012muskuluak zuzen.pdf

MuskulusistemaIKASKETA HELBURUAK.Muskulu sistema mugimenduaz arduratzendeja jakitea..Muskulu izeneko organo elastikoz osatua dagoelajakitea.. Mugimendua errazteko, muskuluak erlaxatueta uzkurtu egiten direla ulertzea..Muskulu motak eta horien sailkapena ezagutzea.MOTIBAZIOAAdibide gisa, erabili fikziozko heroi bat. Eramanikasgelara muskulu.ak OSOmarkatuta dituenpertsonaia horietako baten hormairudia. Muskuluhandienak eta garrantzitsuenak zein direnerakustekobalioko dii~, bai eta horiek betetzenduten funtzioa azaltzekoere.Zein diren erakusten diezun bitartean, esanikasleei hormairudiko pertsonaiarenmuskulurenbatek parte hartzen duen mugimenduren bategiteko beren jarlekuan.GARAPENDIDAKTIKOAAzalpena\Epigrafe bakoitza irakurri eta azaldu, giza gorputzarenegitura orokorra oinarritzat hartuta..1. epigrafea ikustean, jarri adibide batzuk.Esan bizepsaren uzkurtzea eta erlaxatzea borondatezkomugimendua egiten duen eta hezurbati lotuta dagoen muskuluaren adibideadeja, eta bihotzaren taupadak, berriz, hezuregiturari lotuta ez dagoen muskulu batenoharkabekomugimenduak direla..2. epigrafea irakurtzean, ikusarazi ikasleeihainbat formatako eta tamainatako muskuluakdaudela, eta eskeleto guztia estaltzendutela muskuluek.. 3. epigrafean,deskribatu buruko muskulu zapalak.Deskribatu, halaber, enborreko musku-. lu zapalak eta handiak, eta gorputz adarretakomuskulu fusiformeak.Eskatu ikasleei lehen orrialdeko testua irakurdezatela Bilatu erantzunak testuan ataleko galdereierantzuteko. Muskuluak mugitzeko beharditugu; hezurren eta muskuluen arteko desberdintasunikhandiena muskuluen elastikotasunada. Mugimendua sortzeko, muskuluak erlaxatueta uzkurtu egiten dira, mugimendu motarenarabera.Muskuluti Bilatu erantzunaktestuan.sistema$ lertarako bellar ditugumuskuluak? lein daIlezurren era muskuluenarteko desberdlntasunikhandlena?ler eglten dute muskuluekmugimendua sortzeko?,1ntormazio osagarria1. Muskulu sistema mugimenduaz arduratzen da.Mugitzeko, muskuluak uzkurtu eta erlaxatu egiten diMuskuluakorgano elastikoak Jira: hall da, luzatu eta uzkurtegiten dira. ondoren berezko formara eta tamainara itzultzekMuskuluak, uzkurtzen 'direnean, txikituegiten Jiraeta lotuta dauden hezurretatlk tira egiten dute. Muskuluak,erlaxatzen direnean, berezko tamalnara ItzultzenJira eta,harten andariaz, Ilezurrak Ilaien lekura ItzultzenJira,Egltendutenmuglmenduaren arabera, bi muskulu mota berbehar dira:Borondatezko muskuluak guk nahi dugunean llamo ez dirmugitzen. Oharkabeko muskuluak, berriz, gu ohartu gabemugitzen dira2. Muskulu sistema gorputzeko muskulu guztiezosatuta dago.Eskeletokomuskuluak hezurren gainetik daude, ala elkarrearreanlotuta,Bestemuskulubatzukbarneorganoetandauesaterako, blhotzean edo urdalleanHalnhal forrnatako rnuskuluak cJaude. Balzuk fusiforrneakJira, hau da, luzeak Jira eta erdialdea muturrak balnosendoagoa dure; esaterako, bizepsak. Beste batzuek forrnazapala dute; adibidez, kopetako l11uskuluak,Eskeletoko l11uskulaturaketa eskeletoak lokomozio aparatLosatzen dote, Muskulu ata hezur horien lan bateratuari eskl11ugitu eta lekualdatu egiten gala,3. Eskeletoosoa muskuluz estalitaBurukomuskuluak.Muskuiuzapalakdira.Harienmugimenduei esker(esaterako, kopetakoari etamaseteroaresker),keinuakeginditzakegu.hallaIlitzeginatarnurtxikat* Enborreko muskuluak. Enborrean muskulu zapalak etahandlakJauJa, Harieiesker,hesoakaltxadltzakegu,gorputza billur dezakegu eta gerritiktales gaitezke.Toraxeanpektoralaketa zerradunnagusiadaude;sabeleabdol11enekozuzena; bizkarrean, trapezioa eta dortsala.. Gorputz adarretako muskuluak. Besoetan eta hanketanhezur fusiformeak ditugu; esaterako, bizepsak eta bikiak.KÜltlIrismoa: kirola ala osasuoerako al'riskua? AzalduikasleeimusRuliuakgehJegiIantzeak osasunerako arrisku larrJak ekarditzakee'la;esate baterako, musktllu kardiakoan aldaketaketa hormonetandesorekak substanttia kimJko-Esate baterako, erragrasaerreseri!kontsl'.lmitzelegiteko.egon gabe ahalegin f)sikobadugu. Izan ere, muskuluak oxigenorikgabeizaten orduan, substantzia bat sortzenegiten dena, eta. horrekeragiten ditu. SübstantÚadesagertzen dira.12

