Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
aatza. ‘baratze’. iz. Lur-zati ez handia,gehienetan hesitua, jateko landareak (barazkiak)lantzeko erabilia. Baatza nua zopizarrea.baatzui/bautzi. ‘baratxuri’. iz. Landarebelarkara.Mintz fin batez bilduta daudenatal ugariz osatutako erraboila duena. Ostroaklerro formakoak eta luzeak ditu.b BAATZUYA BAÑO FIÑAUA. ‘baratxuriabaino finagoa’. Norbait zintzoa eta zuzenadela adierazten du konparaketa honek.baazpako. ‘badaezpadako’. izlag. 1. Erdipurdikoa,fidatzekoa ez dena. Kontu horirenehiko baazpakua dala esango nuke. Ni,behintzat, enintzake fiyauko. Ik. hortik honeakuaizan. 2. Zalantza eta susmo txarrak sortaraztendituenaz esaten da. 3. Ziurtzat, finkotzatjo ezin dena. BAAZPAKO ETXIA EROSI. ‘badaezpadakoetxea erosi’. Kristoren etxea, etxeezin hobea erosi. Baazpako etxia erosi omendue e!baba. ‘baba’. iz. Babarruna, indaba. Hitzhonek "baba" mota guztiak biltzen ditu,baina, bereziki, baba gorriari egiten dio erreferentzia.Gaur etxian babak izangottugujateko. Ik. baba gorriya, baba beltza, baba zuriya.2. Larruazalean sortzen den haunditu urtsuaeta ondorengo gogorgunea; bereziki eskulanarenondorioz sortutakoa. Babak ateazaizkit eskutan. BABA BELTZ. ‘baba beltz’. iz.(pl. askotan).Leguminosoen familiako baratze-landarebelarkara eta urterokoa, haziak babarrunarenantzekoak baina handiagoak eta zapalakdituena. BABA GORRI. ‘baba gorri’. iz.(askotan pl.).Babarruna, Leguminosoen familiako baratze-landarebelarkara eta urterokoa, fruitutzatgiltzurrun-antzeko haziak dituen lekakematen dituena. Ik. baba beltza, baba zuriya,baba motza. BABA MOTX. ‘baba motz’. iz. Baba gorrimota bat. BABA ZURI. ‘baba zuri’. iz.(askotan pl.). Babamota bat. BABA-ALE. ‘baba-alea’. iz. Baba gorriarenfruitu txiki eta biribila. Aurten, behintzat,baba ale earrekua da. Hau dek baba-aliahau! BABA-ALETZEN. ‘baba-aletzen’. adb.Baba-aleak biltzen duten azaletik bereizten.Atta baba-aletzen ai da. Ik. arto-aletzen.babalore. ‘babalore’. iz/izond. 1. Ergela,baboa, artaburua. Ik. artaburu, tontolapiko. 2.Babaren lorea.babazal. ‘baba-azal’. iz. Baba aletu ondorengeratzen den lastoa, baba inguratzen duenazala. Babazalak sua pizteko onak izateia. Ik.babalore.babesare. ‘babesare’. iz. Ganaduak sabelaldean duen koipeari deitzen zaio horrela.
