Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
axei-buztan 27 aurretik atzea ta atzetik aurreaikasi. ‘aurretik atzera eta atzetikaurrera ikasi’. Goitik behera, hitzez hitzikasi. Akordatze naiz historia Sagrada nolahasi aurretik ta atzea ta atzetik aurrea ikasinun. Hua bai ikasi! Ta gouan euki nun eztakitnoiz arte. aurria hartu. ‘aurrea hartu’. Zerbait lehenagoegin; lehentasuna norbaiti kendu. Lenenguaizan nahi zun baña aurria hartu diyue. aurriak erakusteu atzia nola dantzau.‘aurreak erakusten du atzeanola dantzatu’. Aurrez jendearekin nolaportatu halako erantzuna jasoko dela adieraztendu esamolde honek.aurreakarga. ‘aurrerakarga’. iz. Aurrerantzhigituriko karga. Ik. atzeakarga, alboakarga.aurrekuan. ‘aurrekoan’. adb. Lehengoan,aurreko batean. Aurrekuane etzala etorrikoesantzun.auskalo! ‘auskalo!’. Zerbait jakitea osozaila edo ezina dela adierazteko hitza. Esapidehau, bera bakarrik zuzeneko elkarrizketabateko erantzun izan daiteke. Horrez gain,ondoan galdetzaile bat edo galdetzaile batezhasitako perpaus txertatua ere har dezake. -Nun da ama?-Auskalo. Auskalo gure xarranoiz etorrikoan. Ik. batek daki!automobilla. ‘automobila’. iz. Motor batekeraginik dabilen ibilgailua, lau gurpilekoaeta lauren bat bidazti garraia ditzakeena.Pasillo horta sartu ta eskubira lenengoautomobillantzako garajia.auzo. ‘auzo’. iz. Hiri edo herri barruti batbanatzen den zati bakoitza. AUZO-HURRENA. ‘auzo-hurrena’. iz.Auzokorik gertukoena, bizilaguna. Gureauzo-hurrenare haietxek zian. Ik. bestekoa. AUZO-JIRA. ‘auzo-jira’. iz. Auzo-ingurua,auzo-buelta. Orduantxe abixau auzokuai, taetortzen zian auzo-jira dana. Ik. etxe-jira, jira.auzolan. ‘auzolan’. iz. Auzokoen arteko elkarlana.Garai batean, lan handiak auzokoek elkarrilagunduz egin ohi zituzten; auzolanean. AUZOLANEA ETORRI. ‘auzolanera etorri’.Auzokoei laguntzera etorri; auzokoenarteko elkarlanera etorri. Auzo-lanea etortzezan hurare. Ik. auzolana.auzo-langille. ‘auzo-langile’. iz. Auzolaneanaritzen dena. Auzo-langilliake bazianhan, ta hayeke onak izateia.auzuan izan. ‘auzoan izan’. Ez izan. Ik.goua auzuan. Honako egitura honetan erabiliohi da: izena + auzuan. ‘izena +auzoan’. Izenak aditzera ematen duena"batere ez" edo "urruti" dagoela esan nahi daesapide honekin. Gehienetan "indarra" eta"gogoa" bezalakoekin osatzen da esapidea,baina baita bestelakoekin ere. Eskribitzenejardute gendun, ortografia auzuan! Ik. indarraauzuan, goua auzuan. DIRUA AUZUAN! ‘dirua auzoan!’. Dirurikez dagoela adierazteko. GOUA AUZUAN. ‘gogoa auzoan’. Norbaiekbatere gogorik ez duela adierazteko.Ze, ikasteko goua auzuan?/Lan pixkat ittekogoua auzuan./Ze, jateko goua auzuan? Ik.indarra auzuan! INDARRA AUZUAN! ‘indarra auzoan!’.Batere indarrik ez duela adierazteko erabiltzenda. Hainbeste erronka ta, ze, indarraauzuan! Ik. goua auzuan!axei-buztan. ‘azeri-buztan’. iz. Belar-mota.Garoaren itxura du eta luzexkak dira. Badabelar-klase bat axei-buztana esate zayona;garuan itxura izateu.
