Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
urrukazale. ‘borrokazale’. iz. Testuinguruarenarabera, borrokarako zaletasunaduena baino gehiago, borrokan aritzen dena,borrokalaria adieraziko luke; hau da, “esneburrukazale49brilloik aldein ez. ‘brilorik aldegin ez’.Distirarik aldegin ez. Hirire lan pixkat itteatikeztik brilloik aldeingo! Ik. lustreik aldein ez,lustreik kendu ez, eraztunak erori.brixa utzi/geldittu. ‘brixa utzi/gelditu’.Belarra edo zerbait lardats bilduta gelditu.brum-brum/burrun burrun. ‘brumbrum/burrun-burrun’.onom. /haur. Haur hizkeran,tren, automobil edo edozein motorzarataadierazteko erabiltzen da.buelta in. ‘buelta egin’. itzuli; joan-etorriaegin. Laiste in du buelta, eztakit zeoze erosidun baña.bueltan ibilli. ‘bueltan ibili’. Bueltaka,inguruan ibili.bukau. ‘bukatu’. da/du ad. Amaitu. NORBAIT BUKATU. ‘norbait bukatu’. daad. Norbait edo norbaitzuk hil direla adierazteko.Gure attan senidiak danak bukauzian.bular antzu. ‘bular antzu’. iz. Esnerik ematenez duten bularrak.bultzaizua sentiu. ‘bultzadizoa sentitu’.Norbaitek bultza egiten dizula sentitu; norbaitenkexak, egonezina, petralkeria, etab.sentitu. Alde earrian bizi gattuk hemen iñorenbultzaizoik sentiu gabe.burdinsiri. ‘burdin-ziri’. iz. Burdinazkopieza luzanga eta zorrotza edo diedro-formakomuturduna. Egurrak printzatzeko erabiltzenda; hau da, zurean haizkorak egindakoebakian sartu eta mailu edo borraz enborratxikitzeko erabiltzen da.burdiñare. ‘burdin are’. iz. Artoa ereitekolurra prestatzeko erabiltzen den tresna. Burdinazkobost, zazpi edo bederatzi hortz ditueta egur bati loturik animalia tiratuz joatenda. Ik. are.burko. ‘burko’. iz. Ohean, burua bertan jartzekoipintzen den zaku-moduko zapal eta biguna;almohada. Nere anayak burkoik gabeiteu lo normalian. Ik. burko, burko-azal, burkozorro. BURKO-AZAL. ‘burko-azal’. iz. Burkoajazteko erabiltzen den zorroa. Ik. burko, burkozorro. BURKO-ZORRO. ‘burko-zorro’. iz. Burkoajazteko erabiltzen den azala. Ik. burko,burko-azal.burla-parre. ‘burla-farre’. iz. Iseka, burlaegiteko asmoz egindako irrifarra. Ta neiburla-parre hori ezine?burloso. ‘burloso’. izond. Burlatia; burla egitekojoera handia duena. Harrua izatiazaparte, burlosua! Ik. burla-parria.burni-printza. ‘burni-printza’. iz. Burnizatitxiki-txiki bat eta gehienetan oso puntazorrotzekoa. Ik. printza.burruka. ‘borroka’. iz. 1. Norbaitek edo taldebatek beste norbait edo talde bat garaitzeko,aurre egiteko edo zerbait lortzeko egitenduen ahalegina. 2. Arazo, zailtasun edo gaitzenbat garaitzeko ahaleginezko jarduera. burrukaldi bat in. ‘borrokaldi bategin’. Borrokan egin; norbaiti aurre egitekoedo zerbait lortzeko indarrezko ahaleginaegin. Borroka-saio bat egin. Artuak bukautakuan,maluta-pillan burrukaldi bat in dabapo.
