Zestoarren erretolika

26atze-aurreatzealdean aurrealdean baino pisu edo kargagehiago izatea; atzerantz higituriko karga.Gurdiyak, atzian asko kargatzeanian, atzeakargaeukitzeu, ta pertika gora jutea. Ik.aurreakarga, alboakarga.atze-aurre. ‘atze-aurre’. Joan-etorria. Laisteingendun atze-aurrea.atzebikotx. ‘atzebikoitz’. izond. Ipurtederra.Oro har, ardi-ganaduentzat erabiltzen da,baina emakume "ipurtederrentzat" ere erabiliizan da. Hori duk, hori, neska atzebikotxa!atzekoz aurrera jantzi. ‘atzekoz aurrerajantzi’. Atzekoa aurrean eta aurrekoaatzean dela jantzi; ohiko arauaren aurka,alderantziz jantzi. Jertsia atzekoz aurreajantzita zakan.atzo. ‘atzo’. adb. Unekoaren aurreko egunean. ATZO GOIZEKO KONTUA. ‘atzo goizekokontua’. Aspaldiko zerbait dela adieraztekoerabiltzen da. Bai atzo goizko kontuakinai haiz. Ik. ATZO GOIZEKUA IZAN. ‘atzo goizekoaizan’. Aspaldiko gauzei edo norbaitei buruzdihardugunean erabili ohi da; hain zuzen ere,aspaldikoa dela azpimarratzeko. Kontu horireatzo goizekua dek! /Atzo goizeko kontuakinai haiz. Ik. ezten oaingotxia.aupa. ‘aupa’. haur. 1. Haur hizkeran, umeabesoetan hartzerakoan esaten da. Horrezgain, eseririk dagoena zutitzeko edo jasotzekohitza da. 2. Norbaiti adore emateko nahizsoilik agurtzeko erabiltzen den hitza. Aupamoteill! Ze mouz?aupada. ‘aupada’. iz. Etxean sartzean "banator"adierazteko egiten den agurra, baitakalean agurtzeko ere.aupateko. ‘aupateko’. iz. Ik. aupada.aurki. ‘aurki’. adb. Laster. Amata aurki etorrikoiata sukaldia jasober deu.aurkiya. ‘(-) aurkia’. "Haundi", "txiki", "on","txamar", "bigun", nahiz bestelako izendondoekinhitz elkartuan erabili ohi da: saila,multzoa adierazten du. Bera bakarrik ez daerabiltzen. Patata haundiaurkiya saltzekoapartau bihardeu. Ik. haundiaurkiya, txikiaurkiya,onaurkiya, txamarraurkiya, biunaurkiya.aurre. ‘aurre’. iz. Zerbaiten alde nagusia, hizketa-uneanedo normalean ikusten den aldea. AURRE IN. ‘aurre egin’. Norbaiten edozerbaiten eraginari uko edo aurka egin,amore eman gabe pairatu. Ba etzala atrebittukobaña, aurre indiyo e. AURREATZEN HASITA EON (NESKA ETAMUTILA). ‘aurreratzen hasita egon(neska eta mutila)’. "Nobiotan" edoezkongai bezala aurrera zihoazela adieraztekoerabiltzen da; hots, ia ezkontzear zeudelaadierazteko. [Halako] ta [halako] aurreatzenhasita eongo zian ordurako. AURREKO PUNTAN. ‘aurreko puntan’.adb. Aurre-aurrean. Aurreko puntan gai guztitan./Betiaurreko puntan ibiltzia gustauizantzayo. Ik. aurren samar ibilli, atzea geatzekoez eon. AURREN SAMAR IBILLI. ‘aurren samaribili’. Aurre antzean ibili. Biharba igualizango ziñan danen artian, aurren samarezpadare. Ik. aurreko puntan ibilli. AURREOKO KONTUIK/LANIK EUKI.‘aurreragoko konturik/lanik eduki’.Lan garrantzizkoagorik, premiazkoagorikizan. Lehenago egiteko zereginak edo zeregingarrantzitsuagoak izan. -Ama, pastelaingo al dezu?-Bai, aurreaoko lanik etzakanat./Ez,etzakanat aurreoko lanik; hoyetxeibeira eoteko astiya zakanat.