Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
gobernau 89giyeten. ‘gihar-eten’. iz. Haragi-etena. Muskulukotiratu edo etena. Osaba zarrak giyetenenbat iña izangou. Ik. giyar, haragi-etena,zain-tiratua.gizajo/gixajo. ‘gizajo’. izond. 1. Gizagaixoa,errukarria. Gizonezkoari zuzentzeko erabiltzenda. Zentzu berean emakumeari “gaixoa/gajoa”deitzen baitzaio. Attona gizajohorire hortziok hotzak. 2. Norbait on hutsaedo onegia delako edo, tontotzat, ergeltzathartzen dutenean ere erabiltzen da. Ona izatiagauza bat dek, baiña gixajua izatia bestia.3. Irain-hitza; tontoa, ergela. Eonai ixilik,gizajua!gizaseme. ‘gizaseme’. iz. Gizaki arra, gizonezkoa.Gizasemiak hartan da emakumiak,berriz, ibiltze giñan asaketan, sakaponakin.gizatasun. ‘gizatasun’. iz. 1. Giza izaeraduenaren nolakotasuna. 2. Gizakiari dagozkionbertuteen multzoa. GIZATASUN EXKASEKUA ERTEN. ‘gizatasuneskasekoa irten’. Gizakiaridagozkion bertute eta dohai gutxi edo batereez duenak bezala jokatu. Motillak, ondogizatasun exkasekua erten dik. Ik. gizontasun/gizatasun pixkat euki. GIZONTASUN/GIZATASUN PIXKAT EUKI.‘gizontasun piska bat eduki’. “Gizon”denari ematen zaizkion ezaugarri on etadohaiak izan; hau da, gizonki jokatu; gizakiaridagozkion bertuteekin jokatu. Gizatasunpixkat eukitziare etziok sobran. Ik. gizonbezela portau /ibilli.gizen. ‘gizen’. izond. 1. Lodia. 2. Haragiarenkoipea edo grasa zuria. Haragi xerra honekgizen geyegi daka nere gustoako.gizon. ‘gizon’. iz. 1. Sexu arreko pertsona,bereziki heldua dena. 2. Senarra. Nere gizonafaltakoa etortzeko. GIZONA IZAN. ‘gizona izan’. Gizonarieman ohi zaizkion ezaugarri onen jabe izan.Etorri hona, gizona bahaiz! GIZON ETXE-JAUN JENDE. ‘gizon etxejaun-jende’.iz. Etxeko jaun edo etxearenjabe den gizonezko multzoa, taldea. Egunhauetan gazte jendia ta gizon etxe-jaun jendiamozkorra gaiñian duela dabiltza eran taeran. Ik. jende, gazte-jende, ume-jende. GIZON IBILLI/GIZON PORTAU. ‘gizonibili/gizon portatu’. Gizon izan; gizonarieman ohi zaizkion ezaugarri onen jabe denaibili ohi den bezala ibili/portatu. Askotan,gurasoak beren seme-alabei hauek norabaitirten aurretik esan ohi zien. Nei gizon ibillie! Ik. gizon izan. GIZON PUSKA. ‘gizon puska’. iz. Gizongalanta, gizon handi eta indartsua. Gaxotasunakhamar egunen bukau omentzun hurazan gizon puskakin.gizon-proba. ‘gizon-proba’. iz. Herri-kirola;gizon edo gizon-talde batek harri astunbat herrestan, arrastaka eramatean datzanherri-kirola. Oro har, gainera, lurra ez dalaua edo labaina izaten, marruskadura indarraeragingo duten harri koskor edo irtenezosatuta egon ohi da. Garai batian idi-probakezezik gizon-probake ite zian. Ik. gizon.gobernau. ‘gobernatu’. da/du ad. 1. Ganadueidagokienean, zaindu, jaten eman. Ezaun daandriak ondo gobernatze zattula. 2. Politikaridagokionean, aginpide politikoaz baliaturikestatu edo lurralde bateko arazoakzuzendu, edo zuzentzen ahalegindu. EARKI GOBERNAUTA EON. ‘ederkigobernatuta egon’. Janariz edo edarizederki aseta, berdinduta egon. Etzan harritzekuaeun hartan horrenbeste pasatzia; earkigobernauta geunden danoke, ta geo bizikletanzuzen jutia gauza zalla. Ik. earki berdinduta eon.