50burrundazale”, “pastelzale”, “ollaskobiltzaille zale”hitzen ildotik joango litzateke. Ta baitareburrukazaliak zeatelako herriyan alde.burrunda. ‘burrundara’. onom. Gaur egunneurriz gaineko zarata adierazten du; bereziki,ordea, ibilgailuek ateratzen dutenzaratari egiten dio erreferentzia. Eztakitzertzan baña burrunda earra bazeon behintzat.burruntzali. ‘burruntzali’. iz. Janaria plateretanbanatzeko erabiltzen den goilare handia.Sopa guk beti burruntzaliyakin ateatzedeu platerea.burruntzi. ‘burruntzi’. iz. Burdinezkohagaxka modukoa, okela, bildotsa, eta abarsutan erretzeko erabiltzen dena. Burruntziyanerretzen zan.buru. ‘buru’. iz. 1. Gizakiaren edo animaliengorputzaren goiko atala, ahoa, zentzumenorganoaketa nerbio-zentro garrantzitsuenakkokaturik dauden gunea. 2. Adimena,oroimena, zentzua. BURUatera.ZURITTU. ‘buru zuritu’. Kanak BURUA ARINDU. ‘burua arindu’. Kaskarindu.Zentzuna eta arrazoitzeko ahalmenagutxitu. BURUA BEROTU. ‘burua berotu’. 1.Norbait zerbait egitera bultzatu. Hori eztaberekasa etorri. Batenbatek berotukoziyon burua ta. 2. Adorea eman. Ik. haiziaeman. BURUA GALDU. ‘burua galdu’. 1. Zoratu.Ik. burutik in, junda eon, burutik inda eon. 2.Bere senetik irten. BURUAN JARRI. ‘buruan jarri’. Buruansartu. Horixe jarri zat ba buruan. BURUIK JASO EZIÑIK IBILLI. ‘bururik jasoezinik ibili’. Adorerik hartu ezinik ibili. Egoeralatz batetik irten ezinda ibili. Gizona hiltzizayonetikburuik jaso eziñik dabil. Ik. buru. BURURA ETORRITAKO GUZTIYA ESAN.‘burura etorritako guztia esan’. Ezerisiltzeke, dena esan. BURUTIK BERA KAKA IN (NORBAITI).‘burutik behera kaka egin (norbaiti)’.Norbaiti nahi duen guztia egin; farreegin, iseka egin. Harek oaindik burutikbera kaka ingoizue. burutik berako. ‘burutik beherako’.Katarroa, hotzeria, baina oro har buruko mineta guzti. BURUTIK INDA EON. ‘burutik egindaegon’. Zoratuta egon. Ik. burutik in, junda eon,buru. EZ BURU EZ HANKA. ‘ez buru ez hanka’.Zerbait zentzugabea dela adierazteko.Ik. ez buruik ez hankaik. EZ BURUIK EZ HANKAIK. ‘ez bururik ezhankarik’. Zerbait zentzugabea dela adierazteko.Horrek eztu ez buruik ez hankaik. Ik.ez buru ez hanka.buruarin. ‘buruarin’. izond. Txolina, kaskarina,txoriburua. Ik. burua arindu.buruko estalki. ‘buruko estalki’. iz. Buruaestaltzeko erabiltzen den zapia; buruko painueloa.Ik. estalki.buruko. ‘buruko’. iz. 1. Buruan hartzen dengolpea. 2. Buruan jazten zen zapia. Burukuabatzuk erabiltzen zuen zuriya, bestiak beltza,edadetuek beltza.burutaziyo. ‘burutazio’. iz. 1. Burura datorrenideia, hausnartzearen ondorio ez dena.
- Page 8 and 9: xHonako hauek izan dira lan honen i
- Page 11 and 12: 2abrastakbereziki zuhaitzetatik eta
- Page 14 and 15: al 5aixa. ‘aisa/aise’. adb. Err
- Page 16: aldrebes 7alda-aldi. ‘alda-aldi
- Page 19 and 20: 10 BETI ALLAU EZINDA. ‘beti + adi
- Page 21 and 22: 12amuztuamuztu. ‘amustu’. da/du
- Page 23 and 24: 14apopilloapopillo. ‘apopilo’.
- Page 25 and 26: 16argi ARE-ESKOTEA. iz. 1. Areak du
- Page 27 and 28: 18arrastoarrasto. ‘arrasto’. iz
- Page 29 and 30: 20artiola ARTILLIA KARDAU. ‘artil
- Page 31 and 32: 22astelenko moduko zuri borobilak d
- Page 33 and 34: 24atentziyua eman ATE-LANGA. ‘ate
- Page 35 and 36: 26atze-aurreatzealdean aurrealdean
- Page 37 and 38: 28ayazi/ayaazi/ayazoayazi/ayaazi/ay
- Page 39 and 40: 30aztarka inaztarka in. ‘aztarrik
- Page 41 and 42: 32bakasta. iz. Akaina, lakasta. Aka
- Page 43 and 44: 34bapo! BAPO IBILLI. ‘bapo ibili
- Page 45 and 46: 36batek daki!erabiltzen da; izan er
- Page 47 and 48: 38begizulo BEGIRATZE MAKAL. ‘begi
- Page 49 and 50: 40belarrixkiñakua emanurtero-urter
- Page 51 and 52: 42berna-hezurberna-hezur. ‘berna-
- Page 53 and 54: 44bezain/bezin prontobezain/bezin p
- Page 55 and 56: 46billoba LAPUR BILDURRIK EZ IZAN.