28ayazi/ayaazi/ayazoayazi/ayaazi/ayazo. Zerbait besteri jakinarazi,iragarri. Beti nun dabillen ayazi inberbestiai.ayotza. ‘aiotza’. iz. Igitaiaren antzeko tresna,baina kirten luzea duena (atzera metro t´erdiedo); sasiak, larrak, oteak eta belar txarrakjotzeko erabili ohi da.azala izan/eduki. ‘azala izan/eduki’.Aurpegia izan; lotsagabe aritu. Ik. arpeya izan,kopeta izan.azau. ‘azao’. iz. Gari-sorta. Ebakitako gariazeta kideko landareez egiten den sorta.aze. ‘hara zer’. Harridurazko formula.Gehiene-tan "izena" + "izenondo" batekinjoan ohi da. Aze leku aidetsua babarrunak taartoak lehortzeko bihar bezela! Ta baita girosanua arbi-haziyantzako.aziyo. ‘azio’. iz. Egite txarra edo gaitzesgarria.Azkar. ‘azkar’. adb. Bizkor, sendo. AZKAR ASKO + ADITZA. ‘azkar asko +aditza’. Oso azkar + aditza. Joxen trebeziyaiesker azkar asko bete zittun bi zinta,erreztasun haundiz gañea. AZKAR TA ONDO USUAK HEGAN.‘azkar eta ondo usoak hegan’. Azkaregiten diren gauzak normalean edo ia behinere ez direla ongi egiten adierazten du. Gauzakazkar eta ongi egitea gizakiontzat osozaila dela. AZKAR-AZKAR. ‘AZKAR-AZKAR’. adb. Arinarin,laister. Abixua emanda azkar-azkar etorrizan.azken1. ‘azken’ ord. Denboran, espazioan edoordenean, beste guztien atzean edo ondorendagoena edo gertatzen dena. AZKEN ARNASA(K) EMAN. ‘azkenarnasa(k) eman’. Hil, azken hatsa eman.Ik. azkena etorri, azkenak in. AZKEN BIGARREN. ‘azken bigarren’.adb. Azken aurreko tokian. Atzo zaltaka azkenbigarren geldittu zan. AZKEN HITZA IZAN/EUKI. ‘azken hitzaizan/eduki’. Hizketaldia amaitzen duenhitza izan; garrantzizkoena eta erabakitzailea.Beti beak eukiber izateu azken hitza. Ik.hitz. AZKEN IGURTZI. ‘azken igurtzi’. iz. Hiltzekozorian dauden gaixoei apaizak bekatuakbarkatze aldera eman izan ohi dion oliadura.Eliza Katolikoko sakramentuetako batda eta apaizak olio santuaz oso gaixorikdagoenaren gorputza gantzutzean datza.Bereziki, bekokia eta eskuak igurtzitzendira. AZKEN JUIZIYUA ZALA USTE IZAN.‘azken juizioa zela uste izan’. Amaiera,munduaren azkena zela uste izan. Azkenjuiziyua zala uste nian! Oaindik halako danbarratekoikez huan izango mundua sortuzan ezkeo.azken2. ‘azken’. iz. Amaiera. AZKEN TXARRA EUKI. ‘azken txarraeduki’. Gaizki bukatu; norbaitek bukaeratxarra izango duela iragarri. Eztakit baña,azken txarra eukikou oaindik. AZKENA ETORRI. ‘azkena etorri’.Heriotz-muga etorri. Gure amamari azkenaetorri zitzayonian, Elizakuak hartzeakuan, beahasi zan ohetik nola gu moittu, nun zeudengauzak, kemen earrakin dana. Ik. azkenak in. AZKENA HURRE/HURRIAN IZAN (NOR-BAITEK). ‘azkena hurre/hurrean izan(norbaitek)’. Heriotza gertu izan. Ez nuan
- Page 4 and 5: Lan hau nire aitona-amonei eta,bere
- Page 6 and 7: viii3. Esanahi bat baino gehiago di
- Page 8 and 9: xHonako hauek izan dira lan honen i
- Page 11 and 12: 2abrastakbereziki zuhaitzetatik eta
- Page 14 and 15: al 5aixa. ‘aisa/aise’. adb. Err
- Page 16: aldrebes 7alda-aldi. ‘alda-aldi
- Page 19 and 20: 10 BETI ALLAU EZINDA. ‘beti + adi
- Page 21 and 22: 12amuztuamuztu. ‘amustu’. da/du
- Page 23 and 24: 14apopilloapopillo. ‘apopilo’.
- Page 25 and 26: 16argi ARE-ESKOTEA. iz. 1. Areak du
- Page 27 and 28: 18arrastoarrasto. ‘arrasto’. iz
- Page 29 and 30: 20artiola ARTILLIA KARDAU. ‘artil
- Page 31 and 32: 22astelenko moduko zuri borobilak d
- Page 33 and 34: 24atentziyua eman ATE-LANGA. ‘ate
- Page 35: 26atze-aurreatzealdean aurrealdean
- Page 39 and 40: 30aztarka inaztarka in. ‘aztarrik
- Page 41 and 42: 32bakasta. iz. Akaina, lakasta. Aka
- Page 43 and 44: 34bapo! BAPO IBILLI. ‘bapo ibili
- Page 45 and 46: 36batek daki!erabiltzen da; izan er
- Page 47 and 48: 38begizulo BEGIRATZE MAKAL. ‘begi
- Page 49 and 50: 40belarrixkiñakua emanurtero-urter
- Page 51 and 52: 42berna-hezurberna-hezur. ‘berna-
- Page 53 and 54: 44bezain/bezin prontobezain/bezin p
- Page 55 and 56: 46billoba LAPUR BILDURRIK EZ IZAN.
- Page 57 and 58: 48boladabezela, gurdiyakin ekartzen
- Page 59 and 60: 50burrundazale”, “pastelzale”
- Page 61 and 62: dana. ‘dena’. zenbtz.orok. Oro,
- Page 63 and 64: diru 55destajura ibilli. ‘destajo
- Page 65 and 66: dzat eman 57dunba. ‘dunba’. iz.
