Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
esku 69 ESKER ON. ‘esker on’. iz. Eskerrak. Eskeronare agertu inber izatea. ESKER TXARREKO. ‘esker txarreko’.izond. Besteren mesedeak eta on eginak eskertzenez dituena, aintzat hartzen ez dituena.Oso esker txarrekua da; ekarritakuakin beñeeztiyozu gustuik ingo. Ik. esker ona. ESKER TXARREKO LAN. ‘esker txarrekolan’. Fruitua edo emaitza egindako laneta ahalegin guztiarekin bat ez datorreneanesaten da. Baserritarrena esker txarrekolana izatea. ESKERRAK ESKUBIYAI! ‘eskerrakeskubiari!’. Gertaera jakin bat, itxurazlatza izan den gertaera bat, uste bezain okerraez dela adierazteko esamoldea. Eskerrakeskubiyai beai behintzat etzayola eze gertau!/Eskerrakeskubiyai, bestela txangua! Ik.gaitz erdi!eskian ibili/ibilli. ‘eskean ibili’. 1. Etxezetxe, zerbait (dirua, jana, arropa, etab.) eskatuazibili. 2. Gabon bezperan nahiz SantaAgeda bezperan etxez etxe kopla edo bertsoenordainez zerbait (dirua gehienetan) eskatu.eskirol. ‘eskirol’. iz. Greba egiten ez duen langileaedo greban dagoen langilea ordezkatzeradoana.eskoare. ‘eskuare’. iz. Nekazariaren lanabesa;hamar-hamabi hortz edo gehiago izanditzakeen egurrezko haga batez eta hari zutedo zeihar jositako gider batez osatua. Hartueskoaria, hiru hortzakua baike, ta bai abantaearren belarra bildu eo metature. Ik. eskoareketan,eskoare-kerten. ESKOARE-KERTEN. ‘eskuare-kirten’.Eskoarearen hortzez osatutako egurrezkohagari zut edo zeihar lotzen zaion egurrezkohelduleku luzea; hau ere egurrezkoa izan ohida. Hor eongo zian txandan zai aizkora eoeskoare-kertenak, atxurrak ta segak, mailluakta itayak.eskoareketan. ‘eskuareketan’. adb. Zelaianzabaldutako zimaurretan geratzen diren desegingabeko belarrak eskoarearekin biltzeandatza. Neguan bukaeran zimor ateratziak tazabaltziak, eskoareketak… Ik. eskoare.eskoba-kerten. ‘eskoba-kirten’. iz. Erratzarenkirtena. Eskoba-kertena normalianalkasiya izatea.ESKOLA. ‘eskola’. iz. 1. Zerbait irakatsi etaikasten den lekua; bereziki, lehen irakaskuntzaematen den ikastetxeaz esaten da. 2.Jakituria, eskolan ikasten dena. ESKOLA ATEA (UMEAK). ‘eskolaraatera’. Eskolara joateko umeak prestatu.Umek eskola atea. ESKOLA PIXKAT IZAN. ‘eskola piskabat izan’. Ikasia izan, ikasketak egiten arituaizan. Ba, horrek eskola pixkat izangou;hori Donostiyan eo ibilli zan ikasten.esku. ‘esku’. iz. Besaurrearen ondoren kokatuadagoen goiko gorputz-adarraren bukaera,karpoak, metakarpoak eta hatzek osatua. ESKU ONEKUA IZAN. ‘esku onekoaizan’. Trebea, iaioa, egokia izan. Ik. esku polittekuaizan. ESKU POLITTEKUA IZAN. ‘esku politekoaizan’. Trebea izan, iaioa. Bere lanianoso esku polittekua omen da. Ik. esku onekuaizan. ESKUA BETE LAN. ‘eskua bete lan’.Lan handia, larria. Baakazu orduan eskuabete lan. ESKUA(K) ERANTSI. ‘eskuak erantsi’.1. Jipoitu, golpea eman. Danak hortzabiltzak
