Zestoarren erretolika
Zestoarren erretolika Zestoarren erretolika
ZOKOR MAZUA BAÑO EOSKORROIZAN. ‘Zokor-mazoa baino egoskozokor-mazo233ziplo eroi. ‘ziplo’. Bat-batean luze-luze erori;zorabiaturik, esaterako.zipoitz/zipotz. ‘zipotz’. iz. Kupelaren goikozuloa ixteko erabiltzen den egurrezko piezakonikoa.zipoka/xipoka. ‘zipoka’. adb. 1. Zipo eginez;norbait zerbait egitera zirikatuz. 2.Irainduz. Beti elkarri zipoka ibiltzeia.ziri. ‘ziri’. iz. 1. Ertz zorrotza duen zurezko edometalezko pieza zapala, solido batean arrailakegin edota arrail batean sartuta hura zartatzeko.Zuloak estaltzeko ere izan liteke. Ziriyaksartu pipi-zuluak eta ixteko. 2. Zotza. 3.Eztenkada; esaldi mingarria. Ik. ziriya sartu. ZIRIYA SARTU. ‘ziria sartu’. 1. Literalki,zuloak estaltzeko, ertz zorrotza duen zurezkoedo metalezko pieza zapala sartu. 2.Metaforikoki, eztenkada sartu; brometannorbaiti gezurra sinistuarazi; norbait engainatu,norbaiti iruzur egin. Ziriya earra saruhian e!zirin. ‘zirin’. iz. Hegaztiaren kaka edo gorotza.Ik. ollo-ziriña, uso-ziriña.zirriborro. ‘zirriborro’. iz. 1. Arreta gabe etatrakets eginiko marrazki edo idazkera ulergaitza.Umiak papelian zirrimorro ugariiteu. 2. Artelan, idazlan edo bestelako zerbaitgauzatu aurretik egiten den eta harengutxi gorabeherako ezaugarriak azaltzendituen behin-behineko irudi, eskema edoideia. Hau zirriborrua bakarrik da; benetakuageo emangoizut.zirt eo zart in. ‘zirt edo zart egin’. Erabakirenbat azkar hartu; azkar eta dudarikegin gabe. Azkenian behintzat, zirt eo zartinbertzala ta, horixe in gendun.zirti-zarta. ‘zirti-zarta’. onom. Kolpearen edozerbait haustearen onomatopeia. Geyo gabe,zirti- zarta makilla batekin jo zun. Ik. zirtizartahandikoa izan. ZIRTI-ZARTA HAUNDIKO. ‘zirti-zartahandiko’. izond. Ganora eta fundamentu handikopertsona izan. Duda-mudan ibiltzen ezden horietakoa izan. Oso zirti-zarta haundikoemakumia da. Emakume hori lanian zirtizartahaundikua da geo!zizañan. adb. Zirikatzen; norbait zerbaitetarabultzatzeko edo erantzun edo erreakzio jakinbat sortzeko asmoz ahalegintzea. Beti zizañan.Azkenian hasarrau ingozak.ziztrin. ‘ziztrin’. izond. Tamaina txikikoa, balioedo garrantzi gutxikoa, huskeriatzat edoeskastzat jotzen dena. Pultsera ziztrin horigaldu zazula ta hola.zokalo. ‘zokalo’. iz. Hormen beheko aldeanbabesgarri eta erremate bezala jartzen denzurezko, baldosazko, etab.ezko zerrendaestua. Sukaldeko zokaluake takian-takiangarbittu inber izateia.zokolin. ‘zokolin’. iz. Intxaurra erabat heldutaez dagoenean, inguratzen duen azal berdexka,eta bereziki azal hori kentzean eskuetanuzten duen zikina.zokomiran ibili. ‘zokomiran ibili’. Bazterrakmiatzen, maiseatzen ibili. Zer edo zeraurkituko miatzen ibili. Ze zokomiran alhabil? Ik. maixiaketan ibili, ikusmiran ibili, maixianibili.zokor-mazo. ‘zokor mazo’. iz. 1. Zokorrajotzeko erabiltzen zen mailu handia, askotanzurezko burua izan ohi du. Ik. mazua. 2. Pertsonaegoskorra, takarra: amore ematen ezduena, setatsua. Motellak ondo zokor-mazuadek! Ik. egoskor.
