Zestoarren erretolika

24atentziyua eman ATE-LANGA. ‘ate-langa’. iz. Ateari trabesean,zeharka jartzen zaion egurrezko langeta-modukoa. ATEONDUAN JASOTAKO. ‘ate ondoanjasotako’. iz. Familiakoentzat odolekoa ezden haurra; garai batean etxeko atearenondora ekarritakoa. Ba horire, usteit, ateonduanjasotakua dala; horreatik izatettukhainbeste apellido herri izenekin. Ik. kajakua. ATIA AÑA MAATILLA. ‘atea adinamaratila’. Beti zehaztapenak edo aitzakiakematen aritzen denari esan ohi zaio. Hik betidakak atia aña maatilla! ATIA IXTEKO HAGA. ‘Atea ixtekohaga’. iz. Baserrietan, egurrezko atea ixteko,aldenik alden ezartzen zitzaion zurezkopieza zuzena, luzea eta mehea. Ik. haga/hagaya. ATIAK SEGITTU EZ. ‘ateak segitu ez’.Etxe batera sartzean edo irtetzean, lehen itxitazegoen atea irekirik uztean esaten da. Etorrihaiz baña atiak eztipa segittu.atentziyua eman. ‘atentzioa eman’.Nabarmenduarazi. Eo atentziyua ematekobakarrik da? 2. Kargu hartu. Ixiltzeko atentziyuaemantzian./Bi-hiru aldiz atentziyuaemantziyon. 3. Arretagune bihurtu; zerbaitnorbaiti deigarri, bitxi gertatu. Horretxekemantzian atentziyua.atera/atea. ‘atera’. du ad. Zerbait dagoen tokitikkanpora eraman. Aditz hau transitiboanerabili ohi dugu; hau da, “atera naiz” esanordez, helduek, bereziki, “erten det” darabilite.Hiru suspentso atea omen dittu e? Ik.erten.aterri/ateri. ‘ateri’. iz. Euririk, elurrik edoantzekorik gabeko eguraldia. Ik. aterrune.aterrune. ‘aterrune’. iz. Aterraldia.atoi. ‘atoi’. iz. Beste ibilgailu batek atoianeraman dezan prestatzen den motorrikgabeko ibilgailua. Nekazaritzan, ganaduenaurrean, laguntza modura, beste (pare) batjartzeari deritzo. Hau da, ganadu bati bestebat eranstea gurdi-tiraka laguntzeko. Atoyanipiniko ziou. Ik. atoian eraman, atoianipini. ATOIAN IPINI. ‘atoian ipini/eraman’.Nekazaritzan, ganadu bati aurrean beste bateranstea gurdi-tiraka laguntzeko. Beyaatoian ipiniko ziou. Ik. atoi. ATOIAN JUN. ‘atoian joan’. Ganadu batibeste bat gehitu edo erantsi ondoren, erantsitakoganadu hori “atoian doala” esaten da.Beya atoian jundek. Ik. atoi.attau/aittau. ‘aitatu’. da /du ad. Aipatu. Gureezinba hura attau gabe geldittu. Ik. attautakuaurrian. ATTAUTAKUA HURRIAN. ‘aitatutakoahurrean’. “Hablando de Roma, el papa seasoma” gaztelaniazko esapidearen parekoalitzateke. Norbaiti buruz dihardugula norbaithori agertzean esan ohi da. Hemen attautakuahurrian! Ik. attau.attitta. ‘aitita’. iz. Aitaren edo amaren aita.Zestoan, “amama” hitzarekin gertatzen zenbezala, oro har, norberaren aitaren edo amarenaita izendatzeko “attitta” erabiltzen daeta gutxiagotan “attona”. Umiak beti attittakinibili nahi izateu. Ik. attona.attona. ‘aitona’. iz. 1. Aitaren edo amarenaita. 2. Norberarekin senide harremanik izangabe, adineko gizona izendatzeko ere erabiltzenda. Oaintxe pasa da hortik attona bat.Ik. attondu.attondu. ‘aitondu’. da ad. Zahartu; aitonenplanta edo itxura hartu. Oaintxe dana attonduda ba.