ZIENTZIEN TXOKOANolalotzendira muskuluaketa hezurrak?Zenbaitmuskulutendoien bldezlotlendirahezurretaraBerdinak al dira muskulusalhetsartekomuskuluakZenbait muskulu zuzeneanlotzen dira hezurretara.guztiak?Muskuluakmlkroskopioarenbidezaztertzenbaditugu,ohartukogalaguztiakezdirelaberdlnak Osatzendutenehunmuskularraren arabera,hiru muskulumotadaude.Borondatelkomuskuiuakehun muskularildaskatuzosatuta Hezurretaralotutadaudeela, besle, ibiltzeko,eskuaixtekoeta abarretarakob,AurrekoorrialdekoazaltzenJira.Bihotlekomuskuluabereziada, oharkabeaetaildaskatuadelako. Ehun muskularkardiakoaesalen zafoOharkabekomuskuluak ehunmuskular leunez osatutadaude.Barnekodaude; esaterako.gernuhestegorrianetaarterielan.--,d;IHITZ EGIN DEZAGUNZ SexuorganoakEmakumezkoen ugaltzeaparatuanurnetokiizenekoorganoadaga.Muskuluzosatutadaga.Haurdunaldianzeharhacenbameanhazten da haurra.Baaldakizugorputzekozeinataletandagoenumetokia?Ezagutzen aldaza bastesexoorganorenizenik?Idatzi.LZertarako bati~ dote muskuluek?2. Muskuluen zein ezaugarrírenarabera sortzen da mugimendua?Aukeratu eta kopíatu.O Eiastikoak Jira.O Hauskorrak diraO Hezurretma lotula deudaO Uzkurtu ets erlaxatu agitendira3. Behatueta ídatzi gorputzekozeín ataletandaudenmuskuluhauek.. deltoidea . bizepsablkla , maseteroa4. Egín aríketa hau eta esan zeinmuskulu erabíltzen dítuzun.5. Nola zaintzen duzu zure hezurreneta muskuluenosasuna? Kopíatu.O Bizkarra lente esertzen nalz.O Ezdut plsurik hartzen bizkarreanO Bizkarra lente ibiitzen naiz.O Ariketa fisikoak egiten diluíO Denetank ¡aten dut.O Esnea edaten dut egunero6. Pentsatueta azaldu.Mugituko alginateke rnuskuluak ata hezurrakiotuta egongo ez balira?1.3Zientzien txokoa irakurtzean, azaldu ikasleeibatzuetan muskuluak hezurretarazuzenean 10-tzen direla, eta beste batzuetan, berriz, tendoienbidez; azaldu, halaber, hiru muskulu motadaudela eta horiek funtzio desberdinakdituztela, eta mikroskopioarenbiaez muskuluenegiturak alter daitezkeela.Hitz egin dezagun ataja irakurtzean, azalduemakumeensabelpean umetokia dagoela, paretamuskulutsuz estalita. Beste sexu argalIa batzukhauek Gira: bagina, zakila, barrabilak etaobarioak.Erantzunak1. Mugitzeko.2. 1, 3 eta 4.3. Deltoidea-humero burua. Bikia-berna. Bizepsa-besoa.¡yiaseteroa-aurpegia.4. Mugimendu horretan parte hartzen Guíenmuskulu batzuk hauek Gira: dortsala, trapeliGa,deltoideak, bizepsa,gluteoa eta bikiak.5. E. l.6. Ez, muskuluek ez lukete palankarik egingohezurretan, eta ezingo ginateke mugitu.IKASKETA TEKNIKAKEskemak egitea. Azpimarratu ikasitako muskulumota bakoitzeko eskema bat egitea garrantzitsuadela. Horretarako, kontuan hartu muskuluenegitura, kokapena eta funtzionalitatea; hauda, adierazi ildaskatuak, leunak ala kardiakoakGiren (egitura); buruan, enborrean ala gorputzadarretan dauden (kokapena), eta borondatezkoakala oharkabeak Giren (funtzionalitatea).LoturakMatemat~ka.Komeni da trapezio figura geometrikoaerabiltzeaizenhori befa duen muskuluarekin konparatzeko.Hala, mUskulubatzuenizenarenjatorriaezagutukoGUíeHizkuntza.Eskatu ikasleei zerrenda bat egiteko ikasi dituztendeZé1DelaZEHAR LERROAKSexu hezkuntzaAzaldu ikasleei aparatu genital maskulinoen etafemeninoen arteko desberdindasunak handiakdirela. Esate baterako, umetokia aparatu genitalfemeninoko egitura da, eta beraren paretakmuskuluz estalita daude; zakila, berriz, aparatugenital maskulinoko organoa da, eta ez da muskulua,nahiz eta odolaren presioaren eraginezuzkurtu eta zabaldu egiten den.IKASKETAREN SEGIMENDUABanatu ikasleak hiru taldetan. Talde bakoitzagorputz atal bakoitzeko muskuluez arduratukoda: burukoez, enborrekoez eta gorputz adarretakoez.Talde bakoitzakzerrenda bat egingo duegokitu zaion multzoko muskuluen funtzio organikoakidatziz.13