70eskuarte handiya izan/bihargañian, ta bat eztek ganau earra, nei eskuakerantsi zizkidana. 2. Singularrean, “eskuaerantsi” diogunean, lagundu esan nahi du. ESKUAK/HANKAK SUMINDU. ‘eskuak/hankak sumindu’. Esku edo hankak hotzareneraginez mindu; hotz-hotz eta gogorgogoreginda eduki. Azpeitin itezun hotzakineskuake suminduta ekarrittut. ESKUAK XANTU. ‘eskuak santu’.Eskuak santu-irudiek izan ohi dituzten eranedukitzea. Bi eskuak, zabal-zabal, errezatzekoposturan, bata bestearekin elkarturikedukitzea. Umiak eskuak xantu zazkan. ESKU-HUTSIK. ‘esku-hutsik’. Ezer gabe.Esku-hutsik etorri gea gu bazkaltzea. Ik. esku. ESKUTAKO LAN. ‘eskutako lan’. iz.Eskulana, laborea.Garai batean eskoletanbordaketan egiteari, josten aritzeari eta abardeitzen zitzaion. Eskolan eskutako lanakasko ite genittun. ESKUTAN. ‘eskutan’. adb. Eskuz. Erropakdana eskutan garbittuber izate genittun. ESKUTIK IRABAZI. ‘eskutik irabazi’.Musean esku izateagatik edo eskutik hurbilenegoteagatik irabazi; beraz, berdintasunarenaurrean erabakitzailea izan. Ik. esku. ESKUTIK IZAN/ESKU IZAN. ‘eskutikizan/ esku izan’. Musean, esate baterako,aurren esku izan . Lehen jokatzea egokitzenzaion laguna; lagun horri dagokion posizioa.Eskutik danak irabazteik beti enpatianaurrian. Ik. esku, hoeita hamaika eskutik in.eskuarte handiya izan/bihar. ‘eskuartehandia izan /behar’. Diru, baliabideedo ondasun asko izan/ behar; oro har, oinarrizkogauzetarako behar dena baino gehiago.Bai ta eunero txikiteuan da ibiltzekoeskuarte handiyaber.esku-beteka. ‘esku-beteka’. Ugari. Eskubetekadiru bota zuen bolo-bolon. Ik. esku.esku-dirutan ordaindu. ‘esku-dirutanordaindu’. Zerbait erosterakoan edo ordaintzerakoan,une berean billete edo txanponetaneskura ematen dena; eskuarteko dirua. Eskudirutanordaindu nittun enkarguak. Ik. esku.esku-erakutsi. ‘esku-erakutsi’. iz. Oparia,adiskidetasun-seinaletzat eskaintzen dengauza. Bere esker onak azaltzeko esku-erakutsihandiyak eman zizkiyon. Ik. esku.esku-haga. ‘esku-haga’. iz. Egurrezkomakila edo pieza zuzena, luzea eta mehea,eskuz erabil daitekeena. Behin baño geyotanesku-hagayakin sartu azpira ta ilintxak ateaezinda ibilli gea. Ik. haga/hagaya.eskumiñak eman/hartu. ‘eskumuinakeman/hartu’. Goraintziak eman/hartu. Ik.gorantziyak eman.eskupeko. ‘eskupeko’. iz. Zerbitzuren bategiten duen langileari, bezeroak prezioazgainera sari gisa ematen diona, berezikidirua. Eskupeko earra emango ziyon da. Ik.esku, esku-erakutsi.eskura (izan/eon/euki aditzekin).‘eskura (izan/egon/ eduki) aditzekin’.Zerbaitetarako prest edo eskuragarri. Eskuranakan baiña enintzan hartzen atrebittu.Datu hoyek ez dazkat eskura. Ik. esku. ESKURA EMAN. ‘eskura eman’. Zerbaitnorbaiti bitartekorik gabe eman edo norbaiteneskuetan jarri. Nik neuk behintzat nayodet gauzak eskura eman. Ik. esku,. ESKURA ORDAINDU. ‘eskura ordaindu’.Zerbait eskuratzen den unean ordaindu, atzerapenikgabe. Kotxia eskura ordaintzeatikehun milla pezta gutxiyo huan. Ik. esku, eskuraeman, esku-hutsik, eskutik izan, eskutik irabazi.
