Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
etxe 73 PERTSONA IZENA + ETA. ‘pertsona izena+ eta’. Pertsona zehatz hori eta gainerakoakadierazteko. Izen guztiak ezagutzen ez direnean,edota hiztunen artean ezaguntzat jotzendirenekin erabiltzen da molde hau. Akordatzenaiz, nola ama hilda geo, egun batian ze konbertsazioeuki gendun Joxemaik eta.eten1. ‘eten’. da/du ad. 1. Zerbait bi buru edotamuturretik tenkatuz hautsi. Kate hori behintzatetenda do. 2. Jarduera, prozesu bat,etab.behar baino lehenago, amaitu aurretik,geldiarazi. Hayen arteko hartuemanak garayaeten tziala.eten2. ‘eten’. iz. 1. Etenaldia, haustura. 2.Oihalei buruz ari geralarik, urradura. Soñekoberriya eten eztu ba. 3. Hernia. Ik. etenak jotaeon/etena euki. ETENAK INDA EON. ‘etenak egindaegon’. Lurjausiak eraginda, terrenoetanpitzatuak egotea. Terreno hortane etenakinda daude. Ik. eten. ETENAK JOTA EON/ETENA EUKI. ‘etenakjota egon/etena eduki’. Herniaeduki. Osabare etenak jota do. Ik. eten.etorri. ‘etorri’. iz. 1.Bizibidea, diru-iturria.Nunbaitetike bazake etorri earra; oainkotxia, hurrena etxia. 2. Hitz-jarioa. Hitzegiteko, bertsoak moldatzeko, etab.etarakoerraztasuna eta jario lasterra. Etorri handikobertsolaya da.etsi. ‘etsi’. du ad. 1. Norbaitek zerbaiten itxaropenagaldu, dagoen bezala gelditzea onartuz,amore emanez, bertan behera utziz. Etsi zunetziyola eze ateaziko. 2. Egoera berri bateraohitu, moldatu. Kosta zitzayion baña azkenianlanian etsi du. ETSI EZIN. ‘etsi ezin’. Konformatu ezin.Ordu beteko bidia bazan, baña nik hara jungabe etsi ezin. ETSIA HARTU. ‘etsia hartu’. Etsi, itxaropenagaldu. Artaldian zeukan ardik onenafalta zan, ta iya etsia hartu zuan garayan,azaldu zitzayon. ETSIRIK HARTU GABEKO GANAUAK. ‘etsirikhartu gabeko ganaduak’. Eundoetsirik hartu gabeko ganauak zian hayek.etsipena eman. ‘etsipena eman’. Gaixoahilko dela segurutzat eman. Etsipena emandaekarri due etxea.etsi-etsiyan. ‘etsi-etsian’. adb. Beste aukerarikgabe, halabeharrez; zalantzarik gabe.Morroi danak eztauka holako aukeraik, taetsi-etsiyan jaiki ta heldu inber lanai. Ik. etsi.etxando birutas! Oso azkar, bizkor. Pixkatutziezkeo, “etxando birutas” jute zan.etxe. ‘etxe’ iz. Gizakia bizitzeko prestatzen denedozein eraikin. ETXE BATIAN JAYUAK IZAN. ‘etxebatean jaioak izan’. Etxe berekoak izan.Gu etxe batian jayuak giñan. ETXE MAITTE. ‘etxe maite’. izond. Etxekoiaizan; etxearekin eta etxekoekin askogogoratzen den horietakoa izan. Joxemaizanare, Chinan hiltzana, haiñ etxetik urruti,etxe maittia zan. Ik. etxia ahazteko ez euki, etxiasaltzeko ez euki. ETXE-BUELTA. ‘etxe-buelta’. iz. Etxeingurua,etxe-jira. Etxe-buelta earra ta lasaya,ganau gaztiak ta lasai askatzeko moukua.Ik. etxe-jira. ETXE-JIRA. ‘etxe-jira’. iz. Etxe-ingurua,etxe-buelta. Etxe-jira honetxeke badu txukundupremirik. Ik. auzo-jira, jira. ETXE-PAETA. ‘etxe-pareta’. iz. Etxeaixteko edo bere barneko espazioa banatzeko
74etxe kordoadreiluz, harriz edo hormigoiz egiten direnegiturak. ETXIA AHAZTEKO EZ IZAN/EUKI. ‘etxeaahazteko ez izan /eduki’. Etxekoia izan.Horrek eztaka etxia ahazteko. Ik. etxe maittiaizan, etxia saltzeko ez euki. ETXIA JAN. ‘etxea jan’. Etxera hondamendiaekarri; etxeko ondasun guztiakxahutu. Horrek, etxia laste jangou posturahortan. ETXIA SALTZEKO EZ EUKI. ‘etxea saltzekoez eduki’. Etxekoia izan. Norbereetxea asko estimatu. Horrek eztaka etxia saltzeko.Ik. etxe maittia izan, etxia ahazteko ez euki. ETXIAI PUSKETA EANTSI. ‘etxeari pusketaerantsi’. Etxearentzat oso baliagarriaizan. Tioantoniok etxe honi pusketa izugarriyaeantsi ziok. ETXEKO GOBERNURAKO NESKA.