Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
izkarka 47jaiotzen zenean, bisita eginez joaten zen jendearideitzen zitzaion. Garai batian umiajayotze zanian bixitalayak etortze zian.Askotan, umia ikustea baño geyo han ematezan erreziyua jatea etortze omen tzian.bixta. ‘bista’. iz. 1. Ikusmena. Bixta earra ta alkareziñ ikusi. Ik. begiyan bistatik aldein, begiyan bistaneon. 2. Begien aurrean agertzen diren gauzenmultzoa. Endoyatike bixta earrak ikusteia e! BIXTA MOTXA IZAN. ‘bista motxaizan’. Norbaitek gutxi ikusten duela edomiopea dela adierazteko erabiltzen da. Ik.bixta txikiya izan. BIXTA TXIKIYA IZAN. ‘bista txikia izan’.Norbaitek gutxi ikusten duela edo miopeadela adierazteko erabiltzen da. Harek osobixta txikiya zun. Papela irakurtzeko, osohurrea bettuber izate ziyon. Ik. bixta motxa izan.bizi. ‘bizi’. izond. 1. Bizitasuna duena, intentsitatehandikoa. Neska hori bizi-biziya da;ezta geldiure iten. Ik. bizipoz, bizitako izan. 2.Asko, gogotik. Haserre biziyan etorri da. Ik.izardi biziya, near biziya.bizi-alargun. ‘bizi-alargun’. iz. Ezkontidearengandikbanandu dena. Emakume horiustet bizi-alarguna dala.bizi-bizia. ‘bizi-bizia’. izond. 1. Bizitasunaadierazten duena, intentsitate handikoa,azkarra. Izen ondoa errepikatuz kualitateaindartzea lortzen da. Mutil hori bizi-biziyada. 2. Zapore gazia, mikatz-antzekoa. Sagarragazi antzekua da, bizi-biziya.bizilagun. ‘bizilagun’. iz. Norbaitekiko, etxebizitzaedo eraikin berean bizi diren lagunetakobakoitza. Agittan bizilagunak alde iñakzian. Ik. besteko, bizi.bizimou. ‘bizimodu’. iz. 1. Bizitzeko modua.Gizon haretxeke eztu ba bizimou earraeman. Bizimou latza eman du. Ik. bizi. 2.Bizibidea. Harek bizimoua kale garbitzenateatze zun. BIZIMOUA ATEA. ‘bizimodua atera’.Bizi ahal izateko sustengu ekonomikoa irabaztea,lortzea. Guk, behintzat, bizimouaateaiu, zuena oaindik ikusteko ziok!bizipoz. ‘bizipoz’. iz. Bizitzeko poz, gogo etaindarra. Gizonak bizipoz pixkate behar du.Attona horretxek zakak bizipoza! Ik. bizi.bizitako izan. ‘bizitako izan’. Norbaiti, gaixorikegon ondoren edo une latzen bat pasaondoren, esan ohi zaio, hobeto dagoela adierazinahirik. Ze, bizitako mouan al haiz? Ik. bizi.bizkar. ‘bizkar’. iz. 1. Giza gorputzaren atzealdea,sorbaldatik gerrirainokoa. 2. Jarlekuaren bizkarraldea. BIZKARRA BEROTU/HAUTSI. ‘bizkarraberotu/hautsi’. Jipoitu. Ik. bizkarreko hotzhandik gabe izan, bizkar. BIZKARREKO HOTZ HANDIK GABEIZAN. ‘bizkarreko hotz handirik gabeizan’. Bizkarra nekearen nekez bero-beroeginda izan. Bizkarreko hotz handik gabeizate giñan illunabarrian. Ik. bizkar. BIZKARREKO HOTZAK KENDU. ‘bizkarrekohotzak kendu’. Bizkarra nekearennekez edo norbaitek inguru horretan jo edoastindu gaitutelako, bero-bero eginda izan.Ik. bizkarreko hotz haundik gabe izan. BIZKARRETIK ZINTZILIK ASTELENA IBI-LLI. ‘bizkarretik zintzilik astelehenaibili’. Aje handia izan. Gau erdi aldea etxea,hurrengo egunian bizkarretik zintzilika astelenaibiltzeko. Ik. astelen handiya izan.bizkarka. ‘bizkarka’. Zernahi karga bizkargainean ekartzen aritu. Orduan etzan, oain