- Page 25 and 26: 16argi ARE-ESKOTEA. iz. 1. Areak du
- Page 27 and 28: 18arrastoarrasto. ‘arrasto’. iz
- Page 29 and 30: 20artiola ARTILLIA KARDAU. ‘artil
- Page 31 and 32: 22astelenko moduko zuri borobilak d
- Page 33 and 34: 24atentziyua eman ATE-LANGA. ‘ate
- Page 35 and 36: 26atze-aurreatzealdean aurrealdean
- Page 37 and 38: 28ayazi/ayaazi/ayazoayazi/ayaazi/ay
- Page 39 and 40: 30aztarka inaztarka in. ‘aztarrik
- Page 41 and 42: 32bakasta. iz. Akaina, lakasta. Aka
- Page 43 and 44: 34bapo! BAPO IBILLI. ‘bapo ibili
- Page 45 and 46: 36batek daki!erabiltzen da; izan er
- Page 47 and 48: 38begizulo BEGIRATZE MAKAL. ‘begi
- Page 49 and 50: 40belarrixkiñakua emanurtero-urter
- Page 51 and 52: 42berna-hezurberna-hezur. ‘berna-
- Page 53 and 54: 44bezain/bezin prontobezain/bezin p
- Page 55 and 56: 46billoba LAPUR BILDURRIK EZ IZAN.
- Page 57 and 58: 48boladabezela, gurdiyakin ekartzen
- Page 59 and 60: 50burrundazale”, “pastelzale”
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67 and 68: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 69 and 70: 62elurrausoitteunian asko hil iteia
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 79 and 80: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 81 and 82: 74etxe kordoadreiluz, harriz edo ho
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
- Page 87 and 88: 80freskatzea indeitua. Guk han pran
- Page 89 and 90: 82gaixotasunak gizona bukau GAIXUAK
- Page 91 and 92: 84ganbaillaSeguru asko urte hartan
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95 and 96: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 97 and 98: 90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
- Page 101 and 102: 94gurdikaondo koipeztatu gabe zeude
- Page 103 and 104: 96haizeleku HAIZE-BOLADA. ‘haize-
- Page 105 and 106: 98hankagorrihankagorri. ‘hankagor
- Page 107 and 108: 100 harrika1ta ke harri-tiraka jard
- Page 109 and 110: 102 haustrapuhaustrapu. ‘hauts-tr
- Page 111 and 112: 104 hitzeiteko moua in HITZ ERDIKE
- Page 113 and 114: 106 hortzak emanala janbazan basua,
- Page 115 and 116: iarri. ‘igarri’. dio/du ad. Ust
- Page 117 and 118: in 111luze batez jotzen zen. Koltxo
- Page 119 and 120: iñularrian 113intsentsu. ‘intsen
- Page 121 and 122: irrintzi 115aldea, sustraiei lotuta
- Page 123 and 124: ixtrilla iña izan/eon 117ittukin.