- Page 57: 48boladabezela, gurdiyakin ekartzen
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67 and 68: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 69 and 70: 62elurrausoitteunian asko hil iteia
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75 and 76: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 77 and 78: 70eskuarte handiya izan/bihargañia
- Page 79 and 80: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 81 and 82: 74etxe kordoadreiluz, harriz edo ho
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
- Page 87 and 88: 80freskatzea indeitua. Guk han pran
- Page 89 and 90: 82gaixotasunak gizona bukau GAIXUAK
- Page 91 and 92: 84ganbaillaSeguru asko urte hartan
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95 and 96: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 97 and 98: 90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
- Page 101 and 102: 94gurdikaondo koipeztatu gabe zeude
- Page 103 and 104: 96haizeleku HAIZE-BOLADA. ‘haize-
- Page 105 and 106: 98hankagorrihankagorri. ‘hankagor
- Page 107 and 108: 100 harrika1ta ke harri-tiraka jard
urrukazale. ‘borrokazale’. iz. Testuinguruarenarabera, borrokarako zaletasunaduena baino gehiago, borrokan aritzen dena,borrokalaria adieraziko luke; hau da, “esneburrukazale49brilloik aldein ez. ‘brilorik aldegin ez’.Distirarik aldegin ez. Hirire lan pixkat itteatikeztik brilloik aldeingo! Ik. lustreik aldein ez,lustreik kendu ez, eraztunak erori.brixa utzi/geldittu. ‘brixa utzi/gelditu’.Belarra edo zerbait lardats bilduta gelditu.brum-brum/burrun burrun. ‘brumbrum/burrun-burrun’.onom. /haur. Haur hizkeran,tren, automobil edo edozein motorzarataadierazteko erabiltzen da.buelta in. ‘buelta egin’. itzuli; joan-etorriaegin. Laiste in du buelta, eztakit zeoze erosidun baña.bueltan ibilli. ‘bueltan ibili’. Bueltaka,inguruan ibili.bukau. ‘bukatu’. da/du ad. Amaitu. NORBAIT BUKATU. ‘norbait bukatu’. daad. Norbait edo norbaitzuk hil direla adierazteko.Gure attan senidiak danak bukauzian.bular antzu. ‘bular antzu’. iz. Esnerik ematenez duten bularrak.bultzaizua sentiu. ‘bultzadizoa sentitu’.Norbaitek bultza egiten dizula sentitu; norbaitenkexak, egonezina, petralkeria, etab.sentitu. Alde earrian bizi gattuk hemen iñorenbultzaizoik sentiu gabe.burdinsiri. ‘burdin-ziri’. iz. Burdinazkopieza luzanga eta zorrotza edo diedro-formakomuturduna. Egurrak printzatzeko erabiltzenda; hau da, zurean haizkorak egindakoebakian sartu eta mailu edo borraz enborratxikitzeko erabiltzen da.burdiñare. ‘burdin are’. iz. Artoa ereitekolurra prestatzeko erabiltzen den tresna. Burdinazkobost, zazpi edo bederatzi hortz ditueta egur bati loturik animalia tiratuz joatenda. Ik. are.burko. ‘burko’. iz. Ohean, burua bertan jartzekoipintzen den zaku-moduko zapal eta biguna;almohada. Nere anayak burkoik gabeiteu lo normalian. Ik. burko, burko-azal, burkozorro. BURKO-AZAL. ‘burko-azal’. iz. Burkoajazteko erabiltzen den zorroa. Ik. burko, burkozorro. BURKO-ZORRO. ‘burko-zorro’. iz. Burkoajazteko erabiltzen den azala. Ik. burko,burko-azal.burla-parre. ‘burla-farre’. iz. Iseka, burlaegiteko asmoz egindako irrifarra. Ta neiburla-parre hori ezine?burloso. ‘burloso’. izond. Burlatia; burla egitekojoera handia duena. Harrua izatiazaparte, burlosua! Ik. burla-parria.burni-printza. ‘burni-printza’. iz. Burnizatitxiki-txiki bat eta gehienetan oso puntazorrotzekoa. Ik. printza.burruka. ‘borroka’. iz. 1. Norbaitek edo taldebatek beste norbait edo talde bat garaitzeko,aurre egiteko edo zerbait lortzeko egitenduen ahalegina. 2. Arazo, zailtasun edo gaitzenbat garaitzeko ahaleginezko jarduera. burrukaldi bat in. ‘borrokaldi bategin’. Borrokan egin; norbaiti aurre egitekoedo zerbait lortzeko indarrezko ahaleginaegin. Borroka-saio bat egin. Artuak bukautakuan,maluta-pillan burrukaldi bat in dabapo.