48boladabezela, gurdiyakin ekartzen, bizkarka baizik,ta nekau itea bizkarrare. Ik. bizkar.bolada. ‘bolada’. iz. 1. Denboraldia. Boladaearra eztabilkiu. 2. Bat-batean eta kantitatehandian iristen dena. Haize-bolada earraetorri da. Ik. haize-bolada. BOLADA ONIAN/TXARRIAN EON. ‘boladaonean/txarrean egon’. Momentu,une, denboraldi onean/txarrean egon. Osobolada onian dao. BOLADAN EON. ‘boladan egon’. Modanegon. Azken aldiyan boladan do.bolilluak in. ‘bolilloak egin’. Eskulan-motabat. Puntilak egiteko modua. Hola eskutanhartu makiltxo batzuk bezela ta bueltakabueltaka,orratzak ipiniyaz puntilla metrobatzuk inittun.boliñero. ‘bolinero’. iz. Garai batean, txokolateaegiteko, eta bereziki txokolateari eragiteko, erabiltzenzen aproposko egur-moduko bat. Boliñeruaeo holako moukua zan, txokolatiai eraitekua.bolo-bolo ibilli. ‘bolo-bolo ibili’. Denenahotan ibili. Bolo-bolo dabil Iñaki Nekanekindabillela.bonbatxo. ‘bonbatxo’. iz. Galtza lasaiak,jatorriz mahoizkoak eta zango-barrenetangoma dutenak. Oro har praken gainetik jantziohi dira. Bonbatxuak etxian dazka hiru eolau, oaindik estreinatzeko.bon-bon ibilli. ‘bon-bon ibili’. Guztiaxahutuz eta gastatuz ibili; onenaz aurreraibili. Daonian bon-bon ta eztaonian eon. Ik.onenaz aurrea ibilli.borrau. ‘borratu’. du ad. Ezabatu. BORRAU IXKIU! ‘borratu dizkiagu!’.“Nahikoa diagu!”, “oraindik handiagoakegingo dizkiagu” esapideen baliokide izandaiteke. Norbaitek izugarrizko astakeria eginduenean erabiltzen da; alegia, ordurartekoguztiak gainditu ditugula adierazteko.Bueno, bueno, borrau ixkiu!bosgarren txala izan. ‘bosgarren txahalaizan’. Zerbait banatu eta norbait ezergabe geratzen denean esan ohi da edota norbaitsobran dagoenean; behiaren errapeak,izan ere, lau titi izaten ditu eta, beraz, bosttxahal izanez gero, bosgarrena goseak.bostortzeko/bostortz. ‘bostortzeko/bostortz’. iz. 1. Hitzak hala esaten ez baduere, lau hagin dituen lan-tresna; lurra harrotzekoedo prestatzeko lanabesa. 2. Bost hortzekosarde edo arrastelua.botaka. ‘botaka’. adb. Oka eginez. Kotxiansartu orduko botaka hasten nitzan. Ik. botalarri. BOTAKA LER IN. ‘botaka leher egin’.Lehertu beharrean oka egin. Zeoze estamougañian geau omen zitzayon ta geo botaka lerin omentzun.botakalarri. ‘botakalarri’. iz. Oka egitekoedo botaka egiteko gogo biziz egon. Kristonbotakalarriya jarri zitzaten. Ik. gonbittolarri,txala in.botalarri/botakalarri. ‘botalarri’. iz. Goragalea.botatze aldea bota. ‘botatze alderabota’. Inolako pisuzko arrazoirek bultzatugabe, esan; gehiegi pentsatu gabe esan.brasa/prasa. ‘brasa’. iz. Txingarra. Lenengobrasa zeatuta, surtatik ateatako zea ta harekinsu hartzezun.brastiaua hartu. ‘brastiatua hartu’.Busti. Euritan brastiau earra hartu nun.
- Page 6 and 7: viii3. Esanahi bat baino gehiago di
- Page 8 and 9: xHonako hauek izan dira lan honen i
- Page 11 and 12: 2abrastakbereziki zuhaitzetatik eta
- Page 14 and 15: al 5aixa. ‘aisa/aise’. adb. Err
- Page 16: aldrebes 7alda-aldi. ‘alda-aldi
- Page 19 and 20: 10 BETI ALLAU EZINDA. ‘beti + adi
- Page 21 and 22: 12amuztuamuztu. ‘amustu’. da/du
- Page 23 and 24: 14apopilloapopillo. ‘apopilo’.
- Page 25 and 26: 16argi ARE-ESKOTEA. iz. 1. Areak du
- Page 27 and 28: 18arrastoarrasto. ‘arrasto’. iz
- Page 29 and 30: 20artiola ARTILLIA KARDAU. ‘artil
- Page 31 and 32: 22astelenko moduko zuri borobilak d
- Page 33 and 34: 24atentziyua eman ATE-LANGA. ‘ate
- Page 35 and 36: 26atze-aurreatzealdean aurrealdean
- Page 37 and 38: 28ayazi/ayaazi/ayazoayazi/ayaazi/ay
- Page 39 and 40: 30aztarka inaztarka in. ‘aztarrik
- Page 41 and 42: 32bakasta. iz. Akaina, lakasta. Aka
- Page 43 and 44: 34bapo! BAPO IBILLI. ‘bapo ibili
- Page 45 and 46: 36batek daki!erabiltzen da; izan er
- Page 47 and 48: 38begizulo BEGIRATZE MAKAL. ‘begi
- Page 49 and 50: 40belarrixkiñakua emanurtero-urter
- Page 51 and 52: 42berna-hezurberna-hezur. ‘berna-
- Page 53 and 54: 44bezain/bezin prontobezain/bezin p
- Page 55: 46billoba LAPUR BILDURRIK EZ IZAN.
