Zestoarren erretolika

22astelenko moduko zuri borobilak dira; zapaltzeanedo helduak daudenean esporaz osatutadagoen hauts ilun eta kirasduna botatzendutenak. Mendian astaputza ikusi ta zapalduin ohi gendun.astelen. ‘astelehen’. iz. Ajea. Gaur jesukristonastelena dakat. Ik. biharamona. ASTELENA IZAN. ‘astelehena izan’.Astelehen goizeko ajea izan. Mozkorraldi edogehiegi edan ondoren izan ohi den gorputzalditxarra. Astelen earrakin lanea junber. ASTELENIAN HAMABOST. ‘asteleheneanhamabost’. adb. Astelehenetik kontatzenhasi eta hamabost egun lehenago. Kontatze-moduhonek erreferentziatzat astekoegun zehatz bat hartzen du eta zenbaki bateransten dio, hilabetearen barruan astebetekotartea adierazten duen zenbakia: zortzi,hamabost, hogeita bi. Astelenian hamabostetorrikoia. Ik. gaur /atzo/ astelenian/asteartianzortzi /hamabost/hogeita bi, zortzi, hamabost.asteun buruzuri. ‘astegun buruzuri’. iz.Jaieguna ez dena, laneguna. Astegun hutsadela adierazteko erabiltzen da; asteguneanohikoa ez dena nabarmentzeko, alegia.Asteun buruzuriyane parrandan!/Asteunburuzuriyane onenaz aurrea ibiliko hitzake.asti ‘asti’. iz. Zerbaitetarako ematen, hartzen edoizaten den denbora. Ik. astiya eman, astiya hartu. ASTIYA EMAN. ‘astia eman’. Denboraeman. Arrastuan sartu dala? Eman, eman astiya!/Etziandana bukatzeko astik eman. Ik. asti. ASTIYA HARTU. ‘astia hartu’. Zerbaitetarakoizaten den denbora hartu; beta hartu.Baña hartzen gendun astiya ta aurrea. Ik.beta hartu.astian bi ostiral pasau. ‘astean bi ostiralpasatu’. Ezinean, egora latzean (diruziritsi ezinik) dabilenari esan ohi zaio, ostiralairistea kosta egingo zaiola adieraztekoedo. “Ez dago ostirala iritsirik” bezala parafraseadezakegu. Garai batean, izan ere, astero-astero,astearen bukaeran, kobratzen zen.Horrek pasa berko izkik astian bi ostiral. Ik.naparraya pasau.astindu. ‘astindu’. du ad. 1. Zerbaiti kolpezedo higidura bortitzez eragin. 2. Harrotu.Ohia astindu./Erropak astindu./Belarraastindu. 3. Jipoitu. BOTAK ASTINDU. ‘botak astindu’. Oinetakoetanegon litekeen lokatza lurra joazkentzen ahalegindu. Etxea sartu aurretikbotak astintziare ona izatea.astindu. ‘astindu’. iz. Astinaldia, astinketa;zerbait astintzen den aldia edo aldietakobakoitza. Ik. astindu earra eman. ASTINDU EARRAK EMAN. ‘astinduederrak eman’. Jipoitu fisiologikoki.Kirolari dagokionez, irabazi. 2. Zerbait erabili;zerbaiti probetxoa atera. Zeiñek esanber,gaur bertane Luxak astindu earrakemate izkiyola katxarro horri.asto. ‘asto’. iz. 1. Zaldiaren antzeko ugaztuna,txikiagoa eta belarriluzea, larru latzaduena eta zama eramateko erabiltzen dena.2. Zerbaiti azpitik eusteko zernahi egitura,bereziki egurrezkoa eta hiru edo lau hankakoa.Trontzan itteko enborra astuangañian jartzea. 3. Irain-hitza. Norbaitiadimen edo eskola gutxikoa dela esatekoerabiltzen da; horrez gain, gauzak modubaldar eta trakets batean esan eta egitendituenari ere esaten zaio. Motillak ondoastua haiz! ASTO BELTZANAK IKUSI/ESAN. ‘astobeltzarenak ikusi/esan’. iz. Esapidehonek “gorriak ikusi, esan” adieraztekobalio du.