Zestoarren erretolika

etun 43besape. ‘besape’. iz. Besoa gorputz-enborrarilotzen zaion alderdiaren azpialdea. Besapiakdana izarditze zaizkit. Ik. galtzarbe.besoko ume. ‘besoko ume’. iz. Hilabeteetakoumea, oraindik oinez ez dakiena. Oaindikbesoko umia daka. Ik. titiko umia.besomotz. ‘besamotz’. izond. Beso bakarra.Besoa edo eskua falta zaiona. Horren attabesomotza da. Ik. hankamotza.besotako. ‘besoetako’. iz./izond. Norbait bereaitaponte edo amapontearekiko. Bataiatzenden haurrarekiko besoetan daramana. Ik. attaponte,attaponteko, amaponte, amaponteko.besteetzat ber izan. ‘besterentzatbehar izan’. Oinarrizko gauzak egiteko erebesteren laguntza ezinbestekoa izan; besterenbeharra izan. Ik. sufizientia izan.besteko. ‘besteko’. iz. Auzokoa, aldamenekoa,bizi-laguna. Hitz hau baserria bi bizitzakoadenean esaten da; kaleko etxeak direnean,adibidez, ez. Sorabillen bestekoekin ezomentzian beñere ongi etorri.besten lepotik ibilli. ‘besteren lepotikibili’. Besteren kontura, besteren bizkar ibili.Horrek sekula eztu diruik eukitzen; beti bestenlepotik ibiltzea.besten odola aldau. ‘besteren odolaaldatu’. Odol-transfusioa egin. Gaizkizeola, baña momentuik txarrena pasa otezuan, odola besteena aldauta.besuak urrau. ‘besoak urratu’. Besoakzauritu, besoetan arrastaren bat edo besteegin. Earki besuak urratze zian gari-lotzene.beta hartu. ‘beta hartu’. Zerbait egitekoune edo aukera egokia hartu. Oaintxe ezertakobetaik ezteu hartzen./Diskurau ezkeo amata amona, gure etxeko andrek, hasarre prepaatzezian beayek ibiltzen zituzten istrumentuakkonpontzeko gizonezkuek betaikhartzen etzuelako. Ik. astiya hartu.bete. ‘bete’. da /du ad. 1. Zerbaitek hutsune edotarte bat zeharo hartu. Basua urez bete! 2.Zerbait ugari egon edo eduki. Ik. beteta eon. 3.Adin jakin batera heldu. Hoeta sei urte betettu.4. Aurrez esandakoa, agindutakoa, eskatutakoa,nahi dena, etab. gauzatu. Emandakohitza bete. Ik. hitza bete. 5. Arnasestutu, arnasanekez hartu. Zaltaka bete inda. BETE-BETE INDA. ‘bete-bete eginda’.adb. Erabat, bapo edanda dagoela adieraztekoerabiltzen da. 2. Emakumea haurdun dagoelaadierazteko. Ik. kargauta. ELIZA/ETXIA BETIAN JENDIA. ‘eliza/etxea betean jendea’. Eliza edo etxeabete-bete eginda zegoela adierazteko. MezaNagusiya eman zuen ta eliza betian zan jendia.betegarri. ‘betegarri’. iz. 1. Zerbait betetzenedo osatzen duen zera. Hitz neurtutako betegarriak,neurria betetzeko soilik jartzen direnak.Puntu hori behintzat betegarri hutsaizan dek. Ik. bete-lana. 2. Txondorra piztuondoren goiko zulotik botatzen den egurmultzoa.Txondor honek betegarriya prankobeharko dik. 3. Asetzen duena. Motillakondo betegarriya huan ezti hori.beteka. ‘betekada’. iz. Betealdia, asealdia.betelan. ‘betelan’. iz. 1. Betegarri egiten denlana. 2. Eraikuntzei buruz ari garelarik, zulobat lurrez bete.betia ez izan. ‘betea ez izan’. Sano-sanoaez izan. Ia beti ezezko testuingurutan erabiltzenda. Hori eztek bete-betiare izango.betun. ‘betun’. iz. Oinetakoen azala babestekoeta distiratsu jartzeko pasta edo likidoa.