- Page 125 and 126: izpittu 119 IZOTZ BELTZ. ‘izotz b
70eskuarte handiya izan/bihargañian, ta bat eztek ganau earra, nei eskuakerantsi zizkidana. 2. Singularrean, “eskuaerantsi” diogunean, lagundu esan nahi du. ESKUAK/HANKAK SUMINDU. ‘eskuak/hankak sumindu’. Esku edo hankak hotzareneraginez mindu; hotz-hotz eta gogorgogoreginda eduki. Azpeitin itezun hotzakineskuake suminduta ekarrittut. ESKUAK XANTU. ‘eskuak santu’.Eskuak santu-irudiek izan ohi dituzten eranedukitzea. Bi eskuak, zabal-zabal, errezatzekoposturan, bata bestearekin elkarturikedukitzea. Umiak eskuak xantu zazkan. ESKU-HUTSIK. ‘esku-hutsik’. Ezer gabe.Esku-hutsik etorri gea gu bazkaltzea. Ik. esku. ESKUTAKO LAN. ‘eskutako lan’. iz.Eskulana, laborea.Garai batean eskoletanbordaketan egiteari, josten aritzeari eta abardeitzen zitzaion. Eskolan eskutako lanakasko ite genittun. ESKUTAN. ‘eskutan’. adb. Eskuz. Erropakdana eskutan garbittuber izate genittun. ESKUTIK IRABAZI. ‘eskutik irabazi’.Musean esku izateagatik edo eskutik hurbilenegoteagatik irabazi; beraz, berdintasunarenaurrean erabakitzailea izan. Ik. esku. ESKUTIK IZAN/ESKU IZAN. ‘eskutikizan/ esku izan’. Musean, esate baterako,aurren esku izan . Lehen jokatzea egokitzenzaion laguna; lagun horri dagokion posizioa.Eskutik danak irabazteik beti enpatianaurrian. Ik. esku, hoeita hamaika eskutik in.eskuarte handiya izan/bihar. ‘eskuartehandia izan /behar’. Diru, baliabideedo ondasun asko izan/ behar; oro har, oinarrizkogauzetarako behar dena baino gehiago.Bai ta eunero txikiteuan da ibiltzekoeskuarte handiyaber.esku-beteka. ‘esku-beteka’. Ugari. Eskubetekadiru bota zuen bolo-bolon. Ik. esku.esku-dirutan ordaindu. ‘esku-dirutanordaindu’. Zerbait erosterakoan edo ordaintzerakoan,une berean billete edo txanponetaneskura ematen dena; eskuarteko dirua. Eskudirutanordaindu nittun enkarguak. Ik. esku.esku-erakutsi. ‘esku-erakutsi’. iz. Oparia,adiskidetasun-seinaletzat eskaintzen dengauza. Bere esker onak azaltzeko esku-erakutsihandiyak eman zizkiyon. Ik. esku.esku-haga. ‘esku-haga’. iz. Egurrezkomakila edo pieza zuzena, luzea eta mehea,eskuz erabil daitekeena. Behin baño geyotanesku-hagayakin sartu azpira ta ilintxak ateaezinda ibilli gea. Ik. haga/hagaya.eskumiñak eman/hartu. ‘eskumuinakeman/hartu’. Goraintziak eman/hartu. Ik.gorantziyak eman.eskupeko. ‘eskupeko’. iz. Zerbitzuren bategiten duen langileari, bezeroak prezioazgainera sari gisa ematen diona, berezikidirua. Eskupeko earra emango ziyon da. Ik.esku, esku-erakutsi.eskura (izan/eon/euki aditzekin).‘eskura (izan/egon/ eduki) aditzekin’.Zerbaitetarako prest edo eskuragarri. Eskuranakan baiña enintzan hartzen atrebittu.Datu hoyek ez dazkat eskura. Ik. esku. ESKURA EMAN. ‘eskura eman’. Zerbaitnorbaiti bitartekorik gabe eman edo norbaiteneskuetan jarri. Nik neuk behintzat nayodet gauzak eskura eman. Ik. esku,. ESKURA ORDAINDU. ‘eskura ordaindu’.Zerbait eskuratzen den unean ordaindu, atzerapenikgabe. Kotxia eskura ordaintzeatikehun milla pezta gutxiyo huan. Ik. esku, eskuraeman, esku-hutsik, eskutik izan, eskutik irabazi.
Change language