Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
erko 41berau. ‘beratu’. da/du ad. 1. Beratasuna eman,bigundu. Bereziki janariak, edo beste solidorenbat, uretan edo beste likidoren bateanezarriz. Bakallaua beratzen jarri deu, bestelaoso gaziya eotea ta./Garbantzuak beratzenipini. Ik. berauta ibili/eon, berakua izan. 2.Berotasunak eraginda janaria erdi-likatsu,erdi-urturik utzi: txokolatea, nahiz karameloak,esaterako. Ik. txokolatia berau. BERAUTA IBILLI/EON. ‘beratuta ibili/egon’. Kakeria eduki. Ik. berakua izan.berbena-belar. ‘berbena-belar’. iz. Belarmota.Sendabelar modura erabiltzen da.Hosto erronboideak ditu eta buruxkatan loremore edo arrosak. Txiki-txiki egin eta arrautza-zuringoarekinnahastuz egindako irabiatuatrapu batean bildu eta gorputz azala igurtzizzikina ateratzen du. Berbena-belarraikearri ona izatea zikiña ateatzeko. Ik. pasmobelar,ebaki-belar.berdate. ‘berdate’. iz. Aldi luzeko eguralditxarra, euritsua.berdau. ‘berdatu’. da/du ad. Landareek kimuberriak eman; zelaiak eta, belarrez bete.berde-onduak. ‘berde-onduak’. iz (askotan pl.).Baña artian berde-onduak artoak ereiteko zeuden.berdindu. ‘berdindu’. da/du ad. 1. Gosea,egarria ase; mozkortu. 2. Lur edo zorualautu; zuloren bat bete. 3. Kirol-lehiaketabatean kirolari edo taldeek tanto-edo puntukopurubera lortu. 4. Berdin bihurtu, mailaberean jarri; zerbait beste zerbaiten berdinizan. EARKI BERDINDUTA EON/GELDITTU.‘ederki berdinduta egon/gelditu’. Janarizedo edariz ederki aseta egon. Egun hartanbehintzat earki berdinduta geldittu giñan. Ik.earki gobernauta eon.berdinga. ‘berdinga’. iz. Hasi omentzan beaibotatzen berdinga lodiak ta orduantxe errendittuputrea.berdots. ‘berdots’. izond. Aurpegi-azalarenkolorea zuri-berde antzekoa duenari esan ohizaio. Kolore ederrak izaten ez dituenari. Neiattonak berdotsa esate zian ta koloriakhobetzeatik ardo pixkat emate zian txikitan.bere. ‘bere’. erak. “Haren”-ek perpaus berekonor, nork edo nori osagai berari dagokioneanhartzen duen forma (pluralean, bere zeinberen). BERIAK IKUSI. ‘bereak ikusi’. Bizitzarengordintasuna, laztasuna probatu zuelaadierazteko. Hareke beriak ikusi zittun. Ik.beriak pasau. BERIAK PASAU. ‘bereak pasatu’. Bizitzarengordintasuna, laztasuna probatu zuelaadierazteko. Hareke beriak pasauxkik e:alargundu ta lau ume txikikin kale gorriyan.Ik. beriak ikusi.bereki. ‘bereki’. iz. Elkarrekin ondo jostendiran jantzi-atalak; konjuntoa. Gona honekizango din bere berekiya.bergantzia. ‘merkantzia’. iz. Salgaiak garraiatzekotrena. Horrek pelota hori harrapau?Ezta bergantzian etorritare! Ik. merkantzia.berko. ‘beharko’. Enfasia emateko. Oro har,aurretik aditza era burutuan eraman ohi dueta "ez dagoela aditzak adierazten duena,inolaz ere, egiteke uzterik" bezala parafraseatukogenuke. Ezinbestekoa edo derrigorrezkoadela egitea. Jun berko amak eo amonakagindu ezkeo!/Berko jun! BERKO JUN. ‘beharko joan’. Beharko!Zerbait nahitaezkoa edo ezinbestekoa delaadierazteko esapidea. Berko jun ganauak uraeango bazun.