32bakasta. iz. Akaina, lakasta. Akaroen ordenakozenbait parasitoren izen arrunta. Ardiekbereziki, baina, oro har, edozein ganadukizan ohi duten arkakusoen moduko zomorroa.Arkakusoak baino handiagoa da tamaibaheGanadua larrutu eta irekitzen denean, oihalbat bezala libratzen zaio koipe-geruza hori.Kendu eta gero, arropa gisa eseki ohi da,hoztu eta gogortu dadin.bahe. ‘bahe’. iz. Hondo saredun edo zulodunaduen lanabesa, tamaina desberdinetako aleakbereizteko erabilten dena. Ik. bahe larri, bahexia, bahe fiña. BAHE FIÑ. ‘bahe fin’. iz. Hondo saredunaedo zuloduna duen tresna, tamaina txikikoaleak bereizteko; zulo txikikoa izango da. Ik.bahe xia. BAHE LARRI. ‘bahe larri’. iz. Hondo saredunaedo zuloduna duen tresna, tamainahandiko aleak bereizteko; beraz, zulo handikoaizango da. Ik. bahe xia, bahe fiña. BAHE XE. ‘bahe xehe’. iz. Hondo saredunaedo zuloduna duen tresna, tamaina txikikoaleak bereizteko; zulo txikikoa izango da.Ik. bahe fiña.bai balitz. ‘bai balitz’. Elkarrizketa batean,batek norbaiti buruz ezaugarri bat esan etabesteak ezaugarri hori indartu nahirik erabiltzenden esapidea. –Eskaxa dek. –bai balitz!bai Jauna! ‘bai Jauna!’. iz. Baiezkoa indartzekobaliabidea; “Jauna” gehitzen zaio, bainaez du ezinbestean gizonezko bati zuzendubeharrik, emakumezkoei zuzentzeko ere erabiliohi da. Beraz, egindako “klitxe” bat besterikez litzateke. –Zeu bakarrik etorri altziñanParistik? –Bai Jauna!bai tokaure! ‘bai tokatu ere!’. “Hau dukkasualitatea!” bezala ere parafrasea dezakegu.Bihar junbertzun oporreta ta hanka hautsidu. Bai tokaure!baike. ‘badarik ere’. lok. “Behintzat”, “gutxienez”lokailuen parekoa litzateke. Disfrutau,batzuk baike. HORI BAIKE IN. ‘hori badarik ere egin’.Gutxienez hori egin. Hori baike intzazu.baita zeare! ‘baita zera ere!’. Zuzenekoelkarrizketa batean, batek esandakoa gehiegizkoa,neurriz gainekoa dela adieraztekoerabiltzen da. –Hotz handiya iteik ta jantzizak kamiseta manga luzia? –Baita zeare!bajatzea iñ. ‘bajatzera egin’. Bajatzenhasita egon; osasunez ahultzen hasita egon.Sasoyan larogehi kilo pisatze zittula esanohi zuan; guk ezautu genunian pixkat bajatzeaiña zan.bakallau izpi. ‘bakailau izpi’. iz. (askotan pl.).Bakailauaren zati txiki, mehe eta luzexkak.Bakallau izpi batzuk botaizkiyozu tortillai.Ik. izpi.bakandu. ‘bakandu’. da/du ad. Bakanagobihurtu, urritu. Mutil horritxire illia earkibakandu zayo./Geo Santiyo ta Santa Anainguruan hasiko giñan biltzaldiyak bakantzen,ta orduan goizian juten giñan. 2.Zuhaitz eta landareei buruz, adaxkak moztuedo landare batzuk kendu. Zulo bakoitzianarto geyegi eon ezkeo bakandu inberko litzake.Ik. arto ugariyak begiyak bete, arto bakanakganbarak bete. BAKANTZE-LANA. ‘bakantze-lana’. iz.Alerik edo landarerik onenak bertan utzi etakaskarrenak tartetik kentzea, moztea. Artuarezulo bakoitzian geyegi baldin bado,bakandu inber izatea. Ik. entresaka-lana. BAKANTZEN HASI. ‘bakantzen hasi’.Urritzen hasi, bakanago bihurtu. Harire illiabakantzen hasi zayo. Ik. bakandu.
- Page 4 and 5: Lan hau nire aitona-amonei eta,bere
- Page 6 and 7: viii3. Esanahi bat baino gehiago di
- Page 8 and 9: xHonako hauek izan dira lan honen i
- Page 11 and 12: 2abrastakbereziki zuhaitzetatik eta
- Page 14 and 15: al 5aixa. ‘aisa/aise’. adb. Err
- Page 16: aldrebes 7alda-aldi. ‘alda-aldi
- Page 19 and 20: 10 BETI ALLAU EZINDA. ‘beti + adi
- Page 21 and 22: 12amuztuamuztu. ‘amustu’. da/du
- Page 23 and 24: 14apopilloapopillo. ‘apopilo’.
- Page 25 and 26: 16argi ARE-ESKOTEA. iz. 1. Areak du
- Page 27 and 28: 18arrastoarrasto. ‘arrasto’. iz
- Page 29 and 30: 20artiola ARTILLIA KARDAU. ‘artil
- Page 31 and 32: 22astelenko moduko zuri borobilak d
- Page 33 and 34: 24atentziyua eman ATE-LANGA. ‘ate
- Page 35 and 36: 26atze-aurreatzealdean aurrealdean
- Page 37 and 38: 28ayazi/ayaazi/ayazoayazi/ayaazi/ay
- Page 39: 30aztarka inaztarka in. ‘aztarrik
- Page 43 and 44: 34bapo! BAPO IBILLI. ‘bapo ibili
- Page 45 and 46: 36batek daki!erabiltzen da; izan er
- Page 47 and 48: 38begizulo BEGIRATZE MAKAL. ‘begi
- Page 49 and 50: 40belarrixkiñakua emanurtero-urter
- Page 51 and 52: 42berna-hezurberna-hezur. ‘berna-
- Page 53 and 54: 44bezain/bezin prontobezain/bezin p
- Page 55 and 56: 46billoba LAPUR BILDURRIK EZ IZAN.
