Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
elur 61egurreta. ‘egurreta’. iz. -Eta atzizkiarekin,egur karrioa edo garraioa adieraztendu. Eztakipa ertengo naizen, zapatu hontaneegurreta eo zeoze izango deu ta. Ik.ureta.egurtu. ‘egurtu’. Jipoia, astinaldia. Egurtubat ona emanda espabilau inber. Ik. egurraeman.egutera. ‘egutera’. iz. Eguzkiak jotzen duenlekua; toki eguzkitsua.eguzkiyak pasau. ‘eguzkiak pasatu’.Eguzki gehiegi hartu; intsolazioren batjasan.ekartze-alde jarri. ‘ekartze-alde jarri’.Zerbait ekartzearen aldeko izan. Geruo,argiya ekartzia etzan izan erraza, batzukberihala jarri zian ekartze-alde baño baziannahikua dudan ibilli zianake.elgorri. ‘elgorri’. iz. Gaixotasun infekziosoa,birus batek sortua, oso kutsakorra eta epidemikoa,bereziki umeei erasotzen diena. Gaixotasunhonen ezaugarri nagusia larruazalekoerupzio gorria da. Ik. gorniya.elizakuak hartu. ‘elizakoak hartu’.Heriotz-mugan azken bedeinkazioa hartu;hilzorian dagoenak azken sakramentuakhartu, bereziki jaunartzea. Elizakuak hartzeakuanbea hasi zan ohetik agintzen.elizkoi. ‘elizkoi’. izond. Erlijioari eta deboziozkojardunei oso lotuta dagoena. Ta ez gutxiyoguraso hayentzat bestiak hain elizkoyakizanda.elorrantza/elurraantza. ‘elorri-arantza’.iz. Hostogalkorra da eta zurezko arantzazorrotz ugari ditu. Hostoak horzdunak dira;loreak zuriak eta ugariak eta hostoak bainolehen agertzen dira. Hauek matxakanak edobasaranak ematen dituzte.elur. ‘elur’. iz. Hodeietatik maluta edo izotzpikorzuritan erortzen den ur izoztua. Elurrakbazterrak earki zuritzettu. Ik. elur busti,elur-jausi, elur-lapatx, elur-pinporta, elurzulo, elurrauso,elurbildu, elur-ur, elur-maluta. ELUR-BALSA. ‘elur-balsa’. iz. Elurra urtutzenari denean sortzen den ura eta elurrarennahasketari deritzo. Elur-balsa earrakbazeuden. ELURBILDU. ‘elurbildu’. iz. Mendietakoleku garai eta laiotzetan hilabete askoz irautenduen elurra. Ik. elur. ELUR-BISUTS. ‘elur-bisuts’. iz. Haizearekinbatera elur-ekaitza. Eguraldi haizetsuarekinegiten duen elurra. Ik. elur, bisuts, euri-bisuts. ELUR-BUSTI. ‘elur-busti’. iz. Elurrak erortzeanosatzen dituen zatiketako bakoitza; iaurturik erortzen den elur-mota, euria eta elurberatua nahasirik dituena. Ik. elur. ELUR-JAUSI. ‘elur-jausi’. iz. Mendi-hegalbatetik bat-batean erortzen den elur- etaizotz-pila, askotan lurra, harriak eta bestelakohondakinak herrestan eramaten dituena.Mendi altu hoyetan elur-jausiyake askotanizateia. Ik. elur. ELUR-LAPATXA. ‘elur-lapatxa’. iz. Elurraegiten duenean eta zuritzen hasten duenean,sendotu ez den elurra. Oaindik han elurlapatxabazitxion. ELUR-MALUTA. ‘elur-maluta’. iz. Elurraosatzen duen edozein izotz-pikor; zehatzago,elur-kristal pilatuaz osatutakoa. ELUR-PINPORTA. ‘elur-pinporta’. iz.Elur mataza txikiak; izotz-pikor txikiz osatutakoelurra. Ik. elur. ELUR-UR. ‘elur-ur’. iz. Elurra urtzetik sortzenden ura. Konejuak eta egualdi oso hotza
