugu halere.
Change language