234 zokorrragoa izan’. Oso-oso egoskorra dela adierazteko;mokorra, lur zati trinkoa bainoegoskorragoa izan. Ik. eoskorrian sendo.zokor. ‘zokor’. iz. Mokorra, lur-zati trinkoa.Zokorrake alperrak zapalduko zittun bañoapurtu eo txikittu ez. Ik. zokor-mazua. ZOKOR-JOTZEN. ‘zokor jotzen’. adb.Mokorrak edo lur-zati trinkoak jo eta txikitzen.Eo arto jorran beheko souan, eo patataateatzen luerrin, eo belar biltzen zelaizarren, eo sagar jotzen atzeko mandiyon, eogarotan Etumeta alden, eo zimorretan ordekabarrenea, eo orbeletan Eriyon basoon, eogari jotzen, eo arto zuritzen, eo zokor jotzen.Ik. zokor-mazua.zontzona. ‘zontzona’. izond. Emakumezkoeizuzentzeko irain-hitza; leloa. Ik. zanpan.zopak in. ‘zopak egin’. Esnetan, kafesnetan,ardotan, saldaren batean, etab. bustitakoogi zati nahiko txikiak egitea. Kafesniazurrutaka ean berrian zopak iteizkiyot normalian.Ik. esne-zopak, ardan-zopak, zopak in.zopako. ‘zopako’. iz. Sopa egiteko ogia, ohikoabaino gehiago egindakoa eta, formaridagokionez, erronboa baino estuagoa. Ogizaliaizopakua hartubertzionat, bautzi-sopaiteko.zopizarrian/zupizarrian in/zopizartu.‘zopizarrean egin /zopizartu’. Lurraazaletik atxurtu belarrak kentzeko asmoarekin.Sail horixe dana zopizartu gendun.zorna. ‘zorne’. iz. Gaiztotutako zaurietan eratzenden likido lodi hori-zurixka, leukozitoenhondakinez osatua. Ik. zorna-belar. ZORNA-BELAR. ‘zorne-belar’. iz. Landarebelarkara. Zurtoin adarkatua du eta hostoluzanga edo lantza-formakoak eta kapituluhoriak.zorro-zorro eon. ‘zorro-zorro egon’.Entzun eta ezer esan gabe egon; entzun baibaina kasorik egiten ez duena. Hor eongoenzorro-zorro.zorroztarri. ‘zoroztarri’. iz. Tresnak zorroztekoerabitzen den harria.zortzi. ‘zortzi’. zenbtz. zehazt. 1. Zazpi eta bat. 2.Zortzi eguneko epea adierazten du. Ik. hamabost. GAUR/ATZO/ASTELENIAN (...) ZORTZI/HAMABOST/HOGEITA BI. ‘gaur/atzo/astelehenean (...) zortzi/hamabost/hogeita bi’. Atzo zortzi etorri omenunan./Meikuaizan zala asteartian hamabost./Atzohilabete ezkondu zala. Ik. astelenianhamabost, hamabost, zortzi.zotal. ‘zotal’. iz. Lur-puska belarduna, zohia.zotarro. ‘zotarro’. iz. Zotala altxatzean lurreangelditzen den zuloa.zotz. ‘zotz’. iz. 1. Sua pizteko arbasten zati txikiak,finak eta erretzen errazak. Zotz batzukekarri sua pizteko! Ik. egur-zotz. 2. Janariakziztatuz ahoratzeko nahiz hortz arteko hondarrakkentzeko erabiltzen den zurezko ziriantzekotxikia; “palilloa.”. 3. Upelaren zipotza,edaria ateratzen den zuloa estaltzekoerabiltzen den ziria. ZOTZ IN. ‘zotz egin’. Zerbait (eginkizuna,saria, etab.) nori dagokion erabakitzeko, zatibat ikusten ez dela erakusten diren eta itxurazluzera berekoak diren zotz batzuen artean,haietako bat, motzagoa dena, aukeratu.Ik. zotz.zozo. ‘zozo’. iz. 1. Hegazti-mota. 24 cm ingurukohegaztia. Zozo arrak luma beltzak ditueta laranja koloreko mokoa; emea, berriz, arreiluna da eta moko arrea du. Zozo ta birigarrota holakuak hasi zian azaltzen. 2. Irain-hitza.