‘etxeko gobernurako neska’. Etxekojira egingo duena, etxeko lanak eta, oro har,etxeko martxa osoa eramango duen neska.Etxeko gobernurako neska bihar omentzuen. ETXEKO INDA EON. ‘etxeko egindaegon’. Etxekotu, etxeko bat gehiago bailitzantratatu; etxeko bihurtu. Ni orduako osoetxeko inda neon, nahizta kanpotarra izan.etxe kordo. ‘etxe kordo’. iz. Ardiak eta edukitzekoedo jeizteko leku itxia, normaleantxabola aurrean egon ohi da; hesolekin etalangarekin itxitakoa, sabairik gabea. Ik. etxeordeko.etxe ordeko. ‘etxe ordeko’. iz. Etxearenondoko borda edo etxetxoa. Ik. etxe kordo.etxekalte. ‘etxekalte’. izond. Norberarenetxearen edo interesen kontra ari denari esanohi zaio, baina askotan broma giroan. Zeibili haiz etxeko ollaskoik onena lagunaierrealatzen? Hi haiz etxekalte, hi! ETXEKALTE IZAN. ‘etxekalte izan’.Dirua hutsaren fundamentuan gastatzenduena izan; diru eta ondasunak barra-barragastatzen dituena. Ik. etxekalte.etxeko andrazketan. ‘etxeko andrazketan’.adb. Etxeko amak egin ohi dituenlan-jarduerak imitatzen jolastea. Tella pusketaketa hartu ta hayek platerak balia bezelakoziñaketan ta etxeko andrazketan ibiltzegiñan. Ik. amaketan, koziñaketan.etxepeko. ‘etxepeko’. izlag. Bizilaguna,baina teilatupe bereko etxean dagoena; ezda, beraz, aldameneko edo auzoko teilatupekoa.Etxepekuak ze esanber due holakozaratak attuta? Ik. besteko.etzan-toki. ‘etzatoki’. iz. Etzalekua; etzatekoedo lo egiteko lekua; ohea zein bestelakoa.Lanian nekautako gizonak etzan-tokiyahurrian ber du. Ik. etzateko tokiya.etzateko tokiya. ‘etzateko tokia’. Loegiteko, atseden hartzeko tokia. Txabolatxiki bat eiñ bea etzateko, etzateko tokiya.etzi-damu. ‘etzidamu’. adb. Etzikoarenhurrengo egunean: bihar, etzi, etzidamu. Etzieo etzidamu bukaukoet lana.euli kaka. ‘euli kaka’. iz. 1. Inportantziarikgabeko gauza adierazteko erabiltzen da. Ezpentsau hau euli kaka danik e! 2. Literalkieulien kaka.euli-mando. ‘euli-mando’. iz. Eulia bainohandiagoa den intsektu-mota. Mandeulia.Euli-mandua ta mandoeuliya dana bat da.Ik. mando-euliya.eun bittik bat. ‘egun bitik bat’. Bi egunetikbehin. Eun bitik bat juten giñan eskola.
- Page 29 and 30: 20artiola ARTILLIA KARDAU. ‘artil
- Page 31 and 32: 22astelenko moduko zuri borobilak d
- Page 33 and 34: 24atentziyua eman ATE-LANGA. ‘ate
- Page 35 and 36: 26atze-aurreatzealdean aurrealdean
- Page 37 and 38: 28ayazi/ayaazi/ayazoayazi/ayaazi/ay
- Page 39 and 40: 30aztarka inaztarka in. ‘aztarrik
- Page 41 and 42: 32bakasta. iz. Akaina, lakasta. Aka
- Page 43 and 44: 34bapo! BAPO IBILLI. ‘bapo ibili
- Page 45 and 46: 36batek daki!erabiltzen da; izan er
- Page 47 and 48: 38begizulo BEGIRATZE MAKAL. ‘begi
- Page 49 and 50: 40belarrixkiñakua emanurtero-urter
- Page 51 and 52: 42berna-hezurberna-hezur. ‘berna-
- Page 53 and 54: 44bezain/bezin prontobezain/bezin p
- Page 55 and 56: 46billoba LAPUR BILDURRIK EZ IZAN.
- Page 57 and 58: 48boladabezela, gurdiyakin ekartzen
- Page 59 and 60: 50burrundazale”, “pastelzale”
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67 and 68: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 69 and 70: 62elurrausoitteunian asko hil iteia
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75 and 76: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 77 and 78: 70eskuarte handiya izan/bihargañia
- Page 79: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
- Page 87 and 88: 80freskatzea indeitua. Guk han pran
- Page 89 and 90: 82gaixotasunak gizona bukau GAIXUAK
- Page 91 and 92: 84ganbaillaSeguru asko urte hartan
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95 and 96: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 97 and 98: 90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
- Page 101 and 102: 94gurdikaondo koipeztatu gabe zeude
- Page 103 and 104: 96haizeleku HAIZE-BOLADA. ‘haize-
- Page 105 and 106: 98hankagorrihankagorri. ‘hankagor
- Page 107 and 108: 100 harrika1ta ke harri-tiraka jard
- Page 109 and 110: 102 haustrapuhaustrapu. ‘hauts-tr
- Page 111 and 112: 104 hitzeiteko moua in HITZ ERDIKE
- Page 113 and 114: 106 hortzak emanala janbazan basua,
- Page 115 and 116: iarri. ‘igarri’. dio/du ad. Ust
- Page 117 and 118: in 111luze batez jotzen zen. Koltxo
- Page 119 and 120: iñularrian 113intsentsu. ‘intsen
- Page 121 and 122: irrintzi 115aldea, sustraiei lotuta
- Page 123 and 124: ixtrilla iña izan/eon 117ittukin.