- Page 57 and 58: 48boladabezela, gurdiyakin ekartzen
- Page 59 and 60: 50burrundazale”, “pastelzale”
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67 and 68: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 69 and 70: 62elurrausoitteunian asko hil iteia
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75 and 76: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 77 and 78: 70eskuarte handiya izan/bihargañia
- Page 79 and 80: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 81 and 82: 74etxe kordoadreiluz, harriz edo ho
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
- Page 87 and 88: 80freskatzea indeitua. Guk han pran
- Page 89 and 90: 82gaixotasunak gizona bukau GAIXUAK
aatza. ‘baratze’. iz. Lur-zati ez handia,gehienetan hesitua, jateko landareak (barazkiak)lantzeko erabilia. Baatza nua zopizarrea.baatzui/bautzi. ‘baratxuri’. iz. Landarebelarkara.Mintz fin batez bilduta daudenatal ugariz osatutako erraboila duena. Ostroaklerro formakoak eta luzeak ditu.b BAATZUYA BAÑO FIÑAUA. ‘baratxuriabaino finagoa’. Norbait zintzoa eta zuzenadela adierazten du konparaketa honek.baazpako. ‘badaezpadako’. izlag. 1. Erdipurdikoa,fidatzekoa ez dena. Kontu horirenehiko baazpakua dala esango nuke. Ni,behintzat, enintzake fiyauko. Ik. hortik honeakuaizan. 2. Zalantza eta susmo txarrak sortaraztendituenaz esaten da. 3. Ziurtzat, finkotzatjo ezin dena. BAAZPAKO ETXIA EROSI. ‘badaezpadakoetxea erosi’. Kristoren etxea, etxeezin hobea erosi. Baazpako etxia erosi omendue e!baba. ‘baba’. iz. Babarruna, indaba. Hitzhonek "baba" mota guztiak biltzen ditu,baina, bereziki, baba gorriari egiten dio erreferentzia.Gaur etxian babak izangottugujateko. Ik. baba gorriya, baba beltza, baba zuriya.2. Larruazalean sortzen den haunditu urtsuaeta ondorengo gogorgunea; bereziki eskulanarenondorioz sortutakoa. Babak ateazaizkit eskutan. BABA BELTZ. ‘baba beltz’. iz.(pl. askotan).Leguminosoen familiako baratze-landarebelarkara eta urterokoa, haziak babarrunarenantzekoak baina handiagoak eta zapalakdituena. BABA GORRI. ‘baba gorri’. iz.(askotan pl.).Babarruna, Leguminosoen familiako baratze-landarebelarkara eta urterokoa, fruitutzatgiltzurrun-antzeko haziak dituen lekakematen dituena. Ik. baba beltza, baba zuriya,baba motza. BABA MOTX. ‘baba motz’. iz. Baba gorrimota bat. BABA ZURI. ‘baba zuri’. iz.(askotan pl.). Babamota bat. BABA-ALE. ‘baba-alea’. iz. Baba gorriarenfruitu txiki eta biribila. Aurten, behintzat,baba ale earrekua da. Hau dek baba-aliahau! BABA-ALETZEN. ‘baba-aletzen’. adb.Baba-aleak biltzen duten azaletik bereizten.Atta baba-aletzen ai da. Ik. arto-aletzen.babalore. ‘babalore’. iz/izond. 1. Ergela,baboa, artaburua. Ik. artaburu, tontolapiko. 2.Babaren lorea.babazal. ‘baba-azal’. iz. Baba aletu ondorengeratzen den lastoa, baba inguratzen duenazala. Babazalak sua pizteko onak izateia. Ik.babalore.babesare. ‘babesare’. iz. Ganaduak sabelaldean duen koipeari deitzen zaio horrela.
Change language