- Page 183 and 184: pa. ‘apa’. haur. Haur hizkeran,
- Page 185 and 186: patatazale 183ten adierazteko; nahi
- Page 187 and 188: pertzun 185ya bat in da arraya pasa
- Page 189 and 190: pitxi 187sagarra da hori. Hori beya
- Page 191 and 192: prepertziyozko/perperziyozko 189 PO
- Page 193 and 194: puska 191bau zan baña lenengo kolp
- Page 195 and 196: aka-raka. ‘raka-raka’. onom. Ze
- Page 197 and 198: 196 sagar-txikitzeko makinako otarr
- Page 199 and 200: 198 sasiadierazteko. Izane gure etx
- Page 201 and 202: 200 sigi-saa SESIYUAN IBILLI. ‘se
- Page 203 and 204: 202 sufizientesufiziente. ‘sufizi
- Page 205 and 206: 204 tar-tar-tartar-tar-tar. ‘tar-
- Page 207 and 208: 206 tolare TOKIYAN TOKIKO. ‘tokia
- Page 209 and 210: 208 trazajira guztia nonbait egin:
- Page 211 and 212: 210 txalAntiguotik Donnostira bi tx
- Page 213 and 214: 212 txapatxapa. ‘txapa’. iz. 1.
- Page 215 and 216: 214 tximu inda eontximu indaeon.
- Page 217 and 218: 216 txoiximortxoiximor. ‘txori-si
- Page 219 and 220: 218 txotxolo TXOTXO ARRAYUA! ‘txo
- Page 221 and 222: 220 umesentittuumesentittu. ‘umes
- Page 223 and 224: 222 ustezeusteze. ‘ustez ezen’.
- Page 225 and 226: 224 xi-xigertatzen den irekidura lu
- Page 227 and 228: 226 zaildu ZAI SAMAR JARRIAK. ‘za
- Page 229 and 230: 228 zarba inten duen ekintza orain
- Page 231 and 232: 230 zelai utzibihotz hobeokuak. Ik.
- Page 233: 232 ziherokua ez izanziherokua ez i
- Page 237 and 238: 236 zurrupaHonek gabian zurrunkak i
- Page 239 and 240: 240alanbre-garrotxa. alanbregarrotx
- Page 241 and 242: 242rak bete. arto ugariyakbegiyak b
- Page 243 and 244: 244baliatu. baliyaubaliteke. balaik
- Page 245 and 246: 246besterentzat behar izan.besteetz
- Page 247 and 248: 248dirugose. dirugosedirutan. dirut
- Page 249 and 250: 250errieta egin/eman. errietain/ema
- Page 251 and 252: 252ezin konta ahal. ezin konta alez
- Page 253 and 254: 254gogoz kontra. gogoz kontragoi ha
- Page 255 and 256: 256hau ez dago pagatzerik!/hau paga
- Page 257 and 258: 258inon bada (—-) horkohoriek dir
- Page 259 and 260: 260kaka tirrin. kaka tirrinkaka ume
- Page 261 and 262: 262kukaratxa. kukaratxakuku. kukuku
- Page 263 and 264: 264luzexka. luzexkamadria. madriama
- Page 265 and 266: 266nere artean. nere artiannerea/gu
- Page 267 and 268: 268pendiz. pendizpentsatu. pentsaup
- Page 269 and 270: 270sekula santan. sekula santanseku
- Page 271 and 272: 272txandan zain egon. txandanzain e
- Page 273 and 274: 274zaplada. zaplaazaplastako. zapla
- Page 275: Garbi dago Zestoan gure aitona-amon