- Page 67 and 68: 60egunon jainkuak!de izan’. Norbe
- Page 69 and 70: 62elurrausoitteunian asko hil iteia
- Page 71 and 72: 64eraztunak erorieraztunak erori.
- Page 73 and 74: 66erretirauerretirau. ‘erretiratu
- Page 75 and 76: 68esatallehitza betetzen duena. Ume
- Page 77 and 78: 70eskuarte handiya izan/bihargañia
- Page 79 and 80: 72estimaziyo ESTIMAUA IZAN. ‘esti
- Page 81 and 82: 74etxe kordoadreiluz, harriz edo ho
- Page 83 and 84: 76euzkieuzki. ‘eguzki’. iz. Lur
- Page 85 and 86: 78ezta hurrike!/ezta hurrik emane!e
axei-buztan 27 aurretik atzea ta atzetik aurreaikasi. ‘aurretik atzera eta atzetikaurrera ikasi’. Goitik behera, hitzez hitzikasi. Akordatze naiz historia Sagrada nolahasi aurretik ta atzea ta atzetik aurrea ikasinun. Hua bai ikasi! Ta gouan euki nun eztakitnoiz arte. aurria hartu. ‘aurrea hartu’. Zerbait lehenagoegin; lehentasuna norbaiti kendu. Lenenguaizan nahi zun baña aurria hartu diyue. aurriak erakusteu atzia nola dantzau.‘aurreak erakusten du atzeanola dantzatu’. Aurrez jendearekin nolaportatu halako erantzuna jasoko dela adieraztendu esamolde honek.aurreakarga. ‘aurrerakarga’. iz. Aurrerantzhigituriko karga. Ik. atzeakarga, alboakarga.aurrekuan. ‘aurrekoan’. adb. Lehengoan,aurreko batean. Aurrekuane etzala etorrikoesantzun.auskalo! ‘auskalo!’. Zerbait jakitea osozaila edo ezina dela adierazteko hitza. Esapidehau, bera bakarrik zuzeneko elkarrizketabateko erantzun izan daiteke. Horrez gain,ondoan galdetzaile bat edo galdetzaile batezhasitako perpaus txertatua ere har dezake. -Nun da ama?-Auskalo. Auskalo gure xarranoiz etorrikoan. Ik. batek daki!automobilla. ‘automobila’. iz. Motor batekeraginik dabilen ibilgailua, lau gurpilekoaeta lauren bat bidazti garraia ditzakeena.Pasillo horta sartu ta eskubira lenengoautomobillantzako garajia.auzo. ‘auzo’. iz. Hiri edo herri barruti batbanatzen den zati bakoitza. AUZO-HURRENA. ‘auzo-hurrena’. iz.Auzokorik gertukoena, bizilaguna. Gureauzo-hurrenare haietxek zian. Ik. bestekoa. AUZO-JIRA. ‘auzo-jira’. iz. Auzo-ingurua,auzo-buelta. Orduantxe abixau auzokuai, taetortzen zian auzo-jira dana. Ik. etxe-jira, jira.auzolan. ‘auzolan’. iz. Auzokoen arteko elkarlana.Garai batean, lan handiak auzokoek elkarrilagunduz egin ohi zituzten; auzolanean. AUZOLANEA ETORRI. ‘auzolanera etorri’.Auzokoei laguntzera etorri; auzokoenarteko elkarlanera etorri. Auzo-lanea etortzezan hurare. Ik. auzolana.auzo-langille. ‘auzo-langile’. iz. Auzolaneanaritzen dena. Auzo-langilliake bazianhan, ta hayeke onak izateia.auzuan izan. ‘auzoan izan’. Ez izan. Ik.goua auzuan. Honako egitura honetan erabiliohi da: izena + auzuan. ‘izena +auzoan’. Izenak aditzera ematen duena"batere ez" edo "urruti" dagoela esan nahi daesapide honekin. Gehienetan "indarra" eta"gogoa" bezalakoekin osatzen da esapidea,baina baita bestelakoekin ere. Eskribitzenejardute gendun, ortografia auzuan! Ik. indarraauzuan, goua auzuan. DIRUA AUZUAN! ‘dirua auzoan!’. Dirurikez dagoela adierazteko. GOUA AUZUAN. ‘gogoa auzoan’. Norbaiekbatere gogorik ez duela adierazteko.Ze, ikasteko goua auzuan?/Lan pixkat ittekogoua auzuan./Ze, jateko goua auzuan? Ik.indarra auzuan! INDARRA AUZUAN! ‘indarra auzoan!’.Batere indarrik ez duela adierazteko erabiltzenda. Hainbeste erronka ta, ze, indarraauzuan! Ik. goua auzuan!axei-buztan. ‘azeri-buztan’. iz. Belar-mota.Garoaren itxura du eta luzexkak dira. Badabelar-klase bat axei-buztana esate zayona;garuan itxura izateu.
Change language