42berna-hezurberna-hezur. ‘berna-hezur’. iz. Herri hizkeran,tibia. Hau da, gizakiaren zangoarenbeheko zatia, belaunaren eta oinaren artekoa.Ik. berna-hezurrekua eman. BERNA-HEZURREKUA EMAN. ‘bernahezurrekoaeman’. Ostiko bat emanbelaun eta oinaren pare horretan; hau da,tibia inguruan. Berna-hezurreko earra baieman txoro horrek! Ik. berna-hezur.bero-lamara. ‘bero-lamara’. iz. Bero larria.Hau dek bero-lamara hau! Ik. lamara.berousai haundik ez eon. ‘bero usainhandirik ez egon’. Hotz dagoela esatekomodua. Gaur etziok berousai handik mangahutsetanetortzeko.berri. ‘berri’. Izond./iz. 1. Duela gutxi sortua,azaldua, ezagutua, gertatua. 2. Duela gutxikogertaera baten adierazpena. BERRI JAKIN. ‘berri jakin’. Aurretik “-ko” sintagma darama eta tokiren bat ezagutuadieraziko luke. Nik artian Donostiko berrigutxi eo bate enekiyen. ADITZA + BERRIYA. ‘aditza + berria’.Edozein aditz era burutuan “berria” adjektiboarekinloturik, “orain dela gutxi” + aditzabezala parafrasea daiteke: inberriya, ekarriberriya, etorri berriya, etab. Baten, txabolatikbera oso bide labaña izate zan da euriyainberriya; intza zeon. Ik. ezta + aditza +zarra.berriketa gutxi. ‘berriketa gutxi’. “ Aitzakiaeta erantzun txarrik eman gabe, isil hadi”bezala parafrasea dezakegu. Hi, ta berriketagutxi ee! Ik. kopla gutxi, ta beak onak!bertako in. ‘bertako egin’. Bertakotu, bertaraegokitu; bertako bat gehiago sentitu.Lenbizi lotsau ite giñala, baña geo etzanlotsau bildurrik. Bertako in belaxe!bertan bera ixkutau/ixildu. ‘bertan beheraezkutatu/isildu’. Zerbait, istilu edoarazoren bat, hasiera batean entzute handikoaizan zena, komeni ez delako ezkutatuedo bertan behera tapatzea. Izantzian iskamillakta, egun batetik bestea dana bertan beraixkutau.bertan goxo. ‘bertan goxo’.giro.Egoneanbertso-papel. ‘bertso-paper’. iz. Kantapaperak.Norbaitek idatzitako bertsoak, salgaiegoten zirenak. Ik. kanta-papel.bertsuak atea. ‘bertsoak atera’. Xelebrekeriarenbat edo egiten denean esan ohi da.Guri oaindik bertsuak ateako izkiue.beruana kendu. ‘beroarena kendu’. Exajeratutakoguztia kendu, kontuan ez hartu; izanere, animalia kanalean pisatzen denean beroaegon ohi da eta berez duen baino pisu gehiagoizan ohi du; hozten denean, berriz, pisua galduohi du. Horri beruana kendu inberko zayo pixkat.Ik. oriana kendu.besa/besaa. ‘besada’. iz. Besakada; edozeindelarik ere materiala, besapean edobesoetan hartzen den kantitatea; oro har,belar, garo edo arto kantitatea. Ik. belar-besa,besabelar.besabelar. ‘besada-belar’. iz. Besakadabelar; besapean edo besoetan hartzen denbelar-multzoa, gero astoan, gurdian nahiztraktorean kargatzen dena. Ni besaka ibiltzekoenitxion ta zuek botatze badezue neroneksakauko zionat. Ik. besabelar.besaka. ‘besakada’. adb. Besada. Zerbaitetikbesapean edo besoetan hartzen den kantitatea.Ni besaka ibiltzeko enitxion.besanga. ‘besanga’. iz. Zuhaitz baten adarhandienetako bakoitza.
- Page 4 and 5: Lan hau nire aitona-amonei eta,bere
- Page 6 and 7: viii3. Esanahi bat baino gehiago di
- Page 8 and 9: xHonako hauek izan dira lan honen i
- Page 11 and 12: 2abrastakbereziki zuhaitzetatik eta
- Page 14 and 15: al 5aixa. ‘aisa/aise’. adb. Err
- Page 16: aldrebes 7alda-aldi. ‘alda-aldi
- Page 19 and 20: 10 BETI ALLAU EZINDA. ‘beti + adi
- Page 21 and 22: 12amuztuamuztu. ‘amustu’. da/du
- Page 23 and 24: 14apopilloapopillo. ‘apopilo’.
- Page 25 and 26: 16argi ARE-ESKOTEA. iz. 1. Areak du
- Page 27 and 28: 18arrastoarrasto. ‘arrasto’. iz
- Page 29 and 30: 20artiola ARTILLIA KARDAU. ‘artil
- Page 31 and 32: 22astelenko moduko zuri borobilak d
- Page 33 and 34: 24atentziyua eman ATE-LANGA. ‘ate
- Page 35 and 36: 26atze-aurreatzealdean aurrealdean
- Page 37 and 38: 28ayazi/ayaazi/ayazoayazi/ayaazi/ay
- Page 39 and 40: 30aztarka inaztarka in. ‘aztarrik
- Page 41 and 42: 32bakasta. iz. Akaina, lakasta. Aka
- Page 43 and 44: 34bapo! BAPO IBILLI. ‘bapo ibili
- Page 45 and 46: 36batek daki!erabiltzen da; izan er
- Page 47 and 48: 38begizulo BEGIRATZE MAKAL. ‘begi
- Page 49: 40belarrixkiñakua emanurtero-urter
- Page 53 and 54: 44bezain/bezin prontobezain/bezin p
- Page 55 and 56: 46billoba LAPUR BILDURRIK EZ IZAN.
