BERRIA, 2011-04 - Wikispaces

32 berria 2011ko apirilaren 17a, igandea
Plaza›Kultura
Iñigo Astiz Iruñea
Orain bi urte eta iaz bezala, bere
buruaren aurkezpena egin zuen
Julio Soto bertsolariak aurtengo
Nafarroako Bertsolari Txapelketako
Finaleko agurrean. Habanera
doinuko printzipio deklarazioa:
«(...) Begira, bi hanka dauzkat,/
pauso luzea, azkarra;/ hanka
artean ere bi,/ pareja ttiki xamarra;/
besoak ere bi dauzkat,/ sasoi
beteko indarra;/ begiak ere bi
dauzkat,/ bista zorrotza, earra;/
belarriak ere bat, bi,/ ta entzuten
dut zure parra./ Guztia binaka
daukat,/ ta oraindik txapel bakarra».
Azken bertsora arte estu
joan zen lehia, baina, azkenean,
bete egin zuen lehen bertso hartan
aipatutako hutsunea Sotok.
Nafarroako bigarren txapela lortu
zuen Iruñean jokatutako saioan.
Eguneko onenaz galdetuta,
ordea, argi du erantzuna: «Labriten
zegoen giroa. Oholtza gainetik
ikusgarri ikusten zen dena».
Zu zara txapelduna, baina oso estu
joan zen lehia.Lau puntu eta erdi soilik
atera zenizkion bigarren gelditu
zen Xabier Silveirari. Hain estu espero
al zenuen zuk ere saioa?
Bai. Oso puntu gutxi dira. Aurrez
bagenekien saioa estu joango
zela, baina bertsotan nahikoa da
batek egun hobea izatea, eta besteak
pixka bat huts egitea, puntuetan
aldea ateratzeko. Hamabost
bertso dira, eta hogei puntuko
tartea ez da handiegia, baina
ez zen halakorik izan, eta buruz
burukoan aritu ginen Silveira eta
biok. Ez nuen argi ikusi nork irabaziko
zuen. Silveirak, nik edo
beste edozeinek irabaz zezakeen.
Silveiraren eta nire artean estuestu
joan zen gauza; azkenean,
baina, estutasun ona izan zen niretzako.
Gustura aritu zinela igartzen zitzaizun.
Pozik egindako lanarekin?
Aldarte oso onarekin nengoen
bertsotarako. Askotan gertatzen
da, estu eta lotuta aritzea, baina
oso buru argi nengoen. Gehiago
edo gutxiago asmatu nuen gero,
baina, behintzat, laguna entzuteko
eta erantzuteko gustura nengoen.
Ez nintzen bertso bakar batean
ere erori, eta finaletan hor
dago klabea: erregular aritu, eta
bertso batzuekin goia jo.
Buruz burukoan egindako kartzelako
saioan jo zenuen goia zuk. Saioko
azken lanean.
Hor jo nuen goren-gorena, nik
uste. Hor erabaki zen txapela, baina
aurretik Julenekin [Zelaietarekin]
zortziko txikian egindako
lana ere polita izan zen.
Kartzelako gaia, ezin egokiagoa:
«Pilotaria zara, buruz buruko finala
jokatzen ari zara, hogeita bana doa
partida. Azken sakea egitera zoaz».
Bai, gai horrek bazuen bere tranpa.
Parekatuta gindoazen Silveira
eta biok. Pilotariak ginela esaten
zuen, baina esaten zuena zen
bi bertsolari ginela, buruz burukoa
jokatzen ari ginela, azken ari-
Julio Soto q Bertsolaria
Bigarrenez jantzi du Julio Sotok Nafarroako Bertsolari
Txapelketako txapela. Lehia estua izan zen finalekoa, baina
lasai aritu zela dio, bere gisan, «irudiari lotutako bertsokeran».
«Bertsotik ez, baina
bertsoarentzat bizi naiz»
keta zela eta hor zegoela dena jokoan.
Bi pilotariren rola jarri ziguten,
baina nik uste jende guztia
ohartu zela gu ere egoera berdinean
geundela errealitatean.
Zuk zeuk parekotasun hori ongi baliatu
zenuen zure lehen bertsoan. Ez
zenuen esan «Juan Martinez de Irujo
naiz», baizik eta «ni Irujoren gorpuan/
txapel bat dago jokuan».
Irujoren gorpuarena errimatzeko
estutasun horretan esan nuen,
baina Irujo eta Aimar Olaizolaren
arteko partida bat irudikatu
nuen berehala. Gainera, oso Irujo
zalea naiz, eta gustura aritu nintzen.
Bitxia. Bertsokeraz olaizolatarragoa
zarela esango nuke, botera gehiago
aritzen zarela, eta tantoak lantzea
gustatzen zaizula; eta Silveira dela
irujotarragoa, airez gehiago sartu
zalea eta.
Izaeraz izan liteke, bai, eta agian
baita bertsokeraz ere.
Adamen eta Evaren rolean aritu zineten
kartzelakoaren aurretik, eta
ongi aritu zineten hor ere.
Oso gustura aritu nintzen. Hasi
nintzen esaten pena zela hainbeste
denbora aguantatu ondoren,
tentazioan erortzea. Banekien
Silveirak tentatuko ninduela bu-
kaerara arte, eta kalkulatua nuen
zein izango zen ofizioa bukatzeko
botako zuen bertsoa. Polita joan
zen. Berak baietz, nik ezetz...