90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘gogotik’. izond./adb. 1.Ekintzak gogo handiz egiten dituena; zerbaitetarakogogo handia duena. 2. Gogo handiz.Piñua gootsu dator. GOGOTSUA IZAN (ZERBAIT EGITEKO).‘gogotsua izan (zerbait egiteko)’.Zerbait egiteko gogo biziz egon. Hura gogotsuada buelta bat emateko.go(g)o. ‘gogo’. iz. Gizakiaren buru-ahalmenen,adimenaren egoitza edo iturburua. GOGOZ KONTRA. ‘gogoz kontra’. Nahiez dela, borondatearen kontra. Esana obeittubai, baña askotan gogoz kontra. GOOTIK. ‘gogotik’. adb. Zinez, gogo handiz.Bi ahizpak alkar mattiak zian gootik. 2.Erruz, ugari. Lana gootik indu. GOUAK EMAN. ‘gogoak eman’. Nahiizan, antojoa izan, talantelaldiak heldu.Oaintxe eman al dizu horixe jatekogouak. GOUAN EUKI. ‘gogoan eduki’. Gogoratu;gogoan izan. Oaindik gouan dakat egunhartan ze gertau zan.goi harro. ‘goi harro’. iz. Irain-hitza. Harroa,bere burua besteak baino gehiagotzat duena,hantustez betea.golde. ‘golde’. iz. Lurra lantzeko lanabeshorzduna. Lanabes hau idi, zama-abere edotraktore batek eramaten du eta laborariakatzetik gidatzen du.golde-soi/golde-soil. iz. Goldeak lurrairaultzean gora botatzen duen lurra.golpe txikiyak izan. ‘golpe txikiak izan’.Haserrealdi txikiak izan. Gero alkarrekingolpe txikiyake izate giñun.gonbidautza. ‘gonbirautza’. iz. Gonbidatuekinegiten den bazkari edo afaria. Sasoebatean aparteko eguna izan ohi zen. Gureetxian beti in izan dittuzte gonbidautzak.gonbitto. ‘gonbito’. iz. Oka egitean ahotikegozten dena. Botaka. Kotxe guztiya gonbittozzikindu zian.gonbittolarri. ‘gonbitolarri’. iz. Botakalarria.Mareatze naizenian gonbittolarriya jartzezat.goor. ‘gogor’. adb. Indarrez, gogortasunez,irmo. GOOR HARTU. ‘gogor hartu’. Gogortasunez,zakartasunez hartu; norbaitek beste batiazken honek nahi duena egiten ez utzi. Attakgoor hartu du ta eztet uste berriz ingounik. GOOR IN. ‘gogor egin’. Norberaren jarrerarigogor eutsi; buru egin, gogortasunezjokatu. Norbere buruai goor inbertzayo. Ik.goor hartu.gor. ‘gor’. iz. /izond. Entzumena galdu duena,entzuten ez duena edo gaizki entzutenduena.gorabera. ‘gorabehera’. iz. 1. Goranzko etabeheranzko, alde baterako eta besterakoaldaketa, aldea. 2. Kontua, arazoa; gertaera.Zentzu honetan, batez ere, pluralean erabiltzenda. GORABERA EON. ‘gorabehera egon’.Aldea egon. Gorabera handiya do jokalaribat eo bestia lesionau. GORABERAK IKUSI. ‘gorabeherakikusi’. Arazoak, gertaerak, pasadizoakikusi. Batez ere pluralean erabiltzen da.Gure amona hori larogehi ta zazpi urtekinhiltzan, mundu honetan bere goraberak ikusita.
- Page 45 and 46: 36batek daki!erabiltzen da; izan er
- Page 47 and 48: 38begizulo BEGIRATZE MAKAL. ‘begi
- Page 49 and 50: 40belarrixkiñakua emanurtero-urter
- Page 51 and 52: 42berna-hezurberna-hezur. ‘berna-
- Page 53 and 54: 44bezain/bezin prontobezain/bezin p
- Page 55 and 56: 46billoba LAPUR BILDURRIK EZ IZAN.
- Page 57 and 58: 48boladabezela, gurdiyakin ekartzen
- Page 59 and 60: 50burrundazale”, “pastelzale”
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67 and 68: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 69 and 70: 62elurrausoitteunian asko hil iteia
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75 and 76: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 77 and 78: 70eskuarte handiya izan/bihargañia
- Page 79 and 80: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 81 and 82: 74etxe kordoadreiluz, harriz edo ho
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
- Page 87 and 88: 80freskatzea indeitua. Guk han pran
- Page 89 and 90: 82gaixotasunak gizona bukau GAIXUAK
- Page 91 and 92: 84ganbaillaSeguru asko urte hartan
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
- Page 101 and 102: 94gurdikaondo koipeztatu gabe zeude
- Page 103 and 104: 96haizeleku HAIZE-BOLADA. ‘haize-
- Page 105 and 106: 98hankagorrihankagorri. ‘hankagor
- Page 107 and 108: 100 harrika1ta ke harri-tiraka jard
- Page 109 and 110: 102 haustrapuhaustrapu. ‘hauts-tr
- Page 111 and 112: 104 hitzeiteko moua in HITZ ERDIKE
- Page 113 and 114: 106 hortzak emanala janbazan basua,
- Page 115 and 116: iarri. ‘igarri’. dio/du ad. Ust
- Page 117 and 118: in 111luze batez jotzen zen. Koltxo
- Page 119 and 120: iñularrian 113intsentsu. ‘intsen
- Page 121 and 122: irrintzi 115aldea, sustraiei lotuta
- Page 123 and 124: ixtrilla iña izan/eon 117ittukin.
