Zestoarren erretolika

ate 23 ASTOIKE EZ IKUSI. ‘astorik ere ezikusi’. Norbaiti, miopia edo bista motzaduenean, esan ohi zaio. Horrek eztik astoikeikusten. Ik. txamarrike ez ikusi. ASTO-KARTOLAK. ‘asto-kartolak’. iz. (pl.askotan). Zaldiek, astoek eta beste zamariekzamaren bat (pertsonak barne) eramatekobizkar gainean eramaten duten zurezko tresna.Ik. asto-otarrak, asto. ASTOKILLO. ‘astokilo’. izond. 1. Batez ereirain bezala, gizonezkoei buruz erabiltzen denhitza. Ik. astakerten, astapotro. 2. Astar gaztea. ASTO-OTARRAK. ‘asto-otarreak’. iz (pl.askotan). Astoari gainean jartzen zaizkion otarreak,trasteak bertan eramateko. Hartu zaldiyata ume pare bat sartu asto-otarretan,beste bat gaiñian salko-salko, ta bestiakoñez, amakin ta attakin. Ik. asto-kartolak, asto. ASTO-PASTAK. ‘asto-pastak’. iz. (pl.askotan).Astoari asto-otarrak edo asto-kartolakjarri aurretik, minik har ez zezan, bizkarreanjartzen zitzaion zaku piloz egindako bizkarkia.Astuai lenbizi pasta jartzen geniyon,apropos zaku pilluakin osautakua. Ik. asto,asto-kartolak, asto-otarrak. ASTUA BAÑO ASTUO IZAN. ‘astoabaino astoago izan’. Norbait astokilosamarra dela adierazteko esamoldea. Ezaugarrirenbat indartzeko oso ohikoa da herrihizkeranerrepikapenetara jotzea, oraingohonetan “asto”rekin gertatu den bezala.Hori astua baño astuo da behintzat eta.astun. ‘astun’. izond. 1. Pisu handikoa delako,eramaten, jasotzen, higitzen gaitza edo neketsua.2. Ohikoa baino pisu handiagokoa. 3.Nekez jasaten dena; gogaikarria. Motillak,astuna haiz!atai. ‘atari’. iz. Eskaratza. Eraikinaren, etxenahiz baserriaren, ate-edo sarbide ingurua,kanpoaldekoa bereziki. Umiak atayan gustoaibiltzeia. Ik. atai-jira, atai-aldia. ATAIALDE. ‘atari-alde’. Atari-jira, atariingurua. Hau dek hau ataialdia dona hau!/Ataialde txukuna etziok. Ik. atai-jira, atai. ATAI-JIRA. ‘atari-jira’. Atari-buelta, ingurua.Atari aldea. Hau dek atai-jira dakauna,zerriya baño zikiñaua. Ik. ataialde, etxe-jira. ATAIKO ATETIK SARTU ORDUKO. ‘atarikoatetik sartu orduko’. Etxera sartu etaberehala. Ataiko atetik sartu orduko bazkayaprest daukazue ta oaindik zeoze esanber! ATAIKO ATIAN. ‘atariko atean’. adb. Osogertu; etxetik gertu-gertu. Lana ataiko atianbillau omen du.ataka. ‘ataka’. iz. Ate txikia, adibidez, artegi,txabola, erlauntza edo labekoa. Ik. karobiataka.atarramendu. ‘atarramentu’. iz. Zerbaitenazken emaitza, ona zein txarra; onura, funtsa,zentzua. Atarramendu onik ez hainbestediru jokatzetik! Hori atarramendua! ATARRAMENDUA ATEA. ‘atarramentuaatera’. Zerbaiten azken emaitza atera,ondorioa izan. Auzoko guztiyak belarriyaktente-tente ta begiyak zabal-zabalik, eundokokuriositateakin aber zer atarramenduateatzen zuen hayek. Ik. atarramendu.atarrapuka jun/ibilli. ‘atarrapuka joan/ibili’. 1. Ipurdiaren gainean “trat-trat” arrastakajoan. Ta belarra onduta, zelayan, hortziakatarrapuka, hartu eskoaria, hiru hortzakuabaike, ta bai abanta earrian belarrabildu o metaure. 2. Haurra lau hankean ibili.Umiak eun guztiya atarrapuka pasatzeu.ate. ‘ate’ iz. Hesi edo horma batean, beraren aldebatetik bestera igaro ahal izateko irekidura.