Zestoarren erretolika

gorri 91gorako. ‘gorako’. iz. Adierazten den erreferentziapuntu batetik gorago edo handiagoden batera. BERROETA HAMAR BAT URTETIKGORAKO HAUNDIK GABE. ‘berrogeitahamarren bat urtetik gorako handirikgabe’. Berrogeita hamar urte pasatxo zituelaadierazteko. Esapide hau, edozein urtekopururekin erabil daiteke. Gero alargungeldittu zan, hamabi seme-alabekin, hortxeberroeta hamar bat urtetik gorako haundikgabe.goralarri. ‘goralarri’. iz. Botagura. Ik. goragalea.gorantziyak eman. ‘goraintziak eman’.Eskumuinak eman. Ik. Eskumiñak eman.gorbizittu. ‘gorbezitu’. da ad. Janari batzuk(aza, babarrun, gaztaina, garbantzo, etab.)gaizki egostearen edo gutxiegi irekitearenondorioz gogortu. Patatak halako earkiegosi ondoren gorbizittu intzaizkit. Ik. arakaiztu.gorde-sagar. ‘gorde-sagar’. iz. Sagarmota.Lau kantoia izenez ere ezaguna da.Kolorez, horia da eta zaporez gazia. Gordinikjan ohi da eta sagar-mota honek gainerakoakbaino gehiago irauten zuenez, negupartean jateko ere gorde izan da. Ik. lau kantoia.gorgoillu. iz. Kolpearen ondorioz ateratzenden handiunea, koskorra. Umiai gorgoilluearra atea zayo.gori-gori. ‘gori-gori’. adb. Gorri-gorri. Tenperaturaaltuaren eraginez argi gorria igortzenduen materialaz esaten da. Gartsua dena.Hua dana burni goriyuba bezelaxe geatzeaharriya dana gori-gori-gori inda.gor-mutu. ‘gor-mutu’. iz. Gorra eta mutuadena. Gormutuak bezela keñuka.gorni. ‘gorni’. iz. Gaixotasun infekziosoa,birus batek sortua, oso kutsakorra eta epidemikoa,bereziki umeei erasotzen diena. Gaixotasunhonen ezaugarri nagusia larruazalekoerupzio gorria da. 2. Landareekin ere erabiltzenda, “gorrina” edo “ugerra” adierazteko.Oso udara bustiya dijua ta tomatiak gorniyakjoko dittu.gorputz. ‘gorputz’. iz. 1. Animalia osatzenduen materia organikozko multzoa. 2. Gizakiedo animalien enborra. 3. Hilotza, gorpua. GORPUTZ ALLAU. ‘gorputz ailegatu’.Hilda, hilotz iritsi. Gorputz allau omen daDonostira. GORPUTZ EARRA ETZANDA LO ITEKO.‘gorputz ederra etzanda lo egiteko’.Oso nekatuta dagoela adierazteko. Oaintxezakanat gorputz earra etzanda lo iteko. GORPUTZ HAUNDIKO. ‘gorputz handiko’.izond. Pisu eta tamaina handiko pertsonadela adierazteko. Hura gorputz haundikogizona da. GORPUTZALDI ONA/TXARRA IZAN. ‘gorputzaldiona/txarra izan’. 1. Gorputzarenegoera une jakin batean ona edo txarra izan.Eztakit ze pasatze zaten, baña gorputzalditxarra dakat. 2. Gorputzaldi txarra, bereziki,ajearekin edo gehiegizko jan-edan batenondorengo egunean izaten den ondoezarekinlotzen da. Bezperako parrandan ondorengorputzaldi txarra eukitzea. Ik. biharamuna,astelehena.gorputz-bide. ‘gorputz-bidea’. iz. Garaibatean baserrian norbait hiltzen zenean, gorpuaedo hilotza ateratzeko erabiltzen zenbidexka. Hori garai batian gorputz bidiazan.gorri. ‘gorri’. izond. 1. Odolaren kolorekoa. 2.Ileaz mintzatuz, kolore gorrixka duena. behi