- Page 59 and 60: 50burrundazale”, “pastelzale”
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67 and 68: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 69 and 70: 62elurrausoitteunian asko hil iteia
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75 and 76: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 77 and 78: 70eskuarte handiya izan/bihargañia
- Page 79 and 80: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 81 and 82: 74etxe kordoadreiluz, harriz edo ho
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
- Page 87 and 88: 80freskatzea indeitua. Guk han pran
- Page 89 and 90: 82gaixotasunak gizona bukau GAIXUAK
- Page 91 and 92: 84ganbaillaSeguru asko urte hartan
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95 and 96: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 97 and 98: 90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
- Page 101 and 102: 94gurdikaondo koipeztatu gabe zeude
- Page 103 and 104: 96haizeleku HAIZE-BOLADA. ‘haize-
- Page 105 and 106: 98hankagorrihankagorri. ‘hankagor
48boladabezela, gurdiyakin ekartzen, bizkarka baizik,ta nekau itea bizkarrare. Ik. bizkar.bolada. ‘bolada’. iz. 1. Denboraldia. Boladaearra eztabilkiu. 2. Bat-batean eta kantitatehandian iristen dena. Haize-bolada earraetorri da. Ik. haize-bolada. BOLADA ONIAN/TXARRIAN EON. ‘boladaonean/txarrean egon’. Momentu,une, denboraldi onean/txarrean egon. Osobolada onian dao. BOLADAN EON. ‘boladan egon’. Modanegon. Azken aldiyan boladan do.bolilluak in. ‘bolilloak egin’. Eskulan-motabat. Puntilak egiteko modua. Hola eskutanhartu makiltxo batzuk bezela ta bueltakabueltaka,orratzak ipiniyaz puntilla metrobatzuk inittun.boliñero. ‘bolinero’. iz. Garai batean, txokolateaegiteko, eta bereziki txokolateari eragiteko, erabiltzenzen aproposko egur-moduko bat. Boliñeruaeo holako moukua zan, txokolatiai eraitekua.bolo-bolo ibilli. ‘bolo-bolo ibili’. Denenahotan ibili. Bolo-bolo dabil Iñaki Nekanekindabillela.bonbatxo. ‘bonbatxo’. iz. Galtza lasaiak,jatorriz mahoizkoak eta zango-barrenetangoma dutenak. Oro har praken gainetik jantziohi dira. Bonbatxuak etxian dazka hiru eolau, oaindik estreinatzeko.bon-bon ibilli. ‘bon-bon ibili’. Guztiaxahutuz eta gastatuz ibili; onenaz aurreraibili. Daonian bon-bon ta eztaonian eon. Ik.onenaz aurrea ibilli.borrau. ‘borratu’. du ad. Ezabatu. BORRAU IXKIU! ‘borratu dizkiagu!’.“Nahikoa diagu!”, “oraindik handiagoakegingo dizkiagu” esapideen baliokide izandaiteke. Norbaitek izugarrizko astakeria eginduenean erabiltzen da; alegia, ordurartekoguztiak gainditu ditugula adierazteko.Bueno, bueno, borrau ixkiu!bosgarren txala izan. ‘bosgarren txahalaizan’. Zerbait banatu eta norbait ezergabe geratzen denean esan ohi da edota norbaitsobran dagoenean; behiaren errapeak,izan ere, lau titi izaten ditu eta, beraz, bosttxahal izanez gero, bosgarrena goseak.bostortzeko/bostortz. ‘bostortzeko/bostortz’. iz. 1. Hitzak hala esaten ez baduere, lau hagin dituen lan-tresna; lurra harrotzekoedo prestatzeko lanabesa. 2. Bost hortzekosarde edo arrastelua.botaka. ‘botaka’. adb. Oka eginez. Kotxiansartu orduko botaka hasten nitzan. Ik. botalarri. BOTAKA LER IN. ‘botaka leher egin’.Lehertu beharrean oka egin. Zeoze estamougañian geau omen zitzayon ta geo botaka lerin omentzun.botakalarri. ‘botakalarri’. iz. Oka egitekoedo botaka egiteko gogo biziz egon. Kristonbotakalarriya jarri zitzaten. Ik. gonbittolarri,txala in.botalarri/botakalarri. ‘botalarri’. iz. Goragalea.botatze aldea bota. ‘botatze alderabota’. Inolako pisuzko arrazoirek bultzatugabe, esan; gehiegi pentsatu gabe esan.brasa/prasa. ‘brasa’. iz. Txingarra. Lenengobrasa zeatuta, surtatik ateatako zea ta harekinsu hartzezun.brastiaua hartu. ‘brastiatua hartu’.Busti. Euritan brastiau earra hartu nun.
Change language