62elurrausoitteunian asko hil iteia ta ordun esatea, baielur-ura eango zuen. Ik. elur.elurrauso. ‘elurrauso’. iz. Elur-jausi.Mendi-hegal batetik bat-batean erortzen denelur- eta izotz-pila, askotan lurra, harriak etabestelako hondakinak herrestan eramatendituena. Ik. elur-jausi.elurzulo. ‘elurzulo’. iz. Elurra gordetzeko edokontserbatzeko prestatu ohi zen tokia. Ik.elur.emakume antzu. ‘emakume antzu’. iz.Haurrik izan ez dezakeen emakumea.eman, eman, horrek eutsikoik/n eta.‘eman, eman, horrek eutsiko dik/dineta’. Norbaiti, nahi gabe, zerbait gogorrajotzen duenean esan ohi zaio; burukoren batedo hormaren kontra hartu ostean, esaterako.Adierazi nahi da zerbait horrek zartatekorikhandienari ere heutsiko diola eta min hartukoduena beti norbera izango dela.ematalle. ‘emataile’. izond. Besteri ematekojoera handia duena. Ondo ematallia daba. Ik.ematalle ibilli. EMATALLE IBILLI. ‘emataile ibili’.Borondate oneko agertu. Azken aldiyan ematallezebillek.emayok/-on bihatza ahora! ‘emaniezaiok/-on behatza ahora!’. Norbaitiburuz “oso ona dela”, “on huts-hutsa dela”,“onegia dela” esaten ari direnean, bestebatek ez dela hain ona adierazteko erabiltzenda; bere akatsak badituela nabarmentzeko.–Mutil hori on huts-hutsa den. –Bai, bai,emayok bihatza ahora!enbazuan eon/enbaazun eon. ‘enbarazuanegon’. Traban egon, estorboan;bidea zailtzen. Zegiyozue hemendik, betienbazuan zaudete ta!/Bestaldera, ataiko atetikertenda ezkerreta, askotan han eote zan,enbaazun gurdika belarra, pixkana-pixkanabeyen aurrea sartzen zala, habek janala. Ik.enbazutik estorbura alde.enbazutik estorbura alde. ‘enbarazutikestorbora alde’. “Alde paretik!”, “aldetrabatik!”, nahiz eta atzera traba egitekobeste lekuren batean jarri. Alde, enbazutikestorbura baike! Ik. enbazuan eon.enbidioso. ‘inbidiosoa’. iz./izond. Inbidiatsua;inbidiz josita dagoena. Horire ondo enbidiosuadaba. Ik. inbiriya sortu zanian tartian izangoziñan.enbotillau. ‘enbotilatu’. du ad. Zerbait, likidorenbat oro har, botilan ezarri, botilaratu.Indako tomatia enbotillau ite deu.endemas. ‘endemas’. adb. Are gehiago,areago, batez ere. Hotz iteik, endemas goizaldian.endreau. ‘endredatu’. du ad. Endredoa sortu,bazterrak nahasi. Baztarrak endreatzea ezetorri e! Ik. endreauta ibili, endredo, endreatzaillia,endreatzea etorri. ENDREATZEA ETORRI. ‘endredatzeraetorri’. Molestatzera etorri. Ik. endreau. ENDREAUTA IBILLI. ‘endredatuta ibili’.Burutik nahastuta ibili; burutik ez ondo ibili.Eztakit pixkamat endreauta ez ote dabillen e.endredo/endreo. ‘endredo’. iz. 1. Nahastea,nahaspila, istilua. Ik. endreau. 2. Enbarazua,eragozpena. ENDREUA EMAN. ‘endredoa eman’.Lata eman, molestatu. Endreo pixkat emanbeizut oañe. Ik. endreau. ENDREDO GUTXI HARTU. ‘endredogutxi hartu’. Zerbait egiten ez molestatu,
- Page 19 and 20: 10 BETI ALLAU EZINDA. ‘beti + adi
- Page 21 and 22: 12amuztuamuztu. ‘amustu’. da/du
- Page 23 and 24: 14apopilloapopillo. ‘apopilo’.
- Page 25 and 26: 16argi ARE-ESKOTEA. iz. 1. Areak du
- Page 27 and 28: 18arrastoarrasto. ‘arrasto’. iz
- Page 29 and 30: 20artiola ARTILLIA KARDAU. ‘artil
- Page 31 and 32: 22astelenko moduko zuri borobilak d
- Page 33 and 34: 24atentziyua eman ATE-LANGA. ‘ate
- Page 35 and 36: 26atze-aurreatzealdean aurrealdean
- Page 37 and 38: 28ayazi/ayaazi/ayazoayazi/ayaazi/ay
- Page 39 and 40: 30aztarka inaztarka in. ‘aztarrik
- Page 41 and 42: 32bakasta. iz. Akaina, lakasta. Aka
- Page 43 and 44: 34bapo! BAPO IBILLI. ‘bapo ibili
- Page 45 and 46: 36batek daki!erabiltzen da; izan er
- Page 47 and 48: 38begizulo BEGIRATZE MAKAL. ‘begi
- Page 49 and 50: 40belarrixkiñakua emanurtero-urter
- Page 51 and 52: 42berna-hezurberna-hezur. ‘berna-
- Page 53 and 54: 44bezain/bezin prontobezain/bezin p
- Page 55 and 56: 46billoba LAPUR BILDURRIK EZ IZAN.