- Page 125 and 126: izpittu 119 IZOTZ BELTZ. ‘izotz b
- Page 127 and 128: 122 Jan1Jan1. ‘jan’. iz. Janari
- Page 129 and 130: 124 jo/ja batea ta jo/ja besteajo/j
- Page 131 and 132: kaabizulo. ‘karobi-zulo’. iz. K
- Page 133 and 134: kale 129Ume kakanarro haueke diskot
- Page 135 and 136: kare 131 KANIKETAN IBILLI. ‘kanik
- Page 137 and 138: kasta 133karrajasotzaile. ‘karga-
- Page 139 and 140: kizki 135 KERA IN/KERA BAT IN. ‘k
- Page 141 and 142: kontu 137 KOMERI-BUELTA. ‘komeri-
- Page 143 and 144: korde 139kontu-esatalle. ‘kontu-e
- Page 145 and 146: kupo 141kriston. ‘kristoren’. i
90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘gogotik’. izond./adb. 1.Ekintzak gogo handiz egiten dituena; zerbaitetarakogogo handia duena. 2. Gogo handiz.Piñua gootsu dator. GOGOTSUA IZAN (ZERBAIT EGITEKO).‘gogotsua izan (zerbait egiteko)’.Zerbait egiteko gogo biziz egon. Hura gogotsuada buelta bat emateko.go(g)o. ‘gogo’. iz. Gizakiaren buru-ahalmenen,adimenaren egoitza edo iturburua. GOGOZ KONTRA. ‘gogoz kontra’. Nahiez dela, borondatearen kontra. Esana obeittubai, baña askotan gogoz kontra. GOOTIK. ‘gogotik’. adb. Zinez, gogo handiz.Bi ahizpak alkar mattiak zian gootik. 2.Erruz, ugari. Lana gootik indu. GOUAK EMAN. ‘gogoak eman’. Nahiizan, antojoa izan, talantelaldiak heldu.Oaintxe eman al dizu horixe jatekogouak. GOUAN EUKI. ‘gogoan eduki’. Gogoratu;gogoan izan. Oaindik gouan dakat egunhartan ze gertau zan.goi harro. ‘goi harro’. iz. Irain-hitza. Harroa,bere burua besteak baino gehiagotzat duena,hantustez betea.golde. ‘golde’. iz. Lurra lantzeko lanabeshorzduna. Lanabes hau idi, zama-abere edotraktore batek eramaten du eta laborariakatzetik gidatzen du.golde-soi/golde-soil. iz. Goldeak lurrairaultzean gora botatzen duen lurra.golpe txikiyak izan. ‘golpe txikiak izan’.Haserrealdi txikiak izan. Gero alkarrekingolpe txikiyake izate giñun.gonbidautza. ‘gonbirautza’. iz. Gonbidatuekinegiten den bazkari edo afaria. Sasoebatean aparteko eguna izan ohi zen. Gureetxian beti in izan dittuzte gonbidautzak.gonbitto. ‘gonbito’. iz. Oka egitean ahotikegozten dena. Botaka. Kotxe guztiya gonbittozzikindu zian.gonbittolarri. ‘gonbitolarri’. iz. Botakalarria.Mareatze naizenian gonbittolarriya jartzezat.goor. ‘gogor’. adb. Indarrez, gogortasunez,irmo. GOOR HARTU. ‘gogor hartu’. Gogortasunez,zakartasunez hartu; norbaitek beste batiazken honek nahi duena egiten ez utzi. Attakgoor hartu du ta eztet uste berriz ingounik. GOOR IN. ‘gogor egin’. Norberaren jarrerarigogor eutsi; buru egin, gogortasunezjokatu. Norbere buruai goor inbertzayo. Ik.goor hartu.gor. ‘gor’. iz. /izond. Entzumena galdu duena,entzuten ez duena edo gaizki entzutenduena.gorabera. ‘gorabehera’. iz. 1. Goranzko etabeheranzko, alde baterako eta besterakoaldaketa, aldea. 2. Kontua, arazoa; gertaera.Zentzu honetan, batez ere, pluralean erabiltzenda. GORABERA EON. ‘gorabehera egon’.Aldea egon. Gorabera handiya do jokalaribat eo bestia lesionau. GORABERAK IKUSI. ‘gorabeherakikusi’. Arazoak, gertaerak, pasadizoakikusi. Batez ere pluralean erabiltzen da.Gure amona hori larogehi ta zazpi urtekinhiltzan, mundu honetan bere goraberak ikusita.
Change language