234 zokorrragoa izan’. Oso-oso egoskorra dela adierazteko;mokorra, lur zati trinkoa bainoegoskorragoa izan. Ik. eoskorrian sendo.zokor. ‘zokor’. iz. Mokorra, lur-zati trinkoa.Zokorrake alperrak zapalduko zittun bañoapurtu eo txikittu ez. Ik. zokor-mazua. ZOKOR-JOTZEN. ‘zokor jotzen’. adb.Mokorrak edo lur-zati trinkoak jo eta txikitzen.Eo arto jorran beheko souan, eo patataateatzen luerrin, eo belar biltzen zelaizarren, eo sagar jotzen atzeko mandiyon, eogarotan Etumeta alden, eo zimorretan ordekabarrenea, eo orbeletan Eriyon basoon, eogari jotzen, eo arto zuritzen, eo zokor jotzen.Ik. zokor-mazua.zontzona. ‘zontzona’. izond. Emakumezkoeizuzentzeko irain-hitza; leloa. Ik. zanpan.zopak in. ‘zopak egin’. Esnetan, kafesnetan,ardotan, saldaren batean, etab. bustitakoogi zati nahiko txikiak egitea. Kafesniazurrutaka ean berrian zopak iteizkiyot normalian.Ik. esne-zopak, ardan-zopak, zopak in.zopako. ‘zopako’. iz. Sopa egiteko ogia, ohikoabaino gehiago egindakoa eta, formaridagokionez, erronboa baino estuagoa. Ogizaliaizopakua hartubertzionat, bautzi-sopaiteko.zopizarrian/zupizarrian in/zopizartu.‘zopizarrean egin /zopizartu’. Lurraazaletik atxurtu belarrak kentzeko asmoarekin.Sail horixe dana zopizartu gendun.zorna. ‘zorne’. iz. Gaiztotutako zaurietan eratzenden likido lodi hori-zurixka, leukozitoenhondakinez osatua. Ik. zorna-belar. ZORNA-BELAR. ‘zorne-belar’. iz. Landarebelarkara. Zurtoin adarkatua du eta hostoluzanga edo lantza-formakoak eta kapituluhoriak.zorro-zorro eon. ‘zorro-zorro egon’.Entzun eta ezer esan gabe egon; entzun baibaina kasorik egiten ez duena. Hor eongoenzorro-zorro.zorroztarri. ‘zoroztarri’. iz. Tresnak zorroztekoerabitzen den harria.zortzi. ‘zortzi’. zenbtz. zehazt. 1. Zazpi eta bat. 2.Zortzi eguneko epea adierazten du. Ik. hamabost. GAUR/ATZO/ASTELENIAN (...) ZORTZI/HAMABOST/HOGEITA BI. ‘gaur/atzo/astelehenean (...) zortzi/hamabost/hogeita bi’. Atzo zortzi etorri omenunan./Meikuaizan zala asteartian hamabost./Atzohilabete ezkondu zala. Ik. astelenianhamabost, hamabost, zortzi.zotal. ‘zotal’. iz. Lur-puska belarduna, zohia.zotarro. ‘zotarro’. iz. Zotala altxatzean lurreangelditzen den zuloa.zotz. ‘zotz’. iz. 1. Sua pizteko arbasten zati txikiak,finak eta erretzen errazak. Zotz batzukekarri sua pizteko! Ik. egur-zotz. 2. Janariakziztatuz ahoratzeko nahiz hortz arteko hondarrakkentzeko erabiltzen den zurezko ziriantzekotxikia; “palilloa.”. 3. Upelaren zipotza,edaria ateratzen den zuloa estaltzekoerabiltzen den ziria. ZOTZ IN. ‘zotz egin’. Zerbait (eginkizuna,saria, etab.) nori dagokion erabakitzeko, zatibat ikusten ez dela erakusten diren eta itxurazluzera berekoak diren zotz batzuen artean,haietako bat, motzagoa dena, aukeratu.Ik. zotz.zozo. ‘zozo’. iz. 1. Hegazti-mota. 24 cm ingurukohegaztia. Zozo arrak luma beltzak ditueta laranja koloreko mokoa; emea, berriz, arreiluna da eta moko arrea du. Zozo ta birigarrota holakuak hasi zian azaltzen. 2. Irain-hitza.
Change language