Zestoarren erretolika

dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro, guztia. Bakarrikagertu behar du, ez izen-multzoari lagunduz. DANA INAYAN INAYAKIN. ‘dena eginnahian egin nahiarekin’. “Guztia eginnahiak eraginda”, “denera iritsi nahiak eraginda”bezala parafraseatuko genuke. Danainayan inayakin lardaskau besteik etzun in.d DANA NERE/GURE PARIAN TOKATZIA-RE! ‘dena nere/gure parean tokatzeaere!’. “Dena neri gertatu behar izatea ere!”bezala birformulatuko genuke. DANAK AURRIAN DITTULA. ‘denakaurrean dituela’. Norbait atzean dagoelaedo ibili dela adierazteko modua. Askotan,korrika-apustuetan edo krosetan norbaitazkena edo ia-azkena doala edo gelditu delamodu dotorean adierazteko erabiltzen daesmolde hau. Ondo ibili dek, danak aurriandittula ibiltzia. DANAK EMANDA. ‘denak emanda’.Oso azkar eta bizi. Kotxian danak emandaibiltzea. DANAN/GUZTIYAN BIHARRIAN IBILLI.‘denaren/guztiaren beharrean ibili’.Ozta-ozta ibili; oso larri ibili. Ik. danan /guztiyanberra izan. DANAN/GUZTIYAN BIHARRA IZAN.‘denaren/guztiaren beharra izan’.Ozta-ozta ibili; oso larri ibili. Ik. danan /guztiyanbiharrian ibili.danba. ‘danba’. onom. Kolpe sendo edo tirobaten hotsaren onomatopeia. Danba! Botaziyon ollaorrai tirua.danba-danba. ‘danba-danba’. onom. Pausoarenedo ibileraen onomatopeia; pausomakala. Hemen da gure attitta danba-danba.danbarra. ‘danbarra’. iz. Trumoiak jotzenduenean edo zerbait erortzen denean ateratzenduen zarata handia. Trumoi danbarraearra izanda.danbateko. ‘danbateko’. iz. “Danba”hitz onomatopeikotik sortua. Kope gogorra;kolpe horren ondoriozko hotsa.Askotan ateak, zakar itxiz gero, ateratzenduen zaratarekin lotzen da. Haiziak atiaixteunian danbateko earra emateyo.Lasai, hasarrautakuan atiai eman jesukristondanbatekua, ta aurrrea! Ik. danba.danbolin. ‘danbolin’. iz. 1.Txistuaren edotxirularen lagungarri, besotik zintzilikaturikzotz bakar batez jotzen den danborra.2. Gaztainak sutan erretzeko danbor-formakogaldara zilindrikoa. Suari alde kurbatuaerakutsiz, birarazten da.danbolin-jole. ‘danbolin-jole’. iz. Danbolinajotzen duen musikaria.daonian bonbon, eztaonian eon.‘dagoenean bon-bon, ez dagoeneanegon’. Esaera hau “ondasunak edo unezehatzean “dagoena” gastatu edo jan artekoonik ez” bezala ulertuko genuke; hau da,hurrengo egunean beharko ote dugun kontuanizan gabe, dagoen unean xahutzea.