BERRIA, 2011-04 - Wikispaces

Zakilixut
Deustun jaio zen, 1937. urtean. Euskalgintzan eta euskal kulturan itzal handiko
familia da Axen Egaña eta Iñaki Beobiderena. Eredu hartzeko emakumea da Axen,
hizketan goxoa eta jario handikoa; energia eta bizipoza dario haren izateari.
Orratzak eskuan eta haria magalean, irribarrez hartu gaitu.
Axen Egaña
«Ez didate zahartzen uzten»
Amaia Agirre Arrastoa
2007an hondarrean izan zen Amamaren
memoria antzezlanaren estreinaldia,
eta Axen izan zen bertako protagonistatako
bat, Olatz Beobide alabaren
aldamenean.
Nondik datorkizu Axen deitura?
Berez Asuncion naiz, baina gerra garaian
jaio nintzen, Deustuko udaletxean,
Gernikako bonbardaketa gertatu
eta hamabost egunera. Gure aitonaamonek
1930ean muga zeharkatu behar
izan zuten errepublikanoak zirelako,
eta ni ere han hazi nintzen. Donibane
Lohizunen Axen deitzen zidaten, eta
halaxe naiz geroztik.
Zuen ama muga zeharkatu nahian ari zela
hil omen zuten.
Bai. Nik bi urte nituen, baina garai hartan
oso ohikoak ziren gisa horretako
gertaera gogorrak. Mojekin ikasten
nuen, eta han askotan entzun izan
nuen halako ikasleren ama edo aita hil
zutela. Gure aita garai hartan bakailao
arrantzan zebilen, eta hegoaldean geratu
zen.
Umetan dena frantsesez egin omen zenuen.
Noiz hasi zinen euskaraz bizitzen?
Gure amonak frantsesez mintzatzen
ikasi zuen, baina aitonak ez, beti itsasoan
baitzebilen. Hark euskaraz egiten
zuen, eta nik denetik egiten nuen
pixka bat: euskaraz, gaztelaniaz eta
frantsesez. Gure aita beste emakume
batekin ezkondu zen, eta 14 urterekin
Pasai Donibanen jarri ginen bizitzen.
Bertakoek «frantsesa» deitzen zidaten,
pentsa!
Iñaki Beobide senarra Industrias españolas
lantegian ezagutu zenuen, eta handik
etorri zen Jarrai antzerki taldean parte
hartzeko tenorea ere, ezta?
Julio Urkijo liburutegian antzerkiak
egiten hasi ginen, baina irakurriz.
Ez dok hamairu taldearen diskoak banatzen
non eta nola aritzen zineten?
Lehenik nire senarra hasi zen. Senarra
espetxean egon zen, eta handik atera
zenean Xabier Gereñu zenarekin hasi
zen lanean. Ez dok hamairu taldearen
inguruan eta Herri Gogoa diskoetxearekin
diskoak han eta hemen saltzen
aritu ginen.
Euskal dantzarien biltzarrean ere idazkari
lanetan aritu zinen, ezta?
Bai, 1969an hasi nintzen eta erretiratu
arte aritu gara bertan.
Iragan hurbilera etorrita, Amamaren memoria
antzezlanean protagonista izan zinen.
Nork egin zizun bertan parte hartzeko
gonbita?
Gonbidapena Olatz Beobide alaba eta
Aizpea Goenaga saltsera horren eskutik
etorri zen. Iparraldean antzezlan
hori frantsesez egiten ari ziren, eta Olatzek
esan zidan: ama zergatik ez zatoz
antzerkia ikustera? Hara joan, eta hala
esan zidaten: zu al zara euskaraz egingo
duen hurrengo amama? Probak eta
casting-ak egin nituen, onartu egin
ninduten, eta ni oso gustura.
IDOIA BERATARBIDE
Igandea
2011ko apirilaren 17a
D
Alzheimerren gaitza duen amama baten
inguruan garatzen da antzezlana. Eramaten
hain zaila den gaitza umorez lantzea
erraza izan al zaizu?
Nire amordeak Alzheimerren gaitza
izan zuen; hori dela-eta errazagoa egin
zait. Zenbait egoeratan zer nola erantzuten
zuen banekien, eta gaixoaren larruan
sartzeko baliagarri izan zitzaidan.
Jean-Marie Broucaret zuzendariarekin
lan egitea zoragarria izan da,
zuzenketa oro goxo egiten zizkidan, eta
alabarekin lan egitea ere ikaragarria
izan da, oso polita.
Zer izan da antzezlan horretan zailena egin
zaizuna?
Hasieran ez nintzela gai izango iruditzen
zitzaidan. Gidoia ikasteko zailtasun
handiak izango nituela pentsatzen
nuen, baina azkenean ez zait hain zaila
gertatu. Lan taldea ere mundiala izan
da, eta dena erreztu egiten zidaten.
Euskaraz eta gaztelaniaz egin genuen,
eta bietan oso ongi moldatu nintzela
uste dut. Lagun batzuek esaten zidaten
pena izugarria ematen ziela ni horrela
ikusteak, gerora modu horretan amaituko
dudan beldur. Antzezlanean, gaixoaren
rolean, ez nuen inor ezagutzen,
sekulako tristura sorrarazten nuen...
Barrua mugitu egiten du gaiak eta egoerak.
Nire pertsonaiak hori dena eragin
baldin badu nire lana oso ongi egin
nuela erantzuten nien (kar-kar-kar).
Gisa horretako eskaintza gehiago jasotzeko
arrisku handia duzu, beraz.
Goenkale-n pertsonaia berdina egin
dut, baina gauza txikiak, oro har. Baina
ez, ni oso ondo bizi naiz bizi naizen moduan.
Zurekin hitzordua jartzerakoan zure agenda
zein betea zegoen ikusita harrituta geratu
naiz, Axen.
Diseinua eta jantzien patroiak egiten
diren ikastaro batean nabil orain. Lehen
gure seme-alabei jantziak egiten
nizkien. Sei seme-alaba eta hamalau biloba
ditut. Bilobak aldiro inguruan dabiltza,
eta ez didate zahartzen uzten.
Nik ez daukat aspertzeko tarterik. Karta
jokoan aritzea eta solitarioak egitea
ere maite dut, baina pena ematen didate
egun osoa etxean sartuta egoten direnek.
Zer esango zenieke adin jakin batera heltzean
euren bizitzan nahikoa egin dutelaeta
hemendik aurrera euren burua zernahitarako
ezgai ikusten dutenei?
Animatzeko. Badirudi ezin dugula,
geure burua ez dagoela gauza horietarako.
Nik nigan ikusi dut hori, baina ez
da hala. Gauzak egin ditzakegu. Behin
moja bati esan nion zahartzean eurengana
itzuliko nintzela, baina hark hala
erantzun zidan: ‘Ez, zu ez etorri, zuk
dena erreboluzionatuko duzu-eta!’.