- Page 57 and 58: 48boladabezela, gurdiyakin ekartzen
- Page 59 and 60: 50burrundazale”, “pastelzale”
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67 and 68: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 69 and 70: 62elurrausoitteunian asko hil iteia
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75 and 76: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 77 and 78: 70eskuarte handiya izan/bihargañia
- Page 79 and 80: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 81 and 82: 74etxe kordoadreiluz, harriz edo ho
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
- Page 87 and 88: 80freskatzea indeitua. Guk han pran
- Page 89 and 90: 82gaixotasunak gizona bukau GAIXUAK
- Page 91 and 92: 84ganbaillaSeguru asko urte hartan
- Page 93 and 94: 86gatzadineko lagunak hil direla ad
- Page 95 and 96: 88geyegi ez behartukit, baña gerri
- Page 97 and 98: 90gogotsu/gootsugogotsu/gootsu. ‘
- Page 99 and 100: 92gorri(ttu)gorriya. 3. Guztiz larr
erko 41berau. ‘beratu’. da/du ad. 1. Beratasuna eman,bigundu. Bereziki janariak, edo beste solidorenbat, uretan edo beste likidoren bateanezarriz. Bakallaua beratzen jarri deu, bestelaoso gaziya eotea ta./Garbantzuak beratzenipini. Ik. berauta ibili/eon, berakua izan. 2.Berotasunak eraginda janaria erdi-likatsu,erdi-urturik utzi: txokolatea, nahiz karameloak,esaterako. Ik. txokolatia berau. BERAUTA IBILLI/EON. ‘beratuta ibili/egon’. Kakeria eduki. Ik. berakua izan.berbena-belar. ‘berbena-belar’. iz. Belarmota.Sendabelar modura erabiltzen da.Hosto erronboideak ditu eta buruxkatan loremore edo arrosak. Txiki-txiki egin eta arrautza-zuringoarekinnahastuz egindako irabiatuatrapu batean bildu eta gorputz azala igurtzizzikina ateratzen du. Berbena-belarraikearri ona izatea zikiña ateatzeko. Ik. pasmobelar,ebaki-belar.berdate. ‘berdate’. iz. Aldi luzeko eguralditxarra, euritsua.berdau. ‘berdatu’. da/du ad. Landareek kimuberriak eman; zelaiak eta, belarrez bete.berde-onduak. ‘berde-onduak’. iz (askotan pl.).Baña artian berde-onduak artoak ereiteko zeuden.berdindu. ‘berdindu’. da/du ad. 1. Gosea,egarria ase; mozkortu. 2. Lur edo zorualautu; zuloren bat bete. 3. Kirol-lehiaketabatean kirolari edo taldeek tanto-edo puntukopurubera lortu. 4. Berdin bihurtu, mailaberean jarri; zerbait beste zerbaiten berdinizan. EARKI BERDINDUTA EON/GELDITTU.‘ederki berdinduta egon/gelditu’. Janarizedo edariz ederki aseta egon. Egun hartanbehintzat earki berdinduta geldittu giñan. Ik.earki gobernauta eon.berdinga. ‘berdinga’. iz. Hasi omentzan beaibotatzen berdinga lodiak ta orduantxe errendittuputrea.berdots. ‘berdots’. izond. Aurpegi-azalarenkolorea zuri-berde antzekoa duenari esan ohizaio. Kolore ederrak izaten ez dituenari. Neiattonak berdotsa esate zian ta koloriakhobetzeatik ardo pixkat emate zian txikitan.bere. ‘bere’. erak. “Haren”-ek perpaus berekonor, nork edo nori osagai berari dagokioneanhartzen duen forma (pluralean, bere zeinberen). BERIAK IKUSI. ‘bereak ikusi’. Bizitzarengordintasuna, laztasuna probatu zuelaadierazteko. Hareke beriak ikusi zittun. Ik.beriak pasau. BERIAK PASAU. ‘bereak pasatu’. Bizitzarengordintasuna, laztasuna probatu zuelaadierazteko. Hareke beriak pasauxkik e:alargundu ta lau ume txikikin kale gorriyan.Ik. beriak ikusi.bereki. ‘bereki’. iz. Elkarrekin ondo jostendiran jantzi-atalak; konjuntoa. Gona honekizango din bere berekiya.bergantzia. ‘merkantzia’. iz. Salgaiak garraiatzekotrena. Horrek pelota hori harrapau?Ezta bergantzian etorritare! Ik. merkantzia.berko. ‘beharko’. Enfasia emateko. Oro har,aurretik aditza era burutuan eraman ohi dueta "ez dagoela aditzak adierazten duena,inolaz ere, egiteke uzterik" bezala parafraseatukogenuke. Ezinbestekoa edo derrigorrezkoadela egitea. Jun berko amak eo amonakagindu ezkeo!/Berko jun! BERKO JUN. ‘beharko joan’. Beharko!Zerbait nahitaezkoa edo ezinbestekoa delaadierazteko esapidea. Berko jun ganauak uraeango bazun.
Change language