- Page 125 and 126: izpittu 119 IZOTZ BELTZ. ‘izotz b
- Page 127 and 128: 122 Jan1Jan1. ‘jan’. iz. Janari
- Page 129 and 130: 124 jo/ja batea ta jo/ja besteajo/j
74etxe kordoadreiluz, harriz edo hormigoiz egiten direnegiturak. ETXIA AHAZTEKO EZ IZAN/EUKI. ‘etxeaahazteko ez izan /eduki’. Etxekoia izan.Horrek eztaka etxia ahazteko. Ik. etxe maittiaizan, etxia saltzeko ez euki. ETXIA JAN. ‘etxea jan’. Etxera hondamendiaekarri; etxeko ondasun guztiakxahutu. Horrek, etxia laste jangou posturahortan. ETXIA SALTZEKO EZ EUKI. ‘etxea saltzekoez eduki’. Etxekoia izan. Norbereetxea asko estimatu. Horrek eztaka etxia saltzeko.Ik. etxe maittia izan, etxia ahazteko ez euki. ETXIAI PUSKETA EANTSI. ‘etxeari pusketaerantsi’. Etxearentzat oso baliagarriaizan. Tioantoniok etxe honi pusketa izugarriyaeantsi ziok. ETXEKO GOBERNURAKO NESKA.‘etxeko gobernurako neska’. Etxekojira egingo duena, etxeko lanak eta, oro har,etxeko martxa osoa eramango duen neska.Etxeko gobernurako neska bihar omentzuen. ETXEKO INDA EON. ‘etxeko egindaegon’. Etxekotu, etxeko bat gehiago bailitzantratatu; etxeko bihurtu. Ni orduako osoetxeko inda neon, nahizta kanpotarra izan.etxe kordo. ‘etxe kordo’. iz. Ardiak eta edukitzekoedo jeizteko leku itxia, normaleantxabola aurrean egon ohi da; hesolekin etalangarekin itxitakoa, sabairik gabea. Ik. etxeordeko.etxe ordeko. ‘etxe ordeko’. iz. Etxearenondoko borda edo etxetxoa. Ik. etxe kordo.etxekalte. ‘etxekalte’. izond. Norberarenetxearen edo interesen kontra ari denari esanohi zaio, baina askotan broma giroan. Zeibili haiz etxeko ollaskoik onena lagunaierrealatzen? Hi haiz etxekalte, hi! ETXEKALTE IZAN. ‘etxekalte izan’.Dirua hutsaren fundamentuan gastatzenduena izan; diru eta ondasunak barra-barragastatzen dituena. Ik. etxekalte.etxeko andrazketan. ‘etxeko andrazketan’.adb. Etxeko amak egin ohi dituenlan-jarduerak imitatzen jolastea. Tella pusketaketa hartu ta hayek platerak balia bezelakoziñaketan ta etxeko andrazketan ibiltzegiñan. Ik. amaketan, koziñaketan.etxepeko. ‘etxepeko’. izlag. Bizilaguna,baina teilatupe bereko etxean dagoena; ezda, beraz, aldameneko edo auzoko teilatupekoa.Etxepekuak ze esanber due holakozaratak attuta? Ik. besteko.etzan-toki. ‘etzatoki’. iz. Etzalekua; etzatekoedo lo egiteko lekua; ohea zein bestelakoa.Lanian nekautako gizonak etzan-tokiyahurrian ber du. Ik. etzateko tokiya.etzateko tokiya. ‘etzateko tokia’. Loegiteko, atseden hartzeko tokia. Txabolatxiki bat eiñ bea etzateko, etzateko tokiya.etzi-damu. ‘etzidamu’. adb. Etzikoarenhurrengo egunean: bihar, etzi, etzidamu. Etzieo etzidamu bukaukoet lana.euli kaka. ‘euli kaka’. iz. 1. Inportantziarikgabeko gauza adierazteko erabiltzen da. Ezpentsau hau euli kaka danik e! 2. Literalkieulien kaka.euli-mando. ‘euli-mando’. iz. Eulia bainohandiagoa den intsektu-mota. Mandeulia.Euli-mandua ta mandoeuliya dana bat da.Ik. mando-euliya.eun bittik bat. ‘egun bitik bat’. Bi egunetikbehin. Eun bitik bat juten giñan eskola.
Change language