- Page 57 and 58: 48boladabezela, gurdiyakin ekartzen
- Page 59 and 60: 50burrundazale”, “pastelzale”
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75 and 76: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 77 and 78: 70eskuarte handiya izan/bihargañia
- Page 79 and 80: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 81 and 82: 74etxe kordoadreiluz, harriz edo ho
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
- Page 87 and 88: 80freskatzea indeitua. Guk han pran
- Page 89 and 90: 82gaixotasunak gizona bukau GAIXUAK
- Page 91 and 92: 84ganbaillaSeguru asko urte hartan
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95 and 96: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 97 and 98: 90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
- Page 101 and 102: 94gurdikaondo koipeztatu gabe zeude
- Page 103 and 104: 96haizeleku HAIZE-BOLADA. ‘haize-
- Page 105 and 106: 98hankagorrihankagorri. ‘hankagor
- Page 107 and 108: 100 harrika1ta ke harri-tiraka jard
- Page 109 and 110: 102 haustrapuhaustrapu. ‘hauts-tr
- Page 111 and 112: 104 hitzeiteko moua in HITZ ERDIKE
- Page 113 and 114: 106 hortzak emanala janbazan basua,
- Page 115 and 116: iarri. ‘igarri’. dio/du ad. Ust
- Page 117 and 118: in 111luze batez jotzen zen. Koltxo
elur 61egurreta. ‘egurreta’. iz. -Eta atzizkiarekin,egur karrioa edo garraioa adieraztendu. Eztakipa ertengo naizen, zapatu hontaneegurreta eo zeoze izango deu ta. Ik.ureta.egurtu. ‘egurtu’. Jipoia, astinaldia. Egurtubat ona emanda espabilau inber. Ik. egurraeman.egutera. ‘egutera’. iz. Eguzkiak jotzen duenlekua; toki eguzkitsua.eguzkiyak pasau. ‘eguzkiak pasatu’.Eguzki gehiegi hartu; intsolazioren batjasan.ekartze-alde jarri. ‘ekartze-alde jarri’.Zerbait ekartzearen aldeko izan. Geruo,argiya ekartzia etzan izan erraza, batzukberihala jarri zian ekartze-alde baño baziannahikua dudan ibilli zianake.elgorri. ‘elgorri’. iz. Gaixotasun infekziosoa,birus batek sortua, oso kutsakorra eta epidemikoa,bereziki umeei erasotzen diena. Gaixotasunhonen ezaugarri nagusia larruazalekoerupzio gorria da. Ik. gorniya.elizakuak hartu. ‘elizakoak hartu’.Heriotz-mugan azken bedeinkazioa hartu;hilzorian dagoenak azken sakramentuakhartu, bereziki jaunartzea. Elizakuak hartzeakuanbea hasi zan ohetik agintzen.elizkoi. ‘elizkoi’. izond. Erlijioari eta deboziozkojardunei oso lotuta dagoena. Ta ez gutxiyoguraso hayentzat bestiak hain elizkoyakizanda.elorrantza/elurraantza. ‘elorri-arantza’.iz. Hostogalkorra da eta zurezko arantzazorrotz ugari ditu. Hostoak horzdunak dira;loreak zuriak eta ugariak eta hostoak bainolehen agertzen dira. Hauek matxakanak edobasaranak ematen dituzte.elur. ‘elur’. iz. Hodeietatik maluta edo izotzpikorzuritan erortzen den ur izoztua. Elurrakbazterrak earki zuritzettu. Ik. elur busti,elur-jausi, elur-lapatx, elur-pinporta, elurzulo, elurrauso,elurbildu, elur-ur, elur-maluta. ELUR-BALSA. ‘elur-balsa’. iz. Elurra urtutzenari denean sortzen den ura eta elurrarennahasketari deritzo. Elur-balsa earrakbazeuden. ELURBILDU. ‘elurbildu’. iz. Mendietakoleku garai eta laiotzetan hilabete askoz irautenduen elurra. Ik. elur. ELUR-BISUTS. ‘elur-bisuts’. iz. Haizearekinbatera elur-ekaitza. Eguraldi haizetsuarekinegiten duen elurra. Ik. elur, bisuts, euri-bisuts. ELUR-BUSTI. ‘elur-busti’. iz. Elurrak erortzeanosatzen dituen zatiketako bakoitza; iaurturik erortzen den elur-mota, euria eta elurberatua nahasirik dituena. Ik. elur. ELUR-JAUSI. ‘elur-jausi’. iz. Mendi-hegalbatetik bat-batean erortzen den elur- etaizotz-pila, askotan lurra, harriak eta bestelakohondakinak herrestan eramaten dituena.Mendi altu hoyetan elur-jausiyake askotanizateia. Ik. elur. ELUR-LAPATXA. ‘elur-lapatxa’. iz. Elurraegiten duenean eta zuritzen hasten duenean,sendotu ez den elurra. Oaindik han elurlapatxabazitxion. ELUR-MALUTA. ‘elur-maluta’. iz. Elurraosatzen duen edozein izotz-pikor; zehatzago,elur-kristal pilatuaz osatutakoa. ELUR-PINPORTA. ‘elur-pinporta’. iz.Elur mataza txikiak; izotz-pikor txikiz osatutakoelurra. Ik. elur. ELUR-UR. ‘elur-ur’. iz. Elurra urtzetik sortzenden ura. Konejuak eta egualdi oso hotza
Change language