Saioa ongi zihoan buruz burukora
arte, baina hor jo zuen goia, ezta?
Hamarreko txikiko hori agian ez
zen izan eguneko saiorik onena,
baina jendea bero dago, eta berdinekta
haustea da. Oro har, oso bu-
«Aldarte oso onarekin
nengoen bertsotarako,
eta ez nintzen bertso
batean ere erori»
«Garai batean gaiak
itxiegiak ziren, gero
irekiegiak, eta orain
aurkitu da neurria»
ruz buruko polita joan zen, halere.
Ofiziotakoa ona, eta kartzelakoak
ere onak.
Jendeak eskertu zuen Silveiraren eta
zure arteko parekotasun hori.
Morboa pizten du beti halako buruz
buruko batek. Aurretik ere
hitz egiten zen horretaz, eta mentalizatuta
joan ginen bertsolari
guztiak. Normala da jendeak
IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS
morbo hori nahi izatea. Niri ere
gustatzen zait, bai bertsotan, eta
baita pilotan ere. Hogeita banakoak
asko gustatzen zaizkit.
Eta pilotaria zu zarenean?
Nahiago hogeita bi eta hamar bat,
baina ezin.
Aurreko urterako baino lanketa gogorragoa
egin duzu aurtengorako?
Ez, antzera aritu naiz. Txapelketara
psikologikoki nekatu xamar
heldu naiz, hori bai. Txapelketa
pila bat izan dira jarraian. Euskal
Herrikoa lehenik, Nafarroakoa
gero iaz, eta aurten berriz Nafarroakoa...
Karga bat da. Prestaketa
aldetik, baina, lasai nintzen.
Nola prestatu zara finalerako?
Astean behin edo bitan aritzen
gara bertso eskolan, eta gero etxean
errimategia eta bakarkako lanak
lantzen ditut. Bertsoak ere
asko idazten ditut, eta gero aztertu.
Zer bertsokera landu nahi nukeen
pentsatzen dut, hartara hurbiltzen
saiatzeko. Garrantzitsua
da nola kantatu nahi duzun jakitea.
Maila batera iristean nondik
nora jo nahi duzun erabaki beharra
dago. Pilotan bezala, bakoitzak
bere estiloa du bertsotan.
Irujori, adibidez, airez sartzea
gustatzen zaio. Berdin bertsotan;
berean asmatu behar bakoitzak.
Eta zein da zuretzat nahi duzun bertsokera
hori?
Irudiari lotutako bertsoa. Mugitzen
den bertso bat. Modan dagoen
hitza erabiliz, bertso zinematografiko
bat. Bertsoa mugitzen
ikusi behar du entzuleak halakoetan.
Hori da Maialen Lujanbio
orain urte batzuk lantzen hasi
zen bertsokera, eta niri asko gus-
«Maila batetik aurrera
nork bere bertsokera
landu behar du, nork
bere estiloa»
«Irudiari lotutako
bertsokera da nirea,
mugitzen dena:
zinematografikoa»
tatzen zait. Badaude beste batzuk,
filosofikoagoak direla esan
dezakegunak. Silveirarenak, esaterako.
Irudizkoak baino bertso
sakonagoak botatzen ditu.
Gaiak ere alde izan zenituzten. Adamen
eta Evaren rolean jarri zintuztetenean,
jendeak txalo egin zuen.
Ez da seinale ona hori. Gaiari txalo
jotzean, bertsorik entzun gabe,
jendea txaloka ari da, eta espektatiba
handia dauka. Arriskutsua
izaten da. Hobe izaten da gaia entzun
eta bertsoak entzun ondoren
txaloak jotzea. Gaiei dagokionez
Nafarroan kristoren lana egin da.
Talde ona dago. Azkenengo urteetan
jarri diren gaiak kategoriakoak
izan dira. Gaur egun irekiak
dira, baina ez gehiegi. Garai batean
gaiak itxiegiak ziren, «ehiztari
bat zara eta bi uso datoz», eta gisakoak;
gero zabalegiak jarri ziren,
«esnatu egin zara», edo «leihotik
begira zaude»-ren modukoak; eta
oraingoak, aldiz, neurrikoak dira.
Zabalak baina helduleku batekin.
Bi urte barru Euskal Herriko Txapelketako
finalean, BECen, buruz buru
aritzeko gonbita egin zizun Silveirak
agurreko bertsoan. Desafio handiegia,
agian?
Ezinezkoa da. Berak ere esan
zuen gerora ezinezkoa zela. BECera
iristea oso-oso zaila da edozeinentza,
niretza ia ezinezkoa. Aukera
bat badago beti, baina ia ezinezkoa
da. Ez dut horrekin amesten,
eta ez dut obsesiorik horrekin.
Ilusioa badut, eta lan egingo
dut, baina bide luzea da. Maila
handia behar da, eta zorte are
handiagoa. Hankak hobe lurrean.
Hau da aste honetan izan duzun
agenda: asteazkenean saio bat, ostegunean
saio bat, ostiralean saio
bat, larunbatean bi... Bertsotan bizi
zara?
Beti bertsotan nabil, bai. Bertsotik
ez da erraza bizitzea, baina
bertsoarentzako bizi naizela
esango nuke. Nire pasio handiena
da, asko disfrutatzen dut bertsoarekin,
eta ongi pasatzen dudan artean,
hor segituko dut.